نگاهی به تاریخچه معاملات سیمان در بورس کالا

ایران اکونومیست - سیمان محصولی است که پس از مدت ها رایزنی مسوولان بازار سرمایه در روز هشتم تیرماه سال ۸۹ به جمع کالاهای بورس کالا پیوست.

به گز ارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا)، نخستین عرضه این محصول نیز روز 27 تیر سال 89 توسط سیمان کردستان با حجم یک هزار تنی انجام شد که تقاضای 5 هزار تنی خریداران نوید معاملات پر رونقی را برای این کالای خاکستری می داد. از آن زمان تا پایان سال 90 نیز معاملات این محصول به طور مستمر در بورس کالا انجام می شد تا اینکه حجم کلی این بازار به یک میلیون و 69 هزار و ۲۳۰ تن رسید.

در این مدت یک میلیون و 478 هزار و 680 تن سیمان روی تابلوی عرضه رفت که صف تقاضای یک میلیون و 209 هزار و 370 تن در تالار تشکیل شد. این ارقام به همراه پذیرش 36 شرکت سیمانی در بورس کالا،‌نشان دهنده استقبال بالای تولیدکنندگان سیمان از معاملات شفاف بورس بود.

براساس آمارها، از تیرماه سال 89 تا خرداد 91 در روندی خیره کننده ۳۶ شرکت سیمانی در بورس کالا پذیرش شدند که از این بین ۲۴ شرکت محصولاتشان را در رینگ صنعتی و معدنی بورس کالا عرضه کردند.

براین اساس تاکنون محصولات شرکت‌های سیمان آبیک، اردستان، آرتا اردبیل، اصفهان، بهبهان، خوزستان، داراب، دشتستان، درود، زابل، زنجان، سفید ارومیه، سپاهان، شاهرود، شرق، صوفیان، غرب، فارس، فارس‌نو، فیروز‌کوه، کردستان، ممتازان کرمان، نی‌ریز و ساروج بوشهر روی تابلوی بورس کالا رفته است.

اما رشد عرضه های سیمان در بورس کالا تاجایی پیش رفت که اهالی تالار نقره ای شاهد عرضه این محصول خاکستری در تالار صادراتی بودند. براساس آمار معاملات، کارخانه‌های سیمان درود، بهبهان، زابل، فارس و زنجان 63 هزار تن سیمان را از طریق بورس کالا به بازارهای جهانی صادر کردند. سهم کارخانه های سیمان درود 25 هزار تن، بهبهان 20 هزار تن، زنجان 12 هزار تن، زابل 4 هزار تن و فارس 2 هزار تن بود.

با شروع سال ۹۱ اوضاع معاملات سیمان در بورس کالا به کلی تغییر کرد و این محصول به غایب همیشگی جدول معاملات بورس کالا تبدیل شد. البته ناگفته نماند تالار صنعتی و صادراتی بورس کالا در سال 91 در دو روز میزبان سیمان بود. سوم خرداد 91 کارخانه سیمان کرمان 5 هزار تن سیمان را روی تابلوی معاملات برد که این محموله مورد معامله قرار گرفت. همچنین کارخانه سیمان زنجان در روز 22 خرداد چهار هزار تن سیمان را در تالار صادراتی عرضه کرد که خریداری برای این محصول پیدا نشد تا پرونده معاملات سیمان از همان روز در بورس کالای ایران بسته شود.

مسوولان و کارشناسان دلیل اصلی توقف معاملات سیمان در بورس کالا را نرخ گذاری دولتی و تعیین سقف قیمتی در این بورس عنوان می کنند.

به گفته فعالان بازار، ساز و کار بورس کالا کشف قیمت از طریق عرضه و تقاضاست، در عین حال هرگونه محدودیت قیمتی و یا تناژی جهت عرضه محصولات در این بازار سبب کاهش تمایل و انگیزه عرضه کننده می شود. از این رو تصویب نرخ برای عرضه سیمان در بورس کالا اصلی ترین عامل قهر سیمانی ها با تالار نقره ای بود.

در آمار معاملات سیمان در بورس کالا نیز نکته ای عجیب مشاهده می شود به طوریکه در طول ماه هایی که سیمان روی تابلوی بورس رفت حتی در یک نوبت معاملاتی نیز قیمت این محصول با افزایش یا کاهش نرخ روبه رو نشد.

به عبارت دیگر در مواقعی که تقاضا برای خرید سیمان در بورس بیشتر از عرضه آن بود،‌ عرضه کننده اجازه افزایش قیمت را نداشت و همین امر نیز کافی بود تا تولیدکنندگان سیمان انگیزه خود را برای ادامه عرضه از دست دهند.

در پایان اینکه رویکرد منطقی و واقع بینانه دولت تدبیر و امید به بورس کالای ایران، این نوید را می دهد که پس از آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی و سایر کالاهای موجود در بورس کالا، سیمان نیز به زودی راهی تالار نقره ای شود تا پس از پایان نرخ گذاری های دستوری، رانت حاصل از دو نرخی بودن محصولات نیز از بازار کالای کشور حذف شود.

ف/ف