کارشناسان معتقدند بحران منابع آب را در ایران می توان به چهار چالش زیستی تقسیم کرد؛ مصرف بی رویه، تغییر اقلیم، بهره وری پایین و شکل گیری خرده اقلیم ها.
واقعیت این است که نرخ رشد جمعیت کشور نسبت به کشورهای همتراز با ظرفیت های اقتصادی ایران در منطقه و دنیا بالا است.
مصارف آب در بخش خانگی و صنعت به ترتیب در حدود 6 و 2 درصد است، در حالی که کشورهایی با سطح مصارف 83 تا 89 در بخش مصارف خانگی در دنیا وجود دارد.
دكتر ناصری مدیر دفتر طرح ملی تغییر آب و هوا سازمان حفاظت محیط زیست در این باره معتقد است« باید به این موضوع توجه کرد که چشم انداز در نظر گرفته شده برای کشور چیست؟ کشوری صنعتی، اقتصادی یا بینابین؟ درواقع این مهمترین موضوعی است که هنوز بدان توجه نشده است. در این سرزمین به ازای مصرف هر واحد آب در بخش صنعت با وضعیت فعلی حدود 20 تا 25 دلار ارزش افزوده تولید می شود ولی در بخش کشاورزی با اغماض نیم دلار می شود. لذا عملکرد کشاورزی از منظر مصرف آب در کشور ما غیراقتصادی است حتی از بابت اشتغال و سطح تولید. از سویی دیگر، طبق برآوردهای آماری، ایران در سال 1405 ، باید برای جمعیت 90 میلیونی هدفگذاری داشته باشد».
همچنین کارشناسان با توجه به شرایط تغییر اقلیم، 25 تا 30 درصد کاهش منابع آب را قطعی می دانند، نشان می دهد که کشور با تهدیدات بالقوه ای روبرو است.
ازسوی دیگر آمار مصرف در ایران از جنبه دیگری حائز اهمیت است؛ سالانه 33 میلیارد مترمکعب پساب بدون رعایت استانداردهای تصفیه، در کشور تولید و در طبیعت رها می شود. رودخانه کارون، زرجوب و گوهررود دارای مشکلات بسیار جدی است که نزدیک به 10 هزار میلیارد تومان اعتبارات مالی نیاز دارد تا بتوان به شرایط گذشته برگرداند.
داستان بهره وری پایین نیز از جمله مشکلات است؛ راندمان آبیاری در ایران 33 درصد ولی در مصر و لیبی بین 50 تا 60درصد، فقط کشورهای هند و پاکستان که دارای وضعیت اقتصاد کشاورزی از نوع سنتی هستند، درخصوص بهره وری وضعیت بهتری نسبت به ایران ندارند.
دکتر ناصری در این باهر هم اعتقاد دارد« در ارتباط با تغییرات اقلیمی و برنامه های توسعه، کشور با مخاطرات جدی مواجه است. اکثر برنامه های توسعه در کشور برمبنای منابع آب دامنه های غرب زاگرس در حال برنامه ریزی است، در حالی که آماری اقلیمی از وخامت اوضاع در این منطقه خبر می دهد. به طور مثال روند تغییرات دمایی در برخی از نقاط این منطقه تا 2 درجه افزایش را نشان می دهد و این یعنی افزایش تبخیر با فرض ثابت بودن میزان بارش های سالانه. این امر سبب می شود که در افق سال 2030 به علت کاهش ظرفیت های منابع آب، در حدود 6 درصد از ارزش افزوده بخش کشاورزی معادل با 3500 تا 6 هزار میلیارد تومان از دست برود».
