پنجشنبه ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 March 28 - ۱۷ رمضان ۱۴۴۵
برچسب ها
# اقتصاد
۳۰ خرداد ۱۳۹۴ - ۱۲:۱۲

معادله سدسازی و بحران بی‌ آبی

در حالی که کشور همچنان با مشکل بی‌آبی دست و پنجه نرم‌می‌کند و مسئولان وزارت نیرو تاکید دارند مردم در مصرف آب حداقل 20 درصد صرفه‌جویی کنند، شاهد افزایش شمار ساخت سد در کشور هستیم.
کد خبر: ۸۰۹۵۰
ایران اکونومیست- سدسازی موافقان و مخالفانی دارد که هر کدام نظراتی درخصوص ساخت سد ارائه می دهند.

برخی کارشناسان بر این عقیده اند که ساخت سد در کشورهای پیشرفته یک مقوله رد شده است و دیگر توجیه اقتصادی و فنی ندارد و برخی دیگر وزارت نیرو را متهم اصلی می دانند.

با وجود این وزارت نیرو پاسخ می دهد تعداد زیادی از سدهای در دست ساخت در منطقه موردنظر از نظر، آب مشکلی نخواهند داشت و دولت به دلیل پیشرفت فیزیکی بالای این سدها تصمیم به پایان دادن آن دارد.

این در حالی است که سال بارشی گذشته چندان خوب گزارش نشده و تیزر های تبلیغاتی وزارت نیرو دال بر این است که وضع آب در شرایط بحرانی قرار دارد.

این گزارش می افزاید: موضوعی که درباره مدیریت موثر در بخش آب وجود دارد، تداخل در سدسازی است که اکنون تناقض گویی های متعددی در این باره وجود دارد.

از سویی وزارت نیرو می گوید ساخت برخی سدها در زمان دولت قبل کارشناسی نبوده و حتی کار به تخریب آنها کشیده شده است و از سوی دیگر خود از ساخت 119 سد جدید در کشور خبر می دهد! یعنی مشخص نیست اگر سدهای قبلی باعث خشک شدن برخی رودخانه ها و آسیب دیدن زمین های کشاورزی یا کاهش کیفیت آب برخی رودخانه های مهم چون کارون شده است، چرا باید پروژه های سدسازی جدیدی در کشور آغاز شود؟

اما عملکرد وزارت نیرو و سازمان آب و فاضلاب نیز با توجه به شرایط آبی کشور همخوانی ندارد و حتی در این شرایط بحرانی نیز بخش اعظمی از کشاورزی کشور به روش سنتی انجام می شود در حالی که با برنامه ریزی در این حوزه میزان زیادی از آبی که در بخش کشاورزی هدر می رود ذخیره شده و باعث رشد محصول دیگری خواهد شد.

مشخص است که اولویت های وزارت نیرو موضوع دیگری جز آب است، در غیر این صورت 119 سد در دست ساخت هیچ توجیه اقتصادی و فنی آن هم با وضعیت فعلی آب نخواهد داشت.

در همین راستا مدیرعامل شرکت منابع آب ایران گفت: هم اکنون 119 سد در کشور در دست ساخت است که از این تعداد، 24 سد تا اوایل سال آینده آبگیری شده و به بهره برداری می رسد.

به گزارش ایرنا، محمد حاج رسولی ها در جمع مسئولان حوزه آب هرمزگان افزود: ظرفیت آب این سدها دو میلیارد و 500 میلیون مترمکعب است که به منظور تامین آب شرب در دست ساخت هستند.

مشاور وزیر نیرو با بیان این که در ده سال گذشته میزان بارندگی در کشور از 250 میلی متر به 203 میلی متر کاهش یافته است، افزود: میزان بارش ها در کشور نسبت به دوره دراز مدت، 20 درصد و نسبت به سال گذشته، 14 درصد کاهش دارد.

سدها طرح مطالعاتی ندارند

در همین حال سیدمحمد سادات ابراهیمی، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس به خبرنگار جام جم گفت: با توجه به سابقه ای که وزارت نیرو در افتتاح سدها داشته مشخص است که این کار به صورت کارشناسی انجام نمی شود و فاقد طرح مطالعاتی منطقه ای است.

وی افزود: تائید این صحبت بنده سدهایی است که ساخته شده، اما تاکنون آبگیری صورت نگرفته است. این موضوع نشان دهنده آن است که جانمایی سدها بخوبی شناسایی نشده و از نگاه کارشناسی به دور است.

عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس اظهار کرد: سد گتوند علیا در زمانی که ساخته می شد مسئولان وقت با کمال قاطعیت درباره نمک این سد صحبت می کردند که مشکلی در بخش افزایش نمک و ته نشین شدن آن به وجود نمی آید، اما متاسفانه بعد از مدتی شاهد این موضوع بودیم که نمک این سد شروع به ته نشین شدن کرد و باعث افزایش حجم نمک در کف سد شد. در چنین شرایطی آبی که قرار است از سد خارج شود کمتر خواهد بود، به این دلیل که میزان ته نشین بودن نمک سد زیاد است.

سادات ابراهیمی تصریح کرد: تاکنون هیچ اقدام عملیاتی هم برای این بخش انجام نشده است. برخی سدهای دیگر نیز از نظر عقلانی توجیه اقتصادی و زیست محیطی ندارند.

وی با اشاره به نیاز بودجه ای عظیم سدسازی ادامه داد: بودجه ای که برای این سدها صرف می شود بیش از توان بودجه کل کشور است. به نوعی این سدها بودجه کشور را با بهره وری بسیار پایین می بلعند و باید در جای دیگری صرف شوند.

عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس گفت: وزارت نیرو به جای پرداخت هزینه های گزاف سدسازی به سدهای کوچک یا همان احداث آبخیزداری اقدام کند که با محیط زیست عجین تر باشد. این طرح ها در سازمان جنگل ها و مراتع تهیه شده، اما به دلیل کمبود اعتبار کافی قادر به انجام این کار نیستند. وزارت نیرو می تواند با تزریق اعتبار به این بخش مشکل سدسازی را رفع کند.

وی افزود: یکی از مشکلات سدسازی این است که باعث کوچ روستاییان به شهر می شود که در این رابطه مشکلاتی مانند بیکاری، پایین بودن سطح معیشت خانوارها و همچنین کاهش امکانات اجتماعی را شاهد خواهیم بود. سادات ابراهیمی تصریح کرد: وزارت نیرو باید در بخش سدسازی خود تجدیدنظر داشته باشد به این دلیل که تاکنون در این بخش هر کاری که انجام داده خروجی مثبتی برای مردم نداشته است.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا وزارت نیرو با تزریق بودجه کلان و وضعیت بی آبی همچنان اقدام به سدسازی می کند، گفت: در این مورد باید از مسئولان وزارت نیرو سوال کنید، اما شاید این پاسخ را بشنوید که می خواهیم تولید برق را افزایش دهیم و می خواهیم مشکل آب را مهار کنیم، غافل از این که با این اقدامات باعث به راه افتادن جنگ آب می شوند که این موضوع را در برخی مناطق چهارمحال بختیاری و اصفهان شاهد هستیم.

مرکز تحقیقات وزارت نیرو فعال تر باشد

همچنین رحمت الله نوروزی، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی به خبرنگار ما گفت: مرکز تحقیقات وزارت نیرو باید فعال تر از وضعیت فعلی باشد و برای هر پروژه ای چند کارشناس زبده بفرستد تا بهترین نتیجه را کسب کند، اما ظاهرا این مرکز یا توان اصلی خود را به کار نمی گیرد یا اولویت های دیگری در این وزارتخانه وجود دارد. در کشورهای پیشرفته ساخت سد یک مقوله رد شده است، اما در ایران همچنان این جریان ادامه دارد.

وی با اشاره به بحث سدسازی در کشور افزود: ایران حداقل تا یک دهه آینده با بحران آبی شدید روبه روست و ساخت سد هیچ توجیهی نخواهد داشت.

این نماینده مجلس اظهار کرد: دولت و وزارت نیرو باید برنامه مدونی در بخش آب داشته باشند، سدسازی آن هم با شرایط آبی فعلی دردی از این مشکل دوا نمی کند. همچنین اگر بارشی صورت نگیرد ساخت این سدها تنها دور ریختن و از دست دادن منابع مالی است که کشور در بخش های مختلف به آن شدیدا نیازمند است.

وی با اشاره به این که بیشتر پروژه سدها مربوط به دولت های قبل است، گفت: این که دولت برنامه های دولت های قبلی را انجام می دهد توجیه ندارد و باید مقابل ضرر ایستاد. یک ضرب المثلی در این مورد زده شده که جلوی ضرر را هر جا که بگیری منفعت است. در نتیجه دولت هم باید در این زمینه کارهای لازم را انجام دهد و اگر راه دولت قبلی اشتباه است، راه مناسب خود را برود.

برای این که اظهارنظری از مقامات وزارت نیرو داشته باشیم با روابط عمومی این وزارتخانه تماس گرفتیم.

مسئول روابط عمومی پرسش خبرنگار جام جم را برای موضوع گزارش که توجیه وزارت نیرو از ساخت 119 سد آبی در شرایط کم آبی چیست جویا شد و در پاسخ گفت: به دلیل این که این سدها از پیشرفت فیزیکی بالایی برخوردار بودند دولت نیز مجبور به پایان رساندن این پروژه ها بود.

وی افزود: بیشتر سدهایی که در دست ساخت قرار دارد از نظر جانمایی کارشناسی شده اند و در آن منطقه مشکل آب وجود ندارد. با این حال با روابط عمومی شرکت منابع آب ایران نیز تماس گرفتیم تا با مدیرعامل آن محمد حاج رسولی ها که مدیر صاحب نظر این حوزه است صحبت کنیم، اما وی حاضر به صحبت با خبرنگار ما نشد.

ادامه کاهش ذخیره آب در سدها

میزان آب ذخیره شده در پشت سدها تا پایان بهار نسبت به مدت مشابه سال گذشته، بیش از 1.3 میلیارد مترمکعب کمتر شده و در آستانه تابستان، تنها ۵۴ درصد حجم ایجاد شده سدهای کشور از آب پر شده است.

حجم آب ورودی به مخازن سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری تا پایان هفته سوم خردادماه، به ۲۴ میلیارد و ۶۷۰ میلیون مترمکعب رسیده که این میزان در مدت مشابه سال آبی گذشته ۲۸ میلیارد و ۴۱۰ میلیون مترمکعب گزارش شده بود.

بر پایه این گزارش، حجم آب موجود در مخازن سدهای کشور هم اکنون ۲۶ میلیارد و ۳۴۰ میلیون مترمکعب به ثبت رسیده که در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته، معادل ۵ درصد کاهش نشان می دهد. حجم آب ورودی به مخازن سدها نیز تاکنون، ۱۳ درصد در مقایسه با زمان مشابه سال آبی گذشته کاهش یافته است.

میزان آب خروجی از سدهای کشور نیز از ابتدای سال آبی جاری تاکنون، ۱۸ میلیارد و ۸۰۰ میلیون مترمکعب گزارش شده؛ در حالی که آب خروجی از سدهای کشور در مدت مشابه سال آبی گذشته به میزان ۱۹ میلیارد و ۹۱۰ میلیون مترمکعب بود.

بر این اساس، حجم آب خروجی از سدهای کشور در مقایسه با مدت مشابه سال آبی گذشته، 5.6 درصد کاهش نشان می دهد.

حجم آب موجود در مخازن سدهای کشور در زمان مشابه سال گذشته، حدود ۲۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون مترمکعب گزارش شده بود.

مجموع ظرفیت مخازن سدهای کشور در زمان کنونی 48.8 میلیارد مترمکعب گزارش شده که میزان پرشدگی سدها ۵۴ درصد بوده است.

نظر شما در این رابطه چیست
آخرین اخبار