خرج سنگین خرید لوازم التحریر خارجی روی دست خانوار

راسته بازار امین‌الدوله (بازار قدیم تهران) را قدیمی‌ها به بازار فروش نوشت افزار می‌شناسند. بازاری که زمانی پر بود از برندهای تولید داخل، اما اکنون با وجود تنوع لوازم‌التحریر به ویژه در فصل مدارس هر چه زیر و رو کردیم نشانی از نوشت افزار وطنی با خط و رنگ ایرانی نیافتیم. مداد پارس،‌ سوسمار و شمشیرنشان حالا دیگر جایشان را به مدادهای رنگ و وارنگ با نام‌های ناشناخته‌ای داده‌اند که حتی هجی کردن واژه‌های انگلیسی شان آسان نیست. بازار مملو از نوشت افزارهایی است که حروف انگلیسی رویشان چاپ یا حک شده تا کودکانمان با آنها فارسی نوشتن را بیاموزند. پای صحبت اهل این صنف که می نشینی یک حرف مشترک وجود دارد که « باور غلطی که کیفیت کالای خارجی خوب است بر فرهنگ جامعه غالب شده است».

به اذعان اغلب فروشندگان قیمت نوشت افزار مدارس در برخی اقلام مانند دفتر و مداد تا 20 درصد افزایش یافته است، ولی برخی هم می‌گویند به دلیل فراوانی نوشت افزار چینی و تایوانی در بازار قیمت‌ها نسبت به سال گذشته تغییری نکرده است.

ویترین‌های مغازه‌های لوازم التحریر، رنگ و لعاب،‌ طرح‌های کاملا بی‌شباهت با فرهنگ ایرانی و حروف انگلیسی حک شده روی وسایل مورد نیاز دانش‌آموزان گویای این واقعیت است که 90 درصد بازار نوشت‌افزار وارداتی است. نکته‌ای که هم رئیس اتحادیه نوشت افزار و هم فروشندگان این صنف آن را تایید می‌کنند.

 گردش‌ مالی سالانه صنعت نوشت‌افزار چقدر است

حدود 15 میلیون دانش آموزش در کشور به‌طور میانگین سالانه هر یک به میزان 15 هزار تومان فقط مداد، مداد تراش و پاک کن خریداری می‌کنند که گردش مالی این سه قلم 225 میلیارد تومان برآورد می‌شود. همچنین مصرف 4 میلیون دانشجو، سازمان‌ها و سایر اقشار نیز باید افزوده شود که براساس گزارش‌های غیر رسمی گردش مالی این بخش بالغ بر 4 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.

طبق آخرین گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت هم اکنون 423 واحد تولید انواع نوشت افزار در کشور با اشتغال 7هزار و 850 نفر وجود دارد. سرمایه گذاری صورت گرفته در این واحدها نیز به بیش از 144 میلیارد تومان می‌رسد. ظرفیت تولید خودکار نیز به بالای 295 میلیون عدد می‌رسد و از 180 تولید کننده دفترچه، 15 تولید کننده نبض بازار دفتر و دفترچه را در دست دارند.

 اکنون چهار کارخانه با ظرفیت اسمی تولید 5 میلیون قراص و تولید واقعی 5/1 میلیون قراص (هر قراص برابر با 144 مداد) در این عرصه فعالیت می‌کنند و  پاک‌کن‌سازی هم در حد دو کارگاه کوچک است که تولید آنها به هیچ عنوان نیاز داخلی را جواب نمی‌دهد.

اما عرضه‌کنندگان نوشت افزار در بازار عمده فروشان پایتخت معتقدند سهم تولید داخل در بازار بسایر کمتر از این عدد و رقم‌هاست.

جباری 30 سال است که در سرای امین‌الدوله از همان موقع که نوشت‌افزارها محدود به چند برند ایرانی و دو سه برند وارداتی بود فعالیت می‌کند.

او می‌گوید: کاغذ مورد نیاز دفتر مشق دانش آموزان وارد می‌شود و جلد و صحافی آن در داخل تولید می‌شود. از طرفی به دلیل واردات بی‌رویه مداد چینی و ‌اندونزیای مدادهای ایرانی هم تقریبا از رده خارج شده‌اند. مدادهای تولید داخل به روز نیستند و چون طرح و رنگ جذابی برای کودکان ندارند، اگر تولیدی هم داشته باشند در پایتخت توزیع نشده و به شهرهای کوچکتر ارسال می‌شود.

البته برخی برندهای ایرانی هم ترجیح می‌دهند تا ظاهر و نام تولیدات خود را شبیه به خارجی نشان دهند تا فروش بیشتری داشته باشند.

قدیم‌ترها نیاز بچه مدرسه‌ای‌ها خلاصه می‌شد به مدادگلی و مداد سیاه و نهایتا یک پاک‌کن و تراش و خط کش، اما این روزها جلدهای خاص دفتر، جامدادی‌های جادویی، پاک کن های جور واجور، خودکارهای ژله‌ای و دفترهایی که جلدشان بیشتر تو را غرق تماشا می‌کند.

محمدی یکی دیگر از فروشندگان صنف نوشت افزار می‌گوید: اگر خانواده‌ها بخواهند سِت کامل لوازم التحریر مد روز را بر هر فرزند خود تهیه کنند باید میانگین رقمی حدود 150 هزار تومان بپردازند.

اما برچسب روی شیشه برخی مغازه‌ها نشان می‌دهد دفترچه دولتی و در واقع درجه سه  40 برگ 500 تومان، ‌60 برگ 750 تومان و صد برگ 1200 تومان به فروش می رسد چیزی که از هر فروشنده‌ای طلب کردیم گفت نداریم! 

در حالی قیمت دفتر کیفیت نسبتا مطلوب 50 برگ از 1300 تومان به بالا، 60 برگ 1800، 80 برگ 2100 تومان، 100 برگ 2800 و 200 برگ 4 هزار تومان است و البته این حداقل قیمتهاست و برخی مدل‌های فانتزی تا دو برابر این رقم هم در بازار به فروش می‌رسد.

قیمت هر عدد مداد سیاه و قرمز هم از400 تومان در برندهای چینی تا 1000 تومان به ازای هر عدد است.

مدادرنگی 12 عددی جعبه مقوایی از 6 هزار تومان تا 15 هزار تومان و جعبه فلزی 12 عددی هم از 18 هزار تومان تا 32 هزار تومان است.

مردم چه می‌گویند؟

خانم س- محمودی به همراه دو فرزند خود در حال خرید نوشت افزار مورد نیاز است. او در مورد کیفیت و قیمت‌ها می‌گوید: برای هر دو فرزندم فقط لوازم ضروری را تهیه کردم، البته ترجیحم بر کیفیت خوب بود و حدود 200 هزار تومان به استثنای کیف مدرسه پرداخته‌ام.

پدر خانواده‌ای خود به تنهایی برای خرید نوشت افزار فرزندان مراجعه کرده است و درباره دلیل نیاوردن فرزندانش می‌گوید که توان تهیه آنچه کودکانش انتخاب می کنند را ندارد!

او معتقد است قیمت‌ها در توان جامعه کارگری نیست و می‌گوید: برای فردی مانند من که سه فرزند مدرسه‌ای دارم حتی خرید دفتر مشق دانه‌ای 2 هزار تومان و مداد دانه‌ای یک هزار تومان سخت است. امروز با تمام صرفه جویی‌هایی که کردم 180 هزار تومان فقط پول واجبات نوشت افزار فرزندانم را پرداختم. این هزینه منهای تهیه روپوش،‌ کیف و کفش هر کدام است. ای کاش یارانه‌ای برای تهیه نوشت افزار مدارس اختصاص می‌یافت!

عباس هدایتیان شیرازی رئیس اتحادیه نوشت افزار و لوازم مهندسی در مورد بازار لوازم‌التحریر و اینکه چند درصد از سهم بازار در دست تولید داخل است،می‌گوید: علی‌رغم آنکه مردم فکر می‌کنند 90 درصد از بازار لوازم‌التحریر وارداتی است، اما کارخانه‌های فعال مدادسازی در کشور داریم که 50 درصد نیاز بازار را تامین می‌کنند.

وی در پاسخ به اینکه ظاهر نوشت‌افزارها نشان می‌دهد که اغلب کالاها خارجی است، گفت: متاسفانه باور غلط و فرهنگ غالب استفاده از کالای خارجی و این باور که اینگونه محصول خارجی کیفیت بهتری نسبت به تولید داخل دارد سبب شده تا برخی تولیدکنندگان به جای نام و برند خود نام یک برند معروف خارجی را حک کنند.

هدایتیان به این نکته اشاره می‌کند که علی‌رغم آنکه گفته می‌شود 90 درصد لوازم‌التحریر وارداتی چینی است، این‌طور نبوده بلکه ما از کشورهای هند، کره، تایوان و حتی ژاپن نوشت‌افزار وارد می‌کنیم و بیشترین مداد وارداتی مربوط به کشور اندونزی است اما سهم بالای چین در بازار نوشت‌افزار را نمی‌توان نادیده گرفت.

نوشت افزار از دو سال پیش سهمیه دولتی ندارد

وی در پاسخ به اینکه توزیع دفترچه‌های ارزان‌قیمت برای قشر آسیب‌پذیر به کجا رسید، گفت: 2 سال است که نوشت افزار سهمیه دولتی ندارد و فقط امسال وزارت صنعت با یک شرکت برای فروش فوق‌العاده قرارداد بسته که در صورت توزیع قیمت دفترچه‌های آن 5 تا 7 درصد ارزان‌تر از قیمت بازار است.

رئیس اتحادیه نوشت‌افزار و لوازم مهندسی در مورد قیمت این کالا در بازار و میزان افزایش آن اضافه می‌کند: از آنجایی که عرضه و تقاضا امسال زیاد شده تا حدی که قیمت‌ها نسبت به سال گذشته یا تغییر نکرده یا در برخی اقلام کاهش یافته است. به عنوان مثال یک نوع مداد رنگی در بازار 15 درصد نسبت به سال گذشته ارزان‌تر است.

مداد سیاه بالاترین تعرفه واردات نوشت افزار را دارد

هدایتیان در مورد تاثیر تعرفه واردات بر قیمت لوازم‌التحریر گفت: تعرفه واردات این کالا از 10 تا 176 درصد تعیین شده است که بخشی از آن برای حمایت از تولید داخل است و بیشترین تعرفه مربوط به واردات مداد است که کیلویی محاسبه می‌شود ولی نباید این را فراموش کرد که در نهایت قیمت تمام شده کالا را مردم می‌پردازند.