رئیس کل بانک مرکزی انجماد نیمی از منابع بانک‌ها و روش توزیع سودهای علیالحساب را از دلایل بالا ماندن نرخ سود بانکی با وجود کاهش نرخ تورم دانست. ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی در نخستین همایش مالی اسلامی از نرخ سود بالا به‌عنوان یکی از معضلات کنونی اقتصاد نام برد و به تحلیل چرایی آن پرداخت. وی با طرح این پرسش که چرا نرخ سود بانکی کاهش نمی‌یابد، گفت: اقتصاد ایران در سال‌های زیادی شاهد نرخ سود بانکی منفی بوده و در طول 30 سال گذشته کمتر شاهد نرخ سود مثبت بوده‌ایم، اما هم اکنون نرخ سود بانکی به‌صورت افراطی مثبت است. به گفته وی، در حالی که نرخ تورم 7/ 13 درصد است، نرخ سود بانکی 24 و 25درصدی قابل قبول نیست. وی ادامه داد: یکی از اهرم‌هایی که می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و تاکنون توجهی به آن نشده است، توجه به‌صورت‌های مالی بانک‌ها است به گونه‌ای که سود علیالحساب پرداختی در طول دوره از سود قطعی بیشتر بوده است.
سیاست‌گذار بازار پول کشور با تاکید بر اینکه بانک‌ها باید سودعلی‌الحساب را براساس محاسبات دقیق و پیش‌بینی‌های تا پایان سال پرداخت کنند، گفت:این پیش‌بینی‌ها می‌تواند حاشیه امنی را برای بانک ایجاد کند به گونه‌ای که نرخ علیالحساب بیشتراز نرخ پایان دوره نباشد. وی اظهارکرد: در شرایط کنونی، بی تفاوتی نسبت به این موضوع باعث شده است امکان کاهش نرخ سود بانکی وجود نداشته باشد زیرا رقابت‌های غلط و نظام پاسخگویی نادرست و بدون ترمز، مشکلاتی را ایجاد کرده است. وی گفت: وضعیت نظام بانکی در سال‌های گذشته به‌گونه‌ای بود که برخی از بانک‌ها تبلیغ می‌کردند؛ به‌طور نمونه سود قطعی 2درصد بیشتر از سود علیالحساب است، اما هم اکنون خبری از مابه التفاوت نیست، زیرا رقم سود علیالحساب بیشتر از حق اصلی سپرده‌گذاران است.
رئیس کل بانک مرکزی درخصوص راهکار این بانک برای خاتمه این رقابت غلط افزود: با ابلاغیه جدید بانک مرکزی، بانک‌ها مقید می‌شوند تا نرخ سود علیالحساب را بیش از نرخ سود پایان دوره پرداخت نکنند. وی گفت: به‌طور نمونه یکی از بانک‌ها در حالی که سود قطعی 22 هزار میلیارد ریالی به دست آورده که نزدیک به 33 هزار میلیارد ریال سود علیالحساب پرداخت کرده بود؛ بنابراین 11 هزار میلیارد ریال پرداختی اضافه داشته است. سیف با اشاره به اینکه«برخی این رقم را هبه می‌دانند به طرح این سوال پرداخت که این هبه از جیب چه کسی پرداخت می‌شود؟ او در پاسخ به سوال طرح شده گفت: این سوالی هیچ پاسخی ندارد جز اینکه این پول از جیب سهامدار پرداخت می‌شود.» وی ادامه داد:در برخی موارد از مجمع، مصوبه‌ای در این زمینه دریافت می‌شد اما این رقم حق تک تک سهامداران بوده و اشکال بزرگی است.
نسبت پایین کفایت سرمایه
رئیس کل بانک مرکزی در بخش دیگری از سخنانش در تبیین دلیل دیگر بالا ماندن نرخ سود بانکی به یکی از بحث‌های روز اقتصاد ایران اشاره کرد. برخی از چهره‌ها به‌طور مداوم این توقع را مطرح می‌کنند که شورای پول و اعتبار باید به‌صورت دستوری و درقالب یک مصوبه اقدام به کاهش نرخ سود کند. رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به این توقع مطرح شده برای اولین بار از یک آمار به‌صورت رسمی رونمایی کرد. او گفت: به دلیل تنگنای مالی، 45 درصد از منابع نظام بانکی منجمد شده است و فقط 55درصد از منابع بانکی را می‌توان تسهیلات داد. به گفته وی از 45 درصد منابع منجمد شده 15 درصد مربوط به مطالبات نظام بانکی از دولت است. وی با اشاره به استانداردهای بین‌المللی درباره کفایت سرمایه گفت: براساس استانداردهای بین‌المللی این رقم باید 12 درصد باشد، اما در همین حال نسبت کفایت سرمایه در بانک‌های کشور بین 4 تا 5/ 4 درصد است؛ البته این رقم در برخی از بانک‌ها منفی است.
سیف با معرفی وضعیت موجود در منابع نظام بانکی به‌عنوان دلیل دیگر بالا ماندن نرخ سود به امکان‌سنجی توقع تعیین دستوری نرخ سود پرداخت. او گفت: وقتی بانک‌ها با تنگنای منابع روبه‌رو هستند تعیین نرخ دستوری سود بانکی با توجه به این وضعیت توجه به معلول است و می‌تواند تبعات منفی در سایر بانک‌ها ایجاد کند. سیف بار دیگر راه کاهش نرخ سود از منظر بانک مرکزی را یادآور شدو گفت: ورود به بازار بین بانکی برای جلوگیری از تبعات این امر در دستور کار قرار گرفت و این رقم از 29 درصد به حدود 21 درصد کاهش یافته است. رئیس کل بانک مرکزی بار دیگر دامنه مجاز نرخ سود را اعلام و اظهار کرد: از نظر بانک مرکزی نرخ سود قابل قبول معادل نرخ تورم به علاوه یک تا 2 درصد ریسک است.
حجم نقدینگی به 907 هزار میلیارد تومان
رئیس کل بانک مرکزی حجم نقدینگی در آخر آبان ماه امسال را 907 هزار میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: این رقم در پایان سال 1392 معادل 580 هزار میلیارد تومان بود که نشانه رشد 56 درصدی است اما بخشی از این افزایش به دلیل ساماندهی 6 بانک و چهار موسسه اعتباری از ابتدای پارسال تا پایان آبان امسال بوده است. سیف گفت: رشد نقدینگی در سال گذشته 9/ 20 درصد و در طول هشت ماه امسال معادل 8/ 14 درصد بوده است. وی گفت:حجم نقدینگی بدون احتساب 10 بانک و موسسه ساماندهی شده معادل 805 هزار میلیارد تومان است، بنابراین 102 هزار میلیارد تومان از حجم نقدینگی مربوط به 10 بانک و موسسه ساماندهی شده است.
سیف ادامه داد: با احتساب حجم نقدینگی مربوط به این 10 بانک و موسسه، رشد نقدینگی در هشت ماه پارسال معادل 7/ 13 درصد، در پایان سال گذشته معادل 3/ 22 درصد و در طول هشت ماه امسال معادل 16 درصد بوده که البته با توجه به اقدامات انجام شده برای خروج از رکود در کشور، این میزان رشد نقدینگی قابل قبول است. سیف ادامه داد: رشد نقدینگی در پایان آبان‌ماه امسال، 7/ 24 درصد و در سال منتهی به پایان آبان ماه پارسال، 4/ 22 درصد بوده است، بنابراین رشد نقدینگی در سال اخیر 3/ 2 درصد از سال گذشته بیشتر بوده است. وی با بیان اینکه «حفظ ثبات بازارها، ارتقای نظام مالی، هدایت منابع به سمت تولید و کنترل تورم» از اهداف دولت بوده است، گفت: روند نزولی نرخ تورم به گونه‌ای است که این رقم در پایان آذرماه امسال به 7/ 13درصد کاهش یافت؛ ضمن اینکه رشد نقدینگی در پایان آبان ماه امسال نسبت به ابتدای سال، 16 درصد بوده است. رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه این بانک به شدت پایبند به آرای آمار درست و قابل اتکا است، گفت: بانک مرکزی مقید است دقیق‌ترین آمار را ارائه دهد.
کاهش 20 درصدی دامنه نوسان نرخ ارز
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه پیش از شروع کار دولت یازدهم با نوسانات شدید در بازار ارز مواجه بودیم، گفت: دامنه نوسانات نرخ ارز در یک سال اخیر نسبت به مدت مشابه پارسال، 20درصد کاهش یافته است. به گفته وی، قیمت متوسط ارز (برابری ریال و دلار) در هشت ماه امسال نسبت به دوره مشابه گذشته 7/ 5 درصد افزایش یافته است؛ البته نسبت یورو با ریال 9/ 11 درصد کاهش یافته است. سیف یادآور شد: این ارقام در شرایط تحریم و کاهش قیمت نفت به دست آمده است. سیف در ادامه از پرداخت 220 هزار میلیارد تومان تسهیلات در هشت ماه امسال خبر داد و گفت: 63 درصد از این تسهیلات در بخش سرمایه در گردش بوده که سهم بخش صنعت نیز 6/ 82 درصد است. وی با بیان اینکه نظام مالی اسلامی باید دو ویژگی کارآیی و اخلاق‌محوری را در دستور کار خود قرار دهد، گفت: رفتارهایی که در بانکداری بدون ربا انجام می‌شود، قابل عرضه به محافل بین‌المللی است.
موافقت با بازار مشتقه ارزی
سیف درباره بازار مشتقه ارزی نیز گفت: این موضوع در شورای عالی بورس مطرح شده است؛ این بازار از ابزارهایی است که می‌تواند در بازارهای مالی ما ثبات ایجاد کند اما اجرای آن به بعد از برجام و یکسان‌سازی نرخ ارز برمی‌گردد و بانک مرکزی موافق راه‌اندازی بازار مشتقه ارز است.
درباره کارت اعتباری عجله نکنید
رئیس کل بانک مرکزی درمورد کارت‌های اعتباری نیز گفت: دستورالعمل آن از سوی بانک مرکزی به همه بانک‌ها ابلاغ شده است؛ بانک‌ها نیز براساس ارزیابی خود از مشتریان آن را صادر خواهند کرد. همچنین یک کارت اعتباری سراسری نیز در حال عملیاتی شدن است.
وی یادآور شد:کارت‌های اعتباری مربوط به کالاهای بادوام در این هفته به جامعه هدف مشخص شده از سوی نهادهای مربوطه اعلام می‌شود. وی افزود: دراین طرح بیشتر زوج‌های جوان و احتمالا کارکنانی که حقوقشان از سقف معین پایین‌تر است در نظر هستند البته وضعیت کارت‌های اعتباری تا پایان هفته مشخص خواهد شد. رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه درباره عملکرد کارت‌های اعتباری زود قضاوت نکنید، گفت: باید اجازه داد این محصولات جای خود را در بازار پیدا کنند. سیف با بیان اینکه اگر اکنون درباره کارت‌های اعتباری قضاوت کنیم این امر منجر به التهاب خواهد شد، ادامه داد: اینکه از ابتدای ورود این محصولات قضاوت نامناسب درباره آن انجام شود کار منطقی نیست؛ باید اجازه داد 6 تا 8 ماه از زمان ورود این محصولات بگذرد و سپس درباره آن قضاوت کنیم. به گفته وی، بانک مرکزی ارائه کارت‌های اعتباری عقد مرابحه را به کل بانک‌ها ابلاغ کرده و بانک‌ها هم اکنون در حال صدور آن هستند.
ولی‌الله سیف خبر داد
اقدام حقوقی برای مقابله با برداشت پول‌های بلوکه شده ایران
رئیس کل بانک مرکزی گفت: این بانک از طریق وکیل خود در حال اقدام و پیگیری برای توقف مصوبه برداشت 7/ 1 میلیارد دلار از سوی کنگره آمریکا از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران است. ولی‌الله سیف در حاشیه نخستین همایش مالی اسلامی در جمع خبرنگاران، در پاسخ به پرسشی مبنی بر اقدامات بانک مرکزی درباره مصوبه کنگره آمریکا درباره برداشت حدود 2 میلیارد دلار ازحساب بلوکه شده ایران افزود: رقم 5/ 2 میلیارد دلار شامل سود اضافه شده به رقم اصلی 7/ 1 میلیارد دلار است؛ این پرونده همچنین ازطریق دفتر نهاد ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه در حال پیگیری است که امیدواریم نتیجه آن را دریافت کنیم. سایت مجلس نمایندگان آمریکا با انتشار گزارشی از مسدود کردن دارایی‌های بانک مرکزی ایران در آمریکا خبر داد که در آن 226 نماینده کنگره به برداشت 75/ 1 میلیارد دلار از حساب‌های بلوکه شده بانک مرکزی رای دادند. پیش از این نیز نمایندگان کنگره طرح‌هایی برای بلوکه کردن دارایی‌های ایران پیشنهاد داده بودند. چهارشنبه هفته گذشته نمایندگان احزاب جمهوری‌خواه و دموکرات در طرحی ضدایرانی، خواستار برداشت از منابع مالی متعلق به بانک مرکزی ایران شدند که توسط آمریکا مسدود شده است. این طرح موسوم به «دادگاه یار» از سوی کنگره برای پشتیبانی از فرآیند ادعایی رسیدگی به پرونده اقدامات تروریستی منتسب به ایران تصویب شده است.
