چرا سوئیفت ابزار منازعات سیاسی علیه دولت شد؟

به گزارش خبرنگار بانک و بیمه ایران اکونومیست؛ سوئیفت( جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی) انجمن تعاونی غیرانتفاعی است که در ماه مه ۱۹۷۳ میلادی توسط ۲۳۹ بانک از15 کشور اروپایی و آمریکای شمالی راه ‌اندازی شد و هدف آن جایگزینی روش استاندارد جهانی به جای شیوه های  ارتباطی غیراستاندارد کاغذی و یا از طریق Telex در سطح بین‌المللی بود.
مقر شبکه سوئیفت بلژیک است و هم اکنون 9700 بانک و موسسه مالی در 209 کشور جهان را در خود قرار داده  است و کشورهای آمریکا، هلند، انگلیس و هنگ کنگ به عنوان مراکز پشتیبان اعضا فعالیت دارند.
سوئیفت در هر کشوری دارای یک SAP یعنی نقطه دسترسی به سوئیفت است که توسط مؤسسه سوئیفت کنترل می‌شود. (در ایران SAP در بانک مرکزی واقع شده است). جمهوری اسلامی ایران در سال 1369 و پس از گذشت پنج سال از ارسال درخواستش به عضویت این مجمع در آمد.
همزمان با توافق برجام ، برقراری سوئیفت به عنوان یکی از موضوعات مهم مطرح شد، سید عباس عراقچی معاون وزیر خارجه اعلام کرد: اکنون هیچ تحریم سوئیفت علیه ما نیست، ۸۰۰ نهاد، ارگان و فرد ایرانی طبق برنامه اجرای توافق و در روز اجرا از این فهرست خارج خواهند شد.
وی درباره کیفیت برداشته شدن تحریم سوئیفت گفت: تکلیف این موضوع به طور کامل در جمع ‌بندی مذاکرات هسته‌ای روشن شده است. سوئیفت تحریمی علیه ایران و اتباع ایرانی نیست، بلکه شرکت خصوصی است که کار تبادل ایمن بانکی را انجام می‌دهد، اما کسانی که نامشان در فهرست تحریم شورای امنیت یا اروپا و آمریکا بوده است از خدمات سوئیفت محروم شدند.
عراقچی گفت: خروج اسامی این افراد از فهرست تحریم و ارائه خدمات سوئیفت در دو مرحله انجام می‌شود و در نوبت نخست ۸۰۰ نهاد، ارگان و فرد ایرانی طبق برنامه اجرای توافق و در روز اجرا از این فهرست خارج خواهند شد.
یک هفته پس از برجام بانک‌های ایرانی به سوئیفت متصل نشدند. رویترز سوم بهمن ماه سال گذشته در گزارشی از احتیاط بانک‌های جهان برای برقراری روابط بانکی با ایران خبر داد و به ‌نقل از مدیرعامل بانک خاورمیانه ایران نوشت بانک‌های بزرگ حداقل 6 تا 12 ماه صبر خواهند کرد و بعداً به‌ دنبال تجارت جدی در ایران می‌روند.
همزمان مخالفان دولت که چندان توافق برجام به مذاق آنها خوش نیامده بود، مسئله سوئیفت را به رسانه ها کشانده و اعلام کردند که هیچ بانک ایرانی به سوئیفت متصل نشده اند.
شاید یکی از دلایلی که سوئیفت را مرکز توجه مخالفان و برخی تاجران منتقد قرار داد اظهارات روز نخست رییس جمهوری مبنی بر گشایش یک هزار ال سی بود که البته پس از مدتی مشخص شد که گشایش یک طرفه بوده و بانک های ایرانی به تنهایی فرایند را آغاز کرده اند.
بانک مرکزی با توجه به انتشار برخي شايعات، اظهارنظرها و اخبار در خصوص عدم رفع تحريم خدمات سوئيفت به بانك هاي ايراني، اعلام ‌کرد كه تمام بانك‌هاي ايرانيِ رفع تحريم شده اند، مراحل عضويت و اتصال خود به اين شبكه را تكميل كرده‌اند و از ابتداي اجراي برجام تا پايان وقت كاري ١٩ بهمن ماه، بيش از ١٤٢ هزار تراكنش توسط بانك‌هاي ايراني عضو در شبكه سوئيفت پردازش شد.
این موضوع نیز عنوان شد که همچنان برخي بانك هاي رفع تحريم شده در حال انجام مراحل نهايي آماده سازي  و نصب نرم افزارهاي خود هستند و انتظار مي رود با تكميل این فعاليت‌ها و اتصال کامل آنها، ميزان تراكنش‌هاي سوئيفتي شبكه بانكي كشور بيش از اين ميزان افزايش يابد.
با این وجود اواخر اسفند ماه سال گذشته بود که معاون رییس جمهوری در یکی از سفرهای استانی خود از برقراری سوئیفت خبر داد و تاکید کرد که مشکلی دراین خصوص وجود ندارد.
در ادامه انتقادات مبنی بر برقرار نشدن سوئیفت، این کلاف سردرگم از قرار پایانی نداشت، به نحوی که خبرنگار صدا وسیما سوئیفت را موضوع یکی از سوالات خود از رییس جمهوری اتریش قرار داد. اینکه چرا و چه اصراری بر طرح چنین پرسشی بوده در تکلیف این گزارش  نیست، اما این مسئله واکنش عراقچی را در برداشت. وی گفت که مقام اتریشی از موضوع سوئیفت بی خبر بوده است.
در هر حال دولت برای اینکه به تمام مسائل در خصوص سوئیفت پایان دهد، موضوع بازدید رسانه ها را از اتاق سوئیفت  مطرح کرد.
حسین یعقوبی مدیرکل بین الملل بانک مرکزی 16 فروردین ماه جاری در مراسم بازدید رسانه ها از عملیات مستقیم سوئیفت در این بانک از کلیه عملیات سوئیفت به صورت مستقیم رونمایی کرد.
وی گفت: با توجه به برخی اظهارات در رسانه ها مبنی بر عدم ارتباط شبکه سوئیفت در ایران لازم دانستیم تا برقراری ارتباط مستقیم سوئفیت را نشان دهیم که متاسفانه برخی اطلاعات کارگزاری بانک ها را با سوئفیت به عنوان یک ابزار ارتباطی اشتباه می گیرند.
 یعقوبی ادامه داد: سوئیفت یک سیستم ارتباطی است که ارتباط مالی بین ایران و جامعه جهانی برقرار می کند و به مانند همه ابزارهای مخابراتی و ارتباطی که فی نفسه نمی تواند گره گشا باشد.
 مدیر گروه کاربران سوئیفت کشور با تاکید بر اینکه ارتباط با کارگزاری ها برای ما اهمیت دارد ادامه داد: سوئفیت می تواند به عنوان یک ابزار بین دو بانک پیام های ارزی را منتقل کند و در متن برجام نیز مقرر شد پس از اجرای تمام فعالیت های بانکی بین المللی استفاده از ابزارهایی مثل سوئیفت و غیره برقرار شود تا در اختیار شبکه بانکی قرار گیرد که این برقراری سوئیفت در حال حاضر نیز از جمله نتایج اولیه اجرای برجام است.
یعقوبی در ادامه گفت: هدف کلی بانک مرکزی توسعه روابط کارگزاری بانکی با شبکه بانکی جهانی است که کاهش ریسک و هزینه های بانکی در داخل کشور را در پی خواهد داشت.
مدیر گروه کاربران سوئفیت کشور با بیان اینکه مسئله سوئفیت با گشایش ال سی (اسناد اعتباری)، کارگزاری بانکی و غیره مجزا است ادامه داد: در حال حاضر همه بانک‌های کشور از سوئیفت استفاده می کنند، به عنوان مثال حساب ما پیش بانک مرکزی ایتالیا بازگشایی شده و توانستیم از طریق سوئیفت ارتباط برقرار کنیم، اما به دلیل محرمانه بودن سایر اطلاعات امکان ذکر جزئیات آن وجود ندارد.
 یعقوبی ادامه داد: درحال حاضر 300 کارگزاری خارجی با شبکه بانکی ما ارتباط ایجاد کرده اند که پیش از تحریم ها تعداد این بانک ها کمتر از انگشتان دست بود و توانستیم با ایجاد ارتباط دوباره خدمات مالی و بانکی را از این بانک ها دریافت کنیم.
مدیر گروه کاربران سوئیفت کشور افزود: ایران ارتباط جدیدی  با بانک های اروپایی مثل ایتالیا و اتریش برقرار کرد و ذکر این نکته ضروری است که بانک مرکزی براساس دستورالعمل های جدید اجازه فعالیت و ارتباط با بانک های کوچک و موسسات پر ریسک را ندارد.
و سخن آخر اینکه با توجه به اظهارات مدیرکل روابط بین الملل بانک مرکزی مبنی بر اینکه  در حال حاضر نه تنها روابط بانکی قطع نشده بلکه دوباره احیا گردیده  و مناسبات با بانک های بین المللی ایجاد شده ، باید انتظار داشت که دیگر پرونده سوئیفت در رسانه ها و گروههای سیسی بسته شود.