*اکران های نوروزی معمولا با مشکلات بسیاری همراه است و تلاش می شود تا بهترین فیلم های جشنواره فجر در این ایام به نمایش درآیند، در چنین شرایطی برخی فیلم ها از تسهیلات خوبی برخوردار بوده و برخی از فیلم ها نه، شما به عنوان یک کارگردان مستقل شرایط اکران های نوروزی را چگونه توصیف می کنید؟
مصطفی کیایی: معتقدم شرایط اکران سینمای ایران نه تنها برای اکران نوروزی بلکه در کل سال، خیلی خیلی بیمار است و شرایط سالمی ندارد. البته به این مسأله نیز اعتقاد ندارم که چه باید بکنیم تا این شرایط بیمار از بین برود. از نظر من در بحث اکران مسأله رقابت مطرح است که این رقابت باید در شرایط درست و عادلانه انجام شود. به عنوان مثال در شرایط یکسان باید تمام شرکت های فیلم سازی که فیلمی برای اکران دارند، بر اساس تبلیغات و اطلاع رسانی که کرده اند، فیلم خود را در هر زمانی که می خواهند نمایش دهند. مسأله اینجاست که در سینمای ایران سیستم دولتی برای اکران فیلم ها تصمیم گیری می کند. در چنین شرایطی که پای سیستم دولتی به میان می آید، باید شرایط اکران برای همه آثار یکسان باشد. زمانی که پای دولت به میان می آید نمی توان شرایط را شرایط یکسان و عادلانه ای بدانیم.
به عنوان مثال در نوروز امسال 5 فیلم اکران شده است، وقتی دولت برای اکران نوروزی تصمیم می گیرد و می گوید که چه فیلمی می تواند اکران شود و چه فیلمی نمی تواند. یعنی بحث اکران وارد فاز دولتی شده است و عرصه، عرصه رقابت درستی نیست. من مطمئن بودم که اگر «خط ویژه» در جشنواره فیلم فجر جایزه بهترین فیلم از نگاه مردمی را دریافت نمی کرد، قطعا در اکران نوروزی جای نمی گرفت. در حال حاضر یک شورای صنفی برای نمایش فیلم ها تصمیم می گیرد که یک سر آن دولت است و تصمیم نهایی را برای اکران فیلم ها می گیرند. در چنین شرایطی که دولت تصمیم می گیرد که فیلم ها در چه زمانی اکران شوند باید شرایط یکسانی هم برای نمایش فیلم ها فراهم کند. نه اینکه یک سری سینماها، شرایط خاص و آگهی های تلویزیونی که در فروش تاثیر دارند به سمت یک سری از فیلم های خاص بروند و یک سری از فیلم ها نیز از هیچ کدام از امکانات یاد شده بهره مند نباشند و تنها اکران شوند.
«خط ویژه» در گروه دوم این فیلم ها قرار دارد، شرایط کمتری برای تبلیغات آن در نظر گرفته شده است و در چنین شرایطی عدالتی برای اکران این فیلم وجود ندارد. منابع دولتی برای همه مردم ایران است و همه باید از آن استفاده کنند. منِ مصطفی کیایی با هیچ کارگردان دیگری فرق ندارم. اما همیشه یک سری آدم های ویژه وجود دارند که همه امکانات برای آنها بسیج می شوند تا بتوانند شرایط ایده آل داشته باشند و این عین تبعیض است، عین بی عدالتی و عین موضوع «خط ویژه» که ما فیلم آن را ساختیم. برای این فیلم سینمایی اتفاقات خوش آیندی از لحاظ حمایت و ارائه تسهیلات برای اکران ایجاد نشده است، اما با تمام این شرایط معتقدم که «خط ویژه» در تعطیلات نوروزی فروش خوبی دارد.
*البته فروش «خط ویژه» در مدتی که از اکرانش می گذرد نسبت به فیلم های دیگر چندان بد نبود.
مصطفی کیایی: زمانی که یک فیلم در یک روز 25 میلیون تومان فروش دارد و یا فروش آن در هفته اول به 100 میلیون تومان می رسد، نشان می دهد که استقبال بالایی از آن شده است. اما مسأله اینجاست که انتظار بیشتری از «خط ویژه» می رود و باید به فروش روزانه 70 میلیون تومانی برسد. البته این خصلت فیلم هایی است که خوب هستند اما قدرت تبلیغات شهری و یا تلویزیونی ندارند، در چنین شرایطی این مردم هستند که بعد از دیدن این فیلم یکدیگر را ترغیب می کنند تا بروند و آن را ببینند و این مسأله را از بازتاب های فیلم در جامعه و فروش آن در روز شاهد هستیم.
*در حال حاضر از چه ابزار تبلیغاتی برای «خط ویژه» استفاده می کنید؟
مصطفی کیایی: تنها تبلیغات محیطی که برای این فیلم سینمایی داشتیم، در مترو است. فضای شهری ما بسیار کم است و در تلویزیون نیز تبلیغات ما کمتر است.
لشکری: اتفاقی که باید در زمینه اکران فیلم ها رخ دهد این است که مثلا ما 200 سینمای مفید در کشور داریم و زمانی که 5 فیلم اکران می شوند بر اساس صندلی های موجود، سالن ها را به فیلم ها اختصاص می‌دهند که البته چنین مسأله ای برای اکران آثار در کشور ما رخ نمی دهد. در واقع فیلم هایی که با ارگان ها، سازمان ها و یا بانک های خاصی در ارتباط هستند، تسهیلات بیشتری را برای خود در نظر می گیرند. در چنین شرایطی بخش خصوصی چگونه می تواند سرمایه گذاری کند، فیلم بسازد و بعد تبلیغات کند؟ آن هم در شرایطی که می داند نصف هزینه ای که برای ساخت فیلم کرده است، باز نمی گردد.
اگر نهادها و سازمان ها می خواهند روی ساخت یک فیلم سینمایی سرمایه گذاری کنند، باید برنامه ریزی شود تا همه فیلم ها از چنین حامیان مالی استفاده کنند. اگر دولت می خواهد در حوزه سینما دخالت کند یا باید دخالت کامل کند و یا اصلا دخالت نکند. زیرا اگر قرار باشد تنها تعدادی خاص از فیلم ها را حمایت کند، یک موجود ناقص الخلقه به وجود می آید که همان شرایط اکران فعلی سینمای ایران است.
*«خط ویژه» هم دچار چنین حمایت های دولتی شده است؟
مصطفی کیایی: به عنوان نمونه برای «خط ویژه» با سینمای یکی از شهرستان ها قرارداد بسته بودیم تا فیلم را اکران کنیم. حتی سردر این سینما نیز آماده بود، اما ناگهان با ما تماس گرفتند و گفتند یکی از ارگان های مهم شهر تعداد 10 هزار بلیت برای یک فیلم خاص خریده است و سینمادار ترجیح می دهد تا آن فیلم را اکران کند.
سام قریبیان: این سینما اگر بیمار است، به این دلیل است که کارش از پایه و اساس غلط است. شما یک سینمای دولتی دارید مانند اتحاد جماهیر شوروی سابق که کاملا دولتی بود یا سیستم هالیوودی دارید که بر مبنای عرضه و تقاضا است و ناخودآگاه عدالت در آن ایجاد می شود. اما این قضیه نیم بندی که در سینمای ایران وجود دارد، باعث شده که بخواهیم دولتی باشیم اما به مخاطب هم خط بدهیم. به عنوان مثال جشنواره فیلم فجر یک جشنواره کاملا دولتی است، تنها شاخه غیر دولتی آن بخش آرای مردمی است که امسال شاهد بودیم در آن نیز دخل و تصرف کردند و فیلمی که دوست داشتند برنده شود، در بخش آرای مردمی گنجاندند.
نیما جعفری جوزانی: چگونه می شود که ارگانی تعداد زیادی از بلیت های یک فیلم را خریداری می کند و به همراه عیدی که به کارکنان خود می دهد بلیت سینما هم ارائه می‌دهد و به این ترتیب از یک فیلم خاص حمایت می کند. آن وقت بخش خصوصی که چنین حمایت هایی را ندارد و جریانی مانند جریان رانت خواری را نقد می کند، چگونه می تواند با آنها رقابت کند.
*یعنی از نظر شما خرید بلیت از سوی ارگان ها نباید انجام شود؟
مصطفی کیایی: بحث ما این نیست که ارگان ها نباید بلیت بخرند و فرهنگ فیلم دیدن را در جامعه نشر دهند. این اتفاق خیلی خوب است اما اگر سیستم درست باشد، به کارمندان خود می گوید که شما آزاد هستید از 5 فیلم در حال اکران یک فیلم را انتخاب کنید و بروید و ببینید. در چنین شرایطی می توان نام فرهنگ سازی برای سینما رفتن را برای آن در نظر گرفت. اما زمانی که می گویند تنها برای یک فیلم سینمایی بلیت می خرند، یعنی آن فیلم از سوی ارگان های دیگر سفارش شده و شرایطی کاملا ناعادلانه و نابرابر برای فیلم های بخش خصوصی ایجاد می شود.
نیما جعفری جوزانی: مانند «سینما کارت» که می تواند فرهنگ سازی کند.
لشکری: البته برخی از مدیران ارشد ارگان ها از برخی حمایت هایی که از سوی آنها می شوند، خبر ندارند. به عنوان مثال، سراغ یکی از ارگان های حامی یک فیلم خاص رفتم و متوجه شدم که مسئولان ارشد آن ارگان و یا سازمان اطلاع نداشتند که آدم های زیر مجموعه خود برای حمایت از یک فیلم خاص چه هزینه‌هایی می کنند. به عنوان مثال وزیر آموزش و پرورش نمی داند که مدیران پایین وزارتخانه او چگونه از یک سری فیلم های خاص حمایت کرده و دانش آموزان و کارمندان خود را برای دیدن یک فیلم سینمایی به سینما می برند. در واقع یک سری از آدم های سودجو در وزارتخانه ها وجود دارند که پول هایی را دریافت می کنند تا به ازای آن بچه ها را برای دیدن یک فیلم خاص به سینما ببرند. این درحالی است که وزیر آموزش و پرورش از چنین فسادی در وزارت خود خبر ندارد و باید هرچه سریعتر با آن برخورد کند.
نیما جعفری جوزانی: برخی از ارگان ها حاضر هستند بلیت های یک فیلم سینمایی را بخرند که می دانند چندان مورد استقبال کارمندان خود قرار نخواهد گرفت. آن ها حاضر هستند سالن خالی برود اما از فیلم دیگری که می دانند کارمندانشان از آن خوششان می آید، حمایت نکنند تا بگویند فروش یک فیلم خاص بالا رفته است. تنها اتفاق بدی که در این نوع حمایت ها رخ می دهد این است که بلیت سالن فروخته می شود، اما مخاطب برای دیدن فیلم نمی رود. این درحالی است که اگر تماشای فیلم را در اختیار خود کارمند می گذاشتند، شاید آن کارمند با انتخاب فیلمی که دوست دارد، عادت کند تا به سینما برود.
لشکری: باید دو ستون برای فروش فیلم ها در نظر گرفته شود، یک ستون فروش گیشه و دیگری ستون حمایت های دولتی تا نهادهای نظارتی بدانند چه اتفاقی می افتد.
*به نظر شما دولت چگونه می تواند از فیلم های در حال اکران حمایت کند؟
مصطفی کیایی: اگر قرار است دولت وارد عرصه حمایت شود و از همه فیلم ها حمایت کند، «سینما کارت» از هر چیزی بهتر است، اما اگر قرار باشد فیلمی انتخاب شود باید توسط خود مردم انتخاب شود. ما خوشحال هستیم که فروش «خط ویژه» یک فروش واقعی است و مردم خودشان به سینما می روند بلیت می خرند تا فیلم ما را ببینند و این باعث افتخار ما است. اما اگر دولت ورود پیدا می کند برای کارمند و کارگر خود احترام قائل باشد و اجازه دهد تا فیلم مورد نظر خود را ببینند. اما زمانی که همه ارگان ها تنها بلیت های یک فیلم خاص را می خرند یعنی دارند از آن فیلم حمایت می کنند. ما به همه فیلم ها احترام می گذاریم و خوشحال می شویم که همه فیلم ها فروش داشته باشند.
