شرکت‌هایی که برای اولین بار در بازار سرمایه عرضه می‌شوند تازه تأسیس نیستند و غالباً حداقل 3 سال سابقه فعالیت دارند، مطابق با مقررات، شرکت‌هایی که قصد پذیرش در بورس را دارند باید به سهامی‌عام تبدیل شوند. مالکیت این شرکت‌ها عموماً وابسته به دولت بوده است که طی فرایند خصوصی‌سازی به بازار سرمایه منتقل می‌شوند.
به‌هر ترتیب بعضی شرکت‌ها در بخشی از فعالیت خود به این نتیجه می‌رسند که پذیرش در بازار سرمایه به آنها در جذب سرمایه چه از طریق سهامداران و چه از طریق استقراض کمک‌رسان خواهد بود و هزینه‌های تأمین مالی آنها را کاهش می‌دهد. بسیاری بر این عقیده‌اند که شرکتهای تازه‌وارد به بورس طلا هستند و برخی نیز بدون تحلیل اقدام به خرید چنین سهامی می‌کنند. معمولاً این سهام بعد از رشد چشمگیر نسبت به تغییرات عمومی بازار با یک افت مواجهه می‌شوند و سپس به حرکات نرمال قیمتی ادامه خواهند داد. به راستی دلیل رشد چشمگیر سهام بعد از عرضه اولیه چیست؟
مطمئناً عوامل زیادی را برای رشد قیمت سهام بعد از عرضه اولیه برمی‌شمارند، ولی الماس پنج ضلعی بیشترین تاثیر را بر رشد چشمگیر قیمت دارد.
تصمیم‌گیری بهینه برای سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری مستلزم وجود اطلاعات مالی شفاف و قابل مقایسه است. همه شرکتهای پذیرفته شده در بازار سرمایه با یک فراوانی مشخص و مبتنی بر سابقه حضور و نوع صنعت اقدام به افشای اطلاعات می نماید. در این بین شرکتی که عرضه اولیه خواهد داشت به دلیل عدم سابقه اطلاعاتی در بازار، یک رشد افشای اطلاعاتی را برای سهامداران بالقوه همراه خواهد کرد که این امر نگاه سرمایه‌گذاران بالقوه را به خود معطوف خواهد کرد.
معمولاً قیمت سهام در عرضه اولیه کمتر از قیمت ذاتی عرضه خواهد شد. این موضوع معمولاً به دلیل ایجاد استقبال از سهم مورد نظر و هموار ساختن عرضه‌های بعدی توسط سهامدار عمده است. همچنین به نظر می‌رسد ماده 21 دستورالعمل عرضه اولیه سهام در این روش کشف قیمت نیز تاثیرگذار باشد.این ماده صراحت دارد؛ در صورتی که کمتر از 50 درصد از سهام آگهی شده برای عرضه اولیه به روش حراج در روز عرضۀ اولیه به فروش برسد، بورس مکلف است کلیۀ معاملات را باطل کرده و عرضۀ اولیه را به روز دیگری موکول کند.
حجم عرضه از دیگر عوامل رشد چشمگیر قیمت در عرضه اولیه خواهد بود. همه شرکتهای پذیرفته شده در بازار سرمایه با یک فراوانی مشخص و مبتنی بر سابقه حضور و نوع صنعت، حجم متعادلی از عرضه و تقاضا را به خود اختصاص می‌دهند. در این بین شرکتی که عرضه اولیه خواهد داشت به دلیل عدم سابقه عرضه در بازار و حجم محدود عرضه در روز عرضه اولیه، منجر به افزایش قیمت بر اساس ازدیاد تقاضا بر عرضه، با افزایش قیمت مواجهه خواهد شد.
بازار سرمایه همواره برای تعیین زمان عرضه اولیه به کشش بازار و میزان نقدینگی موجود در بازار توجه می‌کند. برخلاف معاملات عادی سهام در بازار سرمایه که روزانه صورت می‌گیرد، عرضه اولیه سهام در تمام روزهای معاملاتی صورت نمی‌گیرد و بازار سالی چند عرضه اولیه را در زمان جذاب تجربه خواهد کرد که این امر منجر به استقبال مضاعف از عرضه اولیه سهام خواهد شد.
ایجاد فرصت کسب و کار شرکت با پذیرش در بازار سرمایه و به تبع سودآوری شرکت را همراه خواهد داشت. نکته ای که همواره هیئت پذیرش بر آن پافشاری می‌کند رعایت قوانین و مقررات و افشای قابل اتکای اطلاعات برای شرکت متقاضی پذیرش است. ولی در حاشیه بررسی‌های پذیرش همواره به قابلیت سودآوری و نگاه کارشناسی در امر فروش و کسب و کار شرکت می‌پردازد.
با توجه به آنچه بیان شد اطلاعات، قیمت، حجم، زمان عرضه و ایجاد فرصت کسب و کار شرکت با پذیرش در بازار سرمایه الماس پنج ضلعی موثر بر رشد چشمگیر قیمت سهام در عرضه اولیه خواهد بود.
علیرضا پاکدین
دانشجوی دکتری مالی و تحلیلگر بازارهای مالی
