روحانی که با شعار تدبیر وامید پا در عرصه انتخابات ریاست جمهوری گذاشته بود در برنامه های خود اهداف متعددی در بخش های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و سلامت منظور کرده بود که از جمله مهمترین آن می توان به بهبود معیشت مردم و رشد تولید ملی اشاره کرد.
روحانی دولت یازدهم را تشکیل داد و آنرا دولت تدبیر و امید و گفتمان آن را نجات اقتصاد ، احیای اخلاق و تعامل با جهان معرفی کرد . وی کابینه را به مجلس معرفی کرد و در روز 24 مرداد بهارستانی ها پس از چهار روز بررسی و رسیدگی به صلاحیت وزرای پیشنهادی کابینه روحانی از 18 وزیر کابینه روحانی به 15 وزیر رای اعتماد دادند و اینگونه در آن روز سرنوشت 15 وزارتخانه روشن شد.
در میان وزرایی که مجلس به آن رای اعتماد داد ، نام بیژن زنگنه بیش از پیش می درخشید وی که تصدی گری وزارت نفت در دولت های هفتم و هشتم را در اختیار داشت این بار با برنامه ای جامع تر در صحن مجلس به سخنرانی پرداخت. 8 سال گذشته وزارت نفت آماج بیشترین نابسامانی ها بود و زنگه تمام عزمش را جزم کرده بود که به این نابسامانی ها پایان دهد و تدبیر و منطق را در این وزارت خانه مهم اقتصادی احیا کند.
وی برنامه مفصلی را به مجلس ارائه کرد که این برنامه در چهار فصل با عنوان فصل اول: اسناد بالادستی حاکم بر برنامه پیشنهادی ، فصل دوم: برنامه کوتاه مدت ، فصل سوم: برنامه بلند مدت و فصل چهارم : تبیین و تشریح پاره ای از راهبردها ارائه کرد . زنگنه که برنامه جامعی را برای مدیریت وزارت نفت ایران و صنعت نفت و گاز کشور اعلام کرده بود ، توسعه پارس جنوبی و بازنگری قراردادهای نفتی را به عنوان مهمترین برنامه های اجرایی در راس کارخود قرارداد.
از سوی دیگر می توان یادآور شد که از جمله مهمترین اقدامات زنگنه در شروع کار به عنوان وزیر نفت جدید ایران، مذاکره با شرکت‌های عظیم بین‌المللی حاضر در صنعت نفت و گاز جهان به منظور حضور دوباره در پروژه‌های نفت و گاز ایران و جلوگیری از فروش نفت توسط بخش خصوصی (واسطه‌ها) بوده است.
** افتتاح بزرگترین طرح صنعت نفت ایران
همزمان با آغاز فعالیت های زنگنه در وزارت نفت ایران ، توسعه ١٧ فازپارس جنوبی با توجه به اولویت بندی طرح های توسعه در دست اجرا قرار گرفت . بر این اساس در ۲۶ اسفند ۱۳۹۳، فاز ۱۲ پارس جنوبی که به عنوان بزرگترین طرح صنعت نفت ایران به شمار می رود، با حضور حسن روحانی رئیس جمهوری و بیژن زنگنه به طور رسمی افتتاح شد. راه اندازی 6 ردیف گازی پالایشگاه فاز ۱۲ پارس جنوبی به طول یک سال ، اقدامی بی سابقه به شمار می رفت که در دولت یازدهم رقم خورد این فاز که با سرمایه گذاری بیش از هفت میلیارد دلار راه اندازی شده است ، پیش بینی می شود حدود دو درصد به تولید ناخالص داخلی ایران بیفزاید. سال گذشته معادل ٥ فاز پارس جنوبی وارد مدار شد و امسال هم برخی فازهای پارس جنوبی وارد مدار می‌شوند. اجرای طرح های توسعه فازهای پارس جنوبی تا سال ٩٦ به پایان می‌رسد.
پارس جنوبی بزرگترین میدان گازی مشترک ایران است که با برداشته شدن تحریم ها توسعه این میدان مشترک سریع تر خواهد شد .
** آغاز عملیات اجرایی بزرگترین مجموعه پالایشی کشور
در 18 خرداد سال جاری با حضور اسحاق جهانگیری ، معاون اول رییس جمهور ایران و بیژن زنگنه ، وزیر نفت ایران ، عملیات اجرایی طرح «فراگیر پالایشی سیراف» بزرگترین مجموعه پالایشی کشور آغاز شد. جهانگیری در جریان سفر به استان بوشهر، با حضور در شهرستان کنگان، فرمان آغاز عملیات اجرایی مجموعه پالایشگاههای میعانات گازی سیراف در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (منطقه پارس 2 کنگان) را صادر کرد. طرح فراگیر پالایشی سیراف در قالب 8 پالایشگاه میعانات گازی مستقل هر یک به ظرفیت 60 هزار بشکه در روز به همراه تأسیسات یوتیلیتی، پشتیبان و واحدهای فرآیندی مشترک در منطقه سیراف توسط بخش خصوصی اجرا خواهد شد.با احداث این مجموعه پالایشگاهی به ظرفیت تولید 480 هزار بشکه در روز، ٧٠ درصد خوراک پتروشیمی ها تامین و تقریبا تمامی میعانات گازی تولیدی کشور توسط پالایشگاههای کشور پالایش و فرآوری خواهد شد.
از محل فروش خوراک ورودی به مجموعه پالایشگاههای سیراف، روزانه بیش از 22 میلیون لیتر گازوییل، 43 میلیون لیتر نفتا( ماده اولیه صنایع پتروشیمی و یا واحدهای بنزین‌سازی)، 6 میلیون لیتر سوخت جت و حدود 2600 تن گاز مایع تولید خواهد شد.
گفتنی است این طرح با هدف اجرای سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی و اصل 44 قانون اساسی و نیز به منظور جلوگیری از خام فروشی و ایجاد ارزش افزوده، اشتغال زایی و تضمین تولید حداکثری از میدان گازی پارس جنوبی طراحی شده است.
طرح فراگیر پالایشی سیراف در زمینی به مساحت تقریبی 300 هکتار در منطقه پارس 2 (کنگان)، بین فازهای 13 و 19 پارس جنوبی احداث خواهد شد.زمین این طرح در محدوده اراضی سازمان منطقه ویژه اقتصادی پارس واقع شده و از تمامی مزایا و مشوقات سرمایه گذاری در مناطق ویژه برخوردار است ، ضمن آنکه دسترسی ارزان قیمت به بندر جهت واردات تجهیزات و صادرات فرآورده های تولیدی نیز از مزایای زمین این طرح است .
** دیپلماسی نفتی و جذب سرمایه های خارجی
زنگنه را موفق ترین وزیر نفت ایران در جذب سرمایه های عظیم خارجی در صنعت نفت و گاز ایران می دانند . از این رو پس از توافق هسته ای ایران با کشورهای 1+5 فصل جدیدی از دیپلماسی نفتی ایران آغاز شد و هیات های عالیرتبه از کشورهای آلمان ، فرانسه ، ژاپن ، ترکمنستان و آذربایجان به ایران آمدند و با وزیر نفت دیدار و گفت و گو کردند. پس از این دیدارها افق های جدید همکاری در حوزه نفت و گاز میان ایران و کشورهای مذکور شکل گرفته است . افزایش دیپلماسی نفتی ایران که به دنبال دیپلماسی فعال کشور در حوزه سیاست خارجه بوجود آمده است نوید بخش همکاری ایران با کشورهای مختلف خارجی و سرمایه گذاری آنان در توسعه صنعت نفت ایران است موضوعی که مهندس زنگنه در جلسه رای اعتماد خود در مجلس بارها برآن تاکید داشت .
** معرفی ٤٥ پروژه نفت و گاز در کنفرانس لندن
با تاکیدی که زنگنه بر بازنگری قراردادهای جدید صنعت نفت ایران داشت کار بررسی و تدوین مدل جدید قرارداد های صنعت نفت ایران با آغاز به کار وی در وزارت نفت آغاز شد . اکنون پس از دوسال از فعالیت این کمیته مدل جدیدی از قراردادهای صنعت نفت ایران به عنوانIPC) ) شکل گرفته که قرار است در کنفرانس لندن که در ١٤ تا ١٦ دسامبر (٢٣ آذر تا ٢٥ آذرماه ١٣٩٤) در لندن برگزار می شود از آن رونمایی شود . همزمان در این کنفرانس 45 پروژه نفت و گازکه شامل پروژه های اکتشاف، توسعه و برداشت نفت از میدانهای نفت و گاز است که برای سرمایه گذاری شرکت های خارجی معرفی می شود. به گفته مسوولان وزارت نفت این اقدام به منظور ٢ برابر کردن تولید نفت خام ایران است و پیش بینی می شود تولید نفت خام کشور به پنج میلیون و ٧٠٠ هزار بشکه در روز برسد.
شرکت های بین المللی نفت و گاز از جمله شرکت انگلیسی-هلندی شل و بی پی انگلیس برای حضور در پروژه های توسعه میدان های نفت و گاز ایران پس از لغو تحریم ها، ابراز تمایل کرده اند.
** آمادگی برای افزایش تولید و صادرات
موضوع مهم دیگری که پس از توافق هسته ای پیش روی صنعت نفت ایران قرار گرفت رویکرد جدید ایران در بازارهای جهانی نفت بود. بر این اساس و به گفته زنگنه ایران خواهان باز پس گیری سهم صادرات نفت خود از اوپک است و از سوی دیگر شرایط خود را برای افزایش تولید نفت و رساندن ظرفیت تولید نفت کشور به سال 84 آماده می کند. با لغو تحریم ها ، ایران در نظر دارد تولید نفت خام خود را به بیش از چهار میلیون بشکه یا حدود ١٥ درصد تولید سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) برساند.در حالی که سهم اوپک در بازارهای جهانی افزایش می یابد بنابراین سهم ما نیز افزایش می باید و ایران نیاز دارد که ظرفیت تولید خود را افزایش دهد.در کوتاه مدت ما در نظر داریم روزانه پنج میلیون بشکه نفت خام تولید کنیم و سپس این رقم را به روزانه پنج میلیون و ٧٠٠ هزار بشکه در روز برسانیم.
** افتتاح فازهای ١٥ و ١٦ پارس جنوبی
افتتاح کامل فازهای ١٥ و ١٦ پارس جنوبی تا پایان شهریور ماه امسال از جمله برنامه های آتی وزارت نفت در سال جاری است . به گفته مسوولان با بهره برداری کامل از این پروژه سالانه ٦ میلیارد دلار به درآمدهای کشور اضافه خواهد شد. اولویت بندی فازها در دولت یازدهم سبب شد تا پراکندگی اجرای پروژه ها از بین رفته و شاهد تمرکز مدیریت و تمرکز مالی در اجرای کار باشیم. از این رو به دلیل در اولویت قرار گرفتن این فاز برای تولید در دولت یازدهم، با انجام برخی تغییرات مدیریتی به صورت حرفه ای تر عمل شد و با مجموعه محدودیت های مالی و تحریم ها پروژه به سرانجام رسید.
هدف از اجرای این پروژه پالایش و تولید روزانه ٥٠ میلیون مترمکعب گاز شیرین، ٧٧ هزار بشکه میعانات گازی، تولید سالانه ١,٠٥ میلیون تن گاز مایع ال پی جی، تولید سالانه یک میلیون تن اتان و تولید روزانه ٤٠٠ تن گوگرد است.
** شتاب در توسعه میدان های غرب کارون
با روی کار آمدن دولت یازدهم توجه ویژه ای به توسعه میادین نفتی مشترک از جمله میدان های غرب کارون شد. به گفته زنگنه برنامه افزایش تولید میدان های مشترک نفتی و گازی در چارچوب اقتصاد مقاومتی شروع شده و لغو تحریم ها سبب تسریع این برنامه می‌شود. بزرگترین میادین نفتی ایران مانند آزادگان ، یادآوران و یاران در غرب کارون جای گرفته اند. با توجه به اهمیت این میادین مشترک، دولت یازدهم، توسعه شتابان این میادین را جزو اولویت های کاری خود قرارداده است . تمرکز اصلی وزارت نفت بر برداشت از میدان های مشترک نفتی و غرب کارون است.بخش قابل توجهی از تولید جدید نفتی ایران مربوط به این میدان ها است که با اجرای آنها 700 هزار بشکه تولید نفت ایران افزایش می یابد.
آمادگی ایران برای افزایش تولید از میدان های غرب کارون در یک بازه زمانی سه ساله اعلام شده که اجرای این پروژه ها با فرض ادامه تحریم هاست.
با این حال چنانچه تحریم ها به طور کامل رفع شود؛ روند اجرای پروژه میدان های غرب کارون تسریع می شود. براساس برنامه ریزی انجام شده انتظار می رود تا پایان امسال شاهد افزایش ظرفیت تولید میدان های آزادگان شمالی و یادآوران با اجرای فاز نخست توسعه آنها باشیم.
** اجرای طرح هایی برای جلوگیری از خام فروشی
اما وزارت نفت برنامه هایی را نیز برای جلوگیری از خام فروشی در دستور کار خود قرارداده است که همسو با سیاست های اقتصاد مقاومتی است؛ به نحوی که تا سه سال آینده تولید میعانات گازی از میدان پارس جنوبی و دیگر میدان های کشور به یک میلیون بشکه در روز می رسد که در داخل کشور فراورش خواهد شد.
براین اساس بخشی از میعانات گازی تولید شده در اختیار پالایشگاه ستاره خلیج فارس که ظرفیت فراورش ٣٦٠ هزار بشکه را دارد قرار می گیرد که فاز نخست این پالایشگاه تا پایان امسال افتتاح می شود.
همچنین ١٣٠ هزار بشکه از میعانات گازی در اختیار پتروشیمی ها برای مصرف قرار می گیرد که ١٢٠ هزار بشکه از آن مربوط به شیراز است؛ ضمن این که ٤٠٠ هزار بشکه میعانات گازی در قالب ٨ پالایشگاه ٦٠ هزار بشکه ای سیراف نیز از میعانات گازی تغذیه می کنند.
بعد از این، به مرحله بعدی زنجیره ارزش وارد می‌شویم. نفتایی که در پالایشگاه سیراف تولید می‌شود به عنوان خوراک پتروشیمی‌ها مورد استفاده قرار می گیرد.
در بخش پتروشیمی ٧٠ میلیارد دلار طرح برای توسعه طرح های جدید و قدیمی پتروشیمی تعریف شده است که با اجرای این طرح ها ارزش تولیدات ایران در بخش پتروشیمی سه برابر می‌شود.
برنامه ایران برای صادرات گاز
با توجه به توسعه میدان پارس جنوبی ایران برنامه هایی را نیز برای صادرات گازبه کشورهای مختلف برنامه ریزی کرده است. که ازمهمترین آن ها می توان صادرات گاز به عراق و عمان را یاداور شد.
از: مهناز محمدی
