جداشدگان از داعش، درباره این گروه چه می‌گویند؟

 مرکز بین المللی مطالعات افراط گرایی در کالج «کینگز» لندن، به تازگی گزارشی درباره اعضای جدا شده از داعش منتشر کرده و می نویسد، این افراد که خود را در معرض انتقام گیری و همچنین زندانی شدن می بینند، ترجیح می دهند مخفی شده و وابستگی های سابق خود به داعش را علنی نکنند. نگرانی این افراد به ویژه از آنجاست که رهبران داعش، جداشدگان را خائن و مرتد می داند. با این حال، 58 تن از این افراد که 9 نفر آن ها تبعه کشورهای غرب اروپا هستند، تصمیم به سخن گفتن درباره تجربیات خود گرفته اند.

بر اساس این گزارش، برخی از این جداشدگان می گویند با خصومت داعش نسبت به دیگر گروه های شورشی مخالف بشار اسد در سوریه و نیز کشتار صدها تن از غیرنظامیان و همچنین گروگان ها توسط این گروه، مخالف بوده اند. برخی دیگر نیز به مواردی از بدرفتاری توسط فرماندهان اشاره می کنند. هیجان انگیز نبودن زندگی به عنوان یک شبه نظامی، از دیگر دلایلی است که برخی برای جدا شدن خود از داعش ذکر کرده اند. دو تن از این افراد نیز پس از آنکه دریافته اند برای انجام عملیات انتحاری انتخاب شده اند، تصمیم به ترک داعش گرفته اند.

تدوین کنندگان این گزارش از دولت ها خواسته اند به جداشدگان از داعش انگیزه بیشتری برای بیان دیدگاه ها و تجربیاتشان داده شود تا به این ترتیب، از پیوستن اعضای جدید به این گروه جلوگیری شود. این 58 نفر که هفت تن از آن ها زن هستند، در مقاطع مختلف با منابع خبری، از جمله نیویورک تایمز گفت و گو کرده اند و در این گزارش، ضمن جمع آوری اظهارات آن ها، تحلیلی درباره آن نیز ارائه شده است.

بر اساس این گزارش، جداشدگان از داعش، تصویری منحصر به فرد از زندگی در سایه داعش ارائه می کنند. اما از جنبه ای دیگر، ماجراهای آنان می تواند به عنوان ابزاری قوی برای مقابله با این گروه مورد استفاده قرار گیرد. حداقل ماجرا این است که وجود چنین جداشدگانی، تصویری را که داعش از وحدت و عزم موجود میان اعضای خود ارائه می کند، خدشه دار می سازد.

پیتر نومان، مدیر مرکز مذکور و استاد مطالعات امنیتی در کالج کینگز می گوید، این گزارش، «زرق و برق داعش را از میان می برد و سبب می شود این گروه کمتر از گذشته جذاب به نظر برسد و همین سبب می شود افراد بیشتری متقاعد به خروج از داعش شوند».

نومان می افزاید بسیاری از این افراد، با این امید تصمیم به جدا شدن گرفته اند که از سوی قضات و دادستان ها رفتار مساعدی با آن ها صورت گیرد. با این حال، برای اینکه انگیزه ای جدی برای جدا شدن تعداد بیشتری از تروریست ها ایجاد شود، باید افراد دیگری نیز به این جمع ملحق شوند. وی با اشاره به اینکه این روند می تواند به ابزاری برای مبارزه با شیوه های عضوگیری داعش تبدیل شود، از دولت ها می خواهد انگیزه بیشتری برای این موضوع به وجود بیاورند.

تخمین ها حاکی از آن است که طی دو سال گذشته، حدود 20 هزار خارجی که تقریباً یک چهارم آن ها اروپایی هستند، به گروه های افراط گرا و تروریستی در خاورمیانه پیوسته اند که بیشتر این عضویت، در داعش بوده است. بین 25 تا 40 درصد این افراد تاکنون به اروپا بازگشته اند. مقامات انگلیسی تخمین می زنند که شمار جداشدگان انگلیسی که به کشورشان بازگشته اند، حدود 300 نفر باشد. جداشدگان می گویند زندگی تحت لوای داعش، با آرمان‌شهری که این گروه ترسیم می کند فاصله بسیاری دارد.

یکی از این افراد که اهل سوریه است و 26 سال دارد، می گوید: «داعش می خواهد هر کسی که مخالفت می کند را بکشد. من تمام مدت به این فکر می کردم که اگر آن ها مرا دستگیر یا متوقف کنند، سرم را از تنم جدا خواهند کرد».

در یک مورد دیگر، یک عضو غربی جدا شده از داعش به نام ابراهیم می گوید در ابتدا به این دلیل به داعش ملحق شده بود که می خواست به مردم سوریه کمک های انسان دوستانه ارائه کرده و نیز بخت این را داشته باشد که تحت لوای «خلافت» با قوانین اسلامی زندگی کند. وی می گوید: «بسیاری از افراد در بدو ورود، شور و اشتیاق زیادی نسبت به آنچه در اینترنت دیده اند، دارند. اما همه داستان، رژه نظامی و پیروزی نیست». وی به سنگسار کردن افراد توسط داعش و همچنین گردن زده شدن امدادرسان ها، روزنامه نگاران و دیگر افراد غیرنظامی توسط این گروه اشاره می کند.

این فرد جداشده می افزاید: «دلیل اصلی جدا شدن من این بود که احساس کردم که آنچه در آغاز به خاطر آن آمده بودم را انجام نمی دهم. هدف من، ارائه کمک های انسان دوستانه به مردم سوریه بود. ماجرا به کلی تغییر کرده بود و بنابراین، دور بودن از خانواده ام دیگر برای من توجیهی نداشت».

نومان اشاره می کند فردی که قصد جدا شدن از داعش را دارد، باید روند دشواری را طی کند. در یک مورد، یکی از این افراد، به این بهانه که قصد آوردن خواهر خود از آلمان را دارد، زمینه فرار خود را فراهم کرده بود و به این منظور، حتی سابقه مکالماتی غیرواقعی را با خواهرش در فیسبوک ایجاد کرده بود. نومان می افزاید: «برای جدا شدن از داعش، باید خیلی زیرک باشید».