بازار کار ایران بازاری چندوجهی است؛ به این معنا که سیاست‌گذاران و
دولت‌ها با چند نگاه به بیکاری مواجه‌اند. گروهی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی
هستند که می‌گویند باید مشاغل تخصصی و کلیدی به آنها سپرده شود و هر شغلی
در شان و در خور تحصیلاتشان نیست. (البته این دیدگاه شامل همه
فارغ‌التحصیلان نمی‌شود ولی عمومیت دارد.)
به گزارش مهر گروهی نیز فکر می‌کنند اگر بتوانند یک شغل در رده‌های میانی و
به اصطلاح کارمندی و پُشت میزنشینی برای خود دست و پا کنند دیگر مشکلی
نخواهد بود.
اما در کنار این گروه‌ها که بیشتر به مشاغل نیازمند مهارت، تحصیلات و دانش
روز توجه دارد، گروه میلیونی هم هستند که شغل را ساده‌تر می‌بینند. آنها
از راه تجربه اندوزی و آزمایش و خطا به تجارب ارزنده‌ای رسیده‌اند و حالا
در قامت یک استادکار در بازار ایران فعالیت دارند. در واقع برای فعالان در
این بخش، خیلی عنوان و نام شغل اهمیت ندارد و افراد برای کسب درآمد و روزی
در مشاغل گوناگون وارد می‌شوند.
این گروه شاغل در بازار کار ایران و یا جویای کار، در نقطه مقابل دیدگاه
فکری گروه فارغ التحصیل دانشگاهی که احتمالا جویای نام و شغل با پرستیژ
اجتماعی‌اند، هستند. البته افرادی که مشاغل ساده‌تر و به اصطلاح خدماتی
جامعه را انجام می‌دهند، در بسیاری از موارد درآمدهای خوب و حتی چند برابری
کسانی دارند که فکر می‌کنند صاحب یک شغل با شان اجتماعی بالا و دارای نام و
نشان هستند.
برخی دنبال نام شغل؛ عده‌ای دنبال نان شغل
گروهی نیروی کار کاملا ساده هستند که می‌توانند مشاغل پیشنهادی گوناگونی
را بررسی و تقریبا بدون نیاز به تجربه و یادگیری در آنها وارد شوند. این
بخش از شاغلان کشور، نیروی کار ساده هستند که اتفاقا از کلیدی ترین نیازهای
هر اقتصادی در دنیا محسوب می‌شود به نحوی که بدون حضور آنها قطعا بسیاری
از مشاغل و کارها لنگ خواهد ماند.
تابستان که می‌شود، برخی کارگران و نیروی کار ساده کشور منتظرند تا رونق
به بازار کار برگردد. آنها در این فصل معمولا می‌توانند درآمد بیشتری نسبت
به سایر فصول داشته و پول بهتری در بیاورند. به صورت کلی، تابستان فصل رونق
مشاغلی مانند کشاورزی، دامپروری و ساختمان سازیها است.
هرچند فعالیت در زیرمجموعه‌های رشته‌های شغلی یادشده در سایر فصول نیز
تعطیل نمی‌شود اما در تابستان رونق در این حوزه‌ها به اوج می‌رسد. معمولا
ساختمان سازیها در فصول سرد سال به دلیل شرایط جوی از رونق کمتری نسبت به
تابستان برخوردارند و در روزهای گرم سال، پیمانکاران ساختمانی تلاش می‌کنند
تا بالاترین راندمان کاری خود را به دست آورند که این موضوع به معنای
افزایش فرصت‌های اشتغال برای کارگران، البته به صورت موقت خواهد بود.
با این وجود، در فصل تابستان برخی کارگران متخصص‌تر، شناخته شده و دارای
روابطی با پیمانکاران می‌توانند به صورت تمام وقت و در طول ۳ ماه گرم سال
مشغول به فعالیت باشند و درآمد خوبی عاید آنها شود. در عین حال، رونق در
مشاغل تابستانی به معنای اشتغال تمامی کارگران روزمزد و فصلی نیست و بسیاری
از آنها ممکن است حتی در روزهای شلوغ کاری تابستان نیز فرصتی برای اشتغال
نداشته باشند.
دوره رونق مشاغل روزمزدی و تابستانی
علاوه بر بخش مسکن که می‌تواند به صورت بالقوه زمینه‌های خوبی برای
اشتغال، هرچند به صورت موقت برای بخشی از کارگران به وجود بیاورد،
پتانسیل‌ها و زمینه‌های مناسبی در حوزه کشاورزی وجود دارد که برای بخشی از
نیروی کار کشور فرصت کاری به وجود می‌آورد.
رونق برداشت محصولات کشاورزی در تابستان باعث می‌شود تا هزاران نفر از
کارگران روزمزد و فصلی برای کسب درآمد به فعالیت در این بخش بپردازند. آنها
هر روزه با هماهنگی کارفرمایان به مزارع و باغات کشاورزی می‌روند و حقوق
خود را معمولا به صورت روزمزد و یا در پایان هر پروژه کاری دریافت می‌کنند.
حمید حاج اسماعیلی در گفتگو با مهر درباره رونق برخی رشته‌های شغلی در فصل
تابستان گفت: واقعیت این است که استعداد ما بیشتر در انجام مشاغل بخش
خدماتی است و در برخی فصول سال کارهای خدماتی رونق می‌گیرند.
این کارشناس بازار کار اظهارداشت: در برخی حوزه‌ها مانند گردشگردی استعداد
خوبی برای اشتغال‌زایی وجود دارد ولی دولت نمی‌تواند در این بخش رونق
اشتغالی ایجاد کند. بخشی از مشکلات امروز بازار کار از بین رفتن حقوق واقعی
نیروی کار است.
فرصت‌هایی برای اشتغال که از دست می‌روند
حاج اسماعیلی ادامه داد: دولت باید با ایجاد تناسب در بازار کار و اشتغال،
از کارآفرینی حمایت‌های مستقیم تسهیلاتی و قانونی انجام دهد.
وی افزود: وقتی در قیمت نفت به مشکل برخورد کردیم، گردشگردی می‌توانست به عنوان یک حوزه موثر در توسعه مشاغل نقش ایفا کند.
حاج اسماعیلی تاکید کرد: مشاغل خدماتی که در حال حاضر بیشترین نقش را در
بازار کار ایران ایفا می‌کند، به نحوی است که فورا حرکت رو به رشد خود را
در اقتصاد نشان می‌دهد. متاسفانه در سال‌های گذشته به دلیل سیاست گذاری‌های
نامناسب، بسیاری از مشاغل خدماتی از بین رفته و برخی نیز کاذب است.
این کارشناس بازار کار با تاکید بر اینکه کارگران ساده در بخش خدمات
معمولا برای هر روز کار بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان دریافتی دارند، تصریح کرد:
البته باید این مسئله را در نظر گرفت که این دسته از شاغلان، نیمی از سال
را در بیکاری می‌گذرانند و باید با درآمد ۶ ماه سال، مخارج کل سال را تامین
کنند.
