دبیر جشنواره فیلم فجر در این گفتگو به بخش بین الملل جشنواره فیلم فجر، ترکیب هیات مدیره خانه سینما و سهم گیشه از ویترین سینمای ایران اشاره کرد. علیرضا رضاداد همچنین تلاش برای کسب عنوان مدیرعاملی در خانه سینما را شایعه دانست. رضاداد در بخش پایانی صحبت های خود مهمترین هدف گذاری دولت در سال ۱۳۹۴ در حوزه سینما را بهره مندی از توانمندی فعالان اقتصادی به شکل تخصصی به منظور تنظیم مناسبات در جهت صیانت از سرمایه گذاری در سینما عنوان کرد.
با ما در این گفتگو همراه می‌شوید:
* شما علاوه بر دو دوره دبیری جشنواره فیلم فجر در دولت یازدهم، به عنوان مشاور عالی رییس سازمان سینمایی در کنار حجت الله ایوبی هستید و از همین منظر این موضوع را با شما مطرح می‌کنم که یکی از نگرانی های موجود این است که فیلمسازان جوان به ویژه فیلم‌اولی‌هایی که آثار درخشانی داشته‌اند شرایط کارشان در گام‌های بعدی سخت و سخت‌تر می‌شود که این اتفاق برای فیلمسازانی چون احسان عبدی پور پس از ساختن فیلم «تنهای تنهای تنها» افتاد و یا اینکه این نگرانی وجود دارد که بعنوان مثال نرگس آبیار پس از فیلم «شیار ۱۴۳» برای ساخت فیلم بعدی خود دشواری‌هایی داشته باشد.
- خانم آبیار که بحمدالله با فروش خوب فیلم «شیار ۱۴۳» و درآمد غیرقابل پیش بینی و انتظاری که به دست آمده قاعدتا نباید مشکلی داشته باشند. اما فارغ از این مورد به خصوص این مطلب درست است که فیلم دوم ساختن و اصولا حفظ موقعیت به دست آمده در سینمای ایران سخت تر از به دست آوردن یک موقعیت است. این موضوع دلایل زیادی هم دارد و فقط مربوط به کارگردانی نیست اما در این حرفه بیشتر نمایان می شود.
یکی از دلایل این است که رشد در سینمای ما و به جایی رسیدن غالبا پله پله اتفاق نمی افتد و مثل بازی مار و پله می ماند و عوامل ناشناخته برای بالا رفتن و پایین آمدن زیاد است.
علت دیگر هم کم بودن و ثابت ماندن ظرفیت تولید در سینمای ایران است و در نهایت علت سوم حرفه ای نبودن نظام تولید و تهیه کنندگی در سینمای ما است.
* یکجور رقابت پنهان نیز وجود دارد.
- دقیقا. ویژگی های ذاتی این حرفه و فضای رقابتی شدید و پنهان موجود در سینما به دلیل محدودیت ظرفیت فعالیت در برخی مشاغل مثل کارگردانی و همچنین حضور دولت در مناسبات سینما و انتظاری که از دولت ایجاد شده در وجود چنین فضایی بی تاثیر نیست. در هیچ جای دنیا اگر کارگردانانی چند سالی کار نکنند مانند ایران، دولت مورد سئوال واقع نمی شود دلیلش هم این است که ناخودآگاه این عادت را ایجاد کرده و در مناسبات با دلیل و بی دلیل حضور پیدا کرده است.
مجموع این عوامل باعث می شود که تولید در سینما بیشتر به توانمندی اشخاص برای جذب سرمایه و آماده سازی شرایط تولید متکی باشد.
* درد را که می‌دانیم، راه حل و توصیه شما چیست؟
- توصیه من در این شرایط، درک موقعیت است تا اگر کسانی موفق به تولید در چرخه صحیح نمی شوند از توانمندی هایشان برای بهره مندی از سایر ظرفیت ها استفاده کنند تا شرایط مناسب تر شود. به عنوان مثال در سایر کشورها به سمت تولید مشترک رفته اند ضمن اینکه برخی از سینماگران ما هم این توانمندی را دارند و می توانند موقعیت های مستقل یا مشترک جدید ایجاد کنند. راهکارهای هر کسی هم با دیگری فرق می کند و نسخه واحدی نمی شود پیچید. سینماگران در حال حاضر به اقتضای وضعیت خودشان راهکارهایی را انتخاب می کنند، اما به نظر من راه حل اساسی وسعت بخشی به ظرفیت تولید متناسب با انتظار مخاطبان خاموش سینما برای بالا بردن ظرفیت جذب مخاطب است.
* از قبل از برگزاری انتخابات اخیر هیات مدیره خانه سینما تا همین روزها که باید مدیرعامل جدید این نهاد صنفی مشخص شود نام شما به عنوان یکی از گزینه های مدیرعاملی خانه سینما شنیده می‌شود. نظر خودتان چیست آیا این موضوع صحت دارد؟
- تردید نکنید که هیچ زمینه‌ای نداشته و ندارد.
* با توجه به اینکه عضوی از صنف کارگردان ها و تهیه کنندگان در ترکیب هیات مدیره جدید خانه سینما وجود ندارد، به عنوان یک کارشناس، ترکیب شکل گرفته را چطور ارزیابی می کنید؟
- در ترکیب قبلی هیات مدیره خانه سینما هم تهیه کننده و کارگردان حضور نداشت و توانمندی و اعتباری که آقای عسگرپور به عنوان مدیرعامل داشت، سرمایه ای برای خانه سینما شد و مورد توجه و حمایت صنوف قرار گرفت.
گرچه درباره غیبت تهیه کننده و کارگردان در ترکیب هیات مدیره خانه سینما تحلیل های گوناگونی وجود دارد اما دوام، بقا و توانمندی خانه سینما بیشتر به حمیت، نسبت و حمایت صنوف از هیات مدیره برمی گردد. این هیات مدیره با رای بالایی انتخاب شد و اگر همین نسبت استمرار داشته باشد حتما موفق می شوند و انشاالله در همین شرایط آرام و بی حاشیه ای که هیات مدیره انتخاب شد مدیر عامل هم انتخاب می شود.
* یکی از نگرانی های موجود این است که هیات مدیره جدید قدرت چانه زنی و دفاع از حقوق صنوف سینمایی در مجامع غیر سینمایی و توجیه و توضیح مسائلی که پیش می آید را نداشته باشد. مثلا شما به چهره‌ای مثل آقای عسگرپور اشاره کردید که طیف های مختلف عقیدتی و سیاسی او را قبول داشتند. فرض کنیم دوباره چالشی مثل چند سال پیش برای تعطیلی خانه سینما پیش آید و یا آن چانه‌زنی‌های پیچیده چندی پیش با مجلس لازم باشد.
- من فکر می کنم اگر رابطه های صنفی درست برقرار باشد خانه سینما می تواند در آرامش کامل نقش صنفی و حرفه ای خودش را به خوبی ایفا کند و نگرانی ندارد.
دولت دنبال تنش آفرینی نیست و به کارکردهای صنفی و حرفه ای اعتقاد دارد.
* بسیار خوب. از این بحث می‌گذریم و درباره بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر که امسال نخستین تجربه برگزاری مجزا از بخش ملی را دارد صحبت می‌کنیم. آیا این جداسازی کمکی به دیده شدن بخش بین الملل جشنواره می‌کند؟
- حتما می‌کند. همین که دوستان ما وقت کافی می گذارند و می دانند که دیده می شوند و باید با رعایت استاندارد، بی نقص و حرفه ای تر از قبل عمل کنند حکایت از این دارد که حتما به دیده شدن این بخش کمک خواهد کرد. به هرحال ما در وضعیت مقایسه با چیزی نیستیم و می خواهیم این بخش موثر باشد و از شرایط «هم داشته باشیم و هم نداشته باشیم» قبلی خارج شویم. امیدواریم همه کمک کنند که اینگونه بشود. یعنی به هدفمند بودن این بخش جشنواره فکر کنیم و از ظرفیت های موجود به درستی استفاده کنیم.
ما سینمای توانمندی داریم و لازم نیست پشت محدودیت‌های خود پنهان شویم بنابراین بخش بین الملل جشنواره سی و سوم در سال ۱۳۹۴ نقطه آغاز یک راه است.
* یکی از ایرادهای بخش بین الملل جشنواره فجر این بود که کم کم به محفلی برای دلجویی از آن دسته از آثار سینمایی تبدیل شده بود که در بخش ملی جشنواره دیده نشده بودند و یا اینکه برخی افراد که به دنبال سهم‌خواهی بیشتر از فجر بودند در این بخش هم جایزه می‌گرفتند. حالا در این رویکرد جدید سهم سینمای ایران از بخش بین الملل چقدر است؟
- این انتقاد وارد نبود و اگر نگویم فضاسازی، به نوعی تحلیل غیر واقعی است. سال‌ها است زمانی که فیلم ها در بخش بین الملل داوری می شود هنوز فیلم های بخش ایران داوری نشده اند که معلوم شود به چه فیلمی و چه کارگردانی جایزه می دهند و به چه کسی نمی دهند تا بخش بین الملل بخواهد جبران مافات کند.
امسال از کشور ایران مانند همه سال‌های قبل به طور طبیعی در هر بخش رقابتی سه فیلم داریم که متناسب با موضوعات و اولویت ها از میان محصولات سینمای کشورمان انتخاب می شوند.
* چند سالن برای نمایش فیلم‌های بخش بین الملل در نظرگرفته اید؟
- پردیس ملت، آزادی، خانه هنرمندان، دو سالن سینما کورش، موزه سینما و فلسطین سالن هایی هستند که در اجرای برنامه های بخش بین الملل با ما همکاری خواهند کرد.
*رییس سازمان سینمایی در صحبت هایی گفتند که سال ۱۳۹۳ سال صبر و سکوت بود اما در سال ۱۳۹۴ در مقابل جریان های غیر سینمایی صبر می کنند اما سکوت را قول نمی دهند. با استناد به صحبت های حجت الله ایوبی، در نگاه کلی چشم انداز سینمای ایران در سال جدید را چطور ارزیابی می کنید؟
- فکر می کنم سال آرامی داشته باشیم و آقای ایوبی به درستی تاکید کرد که سینما نیازمند آرامش است و این آرامش تا حدودی در سال جدید محقق خواهد شد.
* با توجه به آثاری که در جشنواره فیلم فجر شاهد بودیم، آیا در سالجاری جایی برای مداخله و یا بهانه جویی جریان های غیر سینمایی می ماند؟
- اگر مشکلات درون سینما حل شود جریان های غیر سینمایی چندان تعیین‌کننده نیستند.
* یکی از سرمایه های سینمای ایران در سالجاری فیلم «محمد رسول الله» است اما با توجه به اینکه هنوز پخش کننده خارجی و شیوه اکران بین المللی آن مشخص نشده این نگرانی از سوی مخاطب ایرانی وجود دارد که از دیدن این فیلم در اکران عمومی محروم بمانند.
- جای نگرانی نیست. برنامه ریزی برای اکران فیلم در ایران در حال انجام است.
* با توجه به فیلم های موجود برای اکران، اوضاع گیشه را چطور ارزیابی می کنید؟ اکران نوروزی که چندان درخشان نبود.
- پیش‌بینی من این است که در وضعیت نزدیک به سال ۹۳ قرار خواهیم داشت. البته ممکن است آثاری تولید شوند که این معادله را در طول سال به هم بزند. ولی فیلم «محمد رسول الله») انشاء الله اکران موفقی خواهد داشت.
* مهمترین کار دولت در حوزه سینما در سال ۱۳۹۴ چیست؟
- پیشنهاد می کنم اولویت معاونت آثار، بهره مندی از توانمندی فعالان اقتصادی به شکل تخصصی برای تنظیم مناسبات در جهت صیانت از سرمایه گذاری در سینما باشد. کاری که با رونمایی از دفترچه مالکیت از زمان دریافت پروانه آغاز شده است و باید در همه زمینه های فعالیت در سینما اعم از زیر ساخت ها و تولید و نمایش و عرضه بین المللی این مناسبات اقتصادی و شیوه های سرمایه گذاری و نوع بهره برداری و حمایت های دولت مشخص شود.
