تحقق 34 عملیات دیجیتالی گمرکی در دولت یازدهم

گمرک سازمانی دولتی است که مسئول اجرای قوانین گمرکی و اخذ حقوق و عوارض ورودی (واردات) و خروجی (صادرات) و همچنین مسئول اجرای سایر قوانین و مقررات مربوط به واردات، ترانزیت و صادرات کالاها است.
به همین دلیل گمرک در وضع اقتصادی کشور نقش زیادی بازی می کند و مسئولان این بخش نیز تلاش کردند با بهبود وضع آن اقتصاد کشور را روان تر کنند.
ارائه خدمات گوناگون در زیرمجموعه سامانه جامع امور گمرکی و دیگر تمهیدهای دیجیتالی اندیشیده شده همسو با تحقق سیاست های دولت الکترونیک، از گام های این بخش در دو سال و نیم گذشته بوده است.

** دوراظهاری صادرات
با راه اندازی سامانه اظهار از راه دور، هر صادرکننده می تواند در هر زمان از شبانه روز نسبت به پر کردن فرم اظهارنامه و تحویل الکترونیکی اسناد به گمرک اقدام کند.
همچنین بی نیازی به مراجعه حضوری صاحبان کالا و انجام تشریفات گمرکی به صورت غیرحضوری از دیگر مزیت های این طرح است.
از دیگر قابلیت های سامانه در بخش صادرات، انجام الکترونیکی بخشی از امور ارزیابی در محل و توزین و کنترل وسایل نقلیه حامل بار است.

** دوراظهاری واردات
در گذشته اظهارنامه های گمرکی در گمرکات اجرایی از سوی اپراتورها تایپ و تحویل متقاضی می شد.
این موضوع افزون بر بروز مشکل ناشی از حضور این افراد در گمرک، باعث کندی سرعت کار گمرکات در ترخیص کالا می شد؛ زیرا هر گمرک بر مبنای شمار اظهارنامه های تایپ شده در روز خدمات ارائه می کرد.
انجام تشریفات ترخیص کالاهای وارداتی و همچنین صدور کالا از کشور بر اساس قانون امور گمرکی و آیین نامه اجرایی آن منوط به تنظیم اظهارنامه گمرکی و تسلیم آن به گمرک است.
اظهارکننده موظف است اسناد لازم مانند سیاهه خرید، گواهی مبدا، اسناد بانکی و سایر مجوزهای مورد نیاز را که مقررات و قوانین تعیین کرده است، به اظهارنامه پیوست کند.
با راه اندازی سامانه اظهار از راه دور، نیاز به این امر برطرف شده است و هر صاحب کالا می تواند در هر زمان از شبانه روز نسبت به پر کردن فرم اظهارنامه و تحویل الکترونیکی اسناد به گمرک اقدام کند.

** دریافت الکترونیک مانیفست
در گذشته اطلاعات مانیفست کالا به صورت دستی و غیرقابل صحت سنجی به گمرک ارائه می شد.
در سامانه جامع امور گمرکی برخلاف گذشته، اطلاعات مانیفست کالا پیش از ورود به گمرک به صورت الکترونیکی از شرکت های حمل ونقل دریافت می شود.
این اطلاعات پردازش شده و مبنای طی تشریفات گمرکی قرار می گیرند.
صدور قبض انبار به صورت الکترونیکی و طی مراحل آن با کمترین وقفه از دیگر قابلیت های سامانه در این بخش است.

** دریافت الکترونیک قبض انبار و مدیریت آن
یکی از چالش های بزرگ گمرک در حوزه مدیریت، انبارها و قبوض انبار صادر شده آن است که گاهی در اختیار گمرک یا مجموعه های دیگر قرار دارد و بیشتر به شکل خصوصی اداره می شود.
کنترل انبارها و نظارت بر آن از اختیارات و وظایف قانونی گمرک است. از این رو با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، گمرک ارتباط مستقیم با قبض انبار برقرار کرده و اطلاعات آن نیز به صورت الکترونیکی در اختیار گمرک قرار می گیرد.
سامانه جامع مدیریت قبوض انبار و صادر و خارج کردن آن را در اختیار گرفته و به طور هوشمند، اعمال نظارت و کنترل های گمرکی را میسر می سازد.
تسریع و تسهیل در صدور قبض انبار و جلوگیری از ورود دوباره اطلاعات، تسریع در ارزیابی و مشخص کردن محل دقیق کالا، نظارت و کنترل دقیق و هوشمند بر شیوه بارگیری، تخلیه کالا و... از خدمات پیش بینی شده در سامانه جامع امور گمرکی است.

** کنترل الکترونیکی بدهی ها
بدهی های گمرکی که برمبنای ماده 7 قانون امور گمرکی مشخص می شوند، پیش از این به صورت نیمه مکانیزه و با دخالت انسان کنترل می شد. بدین صورت امکان جعل یا تخلف بسیار زیاد بود.
با راه اندازی سامانه جامع امور گمرکی، این بدهی ها به صورت سیستمی اعمال می شود و به افرادی که بدهی دارند به صورت اتوماتیک اجازه اظهار و خروج کالا داده نخواهد شد.
بدین صورت فرد باید بدهی خود را پرداخت کند تا از گمرک خدمات بگیرد و این موضوع تاثیر بسیار زیادی بر کاهش بدهی های گمرکی خواهد داشت.
افزون بر این بررسی های سیستمی و مشخص کردن میزان بدهی نیز به طور اتوماتیک در سامانه لحاظ شده است و در زمان مشخص شدن بدهی، سامانه به طور اتوماتیک از انجام عملیات فرد بدهکار در کل کشور به طور یکسان جلوگیری می شود.

** احراز هویت با سامانه
در گذشته دایره احراز هویت در گمرک وظیفه دریافت اظهارنامه و کنترل احراز و نیز صدور کوتاژ را برعهده داشت. این موضوع به علت فقدان یک سیستم واحد و جامع، باید به صورت دستی و بدون دخالت سیستم انجام می پذیرفت.
با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، همه این مراحل را سیستم به طور اتوماتیک انجام می دهد و استعلام های مورد نیاز را از سازمان های همجوار به طور مستقیم دریافت می کند.

** تعیین اتوماتیک و هوشمند کارشناس
تعیین کارشناس گمرکی با توجه به تعدد آنها، برعهده یک فرد قرار داشت و این فرد بر مبنای تجربه خویش به تعیین کارشناس مربوط اقدام می کرد.
البته پیش از این در این بخش سیستم هایی وجود داشت اما نقص آنها مشخص و قابل بررسی بود.
در این زمینه، سامانه جامع امور گمرکی با تعیین هوشمند کارشناس به صورت اتوماتیک بر مبنای ضابطه های مشخص و توانمندی ها، نقش موثری در سلامت اداری و تخصیص متعادل اظهارنامه ها خواهد داشت.

** سلکتیویتی مسیر اظهارنامه
کالاهای وارداتی در گمرک در مراحل ترخیص طبق نظر کارشناسان گمرک، باید یکی از مراحل سه گانه زیر را طی کنند.
استفاده از سیستم انتخاب مسیر اظهارنامه، اعتماد به خدما ت گیرندگان و اعمال کنترل های گمرکی روی آن دسته از اظهارنامه هایی که نیاز به کنترل دارند، سبب می شود کالای سایر اظهارنامه ها در حداقل زمان و با حداقل بازرسی ها ترخیص و به صاحب آن تحویل شود.

** مسیر سبز- مسیر زرد - مسیر قرمز
با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، سیستم سلکتیویتی به صورت هوشمند و اتوماتیک از سوی سیستم به کار گرفته شده و برمبنای ضابطه های از پیش تعیین شده و همچنین داده های دریافتی مسیر برمبنای مدیریت ریسک تعیین می شود.

** دریافت مجوزهای لازم به صورت الکترونیک
ارسال و دریافت مجوزهای لازم برای ترخیص کالا مانند استاندارد، ثبت سفارش، قرنطینه و... به صورت دستی بسیار زمان بر بوده و همچنین امکان مدیریت و تایید صحت این مجوزها نیز به صورت دستی بسیار مشکل است.
از این رو، سامانه جامع امور گمرکی مجوزهای مشخص را به صورت مستقیم و الکترونیک از سازمان های همجوار دریافت می کند و این کار در روند ترخیص کالا تاثیر زیادی خواهد داشت.
همچنین این تاثیر به صورت سیستمی اعمال و از بکارگیری سلیقه کارشناسان گمرک جلوگیری می شود. برای نمونه کالایی که نیاز به مجوز استاندارد دارد کارشناس نمی تواند تا زمان دریافت مجوز استاندارد، آن را تایید کند و سامانه اجازه ترخیص را صادر نخواهد کرد.

** صندوق الکترونیکی
سامانه جامع امور گمرکی، با اتصال مستقیم به بانک و پرداخت الکترونیکی مزایای بسیاری را در چرخه تجارت خارجی کشور پدید می آورد.

** صدور پروانه (برگ سبز) الکترونیکی
با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، پروانه (برگ سبز) به صورت الکترونیکی صادر و براساس میزان واقعی خروح کالا تنظیم می شود.
همچنین این قابلیت در این سامانه لحاظ شده که با حذف کاغذ، صدور پروانه که منشا بسیاری از مشکلات و تخلفات است، نسبت به تبادل الکترونیکی اسناد بین سازمان ها و مراکز مورد نیاز مانند نیروی انتظامی اقدام کند.

** توزین هوشمند
از آنجا که وزن در مراحل ورود کالا به کشور نقش تعیین کننده دارد، سامانه جامع امور گمرکی با اتصال مستقیم به باسکول ها و دریافت الکترونیکی مقدار توزین شده برای هر کالا، این اطلاعات را پردازش و با ضابطه های مورد نظر اعمال مدیریت ریسک می کند.
بر این اساس، دیگر به صدور و تحویل قبض باسکول نیازی نیست و سامانه به طور اتوماتیک این اطلاعات را به درهای خروج و سایر قسمت های مربوطه می فرستد.

** دریافت بیجک الکترونیک از انبارها
اتصال مستقیم و دریافت اطلاعات مقدار کالای خارج شده از انبارها (بیجک) از موارد مهم در کنترل خروج کالا از گمرک است.
با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، گمرک به صورت سیستمی اطلاعات مربوط را از انبارها دریافت و ذخیره می کند.
مدیریت و نظارت گمرک بر انبارها لحاظ شده و امکان ثبت اطلاعات و خروج کالا خلاف پروانه های صادر شده وجود نخواهد داشت.
با این سامانه امکان جعل و دستکاری بیجک ها از بین می رود و سرعت ترخیص کالا به علت دقت بالا در عملکرد افزایش می یابد.

** سلکتیویتی درب خروج
در گذشته روند کار بدین صورت بود که پس از صدور پروانه سبز گمرکی توسط سرویس ارزیابی، کالاهایی که توسط گمرک برای آنها مجوز خروج صادر شده بود مجدداً و به طور سلیقه ای در درب خروج، مورد ارزیابی مجدد قرار می گرفت که این کار با پیاده سازی سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی به صورت الکترونیک انجام می شود.

** سامانه جامع بازبینی
این سامانه از قسمت دریافت اسناد در جمع آوری اظهارنامه های سرویس واردات شروع شده و با طی مراحل مختلف تا بایگانی راکد را تحت پوشش خود قرار می دهد.
بر این اساس اسناد پس از تحویل به بازبینی به صورت سیستمی بین کارشناسان بازبینی توزیع می شود و شخص در توزیع اظهارنامه ها دخیل نیست.

** دوراظهاری ترانزیت
در گذشته اظهارنامه های گمرکی در گمرکات اجرایی توسط اپراتورها تایپ و تحویل متقاضی می شد. این موضوع علاوه بر مشکلات حضور این افراد در گمرک، باعث کندی سرعت گمرکات در ترانزیت کالا می گردید. زیرا هر گمرک برمبنای تعداد اظهارنامه ای که می توانست در روز تایپ کند خدمات ارائه می کرد.
با اجرای سامانه جامع امور گمرکی در قسمت ترانزیت، اظهار از طریق اینترنت صورت می گیرد و این سامانه به طور هوشمند کنترل های لازم را در اظهارنامه ها و تعیین مسیر آنها اعمال می نماید. این کنترل ها برمبنای اظهارنامه، گمرکات مبدأ و مقصد، مجوزهای موردنیاز و یا امکان ترانزیت و یا عدم امکان آن به گمرکات مربوطه اعمال می شود.

** پلمپ الکترونیکی
ازجمله موارد مهم در ترانزیت کالا در داخل کشور، پلمپ محموله های ترانزیت است که این موضوع صحت عبور کالا از کشور را تضمین می کند.
با اجرای سامانه جامع امور گمرکی و نصب پلمپ های الکترونیکی بر روی محموله های ترانزیتی و اتصال مستقیم آنها با سامانه، می توان موقعیت هر محموله ترانزیتی را به صورت آنلاین مشاهده و رصد کرد. همچنین در صورت باز شدن یا تأخیر آن سامانه به صورت هوشمند هشدارهای لازم را به مدیران مربوطه ارائه نماید.
**ارسال و دریافت اطلاعات به صورت الکترونیکی بین گمرک مبدا و مقصد
با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، اطلاعات ترانزیت در مبدا به صورت هوشمند به مقصد ارسال شده و این اطلاعات با چرخش در روند ترانزیت مقصد به صورت هوشمند تکمیل و به گمرک مقصد ارسال می شود.

** تیر الکترونیکی(E-TIR)
ازجمله بخش های سامانه جامع امور گمرکی، بخش کارنه تیر است. این بخش نیز همانند ترانزیت از فرآیند دوراظهاری آغاز شده و براساس رویه کارنه تیر اقدام به طی روند مربوطه می نماید.
ارسال اطلاعات به مقصد و اعلام وصول اتوماتیک از قابلیت های این بخش از سامانه است.
با هماهنگی اتاق بازرگانی و انجمن شرکت های حمل ونقل و با حضور نماینده سازمان IRU در تهران، پژوهشکده سامانه های هوشمند اقدام تولید ماژول اتصال سامانه جامع به سازمان IRU و دریافت مستقیم اطلاعات کارنه تیر از مبدأ حمل انجام شده و در حال حاضر تیر الکترونیکی (E-TIR) اجرایی شده است.
قرارداد آیین نامه اجرایی طرح الکترونیکی تیر«E-TIR» هم با هدف تسهیل روند ترانزیت، تجارت و کاهش خطرپذیری میان دکتر مسعود کرباسیان رئیس کل گمرک ایران و محسن جلالی پور رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران امضا شد.
مسعود کرباسیان رئیس کل گمرک ایران در مراسم امضای این آیین نامه با تأکید بر اینکه امروز بیش از 70 کشور دنیا براساس سند تیر رفتار می کنند، گفت: ما به عنوان یک کشور پیشتاز در امر کارنه تیر توانستیم با 70 کشور دنیا ارتباط برقرار کنیم که این کار بدون کمک همکارانمان در اتاق بازرگانی میسر نبود.
در بحث ترانزیت یک نوع هماهنگی بین ما و کمیسیون اقتصادی اروپا که تحت نظر سازمان ملل است از یک سو و سازمان ایرو وجود دارد.
وی افزود: از سوی دیگر امروز بیش از 70 کشور دنیا براساس سند تیر رفتار می کنند. سند تیر یا همان دفترچه کارنه تیر دفترچه ای است که قبلاً صادر می شد و به عنوان مثال وقتی کامیونی از اروپا راه می افتاد به هر مرز گمرکی که می رسید یک برگ از دفترچه مزبور را که وُله نام داشت می کندند و گمرکات پس از جمع آوری این برگه ها آنها را به مقر اصلی کنوانسیون تیر در ژنو می فرستادند، تا بررسی شود که کامیون مورد نظر در آن زمان از کشورهای مسیر ترانزیت عبور کرده است یا نه که کاری زمان بر و سخت بود، اما امروز خوشبختانه با سیستم تیر الکترونیکی می توان وضعیت کامیون ها را به صورت لحظه ای رصد کرد.
رئیس کل گمرک با اشاره به اینکه ایران با 15 کشور همسایه است که از این تعداد هفت کشور به دریا راه ندارند و دروازه ورود به این کشورها عهده ایران است، گفت: در واقع ما دروازه ورود به جنوب شرقی آسیا هستیم و آسیای مرکزی را نیز پوشش می دهیم.
کرباسیان طرح ایجاد راه ابریشم جدید از سوی چینی ها با اعتباری در حدود 900 میلیارد دلار را موجب تحولی جدی در امر ترانزیت جهانی خواند و اظهارداشت: خوشبختانه با همکاری گمرک و دیگر دستگاه ها و شرکت های حمل ونقل، وزارت راه، اتاق بازرگانی وضعیتی به وجود آمده که کشور ما دور از مسیرهای بین المللی ترانزیت نیست و اجرای طرح هایی مانند دوراظهاری ترانزیتی مشکلات تشکل های حمل ونقلی را تا حدود زیادی برطرف کرده و تسویه ها لحظه به لحظه انجام می شود که این امر سلامت و صحت کار را بالا برده و با استفاده از ایکس ری، جی پی اس و تجهیزات مدرن دیگر امنیت، سرعت و دقت ترانزیت در کشور بالا رفته و به همین دلیل در حال رسیدن به ظرفیت 13 میلیون تن ترانزیت در سال هستیم.
محسن جلالی پور رئیس اتاق بازرگانی ایران نیز در سخنانی از عملکرد گمرک ایران در الکترونیکی کردن رویه های گمرکی و تسهیل تجارت تقدیر و تشکر کرد.

** سامانه هوشمند بیمه
با راه اندازی این سامانه بیمه ها به شبکه الکترونیکی سامانه جامع گمرکی پیوستند تا فعالیت بیمه های همکار در گمرک به صورت الکترونیکی کنترل شود تا علاوه بر صرفه جویی در وقت و هزینه، از بروز تخلفات احتمالی هم جلوگیری شود.

** سامانه بایگانی دیجیتال اسناد
سامانه بایگانی دیجیتال در گمرکات اجرایی راه اندازی شده است. این سامانه ها با دریافت اسکن اسناد، آنها را به اطلاعات اظهارنامه لینک نموده و کارشناس می تواند اطلاعات اسکن اسناد را مشاهده نماید. جلوگیری از تغییر اسناد مربوطه و مفقودی اسناد ازجمله قابلیت های این سامانه است.
** سامانه پیامک استعلام پته عبور
این سامانه با ذخیره اطلاعات مربوط به پته عبوری، امکان استعلام شماره رهگیری های صادر شده را فراهم می کند. بر این اساس دستگاه های استعلام کننده با ارسال شماره رهگیری به همراه کد مربوطه به سامانه پیامکی گمرک ایران، اطلاعات مربوط به خودرو، کالا، وزن و تعداد را در تلفن همراه خود مشاهده می کنند.

** کنترل ورود و خروج خودروها به صورت هوشمند
با راه اندازی سامانه جامع امور گمرکی، این سامانه به صورت هوشمند و با اتصال به دوربین های پلاک خوان و تگ های هوشمند و همچنین راه بندهای متصل به سیستم، به کنترل ورود و خروج خودروها اقدام می کند.

** گزارش های آنلاین مدیریتی
دسترسی به گزارش ها و اطلاعات مدیریتی از نیازهای مدیریتی امروزی است.
در گذشته دسترسی به این اطلاعات در گمرک به زمان زیادی نیاز داشت و بسیار تخصصی بود و می بایست اطلاعات تک تک گمرکات تجمیع و سپس پردازش اطلاعات انجام شده و گزارشات مدیریتی دریافت شود. همچنین دسترسی به این اطلاعات پیچیده و در اختیار بخش فناوری اطلاعات بود.

** اعمال بخشنامه ها و مقررات به صورت الکترونیکی
یکی از معایب صدور بخشنامه های اداری، زمان بر بودن ارسال و دریافت آنها و توجیه مدیران زیرمجموعه در زمینه این بخشنامه ها بود. به طوری که گاهی اوقات برداشت های متفاوت از بخشنامه ها باعث مشکلات عدیده ای شده است. همچنین بررسی بازخورد بخشنامه ها معمولاً با پیچیدگی و زمان بسیار همراه است. با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، این بخشنامه ها توسط مرکز و به صورت یکجا در سامانه اعمال می گردد و از اعمال سلیقه و بخشنامه های متفاوت جلوگیری به عمل خواهد آورد.

** ارزیابی عملکرد گمرک سراسر کشور با مدل پی ام سی(PMC)
ارزیابی عملکرد گمرکات سراسر کشوربا روش الکترونیکی پیشنهادی کونیو میکوریا دبیرکل سازمان جهانی گمرک با عنوان پی ام سی(PMC)در نشست تخصصی مدیران ستادی و اجرایی گمرکات سراسر کشور بررسی و ارزیابی شد.
این اقدام با بهره گیری از سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی صورت گرفت و دکتر کرباسیان رئیس کل گمرک ایران در این نشست با بهره گیری از گزارش های آنلاین این سامانه به ارزیابی عملکرد گمرکات پرداخت و مشکلات و مسائل مرتبط با رویه های گمرگی گمرکات سراسر کشور را با کمک سامانه های هوشمند تبیین و درخصوص هر یک از موارد مطرح شده راهکارهایی بیان داشت.

** سامانه آنلاین ارزش
گمرک ایران از مهم ترین پروژه گمرکی در تعیین ارزش کالاها رونمایی کرد و با اجرایی شدن این پروژه با عنوان تعیین شناسه ارزش واحد کالا (TSC) ارزش کالاها با استفاده از سامانه جامع گمرکی به صورت آنلاین تعیین می شود.
این اقدام در اجرای دستور رئیس کل گمرک ایران و تاکید وی مبنی بر یکسان سازی ارزش کالاهای وارداتی به منظور رعایت عدالت مالیاتی در اخذ حقوق ورودی و جلوگیری از اعمال سلیقه در ارزشگذاری کالاها و ایجاد فضای رقابتی سالم برای کلیه واردکنندگان، تجار و صاحبان کالا، با عنایت به مواد 14 و 15 قانون امور گمرکی و آیین نامه های اجرایی مربوطه در بررسی و تعیین ارزش کالاهای وارداتی صورت می گیرد.
بنابراین گزارش، دفتر بررسی و تعیین ارزش گمرک نیز در بخشنامه ای 10 بندی این موضوع را به گمرکات سراسر کشور اعلام کرد.

** سامانه همراه گمرک
در راستای توسعه پنجره واحد تجارت فرامرزی و دولت موبایلی سامانه موبایلی گمرک (m- Government) راه اندازی شد.
دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک جمهوری اسلامی ایران پس از راه اندازی پنجره واحد تجارت فرامرزی با هدف تکریم ارباب رجوع اقدام به توسعه نرم افزار تلفن همراه در گمرک کرد.
در این نسخه از نرم افزار، صاحبان کالا و اظهارکنندگان می توانند از آخرین وضع پروانه های گمرکی خود در همه رویه های گمرکی به صورت برخط مطلع شوند.
در این نسخه افزون بر در اختیار بودن فهرست کلیه اظهارنامه ها کاربران با مشخص کردن فعالیت های مهم همچون خروج کامیون حامل کالا نسبت به آخرین وضعیت محموله مطلع آگاهی می یابند.
بنابراین گزارش، دسترسی به نرم افزار فوق از طریق ثبت نام در سامانه merchant.irica.ir امکان پذیر خواهد بود.

** پرداخت اینترنتی
پرداخت اینترنتی از مراحل مهم و حساس ترخیص کالا به شیوه الکترونیکی است که در قالب سامانه جامع امور گمرکی انجام می شود. این کار با پیگیری و تلاش بی وقفه گمرک و همکاری سیستم بانکی از مدتی قبل در سطح گمرکات اجرایی عملیاتی شده است.
این شیوه پرداخت که جایگزین روش های وقت گیر و حتی همراه با اشتباه قبلی شده است، به طور نسبی رضایت واردکنندگان و صادرکنندگان را همراه داشته و در عین حال امکان سوءاستفاده مالی را از بین برده است.
پیش از این صاحبان کالا یا نمایندگان آنها مجبور بودند برای ترخیص کالاهای خود مراحل مختلف تشریفات گمرکی را طی کرده و سپس برای پرداخت وجوه متعلقه به بانک مراجعه کنند که این کار ضمن گرفتن وقت زیادی از آنها، سبب تاخیر در فرآیند ترخیص می شد، اما اکنون با راه اندازی سامانه پرداخت الکترونیکی افزون بر ایجاد سهولت و سرعت در انجام این مرحله از ترخیص، امکان تبادل سریع اطلاعات بین گمرک و سیستم بانکی فراهم شده و همه چیز به صورت آنلاین قابل رویت است.
به تازگی دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک ایران با انتشار راهنمای پرداخت اینترنتی به کاربران کمک می کند تا با سهولت بیشتری کار خود را انجام دهند.
براساس این راهنما متقاضیان باید برای پرداخت اینترنتی دارای یکی از کارت های بانکی متصل به شبکه شتاب باشند و اطلاعات زیر را ارائه دهند.

** طرح کارشناسی مجازی
یکی از اقدام های گمرک در ارتباط با این بحث، موضوع کارشناسی متمرکز یا Expert Pool است.
در گذشته بین کارشناس و مدیر ارتباط مستقیم وجود داشت که این امر فساد را در سیستم اداری افزایش می داد اما با راه اندازی کارشناسی متمرکز در گمرک ایران، پس از اینکه اشخاص اظهارنامه ارائه کردند، کار کارشناسی بدون ارتباط مستقیم میان کارشناس و ارباب رجوع در اسرع وقت صورت می گیرد.
همچنین در این سیستم هیچ فرقی بین یک کارشناس با یک اظهار کننده عادی وجود ندارد. به عبارتی با اجرای چنین سامانه ای همه گمرکات کشور در قالب یک گمرک دیده می شود و بخش عظیمی از کارها به صورت الکترونیکی صورت می گیرد و از بسیاری خطاها، تخلفات و مراجعات بی مورد جلوگیری می شود.
با این طرح توزیع اظهارنامه ها در گمرکات برای کارشناسی مجازی براساس تخصص هر گمرک صورت می پذیرد و بر این اساس اظهارنامه های گمرکات تخصصی فقط به کارشناسان مجازی مستقر در سایر گمرکات تخصصی ذی صلاح ارجاع خواهد شد.
در صورت نیاز کارشناس به رویت نمونه کالا، مراتب از سوی کارشناس مجازی به رئیس سرویس ارزیابی گمرک محل اظهار گزارش می شود تا موارد درخواستی توسط وی انجام و نتیجه به کارشناس مجازی اولیه (مستقر در دیگر گمرکات) گزارش شود.
دریافت اصل اسناد و احراز اصالت اسناد اسکن شده در سامانه توسط مسئول سرویس ارزیابی گمرک محل اظهار صورت می پذیرد و مسئولیت کارشناسان مجازی فقط در حیطه استنتاج از اسناد الکترونیکی است.
در صورت بروز اختلاف و نیز مواردی که کارشناس مجازی نسبت به ارائه گزارش اقدام می کند، گزارش کارشناس مجازی به طور مستقیم به کارتابل مدیریت یا معاون گمرک محل اظهار ارسال می شود.
تصمیم گیری نهایی در مورد اختلاف در گمرک محل اظهار به طور مستقیم از سوی مدیر آن گمرک صورت می پذیرد که این تصمیم گیری می تواند با اخذ مشورت معاون، رئیس سرویس ارزیابی و شخص معتمد مدیر باشد، بنابراین از زمان ابلاغ این بخشنامه به تشکیل کمیته فنی نیازی نیست و نظر نهایی مدیر در اظهارنامه الکترونیکی درج می شود و کارشناس مجازی بر آن اساس اقدام می کند.
در صورت باقی ماندن اختلاف اظهارنامه با دستور مدیر گمرک محل اظهار، توسط آن گمرک به دفتر ستادی ذی ربط ارسال خواهد شد. این ارسال به صورت الکترونیکی است و متضمن شرح کامل موضوع اختلاف به همراه مستندات و اعلام صریح دلایل آن گمرک خواهد بود.

** سامانه ثبت و دریافت شماره شناسه گوشی های وارداتی (IMEI) در گمرک
IMEI مخفف International Mobile Equipment Identity شناسه بین المللی تجهیزات موبایل است و همه دستگاه های موبایل با قابلیت اتصال به شبکه مخابراتی GSM، این کد 15 رقمی مختص به خود را دارند.
در این کد، اطلاعات مربوط به مدل گوشی ، شرکت سازنده، کشور سازنده و... وجود دارد و گوشی های تلفن همراه با این کد در شبکه های مخابراتی ثبت می شوند.
از پانزدهم آذر ماه امسال ثبت و دریافت شماره شناسه گوشی های تلفن همراه وارداتی اجرایی شد.
گمرک جمهوری اسلامی ایران برای اجرای سیاست های کنترل هوشمند ورود کالا به کشور و به منظور تسریع و شفاف سازی فرایند واردات تلفن همراه، افزایش دقت در کنترل های گمرکی، نسبت به ثبت و دریافت شماره شناسه گوشی های وارداتی اقدام کرد.
بر این اساس از پانزدهم آذرماه 1394 افزون بر اظهارنامه و فهرست عدل بندی، ارائه شناسه بین المللی تجهیزات موبایل (IMEI) از سوی همه واردکنندگان از طریق سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی الزامی شد.
واردکنندگان می توانند از طریق مراجعه به سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی به آدرس: epl.irica.ir افزون بر ارائه اظهارنامه الکترونیک خود به گمرک، مراحل مختلف کاری خود را بدون حضور در گمرک اجرایی پیگیری کنند و اطلاعات مورد نیاز را در اختیار گمرک قرار دهند.
همچنین قرار است به منظور ارائه تسهیلات بیشتر، به زودی امکان بررسی وضعیت گوشی های تلفن همراه از طریق سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی در اختیار عموم مردم قرار گیرد.

** آغاز به کار سامانه برخط آمار تجارت خارجی کشور
سامانه برخط آمار تجارت خارجی کشور نیز در دو سال و نیم گذشته آغاز به کار کرد.
برای راه اندازی پنجره واحد تجارت فرامرزی مطابق بند (ج) ماده (38) «قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور» و قانون «انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات»، گمرک جمهوری اسلامی ایران با هدف شفاف سازی امر تجارت و امکان اتخاذ تصمیات آگاهانه توسط بازرگانان به صورت روزانه اطلاعات پایش نشده تجارت خارجی را بر روی درگاه اینترنتی گمرک به نشانی merchant.irica.ir/daily منتشر کرد.
جمع بندی آمار مقدماتی در پایان هرماه نیز در درگاه اینترنتی گمرک قابل دسترسی است.

** صدور کارت الکترونیکی کارگزاران گمرکی
گمرک ایران صدور کارت الکترونیکی کارگزاران گمرکی (ترخیص کاران) را اجرایی کرد.
با این اقدام امکان ثبت نام برای دریافت پروانه (کارت) الکترونیکی کارگزاران گمرکی در سایت merchant. Irica.ir www . فراهم شد.
کارگزاران گمرکی نیز با مراجعه به این نشانی اینترنتی نسبت به تکمیل فرم اطلاعاتی و بارگذاری تصویر پروانه کارگزاری، عکس پرسنلی خود و کارمندان تحت پوشش به همراه تکمیل فرم تعهدنامه مربوط اقدام کردند.

** وکالت نامه رسمی الکترونیکی
سامانه جامع گمرکی وکالت نامه رسمی الکترونیکی را الزامی کرد و با این اقدام اسکن و انضمام تصویر وکالت نامه رسمی کارگزاران گمرکی (شخصی و حقیقی) در هنگام اظهار کالا در سامانه جامع امور الزامی شد.
این اقدام در بخشنامه ای برای همه ترخیص کاران الزامی شد و اعلام شد: باید تصویر وکالت نامه رسمی مربوط در هنگام اظهار، در سامانه امور گمرکی اسکن شود و به ضمیمه اسناد ضمیمه قابل رویت باشد.

** فرجام سخن
گمرک ایران در دو سال گذشته ابزارها و امکاناتی را برای دستیابی به یک گمرک مکانیزه و دیجیتال به کار گرفته است تا به این ترتیب، گامی برای تحقق اقتصاد مقاومتی بردارد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی بیست و نهم بهمن ماه سال 1392 بندهای 24گانه سیاست های اقتصاد مقاومتی را به عنوان الگوی نظام اقتصادی اسلام و کشور ابلاغ کردند.