در این گزارش به قلم ' بنوآ فوکون' آمده است:
قیمت نفت خام ظرف 12 سال آینده به پایین ترین سطح خود یعنی بشکه ای 30 دلار رسیده است .
همزمان, بازار نفت در این شوک تکان دهنده افت قیمت , خود را آماده استقبال از ورود ایران می کند.
ایرانی ها مدتهاست که شروع کرده اند از طرح های نفتی خود که آن را به محض لغو تحریم ها به اجرا خواهند گذارد صحبت می کنند . مقامات مسئول ایرانی می گویند که مشغول مطالعه قراردادهای پایاپای نفت به صورت مبادله نفت در برابر کالا از کشورهای اروپایی هستد . ایرانی ها ضمن آن سرگرم مطالعه بر روی طرح سرمایه گذاری در پالایشگاههای خارجی و همچنین تعویض معیارهایشان در نرخ گذاری نفت ایران هستند .
این تمهیدات با هدف دست برتر داشتن در رقابت با سایر کشورهای معظم تولید کننده نفت است . این کشورها مشتریان قدیمی ایران را در طول سالهایی که ایران زیر فشار تحریمها قرار داشت قاپیدند. ایران از سال 2012 به علت تحریم، میزان صادرات نفت خود را به شدت کاهش داد.
همین امید که ایران ظرف چند هفته و یا شاید هم چند ماه آینده کار صدور نفت را از سر خواهد گرفت , نیرویی قوی و پیش برنده برای بازار نفت است که امسال بیش از 20 درصد ریزش داشته است و این نوسان در سال 2015 افزون بر 30 درصد بوده است.
در روز جمعه شاخص قیمت نفت آمریکا با 7/5 درصد بسته شد که 78/1 دلار زیر قیمت بشکه ای 42/29 دلار رسید که پایین ترین قیمت از نوامبر 2003 در بازار بورس کالای نیویورک New York Mercantile Exchange بوده است .
شاخص نفت خام 'برنت ' که معیاری است بین المللی هم 3/6 درصد زیر بشکه ای 94/28 دلار فروخته شد که از فوریه 2004 تاکنون پایین ترین قیمت آن بوده است .
تحلیلگران نفتی معتقدند که با افزایش سطح صدور نفت ایران , قیمتها باز هم کاهش پیدا خواهد کرد . اما برخی دیگر نظرشان این است که قیمتهای فعلی هم به نوبه خود بازتاب افزایش صدور نفت ایران است که در سال 2014 هفتمین کشور تولید کننده نفت جهان بوده است.
تحلیلگران نفتی در بانک سرمایه گذاری 'تودور، پیکرینگ، هالت اند کمپانی' Tudor, Pickering, Holt & Co در این زمینه نظرشان این است که بازار جهانی نفت به دنبال تحریمهای ایران معلق خواهد بود و این پدیده به سهم خود برای قیمت نفت یک اتفاق مثبت است .
و اما ایران هم به سهم خود هشیار و متوجه است که دارد در مقطعی شوم پا به عرصه بازار می گذارد.
ایرانی ها می گویند که به دنبال یافتن راههایی هستند تا مشتریانشان را در این موقعیت قرار دهند که به اشکالی خاص با ایران قرارداد ببنندند , به عنوان مثال مبادله نفت در برابر کالا .
یک چنین قراردادهایی در شرایطی که رقابتی سخت میان تولید کننده و خریدار وجود دارد کمک شایان توجهی به ایران خواهد کرد .
ازاین منظر, عربستان رقیب منطقه ای ایران , نقش سنتی اش را که همواره برای تعدیل بازار اقدام به قطع تولید می کرد را فراموش کرده است و همچنان مصمم به افزایش تولید است و تولید خود را به بالاترین سطح رسانده است و سهم بیشتری از بازار مطالبه کند .
امروز سعودی ها و روسها جای خالی ایران رادر بازار نفت پرکرده اند.
در اروپا به عنوان نمونه کشورهای ایتالیا و اسپانیا از مشتریان قدیمی نفت ایران بودند که به پیروی از تحریمها این رابطه را قطع کردند . این کشورها به طور سنتی در ازاء خرید نفت ایران میزان قابل توجهی از ماشین آلات وسایر کالاها را به ایران می فروختند.
ایران مبادله پایاپای را راهی خلاقانه برای رقابت در جنگ قیمت می شناسد , بدون آنکه مجبور باشند نفت خام خود را زیر قیمت بفروشند.
در عرض چندین سال گذشته, ایران با برخی کشورها مبادله پایاپای داشت از جمله با چین ,هند و کره جنوبی . ایران در قبال فروش نفت به این کشورها همه نوع کالا از تلفن همراه گرفته تا تجهیزات راه آهن از آنها خریداری می کرد.
معامله به طرق مختلف با مشتریان اروپایی , دستی قوی تر به ایران در رقابت با عربستان می بخشد . عربستان هم جمعیتش کمتر از ایران است و هم در مقام مقایسه از حیث صنعتی بودن پایین تر است .
'حمید حسینی ' رئیس اتحادیه صادر کنندگان نفت ایران در مصاحبه ای گفته است :' ما نیازی نداریم که برسر قیمت رقابت کنیم. کارهای بسیاری وجود دارد که سعودی ها قادر به انجام آنها نیستند '.
ایران می گوید که مشغول گفت و گو برای خرید سهام پالایشگاههایی درهند , برزیل و اسپانیاست. این قراردادها متضمن تعهدات بلندمدت برای خرید نفت خام ایران است به قیمتی که مجبور نیست در برابر شاخص جهانی مشمول تخفیف واقع شود.
بخش خصوصی ایران در برنامه دارد سهام پالایشگاههایی را در کشورهای سویس و فرانسه خریداری کند . اما به دلیل خطراتی که تحریمهای جاری متوجه طرفهای مذاکره با ایران کرده است, این طرح های ایران ناموفق ماند.
روش ایمن برای افزایش سطح صادرات , سرمایه گذاری در پالایشگاههای خارجی است .
'عباس کاظمی ' رئیس 'شرکت ملی پالایش و پخش نفت ایران ' در مصاحبه ای در تاریخ 9 ژانویه به خبرنگاران در این باره توضیح داده است: ' بر این مبنا وزارت نفت خواهان آن است که در پالایشگاههای خارجی سرمایه گذاری کند که نفت خام آنها را ایران تامین خواهد کرد '.
به گفته متخصصان نفتی در ایران , الآن هم که قیمت نفت بسیار پایین است باز هم پالایشگاههای اروپایی و آسیایی طرف مذاکره با ایران قیمتهایی نازل تر را به ایران پیشنهاد می دهند .
حسینی در این زمینه توضیح می دهد: ' مذاکراتی با اندونزیایی ها داشتیم که قرار بود ما روزانه 100 هزار بشکه نفت مورد نیاز پالایشگاه این کشور را تامین کنیم اما به دلیل آنکه خریدار قیمتی معادل قیمت نفت خام نسبتا کم مرغوب عراق پیشنهاد داد معامله انجام نشد و مذاکرات رها شد '.
قیمت نفت قابل عرضه ایران حتی پایین تر از شاخص های جهانی و شاخص های آمریکاست . یک بشکه نفت خام سبک ایران 3 دلار کمتر از معیار ترکیبی شاخص نفت خام 'دوبی و عمان' است که مقیاسی است برای ارزش گذاری نفت در آسیا که به نوبه خود 2 دلار ارزانتر از نفت خام 'برنت' است .
مسئولان نفتی ایران می گویند که مصمم اند از شاخص معیار دوبی - عمان فاصله بگیرند .
نفوذ روز افزون چینی ها در تنظیم قیمت نفت در بازارهای آسیا عامل این چرخش عنوان شده است .
تهران امکان دارد به سمت سایر شاخص های بازار متمایل شود و محتمل تر از همه رویکرد آن به سمت مبادله کالا با دوبی است .
اگرچه سایر رویکردهای ایران هم بازار نفت را ترمیم نخوهد کرد , اما پاره ای از مسئولان ایرانی امیدوارند که این چرخش بتواند جلوی تحریف های چین در بازار را بگیرد. چین دومین مصرف کننده بزرگ نفت جهان است.
یک مقام ایرانی در این باره گفته است :' داخل ایران بحث هایی راجع به تغییر معیارها مطرح است اما هنوز تصمیمی دراین زمینه گرفته نشده است '.
'دیو ارنسبرگر ' Dave Ernsbergerرئیس جهانی محصولات نفتی 'پلاتس ' در این باره می گوید: ' نقش چین در تعیین شاخص سهام دوبی - عمان , بازگوکننده اهمیت چین به عنوان دومین مصرف کننده بزرگ نفت جهان است و عرضه کننده اطلاعات به منظور کاستن از سطح نفوذ چین در بازار تنظیم قیمت نفت , تصمیم به تعیین درجاتی جدید در شاخص قیمتها گرفته است.'
