اینها عبارات و جملاتی است که گاه و بیگاه در بازار سرمایه ایران هر زمان که کوچکترین بارقه امیدی برای رشد حجم و ارزش معاملات پدید می آید در رسانه ها از زبان اقتصاددانان تکنوکرات و یا تئوریک برخی دانشگاه‌ها زبان به زبان می چرخد . این میان پرسشی که در ذهن اغلب سرمایه گذاران و سهامداران بورس تهران بوجود می آید اینکه بالاخره نقطه تعادل در بورس کجاست ؟ آیا درجا زدن بورس در دوران رکود فرسایشی منطقی است و یا در زمان رشد نماگرها؟ مطابق با کدام منطق می توان انتظارات روانی ناشی از رخدادهای خوشبینانه را بر روی قیمت سهام تعدیل و تنزیل کرد آن هم در بازاری که رخدادهای آینده تاثیر گذار بر سودآوری شرکت‌ها در ان خرید وفروش می‌شود.
در این ارتباط علی اسلامی بیدگلی ، استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار بورس خبر گزاری فارس با رد هر گونه حباب قیمتی در کلیت بازار سهام کنونی ایران گفت: بطور کلی بازار سهام کشور در حال حاضر با حباب قیمت‌ها مواجه نیست. هم اکنون اغلب شرکت های بورسی به دلیل رشد یکباره قیمت ارز و میانگین نرخ تورم به جز تورم سال 94 در مقایسه با ارزش جایگزینی سهام با ارزش پایین قیمت روز سهام خود در بازار مواجه هستند .
وی افزود: هم اکنون اگرکارخانه‌های پتروشیمی ،خودرو ، سیمان و دیگر صنایع حاضر در بورس به قیمت روز ساخته شوند مشاهد می شود که قیمت تمام شده این بنگاه‌های جدید بسیار فراتر از ارزش روز ساخت آنها در سال های گذشته تمام خواهد شد.
به باور این کارشناس بازار سرمایه چنانچه ارزش روز خالص دارایی‌ها و ارزش جایگزینی بنگاه‌ها به قیمت روز ارزش گذاری شوند می توان دریافت که ارزش امروز سهام این شرکت ها دچار حباب نیست و همچنان می توانند از ارزش سرمایه گذاری برخوردار باشند.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه سرمایه گذار در بازار سرمایه ایران دچار پارادوکس تصمیم گیری در تعیین ارزش گذاری سهام است، عنوان کرد: ارزشگذاری قیمت سهام بر اساس ارزش جایگزینی از یکسو نشان می دهد که اغلب بنگاه‌ها هم اکنون از ارزش سرمایه گذاری برخوردارند اما از منظر قدرت سودآوری صرفه‌ای برای سرمایه گذاری در زمان حال ندارند.
بطور مثال در گروه خودرویی های بورس، چنانچه سرمایه گذار بر اساس ضریب قیمت بر درآمدی سهام (P/E) ارزش سهام آنها را در نظر بگیرد در خواهد یافت که برای سرمایه گذاری نباید مورد توجه قرار بگیرند اما از منظر ارزش جایگزینی اگر ارزیابی ها در دستور کار قرار گیرد می توان دریافت که صنایع خودروسازی با برخورداری از دارایی های متنوع از ارزش بازاری پایینی در بورس مواجه است و باید از رشد بالاتری برخوردار شوند.
بر این اساس ارزش گذاری سهام در تصمیم‌سازی‌ها بستگی به دیدگاه سرمایه گذار در دوره‌های زمانی، درجه ریسک پذیری و میزان مشارکت در سرمایه گذاری بستگی خواهد داشت.
اسلامی بیدگلی عنوان کرد: بدیهی است از منظر سهامدار خرد بورس چنانچه قدرت سودآوری آتی شرکت‌ها به زمان حال تنزیل شود و اینکه بر اساس چه تخمینی در سال های آتی و به چه میزانی از سودآوری دست می یابند روش مناسب تری برای سرمایه گذاری در بورس خواهد بود،اما در این زمینه با توجه به متفاوت بودن نرخ تنزیل برای هر یک از سرمایه گذاران، انتظارات متفاوتی را می توان برای این ارزیابی داشت.
حباب؛ قضاوت ساده‌ای نیست
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به برخی اظهارنظرها درباره حبابی شدن افزایش ارزش سهام در بورس گفت: این احتمال که نسبت به تداوم روند فعلی رشد قیمت سهام در برخی صنایع و گروه‌ها نگران ایجاد حباب بود با آنچه که به عنوان حباب در کل بازار عنوان می شود در نگارش و اظهار نظر متفاوت خواهد بود. بطور کلی با توجه به افزایش عمق بازار سهام نسبت به سال های قبل و تنوع بسیار شرکت ها و صنایع گوناگون فارغ از رشد صنعت خودرو و برخی تک سهم ها در ماه‌های گذشته نمی توان رشد حدود 20 درصدی شاخص کل بورس در ماه گذشته را حبابی دانست.
در این زمینه باید رشد تک سهم هایی همچون کنتور سازی،ذوب آهن و برخی شرکت های دیگر از جمله خودرویی ها را مورد بررسی مجدد قرار داد و به عنوان داده های پرت از تحلیل رشد نماگرهای بورس جدا کرد اما در مجموع بورس تهران این روزها دچار حباب نیست و قضاوت بر سر اینکه ارزش سهام در مسیر حباب قرار گرفته قضاوت ساده ای نیست.
چرا خودرویی ها نوسانی شدند؟
اسلامی بیدگلی با بیان اینکه قیمت سهام شرکت های خودرویی به لحاظ پیش خور شدن سودآوری های آتی در این گروه از دیدگاه سودآوری با رشد بیش از حد ارزش سهام در بورس در ماه‌های اخیر مواجه شدند، عنوان کرد: برای سرمایه‌گذارنی که از دیدگاه بلند مدت اقدام به سرمایه گذاری می‌کنند ارزشگذاری بر مبنای ارزش جایگزینی قیمت سهام شرکت‌ها منطقی‌تر خواهد بود.
به نظر می رسد قیمت سهام شرکت‌های خودرویی در این روزها بر اساس ارزش معامله بلوکی سهام آنها در بازار ارزش گذاری می‌شود و این به معنای حباب قیمت سهام نیست.
به گفته اسلامی بیدگلی بطور مثال در نماد معاملاتی "خاور" ارزشگذاری قیمت سهام بر اساس نسبت قیمت بر درآمدی سهام بی‌معنا و یا بی‌نهایت خواهد بود، چرا که این شرکت نه تنها از سوداوری برخوردار نیست بلکه با زیان نیز مواجه است،اما سهامدارن خرد هم اکنون با روش رفتار سهامداران عمده بر اساس تعیین ارزشگذاری بر مبنای ارزش جایگزینی است در گروه های خودرویی اقدام به خرید می کنند.
تعریف حباب قیمت ها در بورس
به گفته وی در ادبیات مالی حباب از تعاریف متعددی برخوردار است اما تعریف عامیانه آن به معنی محاسبه ارزش سهام هر بنگاه بر اساس روش های متداول ارزشیابی اعم از سوداوری ،آینده نگر و جایگزینی است که بر اساس آن باید قیمت بازاری سهام از این ارزش به میزان قابل توجهی بالاتر باشد و به عبارتی تغییر قابل توجه در محاسبه نرخ رشد قیمت سهام به تناسب ارزشیابی های فوق به عنوان حباب تعریف می شود.
در کنار این اظهار نظر ، حسین خزلی خرازی عضو هیات مدیره بورس کالا با بیان اینکه حباب در ادبیات مالی از تعریف مشخصی برخوردار است عنوان کرد: هر گونه اظهار نظر در خصوص حباب ارزش سهام باید بر مبنای تعریف مشخص از واژه حباب صورت گیرد.
چرا در بورس حباب وجود ندارد؟
وی افزود: وقتی انتظار از رشد سوداوری شرکت ها و درآمدهای آنها در آینده وجود داشته باشد و این انتظارات به زمان حال تعدیل می شود نمی‌توان گفت ارزش سهام در بورس دچار حباب شده است.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: چنانچه فرض شود روند آتی اقتصاد کلان کشور از رشد برخوردار نیست و قیمت سهام بی دلیل با افزایش روبرو شده می توان از وجود حباب قیمت ها در بازار صحبت کرد اما در حال حاضر بازار سرمایه ایران با مفروضات روانی و رفتاری مبتنی بر پیش بینی رشد اقتصادی روبرو است که با عادی شدن روابط مالی و آثار لغو تحریم ها با دنیا می توان به این رشد دست یافت. بنابراین نمی توان براحتی گفت در بازار سهام حباب وجود دارد.
مدیر عامل کارگزاری بانک کشاورزی عنوان کرد: هر چند برخی از شرکت ها برآورد سود هر سهم پس از کسر مالیات خود را هنوز با انتظارات آتی تعدیل نکرده و محتاطانه براوردهای خود را اعلام می کنند اما رشد سودآوری ادامه دار خواهد بود و بازار سهام انتظارات روانی خود از آینده را به ارزش روز تنزیل می کند.
رشد ادامه دار بازار سهام ایران
درعین حال غلامرضا سلیمانی، مدیر عامل سرمایه گذاری غدیر با رد هر گونه آثار حباب در بازار سهام کنونی معتقد است: مجموعه عوامل بنیادی موجود نشان از رشد منطقی قیمت سهام در بازار سرمایه ایران دارد و این در حالی است که ارزش بازار بسیاری از صنایع پس از گشایش های بین المللی از رقم های فعلی نیز فراتر خواهد رفت.
وی افزود: پیش بینی ها حاکی از رشد اقتصادی 5 درصدی در سال جاری دارد در عین حال کمک به شرکت های متوسط و کوچک در کنار جذب سرمایه گذار در حوزه بین المللی در قالب های فاینانس، سهامداری و یا تولید محصول مشترک اصلی ترین اخباری است که امسال در بخش اقتصاد کلان ایران در دستور کار دولت قرار گرفته است. مجموعه این عوامل باعث ایجاد امید به آینده برای بازار سهام ایران شده است.
آینده در بورس معامله می شود
این کارشناس بازار سرمایه با طبیعی دانستن واکنش بازار به نتایج وقوع اخبار و رخدادهای آینده در زمان حال عنوان کرد: بازارهای سرمایه در تمام دنیا بطور طبیعی همواره زودتر از اجرای واقعی برنامه ها و دستاوردها، آثار سرمایه گذاری ها را را بر روی ارزش سهام محاسبه و پدیدار می کنند.
وی تاکید کرد: بازار سهام ایران هم اکنون حبابی نیست و از رشد منطقی قیمت ها برخوردار است . این در حالی است که پس از گشایش های بین المللی اگر با بازارهای جهانی اقتصاد ایران پیوند بخورد ارزش سهام در بورس ایران باز هم با افزایش روبرو خواهد بود.
اثری از اخبار دروغ نیست
سلیمانی در تعریف حباب گفت: این پدیده زمانی در بورس رخ می‌دهد که ارزش سهام به واسطه خبرهای غلط یا دروغ از بابت تحقق سود غیر واقعی دچار نوسان های قیمتی کاذب شود و به محض پدیدار شدن دروغ ها با ترکیدن حباب های قیمتی مواجه شود این در حالی است که انتظارات بازار از اینده واقعی بوده و با خبرهای غیر واقعی مواجه نیست.
مدیرعامل سرمایه گذاری غدیر درباره دلیل رشد قیمت سهام شرکت های خودرویی در بورس گفت: حوزه خودرو به دلیل جذب سرمایه گذاری مشترک و عمده مسائلی که در ساختار بنیادی این صنایع بوجود آمده با افزایش قیمت سهام روبرو شده اند و خوشبختانه در این زمینه قرارداد های مناسبی منعقد شده که انتظار برای تولید محصولات جدید و افزایش سودآوری ها باعث رشد قیمت سهام آنها در بازار شده است.
