واقعیت اما چیزی دیگری است؛ انرژی خورشیدی یک منبع پاک، تمام نشدنی، بی سر و صدا و بدون هیچ گونه آلودگی است که بی شک با کمی آینده نگری هیچ کسی به راحتی بی خیال آن نمی شود؛ به ویژه اگر بداند فقط باید نیمی از هزینه های تهیه آن را بپردازد و به یک منبع درآمد جدید هم دست پیدا می کند.
* برق گرفتگی گاز و گازوئیل!
ظرفیت نصب شده تولید برق در کشور از مرز 73 هزار مگاوات عبور کرده است که حدود 26 هزار مگاوات آن توسط نیروگاه های گازی تولید می شود.
در نیروگاه های گازی توربین هایی وجود دارد که به طور مستقیم بر اثر سوختن گاز به حرکت در می آید و ژنراتور را می گرداند و انرژی حرارتی به جنبشی سپس به الکتریکی تبدیل می شود.
رشد مصرف گاز برای تولید برق به صورت چشمگیری در حال افزایش است و بنابر اظهارات حمید چیت چیان، وزیر نیرو در 29 دی ماه 93 در روز ملی هوای پاک، 'بیش از یک سوم کل گاز طبیعی تولید شده در کشور برای تولید برق در نیروگاه ها مصرف می شود.'
اما تولید برق از انرژی های فسیلی فقط محدود به گاز نیست چرا که حجم عظیمی از گازوییل و نفت کوره (مازوت) کشور قربانی تولید برق می شود.
شیوه تولید برق از گازوئیل و مازوت هم به این گونه است که در نیروگاه های حرارتی بر اثر سوختن سوخت های فسیلی، آب موجود در داخل دیگ بخار (بویلر) بخار می شود و انرژی حرارتی را به جنبشی سپس به الکتریکی تبدیل می کند.
هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی شهریور ماه 94 گزارش داد که ' هم اکنون حدود 95 درصد برق مصرفی کشور از طریق سوخت های فسیلی در نیروگاه های حرارتی تولید می شود.'
*هر شش کیلووات برق؛ هزار لیتر آب
بنابر اعلام شرکت مدیریت شبکه برق ایران، حدود 16 هزار مگاوات از برق تولیدی کشور در نیروگاه های بخاری و کمتر از 11 هزار مگاوات هم در نیروگاه های برق آبی تولید می شود؛ معنی آن این است که حجم عظیمی از آب کشور هم باید برای تولید برق نیست و نابود شود؛ آن هم در شرایط خشکسالی کنونی که بسیاری از مناطق شهری و به ویژه روستایی آب خوردن هم ندارند.
محمد حسین شریعت مدار، قائم مقام وزیر کشاورزی اردیبهشت ماه امسال در نخستین کنگره ملی آبیاری و زهکشی ایران گفت: برای تولید هر شش دهم کیلووات برق به 100 لیتر آب نیاز داریم.
وی در عین حال افزود: با توجه به شرایط آب در کشور ما شاهد آن هستیم که بسیاری از سدهای کشور در حال تعطیلی هستند.
* تلف شدن هزاران میلیارد تومان برق
دردسرهای تولید برق به شیوه سنتی فقط قربانی کردن منابع گران فسیلی و آبی نیست بلکه موضوع وقتی دردناک تر می شود که بدانیم حجم عظیمی از برق تولیدی پیش از آنکه به دست مصرف کننده برسد، تلف می شود.
تلفات انرژی الکتریکی در همه دنیا وجود دارد و درصدی از آن پذیرفتنی است اما میزان تلفات برق ایران بیش از چهار درصد از میانگین جهانی(8.1 درصد) و بیش از هشت درصد از کشورهایی مانند فنلاند، اسلواکی، قطر و کره جنوبی و بیشتر است.
علیرضا دائمی، معاون وزیر نیرو در امور برنامه ریزی و اقتصادی هشتم مهرماه امسال به خبرگزاری تسنیم گفت: متوسط تلفات انرژی در بخش برق در پایان شهریور ماه 94 به طور متوسط در کشور به 12 درصد رسیده است.
معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی هم به ایسنا گفته است: برای رسیدن به عدد مطلوب تلفات هشت درصدی، به 10 هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری نیاز داریم.
یکی از مهمترین علل بالا بودن تلفات برق در شبکه انتقال و شبکه توزیع، فرسودگی تجهیزات است طوری که مثلا عمر نیمی از شبکه توزیع برق تهران بیشتر از 25 سال است. تلفات غیرفنی و برق های غیرمجاز هم از دیگر تلفات این بخش است.
شاید یک حساب سرانگشتی عمق این هدررفت را نشان دهند؛ با توجه به ظرفیت 73 هزار مگاواتی برق کشور، تلفات 12 درصدی برق به معنی هدررفت هشت هزار و 760 مگاوات برق است.
اکنون با توجه به هزینه حدود پنج هزار میلیارد تومانی برای ایجاد هر نیروگاه هزار مگاواتی، ارزش برق تلف شده حدود 44 هزار میلیارد تومان است.
به این زیان نجومی باید آلودگی های زیست محیطی و مصرف حجم بزرگی از سوخت و آب کشور را هم اضافه کرد تا قضاوت بهتری درباره تولید برق به شیوه سنتی ایجاد شود.
* غفلت از انرژی ارزان و بی پایان
همه این واقعیت ها باعث شده که بسیاری از کشورها به سمت انرژی های نو و تجدیدپذیر بروند که نه تنها تلفات وسیع انرژی و هزینه و پیامدهای سنگین مصرف سوخت های فسیلی را ندارد که یک انرژی ارزان و بی پایان محسوب می شود.
منابع انرژی تجدیدپذیر برخلاف انرژی های فسیلی، قابلیت تولید مجدد توسط طبیعت در یک فاصله زمانی کوتاه را دارد و شامل انرژی آبی (نیروی برق آبی)، بادی، خورشیدی، زمین گرمایی، زیست توده یا زیست سوخت(مانند 'سوخت اتانولی' که از ساقهٔ نیشکر به دست می آید) و انرژی امواج و جزر و مد است.
هرچند تولید انرژی الکتریکی در ایران به ویژه از طریق برق آبی قابل توجه است اما هنوز در تولید برق از سایر انرژی های تجدیدپذیر به ویژه انرژی خورشید گام های محسوسی برداشته نشده؛ طوری که سهم نیروگاه های تولید انرژی تجدید پذیر در تولید برق کشور کمتر از نیم درصد است؛ عددی که تا پایان برنامه پنجم توسعه باید به پنج درصد برسد.
*موقعیت برتر ایران نسبت به اروپا
اهمیت استفاده از انرژی خورشید وقتی در ایران بالا می رود که بدانیم دست کم به طور میانگین سالانه 280 روز آفتابی در کشور داریم که ظرفیت بالایی برای تولید برق خورشیدی است.
همچنین در ایران به واسطه نزدیکی به خط استوا، صفحات (پنل) خورشیدی را در زاویه 25 تا 30 درجه قرار می دهند که یک زاویه خیلی خوب محسوب می شود اما این زوایه در اوپا 50 تا 60 درجه است.
گرچه موقعیت ایران برای بهره مندی از برق خورشیدی به مراتب بهتر از کشورهای اروپایی است اما اروپایی ها به ویژه کشور آلمان از تمام پتانسیل خود برای استفاده از این انرژی بی پایان بهره برده اند.
ترقی آلمان در استفاده از انرژی های تجدیدپذیر به ویژه انرژی بادی و خورشیدی خیلی سریع اتفاق افتاده و اکنون به جایی رسیده است که تمام رقبای خود را کنار زده و بنابر اعلام سایت جهانی انرژی های تجدیدپذیر، اقتصاد برتر این حوزه است.
حدود یک سوم صفحات خورشیدی و بیشتر از نصف توربین های بادی دنیا در آلمان تولید می شود؛ ضمن اینکه محبوب ترین توربین ها و ژنراتورهای برق آبی را محصول آن است.
آلمان در تولید الکتریسیته از منابع تجدیدپذیر از 6.3 درصد در سال 2 هزار میلادی به 31 درصد در نیمه نخست 2014 (1393 شمسی) رسیده است.
*چرا برق خورشیدی؟
مزایای برق خورشیدی متعدد و قابل توجه است از جمله اینکه برق مورد نیاز بدون مصرف سوخت که قیمتی گران دارد تولید می شود و تبعا آلودگی های زیست محیطی هم ندارد.
تولید برق خورشیدی برخلاف نیروگاه های حرارتی سنتی احتیاجی به آب ندارد که این موضوع برای کشور خشک و نیمه خشک ایران حائز اهمیت است.
نیروگاه های خورشیدی همچنین امکان تامین شبکه های کوچک و ناحیه ای را دارد و برای اتصال به شبکه سراسری برق نیازمند تأسیس خطوط فشار قوی و شبکه های انتقال نیست.
استهلاک این نوع انرژی کم و عمر پنل های خورشیدی بین 20 تا 30 سال برآورد می شود البته پس از این مدت هم قابل استفاده هستند اما توان تولیدی آن کاهش می یابد.
همچنین لازمه راه اندازی نیروگاه های خورشیدی وجود متخصص نیست و می توان آنها را بطور خودکار بکار انداخت.
نکته مهم دیگر این است که با توجه به نصب پنل های خورشیدی در نقطه مصرف، حجم عظیم تلفات برق در این سیستم تقریبا صفر می شود که معنی آن جلوگیری از هدررفت هزاران میلیارد تومان سرمایه است.
کاربردهای غیر نیروگاهی انرژی حرارتی خورشید هم شامل موارد متعددی است از جمله 'آبگرمکن و حمام خورشیدی، سرمایش و گرمایش خورشیدی، آب شیرین کن خورشیدی، خشک کن خورشیدی، اجاق خورشیدی، کوره ها و خانه های خورشیدی.'
* در باره پنل های خورشیدی چه می دانیم؟
صفحات خورشیدی(پنل یا سلول) که به آنها فتوولتائیک (PhotoVoltaic) یا سولار (Solar) هم گفته می شود، از ترکیبات نیمه هادی ساخته شده و انرژی نورانی خورشید را به انرژی الکتریکی تبدیل می کنند.
پنل های خورشیدی بر حسب وات (w) و دارای 2 مدل پلی کریستال (آبی رنگ) و مونو کریستال (سیاه رنگ) است که صفحات سیاه رنگ بازدهی بیشتری نسبت به صفحات آبی دارد.
توان تولید برق در سلول های خورشیدی از حدود چهار وات تا بیش از 300 وات متفاوت است؛ مثلا یک پنل 300 واتی حدود هزار وات انرژی تولید می کند اما همه آن تبدیل به الکتریسیته نمی شود.
اندازه پنل ها هم متفاوت است؛ مثلا اندازه یک پنل 305 واتی 72 سلولی با تکنولوژی کشور آلمان حدود 2 متر در یک متر با عمق پنج سانتیمتر است.
پنل های خانگی را می توان روی بام، نمای ساختمان یا حتی روی کولرها نصب کرد.
آنچنان که معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی در روز 15 شهریور ماه امسال به رادیو جوان گفته است: حداقل مساحت نصب سلول های فتوولتائیک برای 20 واحد مسکونی حدود 300 متر مربع است.
تجهیزات مورد نیاز برای تولید برق خورشیدی هم شامل پنل، شارژ کنترل، اینورتر(مبدل)، باطری(در سیستم آفگرید) و کابل برق است.
اینورتر دستگاه مبدلی است که برق DC را به AC برای مصارف دستگاه هایی که با 220 ولت کار می کنند، تبدیل می کند.
*کدام پنل ها را بخریم؟
پنل های خورشیدی شامل 2 نوع آن گرید(بدون باتری و متصل به شبکه برق سراسری کشور) و آف گرید (باتری دار) است.
سیستم آن گرید در جاهایی استفاده می شود که برق شهری وجود دارد.
در این سیستم که هم در مقیاس بزرگ و هم مقیاس خانگی و تجاری قابل استفاده است، برق تولیدی هم قابل مصرف آنی و هم ورود به شبکه سراسری برق است.
با یک مثال ساده می توان این گونه بیان کرد که اگر نیاز روزانه برق یک واحد ساختمانی یک کیلووات در ساعت باشد، پنل های خورشیدی براساس همین نیاز طراحی و نصب می شوند اما اگر میزان برق مصرفی از میزان برق تولید شده بیشتر شد، سیستم توانایی این را دارد که برق مازاد موردنیاز را از شبکه سراسری برق تامین کند و در واقع مشترک هرگز با قطعی برق مواجه نمی شود.
عکس این موضوع هم می تواند رخ دهد؛ بدین معنی که مازاد برق خورشیدی تولید شده به صورت خودکار وارد شبکه برق سراسری می شود و شرکت های توزیع برق به ازای حجم آن به مصرف کننده پول پرداخت می کنند.
نکته قابل توجه این است که در سیستم آنگرید امکان ذخیره انرژی برای ساعات و روزهای آینده وجود ندارد و راهی جز مصرف یا فروش آن نیست البته مزیت این پنل ها این است که در طول عمر 25 ساله خود نیازی به تعمیر و نگهداری ندارند و تنها هر چند وقت یک بار باید شسته یا تمیز شوند.
معنی دیگر آن این است که هزینه اولیه برای خرید پنل در عرض چند سال جبران می شود و سال های سال های می توان برق رایگان مصرف کرد و حتی با فروش مازاد مصرف، درآمدزایی هم داشت.
* در روزهای ابری و بدون خورشید تکلیف چیست؟
اما در سیستم های آف گرید شرایط تولید و مصرف برق با آنگرید فرق می کنند زیرا این سیستم ها معمولا در جایی که برق سراسری وجود ندارد استفاده می شود؛ یعنی به جای نصب کنتور که متصل به برق شهری است از باتری به عنوان ذخیر کننده استفاده می شود و برق ذخیره شده در باتری هم آماده مصرف در زمان دلخواه است.
باتری ها این سیستم حدود 2.5 تا سه سال و اگر بهترین نوع باتری باشد تا پنج سال عمر می کند و پس از آن باید باتری را تعویض کرد.
نکته جالب توجه در باره هر 2 نوع صفحات خورشیدی این است که در روزهای ابری یا برفی یا تابش محدود خورشید، سیستم آف گرید به دلیل ذخیره برق در باتری و سیستم آنگرید به دلیل ارتباط 2 سویه با برق سراسری دچار مشکل نمی شوند؛ به عبارت دیگر مصرف کنندگان سیستم های خورشیدی هرگز دچار قطعی برق نمی شود.
*کارهای انجام شده سمبلیک هستند
با وجود همه این مزایا، هنوز آنچنان که باید تمایلی به استفاده از برق خورشیدی در جامعه دیده نمی شود و اندک اقدامات صورت گرفته هم توسط نهادهای دولتی بوده است.
این موضوع در بسیاری از استان ها از جمله کرمانشاه صدق می کند.
بهروز باوندپور، معاونت دفتر تحقیقات شرکت برق منطقه ای غرب کشور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: اقدامات انجام شده در استان برای تولید برق خورشیدی در مقیاس نیروگاهی و برنامه ریزی شده نیست و عمده کارها سمبلیک بوده است.
او اضافه می کند که در غرب کشور برای استفاده از انرژی باد و خورشید برنامه ای وجود نداشته و کارهای صورت گرفته پراکنده بوده است.
البته بهروز یوسفیان کلاره، مدیر دفتر برنامه ریزی و برآورد بار شرکت برق منطقه ای غرب کشور به ایرنا می گوید: با نصب پنل بر روی ساختمان مرکزی شرکت برق منطقه ای غرب کشور 40 کیلووات برق خورشیدی تولید شده است؛ همچنین 20 کیلووات در ساختمان امور انتقال کردستان در سنندج و 20 کیلووات هم در ساختمال امور انتقال ایلام تولید می شود.
وی عنوان می کند: هم اکنون مراکز علمی یا اداری با هدف فرهنگ سازی یا تحقیقات اقدام به نصب محدود پنل خورشیدی می کنند؛ شرکت توزیع نیروی برق هم تسهیلاتی در اختیار مساجد و اماکن عمومی برای استفاده از انرژی خورشیدی قرار داده است.
در بخشی از مساجد و مدارس سطح استان از جمله در شهرستان های کرمانشاه، سرپل ذهاب، اسلام آباد غرب، کنگاور و نیز محوطه استانداری کرمانشاه پنل های آنگرید نصب شده که در مجموع 150 کیلووات ساعت برق تولید می کنند. این را امین حسینی، معاونت برنامه ریزی و مهندسی شرکت توزیع نیروی برق استان کرمانشاه در گفت و گو با ایرنا بیان می کند.
به گفته او با احتساب 80 کیلوواتی که در هشت اداره توزیع برق استان هم نصب شده، در مجموع 230 کیلووات برق خورشیدی در استان تولید می شود که نصب پنل های آن 2 میلیارد و 300 میلیون تومان هزینه برده است.
'در پنج روستای صعب العبور استان هم با 50 خانوار جمعیت حدود 50 کیلووات برق خورشیدی تولید می شود که به صورت آفگرید است.'
حسینی همچنین اظهارات همکارانش در شرکت برق منطقه ای را اصلاح و عنوان می کند که اکنون در شهرک فرامان کرمانشاه یک نیروگاه برق خورشیدی در حال فعالیت و در شهرستان اسلام آباد غرب نیز مراحل نهایی بهره برداری از یک نیروگاه دیگر در حال انجام است.
* فعلا به صرفه هست
باوندپور اعتقاد دارد: حرکت به سمت استفاده از انرژی خورشیدی حتما به صرفه است زیرا تعداد روزهای آفتابی استان کرمانشاه بالاست اما اکنون با توجه به هزینه های بالا استقبال خوبی از آن نمی شود.
یوسفیان کلاره هم همین باور را دارد: با توجه به اینکه برق دولتی با قیمت ارزان در اختیار مشترکان قرار می گیرد، استفاده از انرژی خورشیدی برای مردم و بخش خصوصی توجیه اقتصادی ندارد و بازگشت سرمایه آن خیلی کند است.
به گفته وی هزینه تمام شده تولید برق از مشترکان دریافت نمی شود طوری که مثلا قیمت برق کشاورزی در گذشته آنقدر پایین بود که حتی هزینه مراجعه کنتورخوان را هم تامین نمی کرد البته پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها قیمت برق کمی بالا رفته اما با این وجود هنوز خیلی ارزان است.
* قیمت برق ایران؛ ارزان تر از همه دنیا
وزیر نیرو اسفندماه 93 در برنامه نگاه یک شبکه اول سیما گفت: در هیچ کشوری چه پر درآمد و چه کم درآمد، تعرفه برق به اندازه ایران پایین نیست.
چیت چیان اضافه کرد: هزینه تولید برق شامل چهار مولفه است؛ قیمت سوخت، هزینه تبدیل انرژی، هزینه انتقال و توزیع که اگر هزینه سوخت را کنار بگذاریم به ازای تولید هر کیلووات ساعت، وزارت نیرو امسال حدود 80 تومان هزینه کرده است.
اگر ما بخواهیم هزینه سوخت نیروگاهی را برابر با هزینه گازی که در اختیار صنایع پتروشیمی قرار می گیرد در نظر بگیریم و فرض هم بکنیم که اصلا سوخت گازوییل که بسیار گران قیمت هم هست اصلا استفاده نکنیم، ما با هر متر مکعب گاز حدود سه کیلو وات ساعت برق می توانیم تولید بکنیم و به دست مصرف کننده برسانیم و با همان کمترین قیمت گاز به ازای هر سه کیلو وات ساعت 120 تومان خواهد شد.
وی گفت: این 120 تومان به اضافه 80 تومان هزینه های داخلی وزارت نیرو 200 تومان می شود در حالی که ما به طور متوسط هر کیلووات را حدود 50 تومان به مشترک های خانگی فروخته ایم.
*موانع روشن شدن برق خورشیدی
قیمت بالای نصب صفحات خورشیدی و نگهداری مشکل آنها با توجه به جنس شکننده اش، قیمت ارزان برق سراسری و تصور عمومی از قابل اعتماد نبودن برق خورشیدی از موانعی است که به اعتقاد یوسفیان مانع رفتن مردم به سمت استفاده از انرژی خورشیدی شده است.
مدیر دفتر برنامه ریزی و برآورد بار شرکت برق منطقه ای غرب کشور می گوید: اکنون تمایلی به تولید انرژی خورشیدی در بین مردم وجود ندارد مگر در پاسگاه های مرزی یا روستاهای دورافتاده ای که به شبکه سراسری برق دسترسی ندارند؛ یا برای استفاده چراغ های راهنمایی در جاده های خارج از شهر و چراغ های چهارراه ها در زمان قطعی برق.
با این حال وی اظهار می کند که تولید برق خورشیدی در مجموع و با توجه به مزایای زیست محیطی آن برای استان کرمانشاه به صرفه است.
*هزینه خرید پنل های خورشیدی
در گذشته قیمت پنل ها در ایران نسبت به سایر کشورها بالاتر بود ولی در سال های اخیر و با ورود سازندگان داخلی به این عرصه قیمت این پنل ها به میزان زیادی کاهش یافته و با قیمت آن در سایر کشورها برابری می کند.
بهروز یوسفیان کلاره می گوید: سیستم آنگرید ارزانتر از آفگرید است و تولید هر کیلووات آن حدود 10 میلیون تومان هزینه دارد.
به گفته وی یک مشترک خانگی معمولی روزانه حدود پنج کیلووات ساعت برق نیاز دارد که هزینه تولید آنگرید آن حدود 50 میلیون تومان برآورد می شود؛ البته چون در طول روز مصرف برق زیاد نیست بخش عمده برق تولیدی باید به شبکه سراسری تزریق شود.
دلیل بالاتر بودن قیمت پنل های آفگرید، داشتن باتری است، به گفته حسینی تولید هر کیلووات ساعت برق آفگرید حدود چهار میلیون تومان گران تر از آنگرید در می آید.
او همچنین می گوید: به تازگی یک فعال اقتصادی به استانداری کرمانشاه مراجعه و ادعا کرده است که می تواند پنل های خورشیدی با تکنولوژی آلمان را با قیمت ارزان تری حدود 4.5 تا پنج میلیون تومان تهیه کند که در صورت صحت این ادعا طی چهار تا پنج سال هزینه خرید و نصب پنل برای خریداران آن جبران می شود.
*هر کیلووات را 977 تومان به دولت بفروشید
دولت تسهیلات ویژه ای برای نصب نیروگاه های خورشیدی در خانه ها در نظر گرفته که مهمترین آن پرداخت نیمی از هزینه خریداری و نصب این نوع از نیروگاه های کوچک است.
به اعتقاد معاونت برنامه ریزی و مهندسی شرکت توزیع نیروی برق استان کرمانشاه با توجه به اینکه در شرایط کنونی برای بخش خصوصی تولید برق خورشیدی صرفه اقتصادی ندارد، سیاست وزارت نیرو تسهیل حرکت به سمت استفاده بیشتر از انرژی های تجدیدپذیر است.
به گفته حسینی الان مشترکان خانگی به ازای هر کیلووات برق مصرفی به طور متوسط 40 تا 50 تومان به دولت پرداخت می کنند اما اگر خودشان برق خورشیدی تولید کنند، دولت هر کیلووات را 675 تومان از آنان خریداری می کند که البته تعیین نرخ خرید به شرایطی مختلفی از جمله مشترک بودن بستگی دارد و تا بیشتر از 900 تومان برای هر کیلووات هم قابل افزایش است.
هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی هم روز 15 شهریور ماه امسال در گفت و گو با رادیو جوان در این باره اعلام کرد: سلول های فتوولتائیک برای هر واحد ساختمانی کمتر از 10 میلیون تومان هزینه در بر خواهد داشت و چنانچه متقاضی اعلام کند که این نیروگاه برای مصرف داخلی خود احداث کرده، وزارت نیرو 50 درصد هزینه را به عنوان تسهیلات بلاعوض به متقاضی پرداخت خواهد نمود و چنانچه نخواهد از این تسهیلات استفاده کند، انرژی تولیدی را به قیمت هر کیلووات ساعت 970 تومان به وزارت نیرو بفروشد.
وی در خصوص مراحل انجام کار گفت: متقاضیان می توانند با مراجعه به شرکت های برق در سراسر کشور و اعلام آمادگی، لیست پیمانکاران، سازندگان و فروشندگان این تجهیزات را دریافت نمایند تا پس از نصب این تجهیزات، ضمن تأمین برق خود، منبع درآمدی نیز از طریق فروش برق کسب نمایند.
البته عدد اعلامی فلاحیان اندکی با جدول نرخ های جدید خرید تضمینی برق تجدیدپذیر از نیروگاه های بخش خصوصی متفاوت است.
طبق این جدول که روز دوم شهریورماه 94 توسط وزیر نیرو ابلاغ شد، نرخ خرید تضمینی برق خورشیدی در نیروگاه های با ظرفیت 20 کیلووات و کمتر(مختص مشترکان برق و محدود به ظرفیت انشعاب) 977 تومان به ازری هر کیلووات ساعت است.
این رقم در نیروگاه های با ظرفیت 100 کیلووات و کمتر 873 تومان، مزرعه خورشیدی با ظرفیت 10 مگاوات و کمتر 675 تومان و مزرعه خورشیدی با ظرفیت بیش از 10 مگاوات 560 تومان اعلام شده است.
نکته قابل توجه اینکه نرخ خرید تضمینی برق تجدیدپذیر با نرخ های جهانی مطابقت می کند درحالی که میانگین قیمت فروش هر کیلووات ساعت انرزی الکتریکی در کشور کمتر از قیمت تمام شده آن و حدود یک دهم قیمت خرید تضمینی برق تجدیدپذیر و در برخی فناوری ها حتی کمتر از آن است.
*عوارض جدید دریافتی از مردم کجا هزینه می شود؟
وام های کم بهره و ارائه تسهیلات از محل بند 'ز' قبوض برق هم از دیگر خدماتی است که دولت به تولیدکنندگان برق خورشیدی می دهد.
بند ز عوارض جدیدی در قبوض برق است که با اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه ها در قالب 'اخذ عوارض فروش' به قبوض برق مشترکان اضافه و مقرر شد که از محل اخذ این عوارض، دولت وام و تسهیلات بلاعوض و کم بهره برای توسعه برق خورشیدی در مقیاس خانگی و نیروگاهی اختصاص دهد.
یوسفیان می گوید: این عوارض هم اکنون در قالب بند ز تبصره 9 از مردم دریافت و برای تولید و توسعه انرژی های نو هزینه می شود؛ البته درآمد این محل در اختیار سازمان انرژی های نو ایران (سانا) از زیر مجموعه های وزارت نیرو است.
سانا متولی اصلی حمایت و توسعه انرژی های تجدیدپذیر از جمله برق خورشیدی است و سیاستگذاری، برنامه ریزی و هزینه برای توسعه انرژی خورشیدی از جمله از محل بند ز را انجام می دهد.
بنابر اعلام پایگاه اطلاع رسانی سانا مهمترین وظیفه این سازمان مدیریت منابع تجدیدپذیر انرژی و مدیریت گسترش تولید و مصرف انرژی های نوین در کشور با تمرکز بر حداکثر سازی مشارکت بخش خصوصی است.
به گفته یوسفیان حتی نصب صفحات خورشیدی در ادارات برق منطقه ای غرب کشور هم از محل عوارض بند ز و با تایید سانا صورت گرفته است.
*چه باید کرد؟
با توجه به موانع متعددی که سد راه توسعه استفاده از برق خورشیدی است، به نظر می رسد سیاست های وزارت نیرو باید به سمت ارائه تسهیلات بیشتر یا طرح های بزرگ دولتی پیش برود.
مدیر دفتر برنامه ریزی و برآورد بار شرکت برق منطقه ای غرب کشور می گوید: دولت باید در این زمینه فرهنگ سازی و هزینه های نصب را کم کند.
وی اضافه می کند: در خیلی از شهرها دولت می تواند نیروگاه های خورشیدی بزرگی تاسیس کند که هم در حفظ محیط زیست موثر است و هم یک انرژی ارزان است که هزینه تاسیس آن در سال های بعدی جبران می شود.
به گفته او در برخی کشورها، شهرداری تا زمانی که مالک، صفحه خورشیدی نصب نکند، به او پایان کار نمی دهد.
معاونت برنامه ریزی و مهندسی شرکت توزیع نیروی برق استان کرمانشاه هم اعتقاد دارد: دانشگاه و کارشناسان این حوزه باید با جدیت مطالعه و پژوهش کنند و تکنولوزی تولید انرژی خورشیدی را به داخل کشور منتقل و هزینه های تولید آن را کم کند.
'تاسیس نیروگاه های مقیاس کوچک' هم پیشنهاد دیگر حسینی است.
