برگزیده سرمقاله‌های روزنامه‌های صبح شنبه

خراسان:بند 56 گزارش آژانس و آزمون وفاداری غرب

«بند 56 گزارش آژانس و آزمون وفاداری غرب»عنوان یادداشت روز روزنامه خراسان به قلم امیر حسین یزدان پناه است که در آن می خوانید؛با گزارش اخیر آژانس درباره برنامه هسته ای کشورمان، به خصوص براساس اطلاعات یکی از بندهای این گزارش روابط میان ایران و این نهاد وارد فاز جدیدی شده و این سوال را پررنگ تر کرده آیا واقعا این روابط بر حل وفصل پرونده هسته ای ایران که از همان ابتدا توسط آژانس سیاسی شده است، اثر مثبت خواهد داشت؟ اگرچه در این گزارش نیز بازهم آژانس با تکرار کلمات پر ابهام و دوپهلو تلاش کرده تا صنعت هسته ای ایران را زیر سوال ببرد اما آن چه گزارش اخیر را از دیگر گزارش های آژانس مجزا می کند در 2 نکته قابل تامل است: الف. شرایط زمانی. ب- تبادل اطلاعات ایران و آژانس درباره یکی از موضوعات مربوط به مطالعات ادعایی.

الف- شرایط زمانی

این گزارش در شرایطی منتشر شد که چندروز پیش از انتشار آن ،مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 در وین (وین4) «بدون نتیجه» پایان یافته و تقریبا از ساعات اولیه پس از پایان این دور از مذاکرات حساس و پیچیده، خبرگزاری های غربی به خصوص رویترز و برخی از روزنامه های آمریکایی تلاش کرده اند تا با چینش سناریوی دلخواه خود ایران را مقصر این اتفاق نشان داده و در آینده نیز بار شکست احتمالی آن را بردوش ایران بیندازند. به همین دلیل یکی از وجوه اهمیت این گزارش این است که در شرایطی ارائه شده که غرب تلاش می کند تا توپ فضای نامساعد اخیر را به زمین ایران بیندازد. واقعیت این است که گرچه 1+5 و آژانس بارها گفته اند که روند مذاکرات فنی ایران و آژانس و مذاکرات سیاسی ایران و 1+5 بریکدیگر تاثیری ندارد اما به تصریح متن توافق ژنو(برنامه اقدام مشترک) «آژانس مسئولیت راستی آزمایی اقدامات مربوط به موضوع هسته ای را بر عهده دارد» و به همین دلیل باید نقش آژانس را حتی در مذاکرات سیاسی و به نتیجه رسیدن آن مهم و اثر گذار درنظر گرفت. البته اگر واقعا به دور از سیاسی کاری هایی که تاکنون از آن دیده ایم، مانند آن چه در مُدالیته سال 1386 رخ داد و آژانس به تعهد خود عمل نکرد، این نهاد این بار به اقدامات نظارتی و علمی و فنی خود عمل کند و بر پیچیدگی مذاکرات نیفزاید. در همین راستا گزارش اخیر را باید سندی علیه این فضاسازی ها دانست که «باد را از بادبان کشتی های کسانی که می گویند ایران در مذاکرات کارشکنی می کند، می گیرد» (antiwar.com – 2خرداد 1393) و حسن اجرای تعهدات توافق ژنو از سوی کشورمان توسط این نهاد که همواره جزو ابزارهای فشار علیه ایران بوده است به افکار عمومی دنیا ارائه می شود.

ب- تبادل اطلاعات میان ایران و آژانس درباره یک موضوع حساس

4 روز پیش از آغاز مذاکرات وین4 که بی نتیجه به پایان رسید، خبرگزاری رویترز که از رسانه های نزدیک به آژانس محسوب می شود، ناگهان با پیش کشیدن موضوع چاشنی های انفجاری (exploding bridge wire) در خبری اعلام کرد که «ایران در اواخر ماه آوریل (اوایل اردیبهشت 93) اطلاعات مربوط به چاشنی های سریع العمل را در اختیار آژانس قرار داده و اعلام کرده است که این چاشنی ها کاربرد نظامی ندارند اما آژانس پرسش هایی را در خصوص اطلاعات ارائه شده توسط تهران مطرح کرده که تاکنون ایران به این پرسش های تازه پاسخ نداده است...» فارغ از این که این خبر به خوبی نشان می دهد که آژانس با وارد شدن در یک موضوع، حتی با ارائه پاسخ ها نیز از آن دست نمی کشد و باز سوالات جدید ارائه می کند، اما در آستانه آغاز مذاکرات مهم وین 4 که قرار بود تدوین پیش نویس توافق جامع در آن آغاز شود، این خبر به فضاسازی علیه کشورمان منجر شد. اکنون آژانس در گزارش روزجمعه خود در بند 56 آورده که «در یک نشست فنی در تهران در تاریخ 20 مه 2014(30 اردیبهشت 93)، در پاسخ به درخواست آژانس، ایران اطلاعات و توضیحات بیشتری از جمله نشان دادن اسناد، را به منظور اثبات نیاز یا کاربری اعلام شده جهت توسعه «EBW» فراهم نمود. ایران اطلاعاتی را به آژانس نشان داد مبنی بر اینکه انفجار «EBW» جهت آزمایش برای یک کاربری غیر نظامی بوده است.» این موضوع بخشی از مطالعات ادعایی یا همان چیزی است که غرب از آن به عنوان ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران یاد می کند و از سال 2008 به بعد از آن به عنوان ابزار فضاسازی علیه ایران استفاده کرده است و حالا برخلاف این اتهامات به تصریح گزارش آژانس کاربری «غیرنظامی» داشته است.

هرچند در گزارش اخیر نیز، آژانس باردیگر به سیاق گزارش های قبلی خود در برخی از بندها مانند بند 36 و پایان بندی و خلاصه گزارش خود این جمله را تکرار کرده که: «آژانس نمی تواند نتیجه گیری کند که تمامی مواد هسته ای در ایران برای فعالیت های صلح آمیز هستند» اما با تایید آژانس مبنی بر صحت اقدامات ایران در اجرای توافق ژنو ونیز آن چه در بند 56 آن آمده است اکنون که غرب دربرابر آزمون وفاداری ایران به تعهدات خود قرار گرفته، افکار عمومی منتظرند که ببینند با وفاداری ایران به تعهدات خود در ژنو، طرف مقابل چه اقدامی انجام خواهد داد؟ آیا بار دیگر آژانس موضوعی دیگر را پیش می کشد و زیاده خواهی ها را تکرار می کند یا روندی دیگر برمی گزیند؟ و مهم تر این که آیا گزارش های نهادی که علی القاعده باید حرف آخر را در حوزه تکنولوژی هسته ای و نظارت برآن بزند بر اتهام زنی های غرب علیه ایران تاثیر منفی خواهد داشت یا نه؟ هرچند نباید از این نکته گذشت که در این میان جای خالی یک نهاد نظارتی بر حسن اجرای توافق ژنو از سوی 1+5 و به خصوص بر رفتار آمریکایی ها به شدت احساس می شود تا ثابت کند چه کسی به تعهد خود وفادار مانده و چه کسی نقض تعهد کرده است.

کیهان:دغدغه جدی برای یک طرح ملی

«دغدغه جدی برای یک طرح ملی»عنوان یادداشت روز روزنامه کیهان به قلم حسین شمسیان است که در آن می خوانید؛هر دولتی در دوران تصدی و مسئولیتش، تلاش می کند تا طرح یا طرح های خاصی را به عنوان محور فعالیت ها و برنامه هایش دنبال کند و آن را به نتیجه مطلوب برساند. برخی تغییر در ساختار خاصی را در نظر دارند و برخی ارائه خدماتی ویژه را. اینکه چقدر این آرزوها جامه عمل می پوشد و از مرز شعار و تبلیغات به وادی عمل پای می نهد، موضوع این نوشتار نیست اما در این نکته نمی توان تردید کرد که هر دولتی سعی دارد، فصلی از تاریخ کشور را با تحولی چشمگیر به نام خود ثبت کند. با پایان عمر دولت ها و آشکار شدن آثار آن شعارها و طرح ها، قضاوت درباره آنها آسانتر و واقعی تر است. معمولا در این ارزشیابی هاست که «کاش چنین می کردند و کاش چنان نمی کردند» بی ا ختیار از ذهن و زبان مردم و کارشناسان می گذرد و جز حسرتی تلخ به خاطر ناکامی ها و کوتاهی ها یا انحراف از مسیر اصلی آن طرح و پروژه مهم که معمولا به عدم حصول نتیجه مطلوب منتهی شده، بر جای نمی ماند. طرح هایی که اگر در همان زمان اجرا، با دقت و با وفاداری به اصول اولیه و لحاظ نمودن همه جوانب اجرا می شد، باعث تحولات چشمگیر و رفع مشکلات مهم می شد. با اندکی کنکاش ذهنی می توان در هر دولت نمونه ای از این طرح ها و آرزوها را فهرست کرد.

در دولت یازدهم که با شعار اعتدال و بهره گیری از خرد جمعی و تجربیات گذشته روی کار آمد، طرح های زیادی در دستور کار نیست! یا اگر هست هنوز برای مردم رونمایی نشده! اما یکی از مهمترین طرح ها و اقدامات دولت که می تواند تاثیری فراگیر و عمومی در پی داشته باشد، همین طرح تحول نظام سلامت است. واقعیت این است که رفع نگرانی ها و مشکلات مردم در حوزه سلامت و درمان، آرزویی دیرین و رویایی شیرین است که در ادوار مختلف و توسط اشخاص گوناگون وعده آن داده شده و هرگز هم جامه عمل به خود نپوشیده است. همیشه این خواسته مطرح بوده که بیماران- و بخصوص بیماران مستمند و نیازمند- با ساز و کاری آبرومند و بدون خدشه به شأن و شخصیتشان، از سوی دولت حمایت شده و رنج آنها، تنها و تنها بیماری باشد نه هزینه های سرسام آور درمان. هزینه هایی که گاه باعث چشم پوشی اجباری بیمار از روند درمان و در نتیجه، حاد و مزمن شدن بیماری و تبعات و آثار بعدی آن می شود.

به هر روی این مهم- که سال ها قبل از سوی رهبر معظم انقلاب هم مورد تاکید قرار گرفته بود- اکنون توسط دولت یازدهم در دستور کار قرار گرفته است. در ارزش، اهمیت و ضرورت این طرح که هیچ شک و بحثی نیست و لاجرم دعای خیر و آرزوی توفیق دولت در اجرای این طرح اولین کاری است که باید به عنوان دست مریزاد به طراحان و مجریان خدوم آن گفت اما در رویارویی با برخی کاستی ها و نگرانی ها، آیا باید دست روی دست گذاشت و تماشا کرد تا برخی معضلات و مشکلات، این طرح را از پا انداخته و از ارزش خالی کند و بعد به قضاوت نشست و یا اینکه مشفقانه و برادرانه برخی نکات را یادآور شد تا همین اول کار، چاره ای اندیشیده شود و جلوی انحراف گرفته شود. از این منظر و با هدف کمک به دولت در اجرای یکی از مهمترین طرح های راهبردی و خدماتی به مردم، توجه به چند نکته ضروری است:

1- اصلاح زیرساخت، در هر کار و فرآیندی مهمترین کار و اصل اساسی و غیرقابل انکار است. نمی توان بیمار را با تزریق مسکن و تجویز مخدر، به سوی التیام و درمان سوق داد. آنچه در طرح کنونی تحول نظام سلامت دیده می شود، بیشتر ناظر بر اقدامات ارزشمندی همچون تامین بخش قابل توجه هزینه بیماران بستری، افزایش و ارتقای سطح خدمات هتلینگ بیمارستانی، ماندگاری پزشکان در مناطق محروم و... است که به جای خود ارزشمند و واجب است اما به واقع و از سر انصاف نمی توان بر آن نام «تحول» نهاد. اینها ضرورت هایی است که وزیر بهداشت کنونی متعهدانه بر تحقق آنها همت گمارده و بر آن پای می فشارد نه تحول ساختاری.

2- اجرایی شدن این اقدامات نیازمند تزریق دائمی «پول» به شبکه بهداشت و درمان کشور است. بگذریم از اینکه سال قبل در سخنان قابل تأملی از خالی بودن خزانه سخن به میان آمده بود و تجری دشمن را سبب شده بود، اما اکنون که این طرح ملی در حال اجراست، نخستین پرسش این است که دولت تا کجا و تا چه میزان می تواند به این طرح پول تزریق کند؟ می دانیم که تحقق وعده داده شده به مردم مبنی بر اجرای بیمه همگانی و تامین بخش اعظم هزینه درمان بیماران بستری و... در گرو ده ها هزار میلیارد تومان منابع مالی است که باید در اختیار وزارت بهداشت قرار گیرد و این وزارتخانه هم با مدیریت صحیح و نظارت دقیق آن را به خدمتی شیرین برای مردم تبدیل کند. اما واقعا چنین پولی در اختیار وزارت بهداشت هست؟ و آیا قانون بودجه و سایر مقررات قانونی چنین امری را مصوب و ریل گذاری کرده است؟

3- ممکن است گفته شود، منابع ناشی از افزایش قیمت ها در فاز دوم هدفمندی یارانه ها، صرف این کار ارزشمند خواهد شد. اما در نگاهی واقع بینانه باید گفت که علی رغم درخواست دولت برای انصراف مردم از دریافت یارانه، در حال حاضر 73 میلیون نفر یارانه دریافت می کنند و دولت لازم است به این افراد طی یک سال 40 هزار و پانصد میلیارد تومان یارانه بدهد. افزایش قیمت ها در فاز دوم هدفمندی، حدود ده هزار میلیارد تومان برای دولت عایدی دربر داشته است. دولت از قبل یعنی در مرحله اول آزادسازی قیمت ها 28هزار میلیارد تومان درآمد داشته است. یعنی درآمد دولت جمعا 38 هزار میلیارد تومان است و متاسفانه 2500 میلیارد تومان برای پرداخت اصل یارانه ها کسری دارد! از دیگر تکالیف دولت برای پرداخت یارانه تولید، اشتغال برای بیکاران و... بگذریم. یک حساب سرانگشتی نشان می دهد که دولت به وادی ای پای نهاده که اگرچه قصد خالصانه خدمت دارد، اما بعید نیست با کسر بودجه عظیم و شگفت آوری مواجه شود و این طرح ارزشمند به جایی برسد که هرچه پول به آن تزریق شود، باز هم فایده ای نداشته باشد! فراموش نکنیم طرح ارزشمند و انقلابی مسکن مهر- صرفنظر از نقائص اجرایی و نظارتی آن- در ابتدای دولت یازدهم، دقیقا به همین دلایل و به دلیل آنکه باعث رشد نقدینگی و مجبور کردن دولت به تولید پول بدون پشتوانه شده بود با حملات و انتقادات بی سابقه ای مواجه و نهایتا هم علی رغم وعده های داده شده، عملا کنار گذاشته شد! پس اگر آن انتقادات درست بود، چرا باید پای در همان راه نهاد!؟ و چرا باید مسیری را طی کرد که خدای نخواسته باعث توقف طرح و در نتیجه بی اعتمادی و دلسردی مردم از بزرگترین خدمت عمومی دولت بشود؟

4- اما چاره چیست؟ آیا باید همین جا و با قبول کسری بودجه آتی، طرح را متوقف و شکست را پذیرفت!؟ آیا باید باز هم مردم را در سختی های درمان تنها گذاشت!؟ آیا باید مثل خیلی ها که چنین کردند، منتظر بمانیم تا طرح شکست بخورد و مثل یک رقیب- و نه یک برادر مسلمان- بگوئیم ما از اول می دانستیم!؟- یا نه چاره ای اندیشید و راهکاری ارائه داد؟ برای حل این مشکل مولوی چه خوش گفته که:

اول ای جان دفع شر موش کن
بعد از آن در جمع گندم کوش کن

نمی توان با عدم تغییر برخی زیرساخت ها و روش ها و یا تاخیر بیشتر در اجرای برخی طرح ها و صرفا با تزریق پول، انتظار توفیق در این طرح را داشت. شاید اجرای این پیشنهادات آسان نباشد، اما با هر سختی و مقاومتی که در برابر آن می شود، هیچ گریز و گزیری از آن نیست.

الف: تعیین تکلیف بیمه ها و به کار بردن منابع و سرمایه های عظیم آن گام نخست است. واقعیت آن است که وزارت بهداشت در حالی متولی امر درمان و بهداشت مردم است که منابع ناشی از بیمه ها در اختیار دستگاه های دیگر است و تجمیع و تمرکز آن- با همه اجزاء و شرکت های زیرمجموعه اش- ضروری و اجتناب ناپذیر است و تا چنین نشود، انضباط مالی و مدیریتی حاکم نخواهد شد گرچه می دانیم که در برابر این راهکار منطقی، مقاومت های فراوانی بدلیل وجود منافعی خاص پدید خواهد آمد.

ب: تغییر نظام دارویی، اگر مهمتر از راهکار اول نباشد، کم اهمیت تر از آن نیست! کسب رتبه اول یا دوم مصرف دارو در جهان، مصرف دارو در کشور بیش از کل اتحادیه اروپا و عناوینی از این دست، نه تنها باعث مباهات نیست بلکه موجب سرشکستگی و تعجب است! تغییر این وضع ضروری است اما چه کسی باید تغییر کند؟ مردم یا پزشکان!؟ آمار و ارقام نشان می دهد که کسر ناچیزی از داروها توسط مردم و بدون نسخه از داروخانه ها خریداری و مابقی آن بر اساس نسخه های پزشکی تجویز می شود! یعنی در این امر نقش مستقیم پزشکان قابل انکار نیست! اما چرا؟ اگر نخواهیم بگوئیم مافیا! اما ظاهرا دست هایی در کار است تا ایران را از یک سو به بزرگترین بازار مصرف دارو و از دیگر سو به آزمایشگاه بزرگ داروهایی که در بسیاری از کشورها ممنوع یا با خطر بالا توصیف شده اند تبدیل کند! این وضع افزون بر خسارات انسانی جبران ناپذیر و غیرقابل محاسبه که در حال و آینده گریبان ما را خواهد گرفت، هزاران میلیارد تومان پول را صرف واردات یا تولید دارو خواهد کرد! بی آنکه در واقع به آن نیازی باشد! وزارت بهداشت می تواند- و باید- برای این معضل مهم که سودهای کلان و غیر قابل باوری را نصیب چند کارتل داروساز مهم بین المللی می کند، چاره ای بیندیشد و تا چنین نکند چاه ویل هزینه های درمان، همچنان «هل من مزید» می طلبد!

قطعاً راهکارهای دیگری هم برای اصلاح ساختار و بهبود اوضاع درمانی و بهداشتی کشور وجود دارد که کارشناسان امر گفته یا خواهند گفت. اما آنچه مهم است، اقدام به موقع و تصمیم قاطع برای رفع این نارسایی هاست آن هم پیش از آنکه دیر شود و فرصت خدمت از دست برود. اجرای طرح های بزرگ در هر دولتی، خدمت به مردم و ثمره نظام اسلامی است و موضوع این دولت و آن دولت نیست، پس همه برای موفقیت آن تلاش می کنیم و از خدای بزرگ یاری می طلبیم.

جمهوری اسلامی:عوارض منفی حاکمیت ژنرال در مصر

«عوارض منفی حاکمیت ژنرال در مصر»عنوان سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی است که در آن می خوانید؛اعلام نتایج انتخابات فرمایشی مصر نیز مثل خود انتخابات برای افکار عمومی منطقه قابل پیش بینی بود. برای افکار عمومی هم از قبل کاملاً مشخص بود که رژیم کودتائی حاکم بر قاهره تعداد شرکت کنندگان در انتخابات ریاست جمهوری را حدود 50 درصد و تعداد آراء ژنرال سیسی را نیز بالاتر از 90 درصد اعلام خواهد کرد تا از نظر ظاهری مشروعیتی برای حاکمیت ژنرال دست و پا کند و از این طریق دهان مخالفان را ببندد و آن را یک حکومت دموکراتیک جلوه دهد.

کشور مصر در قرن اخیر از این قبیل نمایش های دموکراسی زیاد به خود دیده است. حاکمیت سادات و مبارک از همین قبیل بوده اند و جالب اینست که آنها هر دو مثل همین ژنرال سیسی، نظامی بودند و دقیقاً با همین شیوه برای حاکمیت خود مشروعیت فرمایشی و نمایشی دست و پا می کردند. انقلاب مردم مصر که توانست حسنی مبارک را برکنار کند و برای اولین بار انتخابات واقعی برگزار نماید، برای کشور مصر یک تمرین واقعی برای حاکمیت مردم بود، هر چند عملکرد نادرست اخوان المسلمین و شرکای سلفی آنها زمینه را برای بازگشت کشور به شرایط قبل از انقلاب تغییر داد و مشکلات کنونی را که منجر به حاکمیت مجدد نظامیان شد پدید آورد.
حاکم شدن ژنرال سیسی بر مصر، عوارض منفی زیادی دارد که بعضی از آنها از اینقرارند:

1 - کشور مصر به دلیل جایگاه ویژه ای که از گذشته های دور در جهان عرب و حتی جهان اسلام داشته، باید نقش مهمی در هدایت افکار عمومی مسلمانان به ویژه ملت های عرب داشته باشد. بعد از پیروزی انقلاب مردمی مصر در بهمن ماه 1389 این امیدواری در میان ملت های عرب پیدا شد که بار دیگر کشور بزرگ و پرسابقه مصر نقش تاریخی خود را در هدایت جنبش ها و خیزش های انقلابی ایفا کند و ملت های عرب یکی پس از دیگری از غل و زنجیر دیکتاتوری و استبداد داخلی و استعمار خارجی رها شوند. این حرکت، بعد از پیروزی انقلاب مردمی مصر، که در جهان عرب به "بهار عربی" معروف شد ولی عنوان صحیح آن "بیداری اسلامی" بود، شروع شد و با سرعت به پیش می رفت. متأسفانه حوادث ناخوشایند مصر که زمینه اصلی آن را عملکرد نادرست اخوانی ها فراهم ساخت و سرانجام منجر به حاکمیت نظامیان شد، این امید را به یأس مبدل کرد و حرکت انقلابی ملت های عرب را نیز دچار رکود نمود. این، خسران بزرگی است که معلوم نیست جبران آن چقدر زمان خواهد برد.

2 - معادلات سیاسی منطقه خاورمیانه عربی و شمال آفریقا، با روی کار آمدن ژنرال سیسی بطور کامل دگرگون خواهد شد و این منطقه یکبار دیگر به چنگ نظامیان خواهد افتاد، نظامیانی که وابستگی آنها به بیگانگان موجب سرکوب شدید جنبش های آزادیخواه و به محاق رفتن انقلاب های جوان خواهد شد. اولین نشانه این آینده خطرناک، با ظهور ژنرال حفتر در لیبی نمایان شد. این ژنرال بازنشسته لیبیائی کاملاً هماهنگ با ژنرال سیسی برنامه های خود را به پیش می برد و آنطور که پیداست قصد دارد در لیبی نیز همانند مصر حاکمیت نظامیان را تثبیت کند. عجیب اینکه این ژنرال لیبیائی حتی قبل از آنکه همتای مصری او بر کرسی ریاست جمهوری تکیه بزند، مشابه سازی را در لیبی آغاز کرد و در یک هماهنگی کاملاً برنامه ریزی شده با ژنرال سیسی، اخوانی های مصری پناهنده شده به لیبی را برای تحویل دادن به دولت نظامی مصر بازداشت کرد. این پدیده خطرناک، اکنون درحال نهادینه شدن در سرتاسر شمال آفریقاست و بعید نیست منطقه عربی خاورمیانه نیز از آن الگوبرداری کند.

3 - جان گرفتن دوباره رژیم صهیونیستی، یکی دیگر از عوارض منفی حاکمیت ژنرال سیسی بر مصر است. انقلاب مردمی مصر، در شعارهای خود، قطع رابطه با رژیم صهیونیستی و مبارزه با این رژیم تا نابودی آن را نیز گنجانده بود. به همین دلیل، مردم مصر به دولت محمد مرسی و احزاب اخوان المسلمین که با رژیم صهیونیستی تبادل سفیر کرده بود، اعتراض کردند و حتی سفیر این رژیم را وادار به فرار از قاهره نمودند. در تمام کشورهای عربی نیز تحرکات ضد صهیونیستی شدت گرفت و گروه های جهادی فلسطینی نیز جان تازه ای گرفتند. متأسفانه حاکمیت دولت کودتا در مصر موجب شد تحرکات ضد صهیونیستی مورد غفلت قرار گرفت و اکنون سردمداران دولت اشغالگر و غاصب اسرائیل نفس تازه کرده و درحال تجدید قواست. دیکتاتورهای جهان عرب نیز که همواره با صهیونیست ها همراه بوده و هستند نیز از وضعیت پیش آمده خوشحال هستند و آنها نیز فرصت پیش آمده را غنیمت شمرده و به باقی ماندن خود بر کرسی قدرت امیدوار شده اند.

4 - بازگشت سلطه استعماری قدرت های غربی به ویژه آمریکا نیز از جمله عوارض منفی حاکمیت ژنرال سیسی بر مصر است. اینکه دولتمردان آمریکا به شکل های گوناگون رضایتمندی خود از آنچه در مصر می گذرد را نشان می دهند و به انتخابات فرمایشی و نمایشی ریاست جمهوری در این کشور اعتراض نمی کنند، به این دلیل است که حوادث مصر را به نفع خود ارزیابی می کنند. زیرا آنها معتقدند حاکمیت دموکراسی در کشورهای جهان سوم با منافع استعماریشان منافات دارد و به همین جهت همواره تلاش می کنند دولتمردان حاکم بر این کشورها افرادی باشند که منتخب مردم نباشند و در مقابل مردم قرار داشته باشند. بنابر این، شرایط کنونی مصر برای قدرت های استعماری غرب به ویژه آمریکا کاملاً مطلوب است درست همانگونه که حاکمیت سادات و مبارک برای آنها مطلوب بود.

5 - و آخرین مورد از عوارض منفی حاکمیت ژنرال سیسی بر مصر اینست که مردم مصر بار دیگر باید خود را آماده نبرد با حاکمیت کنند و در یک مبارزه پرزحمت که معلوم نیست چه مدت طول خواهد کشید برای رسیدن به حکومت دلخواه خود متحمل خسارات زیادی شوند. تردیدی نیست که مردم مصر حاکمیت ژنرال ها را بر نمی تابند و در انتخابات ریاست جمهوری هفته گذشته نیز شرکت نکرده اند و آمارهای اعلام شده، ساختگی و فرمایشی است. بدنه جامعه مصر را مردمی آگاه و با فرهنگ تشکیل می دهند که مسائل را دقیقاً می فهمند و حاضر نیستند قلدری و دیکتاتوری را تحمل کنند همانطور که حکومت مبارک را تحمل نکردند. این مبارزه هر چند برای مردم مصر هزینه های زیادی دارد، ولی از این نظر که سرانجام به حاکمیت نامشروع ژنرال ها خاتمه خواهند داد، ارزشمند است.

رسالت:برآورد دگرگونی در مسئله اشتغال

«برآورد دگرگونی در مسئله اشتغال»عنوان سرمقاله روزنامه رسالت به قلم دکتر حامد حاجی حیدری است که در آن می خوانید؛فرضیه "پایان اشتغال"... به نظر می رسد که باید ایده چالش برانگیز مندرج در عنوان "پایان اشتغال" را بپذیریم. بخشی از مشکل امروز اغلب جوامع با مسئله اشتغال، از جمله مشکل ما، باز می گردد به این که ما نسبت خود را با موضوع مهمی با عنوان "پایان اشتغال" معین نکرده ایم، و امروزه، بخشی از رویکردهای نظری و تحقیقی در علوم انسانی مصروف بررسی ابعاد مختلف یک جامعه بدون اشتغال شده است.

فرض بر آن است که با گسترش اتوماسیون که ناگزیر به نظر می رسد، تولیدات سرمایه بر جای تولیدات کاربر را می گیرند، و در این شرایط، در عین آن که بازدهی اقتصادی جوامع در سطح نسبتاً بالایی می ماند، میزان کل ظرفیت اشتغال، روندی کاهنده خواهد داشت.

در این شرایط، چند مسئله بحرانی به وجود می آید که وقوع آن ها تا حد زیادی، ناشی از عدم درک و پذیرش ورود ما به شرایط جدید موسوم به "پایان اشتغال" است، و الا ظرفیت ها و امکانات کافی برای فایق آمدن به این مسائل وجود دارد. این مسائل عبارتند از:

1. تعمیق نابرابری بین کسانی که سرمایه کافی برای سرمایه گذاری در صنایع بسیار کارآمد دارند و کسانی که ندارند و مع الوصف به دلیل اتوماسیون با کارآیی بالا، بی کار می مانند؛
2. فراغت در بین کسانی که درکی از خلاقیت بدون کار کردن ندارند؛
3. تغییر در ماهیت تقسیم کار، و تبدیل کار به خویش فرما و متکی بر نوآوری.
در این موقعیت، آن چه پس از به رسمیت شناختن "پایان اشتغال" به عنوان یک ثابت نظم اجتماعی آینده روی می دهد، گسترش یک دولت رفاه گستر و مقتدر و نه کوچک و حداقلی است که در آن، حمایت های پایه ای افزایش می یابد تا فرآیندهای حل مسائل سه گانه فوق به کار بیفتند:

1. اثرات نابرابری به اصل بقای اعضای جامعه آسیب نرساند؛
2. خلاقیت های متنوع در قالب فعالیت های کارآفرینانه آزاد و فراغت های فرهنگی تشویق شوند؛
3. واکنش های ناشی از بحران های روانی برآمده از بی شغلی و بی مفهومی زندگی کنترل شوند تا به تخریب های بزرگ جمعی منتهی نگردد.

بدین ترتیب، خط قاطع و تاریخی حایل بین اشتغال و فراغت کم رنگ می شود، و رفته رفته افراد به رسمیت می شناسند که کار و فراغت خود را نه برای تأمین منابع کمیاب زندگی که اکنون از سوی دولت تضمین می شود، بلکه برای ارتقاء خلاقیت به کار برند. این، کلیدی ترین بخش از مفهوم تازه زندگی اجتماعی است، که اگر به رسمیت شناخته شود، بحران های سه گانه امروز مرتبط با نهاد کار و اشتغال رنگ می بازند.

نهایت این فرآیندها به یک آینده نگری سه بعدی از جامعه ختم خواهد شد:
1. از افراد بی سرمایه حمایت های پایه ای از سوی یک دولت عدالت گستر و توانمند و منضبط صورت می گیرد؛
2. امکانات فراغت خلاق، از قبیل آموزش های فراگیر و زیست معنوی و فرهنگی و هنری گسترش می یابد؛
3. ماهیت تقسیم کار، از فعالیت بر مبنای انگیزه بقا به فعالیت بر مبنای انگیزه خودشکوفایی تغییر می یابد.

برهان: تأملاتی در افول کار و شغل
تاریخچه آگاهی خلاق ناشی از کار را می توان به شکل یک زنگ یا U وارونه در نظر گرفت؛
ابتدا، به دلیل توسعه آموزش و تکنولوژی و تقسیم کار و ساخت تخصصی جامعه صنعتی است که کم و بیش بر ابعاد گوناگون آگاهی خلاق ناشی از کار افزوده می شود. در دوره اولیه که جامعه شاهد گسترش تکنولوژی یدی بود، آگاهی خلاق ناشی از کار در بالاترین سطح خود و آزادی کارگران در بالاترین حد آن قرار داشت.
سپس، با ظهور تکنولوژی ماشینی که طی آن، انسان ها یک به یک از فرآیند کار حذف می شوند و به خیل مصرف کنندگان می پیوندند، آزادی کاهش می یابد و کمبود خلاقیت ناشی از کار در جامعه به سرعت رشد می کند، و همچنان به رشد خود ادامه می دهد تا در صنایع خط تولیدی و روباتیک به حضیض وخامت می گراید.

در این مرحله، سطح عمومی رفاه، به دلیل فعالیت کارآمد و مضاعف ماشین ها بسط می یابد، ولی انسان های مصرف کننده و بیکار، درک فعال و خلاق از شخصیت خود را از دست می دهند. آنها، در گام اول نسبت به خود بیگانه می شوند. سپس، در حالی که دیگر نیازی به همکاری به دیگران ندارند، نسبت به اجتماع هم بیگانه می شوند، و در نهایت، درک خود از معنای اخلاقی زندگی را یکسره از دست می دهند. بدین ترتیب، شاید به موجودات خطرناکی تبدیل شوند که باید توسط ماشین ها کنترل شوند.

برهان: تأملات بیشتر در نسبت افول کار و تکنولوژی
کار، با هر نوع مسئله ای که درگیر باشد، نمی تواند از تحول ابداعات تکنولوژیک جدا بماند. در این تحلیل، ابتدا لازم است بین ابداعات و فرآیندهای آن تفاوت قائل شویم.

منظور از تولید ابداعات، انبوه تولیدات جدید و پیشرفته نرم افزاری و سخت افزاری است که از طریق به کارگیری تکنولوژی اطلاعات در دسترس همگان قرار می گیرد و به اثرات تکنولوژی اطلاعات در ابداع راه های تازه ای برای عرضه تولیدات یا خدمات ارجاع می شود. از این قرار، فرآیند ابداع و نوآوری ها معمولاً، به کاهش میزان بیکاری و سطح مهارت ها منجر می شود.

اما تعمیم آثار اشتغال زای تکنولوژی جدید، به کل سطح اشتغال امر دشواری است. از یک سو، صنایع جدیدی که به سرعت رشد می کنند، به محور صنایع الکترونیکی استوارند (که ظاهراً، اشتغال های تازه ای ایجاد می کند و درآمد را افزایش می دهد). از سوی دیگر، به نظر می رسد در بسیاری از موارد، استفاده از تکنولوژی اطلاعات در جهت جانشین ساختن سرمایه به جای کار است.

در گزارشی، بانک تجارت آلمان، تخمین زده است، هر روبات مکانیکی که در صنعت به کار افتد، به طور متوسط جای سه نفر کارگر و در نسل روبات های "هوشمند" با قدرت حسی بالا می توانند حداقل جای 5 تا 10 کارگر را بگیرند. در بخش خدمات نیز از دست رفتن مشاغل کارگری در اثر حضور رایانه ها و ماشین های هوشمند بسیار جدی است.

مسلم است که در تکنولوژی جدید، یکی از بزرگ ترین مسائل غامض، اتحادیه های کارگری و رضایت کارگران است. این مشکل وقتی مطرح شد که عدم اشتغال افزایش یافت و به دنبال آن عضویت در اتحادیه به سرعت رو به سقوط رفت. امروزه، امکان آن که مانند گذشته افزایش میزان رشد اقتصادی بتواند فرصت های شغلی تازه ای ایجاد کند بسیار کم است، و بدین سان، آینده کار، بی گمان "پایان" است.

برهان: تأمل در بلوغ اتوماسیون
هر چند اتوماسیون در کل، موجب کاهش اشتغال می شود و خواهد شد، مع الوصف، روند آینده کار در مورد فعالان معدود را خلاق تر خواهد کرد. در واقع، گسترش اتوماسیون، فقدان خلاقیت ناشی از کار را برای معدود مشاغل باقیمانده، تا حدی کاهش می دهد.

با توجه به این که مشخصه جدید تکنولوژی، تأمین یک سیستم مداربسته نظارت است، این نوع تکنولوژی، کنترل کارگران خلاق آینده را بر فرآیند کار می افزاید و کار با معنا را در فضای صنعتی، به هم پیوسته تر و انسجام یافته تر می کند؛ در نتیجه، کمتر از تکنولوژی خط تولیدی، خلاقیت زداست.

در تکنولوژی "مدار بسته" که در صنایع آینده فراگیرتر می شود، احساس انزوا در کارگران کاهش می یابد.

مشخصه بارز این گرایش آن است که احساس کارگر در این که بر فرآیند کار نظارت دارد، تقویت می شود.
در صنایع آینده، محصول از یک مرحله از فرآیند به مرحله دیگر می رود، بدون این که دست کارگر در این کار دخالتی داشته باشد. همه چیز به طور خودکار تنظیم می شود. وظیفه کارگر این است که ببیند آیا همه چیز منظم و یکنواخت کار می کند یا خیر.

بر خلاف کار لحظه به لحظه کارگران خط تولیدی، کارگران آینده، هر دو ساعت یک بار درجه ها را می خوانند و ممکن است در حین این مدت، پنج وسیله را در جاهای مختلف کنترل کنند.

تولید، فرآیند پیوسته کارگران را از آهنگ حرکت ماشین رها می کند و به آن ها اجازه می دهد خود، سرعت کار خویش را تعیین کنند؛ به آنان آزادی حرکت در اطراف کارگاه را می دهد تا طرح ها و خلاقیت های کاری خود را اجرا کنند.

کارگران در امر کنترل نیز آن قدر آزادی عمل دارند که از ابتکار عمل خود استفاده کنند.
این مشاغل که خیلی کمتر از صنایع تولید انبوه استاندارد و تکراری است، جالب تر جلوه می کند و به کارگران اجازه می دهد تکنیک های خودشان را به کار برند و از طرق مختلف نحوه کار را آزمایش کنند. در نتیجه کار کارگران آینده که کارگرانی با مهارت های کارآفرینی هستند، معنابخش تر خواهد بود.

در تکنولوژی خط تولید، تقسیم کار شدید است و کارگران نمی توانند کار جزئی خود را با کل کار ارتباط دهند، ولی، در یک اتوماسیون بالغ با کارگران کارآفرین، "با معنا بودن" به دو طریق ابقا می شود: از یک طرف کارگران از سراسر فرآیند کار درک فزاینده ای دارند، زیرا، دیگر به پست کار به خصوصی گره نخورده اند و می توانند در حول و حوش کارگاه حرکت کنند و نه به جزء آن. در دستگاه های خودکار، گروه کار مسئولیت کیفیت کار و در نتیجه، مسئولیت توسعه روابط عمیق تر و همکاری بیشتری نسبت به مدیریت به عهده دارد. مرز جدایی بین کارگر یدی و غیر یدی در هم می شکند و احساس سهیم بودن در یک جماعت متحد، تقویت می شود (توأم با برداشت هایی آزاد از غلامعباس توسلی).

سیاست روز: سیستم سیاسی آمریکا مانعی برای توافق

«سیستم سیاسی آمریکا مانعی برای توافق»عنوان سرمقاله روزنامه سیاست روز به قلم سیاوش کاویانی است که در آن می خوانید؛غربی ها هم به خوبی می دانند که جریان های سیاسی در ایران از مذاکرات هسته ای حمایت می کنند، گرچه شاید انتقاداتی هم نسبت به برخی مسائل مذاکرات هسته ای ایران و ۱+۵، داشته باشند، اما منتقدان مذاکرات را نفی نمی کنند و ادامه آن را خواهان هستند.

این که گفته می شود در داخل، اختلافات اساسی میان برخی گروه های سیاسی کشور درباره مذاکرات هسته ای وجود دارد، در واقع ترفندی است که از سوی رسانه های غربی و برخی در داخل برای دامن زدن به اختلافات انجام می شود.

دولت تدبیر و امید با برگزاری چندین دور مذاکرات هسته ای در چارچوب نظام، توصیه ها و دستورات رهبری با رعایت اصول نظام و انقلاب در حال گفت وگوهای فشرده و سنگینی است.

این مذاکرات و گفت وگوهای هسته ای با موافقت رهبر معظم انقلاب اسلامی آغاز شده و ادامه می یابد. باید بپذیریم که در صورت انحراف و یا تحمیل احتمالی خواسته های نامشروع و غیرقانونی از سوی غرب به جمهوری اسلامی ایران، بالاترین مقام کشور یعنی رهبری نظام همچون گذشته با آن مخالفت خواهند کرد. ویژگی نظام جمهوری اسلامی ایران در مقابل طرف های غربی به ویژه آمریکا در همینجاست.

یعنی شخصیتی به عنوان ولایت فقیه و رهبری فصل الخطاب است و با توجه به این که بر چنین موضوع مهم و حساسی اشراف کامل دارند، از انحراف و تحمیل زیاده خواهی های غرب جلوگیری خواهند کرد.

در این میان هم، گروه ها و طیف های سیاسی کشور نیز شاید در ظاهر اختلافات کوچکی در روند مذاکرات هسته ای ایران و ۱+۵ با یکدیگر داشته باشند، اما هیچ یک از آنها با اساس گفت وگوها مخالف نیستند. نوع و جنس موافقت و حمایت هر یک از گروه های سیاسی با هم تفاوت دارد.

برخی گروه های سیاسی از جمله اصولگرایان که همراه با حمایت از کلیت مذاکرات، نقد و انتقاداتی هم به گفت وگوهای هسته ای دارند، نوک پیکان این انتقادات خود را بیشتر به سوی طرف مقابل به ویژه آمریکا هدف گرفته اند. دلیل آن هم به این خاطر است که آمریکایی ها همواره در خلال مذاکرات با کارشکنی هایی که انجام داده اند باعث به نتیجه نرسیدن توافق شده اند.

در کنار این کارشکنی ها، همواره از سوی مقامات کاخ سفید، دیده ایم که همچنان گزینه تهدید با این جمله که «گزینه نظامی همچنان روی میز است» عنوان شده و می شود.

آمریکایی ها همچنان گمان می کنند که همین تهدید و ارعاب ها و تحریم های اقتصادی باعث شده است تا ایران پای میز مذاکره بنشیند. اما چنین مواضعی از سوی مقامات آمریکا علیه ایران، نشان دهنده مشکلات و موانع داخلی همراه با محدودیت های سیاسی در تصمیم گیری نهایی از سوی آنهاست.

اکنون اوباما به عنوان رئیس جمهور آمریکا، اختیار تام و کامل برای تصمیم گیری ندارد، چون در داخل کشور با فشارهای زیادی روبروست. از یک سو، نمایندگان مجلس آمریکا و از سوی دیگر لابی رژیم صهیونیستی فشارهای زیادی را بر دولت اوباما وارد می کنند. مقامات رژیم اسرائیل هم علاوه بر لابی این رژیم در خاک آمریکا، خود مانع بزرگی برای رئیس جمهور آمریکا محسوب می شود.

غرب و آمریکا باید توجه داشته باشد که اکنون این فرصت ایجاد شده است تا با مذاکرات درباره برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران به گفت وگو بپردازند و در یک چارچوب و توافق منصفانه و عادلانه که حق قانونی ایرانی پایمال نشود، به نتیجه نهایی برسند.

به نظر می رسد که آمریکایی ها با شرایط ایجاد شده از سوی ایران برای مذاکرات را درک نکرده اند، یا اصلاً نمی خواهند این گفت وگوها به توافقی برسد و یا این که از پای میز مذاکره نشستن پشیمان شده اند و می خواهند، میز مذاکرات را به هم بزنند.

آمریکا به همراه هم پیمانانش اگر قصد به توافق رسیدن داشته باشند، باید این سه گزینه را از ذهن خود پاک کنند و با دید مثبت و منطقی پشت میز مذاکرات بنشینند.

وطن امروز:سرنوشت نرخ ها در فاز دوم

«سرنوشت نرخ ها در فاز دوم»عنوان سرمقاله روزنامه وطن امروز به قلم محسن جندقی است که در آن می خوانید؛ 33 روز از آغاز اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها می گذرد و مسؤولان موفق شدند یکی از اساسی ترین تصمیمات ممکن این فاز را بدون هیچ مشکلی اجرایی کنند؛ افزایش نرخ حامل های انرژی. از زمان اجرای فاز دوم هدفمندی تاکنون روند گرانی کالاها تداوم داشت اما با افزایش خیره کننده و شوک آور قیمت ها مواجه نبودیم. این وضعیت به علت تصمیمات دولتی ها رخ داده است چرا که مسؤولان مصوب کردند تا چند ماه تولیدکنندگان اجازه افزایش قیمت ندارند به عنوان مثال تولیدکنندگان لبنیات یا خودروسازان با وجود ارائه درخواست افزایش قیمت در چند هفته اخیر موفق نشدند موافقت دولت در این زمینه را جلب کنند و این در حالی است که این تولیدکنندگان از افزایش هزینه تولید بعد از اجرای فاز دوم هدفمندی سخن می گویند. به عبارت بهتر دولت با وجود افزایش هزینه تولید به تولیدکنندگان اجازه افزایش نرخ ها را نمی دهد و از طرفی از تولیدکنندگان حمایت کافی نمی کند. تجربه اجرای فاز اول هدفمندی یارانه ها نشان می دهد کنترل دستوری دولت برای عدم افزایش نرخ ها فقط در کوتاه مدت مفید خواهد بود و مسؤولان برای بعد از آن باید چاره جویی کرده و تدابیر خاصی بیندیشند.

طبق قانون امسال دولت می تواند از محل اجرای فاز دوم هدفمندی تا 48 هزار میلیارد تومان درآمد کسب کند و از این مبلغ می تواند 10 هزار میلیارد تومان برای کمک به بخش تولید، بهبود و حمل و نقل عمومی و بهینه سازی مصرف انرژی در واحدهای تولیدی، خدماتی و مسکونی هزینه کند.

با افزایش 300 تومانی قیمت هر لیتر بنزین سهمیه بندی و آزاد و رسیدن قیمت آنها به ترتیب به 700 و 1000 تومان و همینطور با ثابت ماندن مصرف این حامل انرژی در حدود 70 میلیون لیتر در روز، دولت از محل افزایش قیمت بنزین درآمدی نزدیک به 7 هزار و 665 میلیارد تومان خواهد داشت.

در عین حال با افزایش 100 تومانی، بهای گازوئیل سهمیه ای به 250 تومان رسید که با توجه به مصرف روزانه 105 میلیون لیتر گازوئیل با قیمت های جدید 3 هزار و 832 میلیارد تومان درآمد تازه برای دولت ایجاد خواهد شد. افزایش درآمد حاصل از گران کردن سایر حامل های انرژی مانند آب، گاز و سوخت سی ان جی در کنار درآمد 1200 میلیارد تومانی از عدم ثبت نام 600 هزار خانوار موجب می شود دولت به آن درآمد مورد نظر یعنی 48 هزار میلیارد تومان برسد. بدین ترتیب دولت برای اجرای کامل فاز دوم هدفمندی ابزار مناسب را در اختیار دارد و باید با تدبیر مناسب از این ابزار استفاده کند. مسؤولان برای تنظیم بازار و جلوگیری از افزایش سرسام آور نرخ ها اقداماتی مانند ذخیره سازی کالاهای اساسی، شبانه روزی کردن ترخیص کالاها، تشکیل ستاد نظارت بر قیمت ها برای جلوگیری از گرانی و تشکیل جلسات بسیار فشرده در ستاد تنظیم بازار را انجام داده اند.

به نظر می رسد این اقدامات دولت که در خور تقدیر هم هست فقط در کوتاه مدت می تواند موثر واقع شود. حدود 2 هفته پیش دولت در بخشنامه ای اعلام کرد 17 کالای اولویت یک را مشمول قیمتگذاری توسط کارگروه تنظیم بازار و 26 کالای اولویت دو را مشمول رصد و پایش مستمر بازاری کند. بدین معنا که کالاهای اولویت اول مانند گوشت قرمز، گندم، آرد، نان، برنج، روغن نباتی، شکر، کره، جو، ذرت، کنجاله سویا، گوشت مرغ، شیر خشک صنعتی و شیرخام را دولت قیمت گذاری کرده و مستقیما مسؤول عرضه به بازار خواهد بود. به عبارت بهتر دولت به صورت انحصاری مسؤول تامین، نرخ گذاری و عرضه این کالاها خواهد بود و به همین علت است که در 33 روز گذشته نرخ ها افزایش چندانی پیدا نکرده اند چون کالاهای اساسی در دستان دولت است و کسی نمی تواند در آن دخالت کند. از طرفی نرخ کالاهایی مانند پنیر، ماست، تخم مرغ، کاغذچاپ و مطبوعات، روغن موتور، انواع ورق، میلگرد، تیرآهن، مس کاتد، شمش آلمینیوم، سرب، سیمان خاکستری، کاشی، شیشه جام، خودروی سبک و لوزام خانگی که در اولویت دوم بخشنامه دولت جای می گیرد نیز به صورت غیر مستقیم توسط دولت تعیین می شود و تولیدکنندگان تابع نظرات ستادهای مربوط خواهند بود. شاید در نگاه اول چنین اقدامی مناسب به نظر برسد و خیلی ها موافق اقدامات دستوری دولت با هدف عدم افزایش سرسام آور نرخ ها باشند اما این اقدامات بدون تدوین برنامه های میان مدت و بلندمدت به شکست می انجامد. مسؤولان اقتصادی می دانند چنین وضعیتی فقط در کوتاه مدت می تواند موثر باشد و به همین علت در اظهارات خود اعلام می کنند دولت نباید مسؤول قیمت گذاری باشد. پس دولت باید چه کند؟

تجربه فاز اول هدفمندی یارانه ها نشان می دهد عدم حمایت از تولید و صادرات و وابستگی شدید به واردات کالاها، تورم ناشی از اجرای هدفمندی را بیش از پیش بینی ها افزایش داد و با وجود تدابیری مانند قیمتگذاری های دستوری فنر قیمت ها رها شد. دولت یازدهم اگر فقط به همین تدابیر کوتاه مدت تکیه کند نیز همان اتفاقات تکرار خواهد شد و گرانی هایی که از فروردین ماه شدت گرفته بود بار دیگر سر باز خواهد کرد. دولت باید وعده ارز مبادله ای به خودروسازان را عملی کند و برای سهم تولید از درآمد حاصل از اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه برنامه ریزی جامعی کند. هم اکنون تولیدکنندگان لبنیات، مرغداران، گندمکاران و برنجکاران، فرآورده های نفتی، لوازم خانگی و... منتظر اعلام برنامه های حمایتی دولت از خود هستند تا چند هفته بعد از افزایش هزینه تولید بتوانند از ورشکستگی نجات پیدا کنند. ادامه راه هدفمندی و عدم افزایش تورم و گرانی ها تدابیر ویژه ای می طلبد که امیدواریم هر چه زودتر در جلسات ویژه اقتصادی دولت بهترین تصمیم ها اتخاذ شود تا شاهد تکرار تجربه های تلخ اقتصادی نباشیم و آرامش واقعی به اقتصاد و بازار بازگردد.

جوان:منطق مبارزه در سیره امام و رهبری

«منطق مبارزه در سیره امام و رهبری»عنوان یادداشت روز روزنامه جوان به قلم عباس حاجی نجاری است که در آن می خوانید؛انقلاب اسلامی ایران یکی از رویداد های مهم تاریخ معاصر است که هم روند ساخت و هم ساختار قدرت در جهان را متحول کرد و سبب شد الگوی تقابل سنتی قدرت های جهان که پس از جنگ جهانی دوم و دوران جنگ سرد در قالب رقابت دو قدرت غرب و شرق نهادینه شده بود، تغییر یابد و حتی در بسیاری از عرصه ها نظیر دوران هشت ساله جنگ عراق علیه ایران در مقابله با انقلاب اسلامی متحد و همراستا شود.

ریشه این تحول نیز به ماهیت انقلاب اسلامی باز می گردد، چرا که انقلاب اسلامی، پدیده تمدنی جدیدی بود که از یک نظام اعتقادی، فلسفی و فطری بر خور دار بود که با یک رهبری الهی تکمیل می شد و به همین دلیل بود که زایش و رویش آن تنها به مرز های جغرافیایی ایران محدود نشد و در هر جایی که نشانی از اسلامیت و انسانیت بود، بستری برای تبلور و رشد و نمو خود یافت. این شاخصه های حرکت انقلاب اسلامی تمامی تلاش های گذشته شرق و غرب برای به محاق بردن اسلام سیاسی و حتی خارج کردن دین از زندگی اجتماعی انسان را خنثی کرد و نشان داد که دین اسلام با گذشت زمان و توسعه مدرنیسم نه تنها به پایان راه نرسیده، بلکه به عنوان مهم ترین راه نجات بشر از ظلم و بیدادگری و فروپاشی اخلاقی دنیای ما دیگرا و معنویت گریز غرب و شرق، می تواند راهگشای بشریت امروز برای عبور از بحران های ناشی از مدرنیسم و سلطه ناشی از آن باشد.

انقلاب اسلامی با متحول ساختن نظریه های سنتی انقلاب های معاصر، با اهتمام به استقلال سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و بیداری جهان اسلام بنای خود را بر ساختن دنیایی امن، توأم با صفا و صمیمیت برای انسان ها قرار داد و زمینه ای را فراهم کرد که انسان ها بتوانند با بهره مندی از معنویت، استقلال و آزادی براساس تعالیم الهی که مبتنی بر فطرت پاک بشریت است، دنیایی از صلح و عدالت و معنویت را رقم زنند. این ویژگی ها و بسیاری دیگر از شاخصه هایی که مجال پرداخت آن در این مختصر نیست، زمینه ای را ایجاد کرد که نظام سلطه نه تنها به دلیل از دست دادن مهم ترین متحد منطقه ای خود، بلکه به دلیل نگرانی از از دست دادن دیگر سر پل های منطقه ای و حتی فروپاشی درونی، مبارزه با انقلاب اسلامی را محور اصلی راهبرد های خود قرار دهد و ایران اسلامی در هیچ مرحله ای از تاریخ پر فراز و نشیب انقلاب اسلامی در 35 سال گذشته، فارغ از توطئه های متنوع و بر اندازانه دشمنان نباشد که توطئه های امنیتی و تروریسم سال های اولیه انقلاب و هشت سال جنگ تحمیلی و جنگ نرم و تهاجم فرهنگی سال های میانی عمر انقلاب و جنگ اقتصادی کنونی مصادیق آن هستند.

در مواجهه با این روند نظام سلطه، امام راحل عظیم الشأن در طول حیات با بر کت خود بار ها نسبت به توطئه های امریکا علیه انقلاب اسلامی هشدار داده و به دلیل همین توطئه ها بود که در خط مقدم مبارزه با نظام سلطه ایستاده بود. این جملات فراز هایی از هشدار های این رهبر الهی است: سلطه امریکا تمام بدبختی های ملل مستضعف را به دنبال دارد- امریکا می خواهد ما را زیر سلطه خودش قرار دهد- امریکا برای سیطره اقتصاد و فرهنگی خویش بر جهان زیر سلطه از هیچ جنایتی خود داری نمی نماید، امریکا ضربه از اسلام خورده است و از اسلام می ترسد اما در نقطه مقابل بر این نکته هم تأکید داشت که امریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند با اینکه ملت ایران در مقابل می ایستد و به امید خدا پیروز است.

پس از دوران امام و به دلیل ناکامی نظام سلطه در شکست ایران از طریق توطئه های امنیتی و تروریسم و جنگ نظامی، تمرکز نظام سلطه بر تهاجم فرهنگ و جنگ نرم و اکنون بر جنگ اقتصادی قرار گرفته است اما تداوم منطق انقلاب و پویایی آن در دوران خلف صالح او امام خامنه ای، سبب تشدید و البته پیچیدگی توطئه های دشمنان شده است. ایشان در دیدار نمایندگان مجلس چرایی ایستادگی نظام اسلامی در برابر نظام سلطه و ضرورت تداوم مبارزه را اینگونه بیان می کنند که: نظام اسلامی با مبارزه به وجود آمد، بدون مبارزه این نظام تحقق پذیر نبود، اگر مبارزه امام نبود، مبارزه مسئولان در میدان های مختلف نبود، این نظام باقی نمی ماند و از بین می رفت، آنچه که نگذاشت این اتفاق بیفتد مبارزه بود، مبارزه صمیمی، جدی و خردمندانه. دشمنان نمی خواهند این را اعتراف کنند که ملت ایران در راه پیشرفت خود خردمندانه عمل کرد. ایشان «دفاع» در مقابل توطئه های مستمر و متنوع دشمنان را منطق اصلی ادامه مبارزه نظام اسلامی دانسته و یاد آور می شوند که ما چاره ای نداریم جز اینکه از خود مان دفاع کنیم، مبارزه این است، اینهایی که برای تئوریزه کردن سازش و تسلیم و اطاعت در مقابل زور گویان، نظام را متهم می کنند به جنگ طلبی یا به تئوریزه کردن جنگ، دارند خیانت می کنند.

چند وجهی بودن مبارزه نیز یکی دیگر از ویژگی های مبارزه در سیره امام و رهبری است و مبارزه تنها به عرصه دفاع خلاصه نمی شود، بلکه همه عرصه های اقتصادی، علمی و فرهنگی و حتی میز مذاکرات را نیز در می گیرد. ایشان در این زمینه نیز می فرمایند: چه در عرصه اداره کشور و چه در عرصه فعالیت های گوناگون اقتصادی، علمی و فرهنگی و...چه در عرصه سیاستگذاری، چه عرصه تقنین، چه عرصه مذاکرات خارجی و... باید بدانیم، در حال مبارزه ایم، این باید مثل یک تفکر گسترده ای در تمام فعالیت های ما حاکم باشد.

حمایت:مروری بر دو انتخابات

«مروری بر دو انتخابات»عنوان یادداشت روز روزنامه حمایت به قلم علی تتماج است که در آن می خوانید؛
مصر و سوریه هر چند شاهد تحولات مشابهی نیستند و ساختار درونی و نگاه بیرونی به آنها کاملاً متفاوت است، یک نقطه مشترک در تحولات دو کشور مشاهده می شود و آن برگزاری انتخابات ریاست جمهوری است. انتخابات در دو کشور در حالی برگزار شد که در باب نحوه برگزاری و نتایج آن نکات قابل توجهی مشاهده می شود. انتخابات در مصر دارای دو ویژگی بوده است نخست آنکه حاکمان بر این کشور طرح های گسترده ای را برای آوردن مردم در پای صندوق های رای دنبال کردند به گونه ای که حتی برای کسانی که پای صندوق ها نیامدند جریمه 500 لیره ای در نظر گرفته شد.

دوم آنکه کشورهای غربی و عربی حمایت های گسترده ای از این انتخابات داشتند و چنان وانمود می کردند که دموکراسی بزرگی در حال شکل گیری است. گزارش ها از میلیون ها دلار کمک کشورهای غربی و عربی به برگزارکنندگان این انتخابات حکایت دارد در حالی که این کشورها تدابیر گسترده ای را برای مشارکت مصری های خارج از کشور نیز اتخاذ کرده بودند تا مشارکت گسترده مردمی را رقم زنند.

با وجود آنکه یک روز به زمان برگزاری انتخابات افزوده شد، گزارش ها از مشارکت پایین مردم مصر در انتخابات حکایت دارد.در نقطه مقابل، انتخابات در سوریه در حالی برگزار شد که از یک سو این کشور درگیر جنگ با تروریسم است که عملاً مانع از تبلیغات گسترده برای حضور مردم در انتخابات شده است واز سوی دیگر کشورهای غربی و عربی فضایی منفی را بر ضد این انتخابات به راه انداختند به گونه ای که در کنار حمایت از تروریست ها برای بحرانی تر ساختن اوضاع داخلی سوریه برگزاری انتخابات در بسیاری از کشورهای غربی و عربی ممنوع اعلام شد.مجموع این تحرکات در حالی صورت گرفت که دو نتیجه متفاوت در انتخابات مصر و سوریه رقم خورد.

در مصر مشارکت حداقلی (به ادعای مقامات مصر 44 درصد) در فضایی از چالش های انتخاباتی رقم خورد و در سوریه جهانیان بر مشارکت گسترده و فراگیر سوری ها اذعان کردند. حال این سوال مطرح است که با توجه به وضع موجود میان دو کشور چرا چنین سرنوشت هایی برای این انتخابات ها رقم خورده است؟ پاسخ به این پرسش را در تفاوت دیدگاهی مردم مصر و سوریه می توان مشاهده کرد.

مردم مصر انتخابات را امری تشریفاتی برگرفته از مطالبات خارجی می دانند که نتیجه آن، یعنی پیروزی السیسی، در آن از پیش طراحی شده بود. آنها عملاً انگیزه ای برای حضور در انتخابات نداشتند. در سوریه رفتار مردم کاملاً مغایر با مصر بوده است. مردم سوریه از یک سو خود را برگزارکننده انتخابات می دانند و از سوی دیگر مشارکت در انتخابات را مرحله دیگری از مقاومت در برابر دشمنان می پندارند که برای نابودی کشورشان سه سال است هر جنایتی صورت داده اند.

مردم سوریه انتخابات را برآمده از خواست خود می دانند و تلاش می کنند تا با حضور گسترده پای صندوق ها به دشمنان نشان دهند که اراده مقاومت هرگز سست نمی شود و برای حمایت از نظام و کشورشان از هیچ اقدامی فروگذار نخواهند کرد.

آفرینش:تاثیرات مخرب مشکلات اقتصادی بر رشد فرهنگی

«تاثیرات مخرب مشکلات اقتصادی بر رشد فرهنگی»عنوان سرمقاله روزنامه آفرینش به قلم زهرا کیان بخت است که در آن می خوانید؛توجه به حوزه فرهنگی و رفع نقص ها و کاستی های آن، در اصلاح و بهبود دیگر حوزه ها تاثیر مستقیم و صددرصدی دارد. قابل انکار نیست وقتی مدارس، دانشگاه ها، محیط های آموزشی و ورزشی، مراکز فرهنگی و هنری، فرهنگسراها و کتابخانه ها و مراکزی از این قبیل، توسعه پیدا می کنند و زمانی که سیاست های اعمال شده در عرصه های فرهنگی، آن قدر این حوزه را برای افراد جامعه، جذاب می سازند که قسمت قابل توجهی از جمعیت، به سمت استفاده از امکانات این مراکز، متمایل می شوند، به خودی خود از بسیاری از مشکلات موجود در دیگر حوزه ها کاسته می شود.

واضح است وقتی محیط های فرهنگی برای افراد، از جاذبه لازم برخوردار شدند آمار روی آورندگان به مراکز و محیط هایی چون زندان ها و ندامتگاه ها و مراکز ترک اعتیاد به سرعت پایین خواهد آمد. از همین روی، توجه کردن به بهبود سطح فرهنگی و توسعه مراکز فرهنگی که ابزارهایی هستند که به طور مستقیم با این عرصه سروکار دارند، ضرورت دارد.

درحقیقت رسیدن به آن سطح بالای فرهنگی که افراد به دلیل غنای فرهنگی، نیازی به گرایش به سمت و سوهای منفی را در خود نبینند همان ایده آلی است که بدان جا رسیدن، مستلزم انجام کارهای ولو کوچک اما هدفدار و با پشتوانه فکری قوی است.

برای توسعه فرهنگی یک سمت قضیه، در اختیار قرار دادن امکانات و تامین نیازهای اجتماعی در این حوزه و سمت دیگر قضیه، ایجاد زمینه های ذهنی برای گرایش به استفاده و احساس نیاز به این امکانات است.

در حال حاضر، یکی از کمبودها در این زمینه موانع و دست اندازهایی است که برای استفاده از محیط های فرهنگی همچون کتابخانه ها و مراکز مطالعه، وجود دارد. یکی از نمونه های این مورد، کتابخانه های دارای منابع نسبتا خوب و جامع مطالعاتی هستند که با توجه به بالا رفتن بهای برق و گاز و امثال آن، از ساعات کاری و خدمات دهی شان کاسته شده است. این امر، در شرایطی که ما بیش از همیشه به افزایش کیفی و کمی خدمات در حوزه فرهنگی نیاز داریم می تواند بسیار کند کننده این حرکت باشد.

این مساله یکی از مثال های بارز تاثیرگذاری مسائل اقتصادی بر عرصه فرهنگ است. ممکن است اخیرا گذرمان به مراکز فرهنگی و مطالعاتی، کتابخانه ها و یا فضاهایی از این نوع افتاده باشد که پیش تر، ساعات کاری شان بیش از این بود و درواقع، درهای شان به روی مراجعه کنندگان، تا چند ساعت بیش تر از این باز بود، اما اکنون از ساعات کاری این مراکز و خدمات دهی شان کاسته شده باشد و وقتی علت را جویا می شویم پاسخی که می شنویم این است که به دلیل رقم بالای هزینه هایی از قبیل آب، برق، گاز و... ساعات کاری کاهش پیدا کرده و خدمات رسانی محدود شده است.

این مثال، درست مانند مشکلات موجود در عرصه نشر است که با وجود کاستی ها و کمبودهای انکارنشدنی در عرصه مطالعه در کشور، مسائل اقتصادی مانع از این می شود که نیازی به نام کتاب و آگاهی هم به سبد خرید خانوارها اضافه شود. حتی تا چند سال پیش که وضعیت بازار نشر به این صورت نبود و بالا رفتن قیمت کاغذ، هنوز موجب نشده بود که از همان تعداد کتابخوان در کشور هم کاسته شود، باز هم وضعیت مطالعه نیازمند اتخاذ تدابیر و فکری به حال آن نمودن، بود.

اکنون که با تغییر و تحولات روی داده در زمینه نشر، قیمت در عرصه انتشارات به یکباره رو به فزونی گذاشت، و همان تعداد نه چندان زیاد مطالعه کننده هم عطای مطالعه را به لقای آن بخشیدند، چاره ای برای این کاستی فرهنگی اندیشیدن به طریق اولی ضروری است. این گونه نمونه ها که تعداد آن ها کم هم نیست ما را با این سوال روبرو می سازد که عرصه فرهنگ تا کی باید جور مشکلات و موانع موجود در حوزه اقتصاد را بکشد؟ حداقل با تدبیری برای برخی مشکلات اقتصادی موجود در حوزه فرهنگ، از ضربه و لطمه خوردن بیش تر آن جلوگیری کنیم.

شرق:ماه عسل السیسی

«ماه عسل السیسی»عنوان سرمقاله روزنامه شرق به قلم فریدون مجلسی است که در آن می خوانید؛انتخابات مصر در روزهای دوشنبه و سه شنبه هفته گذشته برگزار شد. نتیجه کاملا مشخص بود: برد قاطع «السیسی»؛ وزیر دفاع دولت مصر! نه اینکه بر خلاف ادعاهای رقیب بی رمق، تقلبی کلاسیک از قبیل پرکردن صندوق های رای یا بازنشده خواندن آن یا به شیوه «مصری را پاس بدارید» «السیسی به اندازه کافی طرفدار دارد» رخ داده باشد اما مخالفان هم با تحریم انتخابات، عرصه را تسلیم کرده اند.

در نوبت قبلی که آن را انتخاب دموکراتیک مُرسی به ریاست جمهوری می نامند نیز بخش هایی از نیروهای لیبرال ملیون مصری، انتخابات را تحریم کردند و وقتی مرسی، که گروهش در انقلاب آزادیخواهانه و دموکراسی طلبانه مصر نقش چندانی نداشت با اکثریتی مختصر و «سربه سر» برنده شد دانستند که بند را خودشان به آب داده بودند! با این حال مرسی که در آغاز، ژست های آزادی آشتی جویانه گرفت تا نشان دهد که در جامعه ای «نیم به نیم» باید حقوق نیمه دوم هم رعایت شود، در آرمان های خودش تخفیف دهد.

اما همین که پنداشت خر وی از پل گذشته است، با بیتابی و شتاب به برکناری مقامات و گماردن آدم های خودی پرداخت و در رأس همه امور و تصمیمات فراقانونی و ایجاد نهادهای قدرت، تصمیم بر سلطه مقتدرانه و انحصاری دوستان خود بر کشور گرفت و نظامیان را از آینده خودشان بیمناک و نیروهای سیاسی را ناامید کرد و دوباره به خیابان کشاند. اما این بار «السیسی» با اقدامی پیش گیرانه دست به خشونت زد و سپس با نگرانی از اینکه مبادا خودش و دوستانش نیز در قفسی در کنار مبارک قرار نگیرند، دست به کودتا زد و مرسی را در قفس انداخت! البته السیسی به اقدام خود نام کودتا نمی نهد، بلکه آن را برکنارکردن رییس جمهوری می نامد که با اقدامات غیرقانونی خود قصد قبضه کردن قدرت و برقراری نوعی حکومت طالبانی داشته است.

خشونت های گروه های سلفی و تکفیری و اقدامات دوستانی که اکنون قرائت های سعودی و قطری نیز به آن اضافه شده است کمی بیشتر موضع السیسی را محکم کرد و برای او نیز پایگاهی اجتماعی از نیروهای نگران جنگ داخلی پدید آورد. وی اکنون با این انتخابات سریعا در صدد است آن صفت کودتا را به کلی برطرف کند. تفاوت عمده السیسی با نظامیان پیشین، وجود همین حامیانی است که در آن انقلاب ضدمبارک نقش اصلی را داشتند و خودشان هم قربانی دیکتاتوری او شدند. با اینکه «سیسی» هم مانند «ناصر»، «سادات» و «مبارک» پیشینه نظامی دارد، اما تفاوت مهمی نیز با آنها دارد و آن، بهره مندی از حمایت کسانی است که به «مبارک» پشت کرده بودند، اما حفظ حمایت اینگونه کسان؛ کار دشواری است و ممکن است ماه عسل «السیسی» با آنان دوامی نداشته باشد.

نگارنده با قانون اساسی جدید مصر آشنا نیست اما اگر در این قانون به انتخاب بیش از دو دوره رییس جمهور در دوره حیات تاکید نشده باشد، اگر تنها شرط شرکت در انتخابات رعایت قانون سوادآموزی اجباری (لااقل در حد ابتدایی) نباشد، اگر برای نامزدها غیراز تضمین بانکی مبلغی از سوی خود و طرفدارانشان که اگر کمتر از پنج درصد رای آوردند به نفع خزانه ضبط شود و مانع از مزاحمت هرکسی شود، شرط دیگری بگذارند و اگر «السیسی» بخواهد با اقتدار عمل کند این بار نیز کاریکاتوری از دموکراسی به نام انتخابات، جای دموکراسی را خواهد گرفت. قدرت دموکراسی واقعی؛ انتخاب رییس نیست، پایین کشیدن یا خداحافظی با او در پایان دوره قانونی است!

مردم سالاری:بی اختیاری دولت های آمریکا در قبالِ ایران

«بی اختیاری دولت های آمریکا در قبالِ ایران»عنوان سرمقاله روزنامه مردم سالاری به قلم دکتر جواد جهانگیرزاده است که در آن می خوانید؛«عزم اوباما برای عادی سازی رابطه با ایران» از مهمترین خبرهایی بود که در هفته گذشته تیتر اصلی رسانه ها را به خود اختصاص داد تا یکبار دیگر رابطه جمهوری اسلامی ایران با ایالات متحده آمریکا به عنوان بحثی مهم در فضای سیاسی خودنمایی کند و این سوال که «برای رابطه دو کشور چه ملزوماتی نیاز است» دوباره ذهنِ جامعه را به اشغال خود در آورد.

در این میان آنچه مسلم است، این است که هم دولت باراک اوباما و هم دولتهای گذشته ایالات متحده تمایل شدیدی برای رابطه با جمهوری اسلامی داشته و به نظر می رسد در آینده نیز هر دولتی که وارد کاخ سفید شود، این ابراز علاقه را با خود به همراه خواهد داشت. چرا که برقراری رابطه ای که سی و چند سال پیش قطع شده و به یکی از مساله های مهم نظام بین الملل تبدیل شده است، می تواند به لحاظ سیاسی در کارنامه دولتشان به عنوان «توفیقی بزرگ» به ثبت برسد و دقیقا به همین دلیل است که شاهد این هستیم که اوباما از هر فرصتی استفاده می کند تا ابراز تمایلش برای «برطرف شدن اختلافات و کاهش فاصله با جمهوری اسلامی» را علنی کند.

با این شرایط ، این سوال وجود دارد که «پس چرا این رابطه برقرار نمی شود» ؟ برای پاسخ دادن به این سوال باید گفت که ساکنان کاخ سفید در هر دوره ای ، در ظاهر تصمیم گیرِ اصلیِ ایالات متحده هستند ولی واقعیت این است که در مساله رابطه با ایران اختیار چندانی از خود ندارند و به همین دلیل نمی توانند «استقلالِ عمل» داشته باشند. این مساله نباید فراموش شود که لابی صهیونیست در آمریکا بسیار قوی است و مشخصا در بحث جمهوری اسلامی که باید گفت، آمریکا کوچک ترین تحرکاتش درباره ایران را با نظرخواهی از اسراییل انجام می دهد. همچنین لازم به ذکر است که به تازگی برخی از کشورهای عربی منطقه هم با «حس» اینکه شاید ایران و آمریکا اقدام به ترمیم فضای بین خود کنند، به طور کاملا جدی نگران شده اند و حاضر هستند هر امتیاز و تسهیلاتی را در اختیار آمریکا قرار بدهند تا این کشور با ایران هم رای یا هم منافع نباشد.

نکته مهمی که این روز ها باید تصمیم گیران در جمهوری اسلامی نسبت به آن حساس و آگاه باشند، این است که در خلال مذاکرات با 1+5، اجازه ندهند تا بحث موجود بین ایران و آمریکا در فضای هسته ای را تحت تاثیر خود قرار بدهد. چرا که پرونده هسته ای برای جمهوری اسلامی به مساله ای بسیار مهم و حیاتی تبدیل شده است و دقیقا به همین دلیل کمترین سوء استفادهِ غربی ها می تواند منافع ملی و مصالح نظام را با تهدیدی جدی مواجه کند و در نتیجه مردم محدودیت های بیشتری را تجربه کنند.

ابتکار:بهشت سوزی ها و جهنم سازی ها!

«بهشت سوزی ها و جهنم سازی ها!»عنوان سرمقاله روزنامه ابتکار به قلم محمدعلی وکیلی است که در آن می خوانید؛واکنش ها به اظهارات دکتر حسن روحانی در همایش سلامت که گفتند :« سرک کشیدن به زندگی مردم درست نیست و بگذاریم مردم راه بهشت را انتخاب نمایند و به زور شلاق نمی شود مردم را به بهشت برد»؛ همچنان ادامه دارد. حجت الاسلام و المسلمین سید احمد خاتمی دیروز در خطبه های نماز جمعه تهران فرمودند «وظیفه داریم جاده را برای بهشتی شدن مردم هموار کنیم.» حجت الاسلام علم الهدی، امام جمعه مشهد نیز فرمودند:«شلاق که سهل است با هم قدرت جلوی کسانی که مانع بهشت رفتن مردم می شوند خواهیم ایستاد.» هر کس چنین پاسخ هایی را می شنود، این تصوربرایش به وجود می آید که روحانی مدعی شده که باید راه بهشت را بست.

در حالی که او مدعی یک مسئل بدیهی معرفتی در اسلام شده است. او اصل روشن معرفتی اسلام، که اجبار و اکراه در اسلام وجود ندارد، را یادآوری کرده است. واکنش ها نشان میدهد که برخی گمان می کنند منتقدان روحانی مدعی بهشت اجباری هستند، در حالی که وقتی جملات طرفین در کنار هم قرار می گیرند تعارض ماهیتی با هم ندارند. بهشت اجباری بی معنی است، چرا که دین جزو امور قلبی و اعتقادی است و امور قلبی و اعتقادی با اجبار محقق نمی شوند؛ آنچنانکه محبت و تنفر با اجبار دست یافتنی نیست.

نمی توان محبت را با اجبار صید کرد، همچنانکه امکان ندارد با اجبار تنفر را زدود. از اصول روشن اسلام اینست که سعادت و شقاوت، بهشت و جهنم و کفر و ایمان با اجبار و اکراه به دست نمی آیند. مفاد آیاتی چون «انَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرً ا وَإِمَّا کَفُورً ا» و« لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَد تَّبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ.»این است که انسانها در انتخاب راه مختارند و کسی نمی تواند دیگری را وادار به پذیرش دین نماید. کما اینکه وادار کردن مردم به انکار دین نیز غیر ممکن است. در حکایتی آمده است کشیشی با سوء استفاده از سادگی مردم زمانه اش بهشت را با متر معامله می کرد و می فروخت. مردم صف می بستند و زمین های خود را به نام کشیش کرده و در عوض سند منگوله دار بهشت دریافت می کردند. رندی رسید و کشیش شیاد را فریب داد و گفت کل جهنم را می خرم و با دریافت سند شش دانگ جهنم اعلام کرد که مردم زین پس شما را به جهنم راه نمی دهم و مجبور هستید که به بهشت بروید. با این کار توانست کاسبی کشیش را کساد کند. بهشت اجباری، بهشتِ قابلِ خرید و فروش است، ولی بهشت واقعی با اجبار دست یافتنی نیست.

حال این که چرا حرف روشن رئیس جمهور این طور بازتاب می یابد و چنین واکنشی هایی به آن نشان می دهند، خود جای تامل دارد. اگر آقای رئیس جمهور، آنطور که برخی منتقدان ادعا می کنند، خواسته با این حرف وظیف فرهنگی دولت را نادیده بگیرد، حق با مخالفین است. در جامع اسلامی، دولت در قبال سعادت و بهروزی مردم مسئولیت اجتماعی دارد و بایست راههای ورود به بهشت را برای مردم هموار کند و راههای جهنم را بر روی مردم ببندد.

اما هیچ کجای صحبت آقای روحانی نشان نمی دهد که او خواسته وظیفه دولت را نادیده بگیرد و به زعم منتقدین پا در جاده سکولارها گذاشته باشد. نکته دیگر این جدال ها این است که دولت ها همانطور که وظیفه تسهیل سعادت مردم را بر عهده دارند، وظیفه مهم ترشان جلوگیری از جهنم سازی است. مردم نباید تحت فشار و اجبار راه جهنم را برگزینند. اگر راه صداقت و درستی برای مردم پر هزینه شود و مسیر زندگی از معبر نفاق و ریا و دزدی و دروغ بگذرد، به ناچار راه جهنم بر مردم هموار شده است. بنابراین همچنانکه نباید راه دین گریزی تسهیل شود، راه جهنم روی نیز نباید هموار گردد. در دین آمده که نجات در صداقت است؛ اگر ساختار مالی و اداری کشور به گونه ای شود که مردم راه نجات را در دروغ گویی، رشوه خواری و ربا خواری ببینند، آنگاه به جای بهشت، جهنم را ارزانی کرده ایم. واضح است که رساندن مردم به بهشت و تامین سعادت مردم هدفِ رسالت و ماموریت ائمه بوده است.

اما شرط لازم برای تحققِ این مهم، انتخابی بودن و آزادی عمل مردم است. با اعمالِ اجبار، بهشت سوخت می شود و جهنم ساخته می شود. تمام هستی برای سعادت اختیاری بشر خلق شده است و تمام زحمات انبیاء و اوصیاء به خاطر هزین اختیار آزادی آنان می باشد. دین اجباری و بهشت الزامی هزینه ای ندارد و البته معنای این اصلِ روشن این نیست که دولت ها در قبال سرنوشت و سعادت آحاد مردم بی تفاوت و بی طرف باشند، بلکه اتفاقاً سعادت خواهی و بهشت طلبی برای تک تک مردم ماموریت کل نظام و هدف آن می باشد. اما مرز بهشت سوزی و جهنم سازی بسیار نزدیک و در مواردی تشخیص هر کدام از دیگری بسیار مشکل است.