خبرگزاری ایسنا: رييس اداره پيشگيري، درمان و كاهش آسيب وزارت بهداشت بر اهميت مبحث مواد "دروازه‌اي اعتياد" در نوجوانان تاكيد و به وسعت بالاي اين مواد اشاره كرد و گفت: اين مواد معمولا از طرقي مانند آدامس‌ها، نوشابه‌ها، مواد خوشبو كننده دهان و ... ارايه مي‌شوند و كنترل‌شان بسيار مشكل است.
از طرف ديگر با اين مواد به عنوان داروها و مواد قاچاق برخورد مي‌شود و لزوما به عنوان مواد مخدر با آنها برخور نمي‌شود.
جعفري با بيان اين كه شيوع مصرف چنين موادي زياد است و حتي ممكن است ناآگاهانه در فروشگاه‌هاي معتبر هم عرضه شوند، تاكيد كرد: البته اين مواد دروازه‌اي، وابستگي هم ايجاد مي‌كنند؛ به طوري كه از سنين پايين فرد را هر چند به مقدار كم با مواد آشنا مي‌كنند و همين موضوع سبب مي‌شود تمايل فرد به اين مواد به مرور زمان بيشتر شود.
مستندات نشان مي‌دهند كه وقتي فردي از طريق "ماري جوآنا" محرك مصرف مي‌كند به تدريج به سمت شيشه و مصرف تزريقي هروئين حركت مي‌كند و اين پروسه ممكن است همچنان ادامه يابد.
وي نسبت به مصرف نوشابه‌هاي انرژي‌زا بويژه در كودكان هشدار داد و گفت: مصرف اين نوشابه‌ها در كودكان جز آن كه ممكن است در سلامت جسمي‌شان تاثير داشته باشد، مي‌تواند زمينه‌ساز مصرف مواد محرك در آينده نيز باشد.
وقتي ناقوس مرگ در سالن‌هاي ورزشي وآرايشگاه‌ها طنين انداز مي‌شود...
رييس اداره پيشگيري، درمان و كاهش آسيب وزارت بهداشت همچنين عرضه مواد بدنسازي در باشگاه‌هاي ورزشي و كرم‌ها و مواد عرضه شده در آرايشگاه‌ها براي جوانسازي و شادابي پوست و خطر بروز علايم مصرف مواد محرك را مورد اشاره قرار داد و افزود: مواد بدنسازي نيز ويژگي‌هاي خاص خود را دارند؛ هر چند گزارش مستندي درباره بروز علايم مصرف مواد محرك به دنبال مصرف مواد بدنسازي ارايه شده در باشگاه‌ها موجود نيست.
اما گزارش‌هاي بسياري داريم مبني بر آن كه به نظر مي‌رسد مصرف كنندگان مواد بدنسازي در باشگاه‌ها پس از مدتي دچار علايم مصرف مواد محرك مي‌شوند؛ از علايم سرخوشي، هذيان و توهم گرفته تا علايم شديد پرخاشگري و سايكوز.
حتي در مواردي گزارش‌هاي منجر به مرگ هم داشته‌ايم. بنابراين باشگاه‌هاي بدنسازي هم براي زنان و هم براي مردان از جمله مواردي است كه بايد مراقب بود؛ در مردان براي افزايش انرژي و بدنسازي و در زنان براي لاغري.
وي افزود: قرص‌ها و پودرهاي لاغري با ادعاهايي عجيب نظير 10 كيلو كاهش وزن در طول يك ماه مطرح مي‌شوند، نبايد شك كرد كه چنين تركيباتي حتما محرك دارند. كرم‌ها و موادي نيز كه براي جوانسازي و شادابي پوست عرضه مي‌شوند همه حاوي مواد محرك هستند.
وي در پاسخ به سوالی درباره نظارت بر سالن‌هاي ورزشي و آرايشگاه‌ها، گفت: صنف سالن‌هاي آرايشي زنان تهران و همچنين صنف سالن‌هاي ورزشي عنوان مي‌كنند كه در آرايشگاه‌ها و سالن‌هاي ورزشي مجاز، چنين مواردي نيست. اين صنوف نيز مانند ديگر صنوف درگير سالن‌هاي غيرمجازند و البته هيچ صنف، اداره و يا سازماني به غير از پليس و سيستم قضايي، مسووليت اماكن غيرمجاز را نمي‌پذيرد.
شايع‌ترين مواد دروازه‌اي اعتياد در ايران را بشناسيد
رييس اداره پيشگيري، درمان و كاهش آسيب وزارت بهداشت در توضيح شايع‌ترين مواد دروازه‌اي اعتيادگفت: در حال حاضر «سيگار» شايع‌ترين مواد دروازه‌اي اعتياد در تمام دنياست و پس از آن الكل مطرح مي‌شود. متاسفانه به دنبال تاثيرات سوء شبكه‌هاي ماهواره‌اي و با اين توجيه كه الكل متفاوت از مواد است، وابستگي ندارد و اتفاقي نمي‌افتد، شاهد افزايش مصرف الكل در نوجوانان و جوانان هستيم؛ اين در حاليست كه الكل به مراتب خطرناك‌تر از مواد است.
وي حشيش را ديگر ماده دروازه‌اي اعتياد در كشور خواند و گفت: "حشيش" معادل "ماري جوآنا" در كشورهاي ديگر است كه از تركيبات شاهدانه بوده و در گروه محرك‌ها تقسيم بندي مي‌شود. معمولا در نوجوانان 14 – 15 ساله به عنوان آغازگر مصرف مواد، مطرح است و ممكن است مقداري انرژي، هذيان‌ها و توهمات خوشايند براي فرد مصرف كننده ايجاد كند.
جعفري از "پان" (ناس) به عنوان ديگر ماده دروازه‌اي نام برد و گفت: البته اين ماده در تمام كشور وجود ندارد و بيشتر در سمت جنوب و جنوب شرق كشور، شيراز، كرمان و زاهدان مطرح است. اين ماده عمدتا در افغانستان مصرف مي‌شود.
با توجه به مطرح بودن اين ماده در برخي استان‌هاي جنوبي و جنوب شرقي، دانشگاه علوم پزشكي شيراز طرح "پان" را به اجرا درآورد و در قالب اين طرح، اطلاع رساني وسيعي صورت گرفت و از تمام سازمان‌هاي مرتبط با پيشگيري كمك گرفته شد. مرحله دوم اين طرح نيز در حال انجام است تا مشخص شود به دنبال آموزش‌هاي ارايه شده، دانش مردم چه ميزان ارتقا يافته است.
وي افزود: "پان" را به نام "بيت" هم مي‌شناسند و اين مواد، موادي هستند كه بيشتر به صورت جويدني استفاده مي‌شوند و ممكن است تركيبات آن را در آدامس‌ها به كار برند و از آنجا كه حالت گياه مانند دارند به عنوان خوشبوكننده دهان نيز عرضه مي‌شوند.
عرضه چنين موادي در مناطق مذكور و در دكه‌هاي كنار مدارس به وفور صورت مي‌گيرد و از آنجا كه عرضه چنين موادي در اين مناطق به صورت وسيع صورت مي‌گيرد ممكن است نتوان نظارت كامل را داشت بنابراين در صورتي كه كسي خبري از عرضه اين مواد دهد، نيروي انتظامي برخوردهاي لازم را انجام مي‌دهد.
نگراني وزارت بهداشت از عرضه گياهان و تركيبات محرك در عطاري‌ها
رييس اداره پيشگيري، درمان و كاهش آسيب وزارت بهداشت در ادامه از گياه "ماهوانگ" به عنوان يكي ديگر از مواد دروازه‌اي اعتياد نام برد و گفت: "ماهوانگ" نام چيني "افدرين" است كه در بسياري از عطاري‌ها عرضه مي‌شود.
اين درحاليست كه عرضه افدرين در داروخانه تنها با نسخه پزشك و در تعداد محدود ارايه مي‌شود. ماهوانگ مي‌تواند به مقدار زيادي در عطاري‌ها موجود باشد و تركيبات مختلفي از آن ساخته شود. تمام پودرهاي لاغري چيني كه حتي به عنوان پودرهاي گياهي، قرص‌ها و شربت‌هاي باكلاس شناخته مي‌شوند ماهوانگ داشته و محرك دارند.
حوزه عطاري‌ها و عرضه تركيبات اين چنيني بسيار براي ما اذيت كننده و نگران كننده است؛ چرا كه مصرف مواد محرك با استفاده از چنين گياهاني آغاز و نهايتا مي‌تواند به شيشه بيانجامد.
سوء مصرف ريتالين در دانشجويان و خطر اعتياد به شيشه
وي نسبت به مصرف "ريتالين" در دانشجويان به عنوان زمينه‌ساز اعتياد به "شيشه" هشدار داد و گفت: در اين زمينه خيلي نگرانيم به ويژه در دانشگاه‌هاي دولتي. "ريتالين" از جنس آمفتامين‌ها اما به شكل دارويي است و براي درمان بيش فعالي در كودكان استفاده مي‌شود.
ريتالين مانند تمام مواد محرك خواب را كم، انرژي را زياد، حافظه كوتاه مدت را تقويت و فرد را سرحال و شاداب نشان مي‌دهد. به همين جهت دانشجويان به دلايل مختلف از آن استفاده مي‌كنند. ممكن است برخي‌ها به دانشجوياني كه از شهرهاي كوچك به شهرهاي بزرگ‌تر وارد مي‌شوند، كمبود اعتماد به نفس دارند و ... مصرف "ريتالين" را توصيه كنند.
از طرف ديگر امتحانات دانشگاه‌ها هميشه در يك مقطع كوتاه و پشت سر هم برگزار مي‌شود؛ موضوعي كه همواره نسبت به آن انتقاد داشته‌ايم؛ به همين دليل ممكن است دانشجو از همان ترم اول مصرف "ريتالين" را آغاز كند. در اين ميان ممكن است اين ماده اصطلاحا به فردي نسازد و دنباله مصرف را نگيرد، عده‌اي ممكن است در كوتاه مدت مصرف كنند.
اما عده‌اي نيز ممكن است در همان مقطع وابسته شوند و دوز مصرف همچنان افزايش يابد تا جايي كه قادر به تهيه دارو از داروخانه نباشند و به اين ترتيب است كه مصرف "شيشه" به عنوان ماده جايگزين را پي مي‌گيرند؛ ماده‌اي كه پول كمتري بابت آن مي‌پردازند، زحمت تهيه آن كمتر است و مصرف آن نيز ساده‌تر است و به اين ترتيب است كه داستان تازه آغاز مي‌شود.
جعفري به اقدامات انجام شده براي آشنايي دانشجويان با مواد اشاره كرد و گفت: اقدامات خوبي در زمينه آگاه‌سازي دانشجويان، آشنايي با مواد و برگزاري كلاس‌هاي مهارت‌هاي زندگي آغاز شده است.
وي افزود: البته در حوزه "ريتالين" اين نگراني را داريم كه اصرار بر مباحث آن در حوزه اعتياد سبب شود مردم نسبت به جنبه درماني "ريتالين" نيز بدبين شوند و از ارايه اين دارو به بچه مبتلا به ADHD (بيش فعال) كه نيازمند آن است، خودداري كنند.
هشدار آن است كه عدم درمان كودكان مبتلا به ADHD، خود ريسك فاكتور اعتياد است. بنابراين با تجويز روانپزشك اطفال، مصرف "ريتالين" مشكلي ندارد. بررسي‌هاي انجام شده نيز نشان مي‌دهند مصرف اين دارو در كودكي براي درمان ADHD (البته با تجويز روانپزشك) دليلي براي ابتلا به اعتياد در بزرگسالي نيست.
گوشه‌گيري، پرخاشگري، تغيير در اشتها و خواب نوجوانان را جدي بگيريد
وي در بخش ديگري از گفت‌وگوي خود به خانواده‌ها توصيه كرد كه تغيير رفتارهاي نوجوانان را جدي بگيرند و گفت: گوشه‌گيري، پرخاشگري، تغيير در اشتها و خواب و ... نوجوانان اغلب به رفتارهاي نوجواني تعبير مي‌شود.
در حالي كه اين موضوع مي‌تواند به مصرف مواد محرك مرتبط باشد و علايم جدي مصرف مواد نظيرهذيان، توهم، پرخاشگري خارج از كنترل و ... زماني آغازمي‌شود كه ارتباطات نامناسب شكل گرفته و علايم كامل وابستگي بروز مي‌كند. بر اين اساس لازم است خانواده‌ها نسبت به چنين علايمي در نوجوانان و جوانان خود حساس باشند.
"نه" گفتن را به فرزندان خود بياموزيد!
رييس اداره پيشگيري، درمان و كاهش آسيب وزارت بهداشت درباره چگونگي درمان اعتياد به محرك‌ها نيز گفت: درمان اعتياد به مواد محرك بسيار مشكل است و بر همين اساس درمان مواد دروازه‌اي اعتياد را در حوزه پيشگيري مطرح مي‌كنيم تا فرد به سمت مصرف مواد سنگين‌تر نرود. درمان اعتياد به چنين موادي بيشتر از جنس توصيه به خانواده و فرد، افزايش اعتماد به نفس و ياد گرفتن مهارت‌هاي نه گفتن است.
اما اگر فرد اين مواد را طولاني مدت مصرف كرده و واقعا وابسته شده باشد بايد درمان وابستگي انجام شود. درمان وابستگي به مواد محرك نيز مشكل بوده، از جنس روان درماني است، طولاني مدت است و حداقل شش ماه تا يك سال زمان مي‌خواهد و نيازمند جلسات مستمر فردي و گروهي خانواده است تا فرد بهبود يابد.
به گفته وي، اكنون درمانگراني در كشور هستند كه اقدامات مربوط به درمان اعتياد به محرك‌ها را انجام مي‌دهند. براي درمان محرك‌ها در كشور اكنون بخش‌هايي از روش درماني "ماتريكس" اجرا مي‌شود.
به اين منظور آموزش‌هايي ارايه شده و به زودي سراسري مي‌شود. توصيه در نوجوانان آن است كه فردي كه به اين مواد وابسته شده‌اند حتما به روانپزشك و ترجيحا روانپزشك كودك و نوجوان مراجعه كند.
