گزیده سرمقاله‌های روزنامه‌های صبح شنبه

خراسان:حالا کی یف از آن کیست؟!

«حالا کی یف از آن کیست؟!»عنوان یادداشت روز روزنامه خراسان به قلم سید محمد اسلامی است که در آن مِی خوانید؛دولت اوکراین بالاخره عقب نشست. شامگاه دیشب رئیس جمهور اوکراین خونریزی ها در این کشور را پایان داد و با برگزاری زودهنگام انتخابات ریاست جمهوری، تشکیل دولت ائتلافی با حضور مخالفان و اصلاح قانون اساسی براساس نسخه سال 2004 موافقت کرد. این توافق با میانجی گری 3 وزیر خارجه اروپایی به نتیجه رسید و متن آن را وزرای خارجه 3 کشور اروپایی فرانسه، آلمان و لهستان نیز امضا کرده اند. "ولادیمیر لوکین" فرستاده ویژه ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز اگرچه در نشست دیشب حضور داشت و از امضای آن جلوگیری نکرد، اما آن را امضا هم نکرد. ساعتی پس از امضای این توافق پارلمان اوکراین به آزادی یولیا تیموشنکو، نخست وزیر سابق اوکراین و نماد انقلاب نارنجی این کشور رای داد. به نظر می رسد اروپایی ها سستی چند ماه گذشته شان در پرونده اوکراین را جبران کرده اند. آن ها بدون این که مانند پوتین وعده کمک 15 میلیارد دلاری دهند، دولت اوکراین را مجبور کرده اند خواسته آن ها را بپذیرد. حالا احتمالا اروپایی ها پاسخ های جالبی برای خانم ویکتوریا نولاند، معاون وزیر خارجه آمریکا دارند که به آن ها به خاطر سستی پیشین شان فحش ناموسی داده بود. از این به بعد مخالفان دولت اندک اندک میدان استقلال را تخلیه می کنند و خود را برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آماده می کنند. قانون اساسی نیز به وضعیت سال 2004 باز می گردد و براساس آرمان های انقلاب نارنجی پیشین اوکراین، از اختیارات رئیس جمهور کاسته می شود و به اختیارات پارلمان افزوده خواهد شد. نظام سیاسی این کشور نیز به حالت نظام پارلمانی تغییر می کند.

دعوا در اوکراین بر سر چیست؟

خونریزی ها در روزهای گذشته کی یف، پایتخت اوکراین بدترین خشونت ها از زمان استقلال این کشور از اتحاد جماهیر شوروی بوده است. روسیه و غرب امسال بار دیگر تمام قد در برابر یکدیگر ایستادند. روس ها از نفوذ و ثروت شان برای حفظ اوکراین هزینه کردند. اتحادیه اروپا و دولت آمریکا نیز از شبکه های مردمی، رسانه ها و لابی های با نفوذشان مایه گذاشتند. حالا دیگر تلاش های 3 لابی ثبت شده اوکراینی در کنگره آمریکا به نام های پودستا (Podesta Group Inc)، شرکت روابط مردمی مرکوری (Mercury Public Relation Firm) و شرکت حقوقی ویلی رین (Wiley Rein Law Firm) هم به ثمر رسیده است و رئیس جمهور ویکتور یانکوویچ به خواسته های غرب تن داده است. با این حال جدال خونین غرب و روسیه که در روزهای گذشته به صورت نیابتی در میدان استقلال کی یف جریان داشت، فقط به خاطر جایگاه صنعتی اوکراین و منابع سرمایه ای این کشور نبوده است. اوکراین برای روسیه کلید توسعه اتحادیه اوراسیا و تقابل با اتحادیه اروپا است. این کشور برای اروپایی ها نیز کلید توسعه اتحادیه اروپا به سمت همسایه های شرقی این اتحادیه است. اتحادیه اروپا حالا دیگر از تقابل با روسیه در شرق اروپا نمی هراسد و پس از اوکراین تلاش می کند پیمان تجارت بین کشورهای اروپای شرقی را با یک به یک آن ها امضا کند. پیمانی که این کشورها را بیش از پیش از روسیه دور می کند و بر مدار منافع و سیاست های اروپایی تنظیم می کند.

آیا اوکراین به دامن اروپا افتاده است؟

با این حال نباید از یاد ببریم که هنوز ماجرای اوکراین به پایان نرسیده است. رئیس جمهور این کشور با عقب نشینی در برابر مخالفان در عمل اثبات کرده است که حاضر نیست جدال را به قیمت بیش از پیش ریخته شدن خون مردم کشورش ادامه بدهد. به علاوه این که هیچ پیشگویی نمی تواند نتیجه انتخابات ریاست جمهوری جدید را پیش بینی کند. به هر حال اوکراین در رقابت بین روسیه-اتحادیه اروپا یک کشور دو پارچه است. مناطق شرقی این کشور فرهنگ و زبان شان روسی است و مناطق غربی این کشور به فرهنگ اروپایی تمایل دارند. 4 سال پیش نیز در سال 2010 ویکتور یانکوویچ، رئیس جمهور فعلی با کسب 48/۷۶ درصد آرا، خانم یولیا تیموشنکو که به قهرمان انقلاب نارنجی شهرت داشت را شکست داد و برنده انتخابات ریاست جمهوری اوکراین شد. در دور دوم انتخابات که با شرکت تیموشنکو و یانکوویچ برگزار شد، اختلاف آرای یانکوویچ و تیموشنکو کمتر از ۶۰۰ هزار رای بود. در آن زمان ناظران بین المللی و اتحادیه اروپا این انتخابات را به شدت مورد تحسین قرار دادند و آن را شفاف و صادقانه خواندند. بنابراین باید منتظر بمانیم. اوکراین متاعی نیست که روس ها به سادگی از آن گذر کنند. مناقشه بر سر اوکراین از سال 2004 تاکنون در سال 2014 حداقل 10 ساله شده است. بنابراین دور از ذهن نیست که حداقل 10 سال دیگر نیز به نوع دیگری جدال ادامه یابد. ولادیمیر لوکین، فرستاده ویژه ولادیمیر پوتین به کی یف نیز تاکید کرده است که طرف روسی رایزنی ها در اوکراین را ادامه می دهد و البته برای همکاری با دولت جدید در این کشور نیز آماده است.

دنائت سیاسی: روسیه ، اروپا 1-1 برابر

از سال 2009 که روس ها در اوج سرمای زمستان به مدت 2 هفته صادرات گاز به اوکراین را متوقف کردند، همه این رفتار را شاخص سیاست خارجی کرملین در نظر گرفتند. جدیتی که برای پیشبرد اهداف یک کشور دنائت سیاسی را مجاز می شمارد و سرد و بی روح هرگونه امتیاز دادنی را رد می کند. با این حال باید توجه کنیم که در خشونت های امسال اوکراین، اتحادیه اروپا رفتار قبلی روس ها را جبران کرد. کمیسیون اروپا، پارلمان اروپا و کشورهای عضو اتحادیه اروپا در روزهای گذشته دست به دست هم شورش های خیابانی در کی یف و دیگر شهرهای اوکراین را هدایت کردند. آن ها حاکمیت قانون در این کشور را قربانی نزدیک شدن دولت اوکراین به اتحادیه اروپا کردند. شبکه سی.ان.ان خشونت های این روزهای اوکراین را ادامه انقلاب نارنجی سال 2004 توصیف کرده است. تا چند روز دیگر دولت کنونی اوکراین از قدرت ساقط می شود و یک دولت ائتلافی جای آن را می گیرد. این چنین اتحادیه اروپایی که داعیه دموکراسی دارد، یک دولت قانونی که در انتخاباتی با نظارت همین اتحادیه بر سر کار آمده بود را با شورش های خونین خیابانی از قدرت کنار می زند.

کیهان:رهبری و راهبرد...

«رهبری و راهبرد...»عنوان یادداشت میهمان روزنامه کیهان به قلم سید محمد جوادی است که در آن می خوانید؛چند روز پیش سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی از جانب رهبر معظم انقلاب به روسای قوای سه گانه و مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شد، از آن جا که مطابق اصل 110 قانون اساسی تعیین سیاست های کلی نظام از وظایف رهبری است، این موضوع امر بدیع و تازه ای به حساب نمی آید، لیکن آنچه که سیاست های اخیر را شایسته دقت و عنایت مضاعفی می کند، مضمون و محتوای این سیاست هاست که بایستی بیش از پیش مدنظر مردم و به ویژه مسئولین قرار گیرد.

«اقتصاد مقاومتی» عبارتی - و اکنون دیگر گفتمانی - است که نخستین بار رهبری معظم انقلاب خود شخصا مبدع آن بوده و آن را وارد ادبیات سیاسی - اقتصادی کشور نموده اند، و بسان ترجیع بندی خصوصا در یک سال اخیر آن را مکرر بیان فرموده و به تبیین و تشریح مولفه های خاص آن پرداخته اند. سیاست هایی که با راهبرد «حفظ دستاوردهای کشور در زمینه های مختلف و تداوم پیشرفت و تحقق آرمان ها و اصول قانون اساسی و سند چشم انداز بیست ساله» تدوین و ابلاغ شده اند، و علاوه بر آرمان های متعالی، اهدافی اقتصادی نظیر غلبه بر مشکلات اقتصادی موجود و واداشتن دشمنی که با «تحمیل یک جنگ اقتصادی تمام عیار در برابر این ملت بزرگ صف آرایی کرده» به شکست و عقب نشینی با تکیه بر «الگوی اقتصاد بومی و علمی برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی»، و عینیت بخشیدن «اقتصاد متکی به دانش و فناوری، عدالت بنیان، درون زا و برون گرا، پویا و پیشرو» را نیز مدنظر دارد.

ایشان همواره به مثابه دیده بانی حکیم و نکته سنج و سکانداری شایسته و توانمند کشتی عظیم انقلاب را راهبری کرده و آن را از طوفان های صعب و متعددی که طی بیش از دو دهه گذشته بر سر راه این انقلاب الهی وجود داشته به سلامت عبور داده اند، و با رصد هوشمندانه و دقیق و همه جانبه و به موقع شرایط و اوضاع کشور، و لحاظ آرمان ها و اهداف والای انقلاب، و همچنین درک عمیق از فرصت ها و چالش های پیش روی نظام، به تبیین نیازها و ضرورت ها و اولویت های نظام پرداخته و در راستای به حداقل رساندن آسیب ها و تهدید ها، و نیز بهره گیری حداکثری از امکانات و فرصت ها نسخه شفابخش پیچیده و رهنمودهایی اساسی ارائه فرموده اند.

کمتر کسی است در این کشور که حداقل درکی از یکی از حوزه های دانش و فناوری داشته باشد و نقش بی بدیل سکاندار انقلاب را در رقم خوردن جایگاه فعلی کشور در حوزه علم و فناوری انکار نماید. اهتمام جدی ایشان به پیشرفت های فزاینده در حوزه های استراتژیک علمی و حمایت قاطعانه از محققان و دانشمندان این عرصه ها، و تأکید مکرر ایشان بر تداوم پرشتاب این مسیر تا حصول خودکفایی کامل در این عرصه ها، برای کمتر منصفی جای تردید باقی گذاشته است. حمایت تمام قد ایشان از دستیابی به فناوری راهبردی هسته ای تا عالی ترین سطوح آن و تأکید مجدّانه بر احقاق کلیه حقوق ملت در این عرصه، تنها یک نمونه از عنایات تعیین کننده ایشان در حصول این دستاورد علمی است که به سبب بحث های خاص پیرامون موضوع هسته ای بیش از سایر حوزه ها مورد توجه عموم قرار گرفته، و گرنه چتر حمایت های قاطعانه و دلسوزانه ایشان در همه حوزه های علمی و به ویژه فناوری های نوین و دانش های بنیادین گسترده و فراگیر است، که بازنمایی نقش ایشان در حصول این موفقیت های چشمگیر در ساحت های مختلف علوم، به عهده رسانه ها می باشد. و نه تنها علوم، که عرصه های گوناگون فرهنگ نیز مشمول توجهات خاص ایشان بوده است.

در سال های اخیر، اما به موازات چنین عنایت اصیلی به پیشرفت های علمی و فرهنگی، موضوع تعیین کننده دیگری نیز در دایره توجهات ایشان قرار گرفته و بخش زیادی از دغدغه ها و رهنمودهای ایشان را به خود اختصاص داده است؛ اقتصاد و جایگاه تعیین کننده آن در حیات بشری البته هرگز در نظام اسلامی و منظومه فکری رهبرانش مغفول واقع نشده، چه این که مکتب انسان ساز اسلام هم در این حوزه سکوت نکرده و نسبت به آن بی تفاوت نبوده است، و صرف نظر از آیات متعددی در کلام الله که ناظر به این موضوع می باشد، بخش معظمی از دستورات و احکام فقهی نیز در ربط و نسبت با اقتصاد و مفاهیم هم بسته با آن سامان یافته است. لیکن سرّ توجه ویژه تر مقام معظم رهبری طی سال های اخیر به این حوزه راهبردی، علاوه بر ضرورت های عام که در همه زمان ها و برای تمام حکومت ها و نظام های سیاسی صادق است، ارتباط وثیقی است که این موضوع با تحقق آرمان های کلان نظام پیدا کرده، و نقش کلیدی ای است که اقتصاد در نحوه مواجهه نظام سلطه با نظام اسلامی بازی می کند. در واقع پس از ناکامی های متعدد دشمنان قسم خورده انقلاب در جبهه های نظامی و علمی، و سرخوردگی آنان از کارآمدی حربه هایی نظیر تهدید و حمله نظامی، ترورهای کور، تحریم های اقتصادی، بهره گیری از پتانسیل اپوزیسیون مزدور درون نظام به ویژه در آشوب ها و ناآرامی هایی نظیر دو فتنه 78 در کوی دانشگاه و فتنه آمریکایی - اسرائیلی 88، تحریم های گسترده علمی و... آنان به این جمع بندی رسیدند که تنها روزنه ای که می توان از طریق آن نظام اسلامی را با چالش مواجه کرد، حوزه اقتصاد و معیشت شهروندان است، از این رو با تمرکز بر این خاکریز اساسی درصدد برآمدند که ناکامی های گذشته را جبران، و اهداف خویش را در این جبهه دنبال نمایند، که مزاحمت ها و شرارت های سال های اخیر از آن جمله اند. با وجود این، تحرکات و نیات شوم نظام سلطه از نگاه ژرف دیده بان انقلاب دور نماند و پیش از آن که به سرانجام مطلوبی برسد با هشدارهای به موقع ایشان خنثی، و تا حد زیادی با ناکامی روبرو شد. از این روست که شاهدیم رهبر فرزانه انقلاب در ادامه سنت حسنه ای که خود پایه گذار آن بوده اند و برای هر سال به اقتضای ضرورت ها و اولویت های اصیلی که می بایست مورد توجه بیشتری قرار بگیرد شعارهای خاصی تعیین کرده اند، در سال های اخیر شعارهای ایشان معطوف به ضرورت ها و اولویت های اقتصادی بوده، تا اهمیت این مباحث هم برای مردم و هم برای مسئولین بیشتر بازنمایی شده و عزم ملی و اراده یکپارچه ای آن مفهوم خاص را تحقق بخشد، این البته به تصریح خود ایشان اصلا به این معنی نیست که این شعارها در سال ها و زمان های بعد دیگر در دستور کار نباشد، لیکن به منظور آن است که در آن سال خاص اهتمام ویژه ای نسبت به آن صورت گیرد، ورنه همه این مفاهیم حلقه های یک زنجیر واحد را می مانند که ربط و نسبت دوجانبه و چندجانبه شان آنها را در منظومه مذکور معنی دار می سازد.

ژرف اندیشی مقام معظم رهبری و تشخیص دقیق ایشان در تعیین ضرورت ها و انتخاب حکیمانه راهبردها، همواره در نظر خبرگان حوزه های مختلف علوم شگفتی آفرین و تحسین کننده بوده، ضمن این که پیشتازی ایشان را در این عرصه ها مبرهن ساخته است؛ توضیح آن که اغلب در خصوص مفاهیمی که ایشان مطرح ساخته اند، هنوز بسیاری از مسئولین و حتی اساتید و متخصصان آن حوزه در تبیین و کالبدشکافی اولیات آن مانده و بعضا از الفبای آن فراتر نرفته اند، که ایشان عنوان دیگری را برجسته ساخته و حتی گاه تبیین و تفسیر آن را نیز به انجام رسانده اند. بارزترین نمونه آن هم سرعت کند سیاست گذاری پیرامون آن مفاهیم در نهادهای سیاست گذار، و کندتر از آن اجرایی و عملیاتی نمودن آنها در سال های اخیر بوده است، به نحوی که حتی در برخی مواقع سیاست گذاری ها تقریبا تا نزدیکی های سال بعد به طول انجامیده البته این به هیچ عنوان به معنی انتظار شتاب زدگی در تدوین سیاست گذاری های کلان نیست، همچنانی که نمی توان منکر اطاله بیش از حد زمان این امر در واقعیت موجود شد! چرا که گاهی به نظر می رسد با پایان یافتن سال های موسوم به آن عناوین و مفاهیم، فرآیندهای فوق نیز تا حدود زیادی متوقف و به فراموشی سپرده شده، و احیانا امکانات و توجهات معطوف مفهوم جدیدی شده که رهبری در سال جدید مطرح کرده اند!

واقعیت آن است که علی رغم توجه ویژه و تأکید مکرر رهبر معظم انقلاب بر این مفاهیم و اولویت ها، ضرورت های آن، چنانکه بایسته و شایسته است از سوی برخی مسئولین مورد عنایت واقع نشده، و اگر هم بوده لااقل اهتمامی جدی و در خور اهمیت آن صورت نگرفته، گواه آن هم ضعف ها و کاستی هایی است که همچنان در این عرصه ها شاهد آن می باشیم. متأسفانه این ضرورت ها و اولویت ها در منظر برخی صرفا در حد یک شعار تبلیغاتی تقلیل یافته، و از این رو بیشترین کاری هم که در خصوص آن صورت گرفته، در همان حد تبلیغات باقی مانده و از آن فراتر نرفته است؛ مثلا تعداد بنرها و پارچه نوشته ها و همایش های عمدتا بی حاصلی که در سال «اصلاح الگوی مصرف» برای یادآوری عنوان سال تهیه شد، به روشنی حاکی از آن بود که پیام اصلی این عبارت تا چه اندازه مغفول واقع شده، یا توجه به «تولید ملی» که گویی با اتمام سال 91 دیگر موضوعیتی ندارد و اگر مثلا در سال گذشته محدودیت هایی برای تبلیغ و استفاده از کالاهای خارجی اعمال می شد، این محدودیت ها با پایان یافتن سال موسوم به «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی»، دیگر چندان محلی از اعراب ندارد!

تأسف آورتر آن که برخی چنین می پندارند که این راهبردها و اسناد بالادستی ای که مبنای آنها می باشد - نظیر سیاست های کلی اصل 44، بحث تولید علم، سند چشم انداز، و...- صرفا بیان انتظارات و ایده آل های نظام است که شکلی دستوری و آمرانه به خود گرفته است، حال آن که تدوین چنین سیاست هایی مبتنی بر یک پشتوانه عظیم معرفتی و مطالعاتی بوده و عملیاتی و کاربردی بودن آن مورد وثوق کارشناسان خبره و متخصصان فن می باشد، حتی گزینش واژه ها برای متن مکتوب آنها نیز با دقت نظر و وسواس خاصی صورت پذیرفته است. و اگر تاکنون پیشرفت محسوسی در این حوزه حاصل نشده، نه به سبب انتزاعی بودن یا احیانا بلندپروازانه بودن سیاست های مذکور، که به جهت نبود عزم و مجاهدتی در حد و اندازه این برنامه ها می باشد.

پس چنین دقتی از سوی عالی ترین شخصیت نظام اقتضای آن دارد که مسئولین و عموم مردم هم توجه جدی تر و عمیق تری به افق های ترسیم شده از جانب رهبری عالی مقام نظام داشته باشند، و از فاصله زیادی که در پی گیری این آرمان ها بین ایشان و رهبری نظام است کاسته، و با افزودن بر سرعت گام های خویش همگام و همسو با رهبری در این مسیر طی طریق نمایند، که تنها چنین عنایتی سبب حصول نتایج مورد نظر این استراتژی ها خواهد شد.

جمهوری اسلامی:پیروزی نهائی در انتظار توافق هسته ای

«پیروزی نهائی در انتظار توافق هسته ای»عنوان سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی است که در آن می خوانید؛موفقیت هیأت ایرانی مذاکره کننده با گروه 1+5 در گفتگوهای سه روزه وین، گام مثبت دیگری از تلاش های دولت برای حل موضوع هسته ای در چارچوب منافع ملی است.

با اینکه در این دور از مذاکرات فقط تعیین دستور کار و محورهای مذاکرات جامع و نهائی مورد نظر بود، با اینحال این گفتگوها با پیچیدگی همراه بود. این پیچیدگی را زیاده خواهی بعضی از اعضاء گروه 1+5 به ویژه آمریکا به وجود آورد. آنها خواستار گنجاندن موضوعات دیگری همچون حقوق بشر و فعالیت های موشکی ایران در دستور کار مذاکرات بودند ولی هیأت ایرانی حاضر نشد غیر از موضوع هسته ای چیز دیگری در دستور کار گنجانده شود. درست به همین دلیل است که باید این مرحله از مذاکرات به عنوان یک موفقیت و یک گام مثبت دیگر در کارنامه هیأت ایرانی ثبت شود.
درباره اصرار آمریکا به گنجاندن موضوعاتی از قبیل حقوق بشر و فعالیت های موشکی در دستور کار مذاکرات ایران و 1+5 دو نکته را باید مورد توجه قرار داد.

اول آنکه اصولاً موضوع هسته ای یک مقوله مستقل است و لزومی ندارد در کنار سایر موضوعات که هیچ ارتباطی با آن ندارند مورد مذاکره قرار گیرد. آنچه از ابتدا مورد مناقشه میان ایران و گروه 1+5 بود فعالیت هسته ای ایران از یکطرف و تحریم هائی که به همین دلیل علیه ایران وضع شد از طرف دیگر بود. اینکه این تحریم ها ظالمانه و غیرقانونی بود، خود می تواند موضوع بحث مفصلی باشد که البته با موضوع هسته ای کاملاً مرتبط است، اما اکنون سخن بر سر اینست که طرفین از ابتدا توافق کردند محورهای مذاکرات فیمابین، روشن شدن چگونگی فعالیت های هسته ای ایران به عنوان کاری که طرف ایرانی انجام می دهد و کاهش و لغو تحریم ها به عنوان کاری که طرف مقابل انجام می دهد باشند.به همین دلیل، افزودن هر موضوع دیگری به این دستور کار، خلاف توافق اصلی است و قابل قبول نمی باشد.

دوم آنکه هر یک از اعضاء گروه 1+5 به ویژه آمریکا اگر می خواهند درباره حقوق بشر و فعالیت های موشکی با ایران مذاکره کنند، این موضوعات را می توان جداگانه و در منظر عام و پیشگاه افکار عمومی مردم جهان به بحث گذاشت بدون آنکه با موضوع هسته ای مخلوط شود. البته موضوع هسته ای نیز اگر قرار باشد عادلانه و براساس قوانین بین المللی و مقررات آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد بحث قرار گیرد در این موضوع هم آمریکا و سایر قدرت های زیاده خواه در پیشگاه ملت ها محکومند. زیرا آنها اولاً زرادخانه های اتمی در اختیار دارند و از نابود ساختن سلاح های کشتار جمعی خود امتناع می کنند و ثانیاً از رژیم صهیونیستی که هیچیک از مقررات آژانس بین المللی انرِژی اتمی را رعایت نمی کند و صدها کلاهک اتمی در اختیار دارد حمایت می کنند. قطعاً اگر همین موضوعات در منظر عام مورد بحث قرار گیرند، آمریکا و سایر قدرت های زیاده خواه در پیشگاه افکار عمومی جهان محکوم خواهند شد.

در موضوعاتی از قبیل حقوق بشر و فعالیت های موشکی نیز آمریکا و سایر قدرت های جهانی دچار مشکلات زیادی هستند. اگر داشتن موشک جرم است و این جرم با هرچه پیشرفته تر بودن موشک ها بیشتر است، آمریکا درصدر فهرست مجرمان قراردارد. این چه منطق غلطی است که گفته می شود قدرت های جهانی حق دارند پیشرفته ترین موشک ها و سایر سلاح ها را در اختیار داشته باشند ولی کشورهای دیگر از چنین حقی برخوردار نیستند؟! در سایه چنین منطق غلطی است که مسابقات جنون آمیز تسلیحاتی میان قدرت های جهانی ادامه می یابد، حق وتو برای چند کشور معدود وجود دارد و دولت آمریکا علیرغم گذشت 70 سال از جنایت بزرگ بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی ژاپن، هنوز محاکمه نشده است.

قتل عام مردم هیروشیما و ناکازاکی و جنایاتی که ارتش آمریکا در ویتنام مرتکب شد، از بزرگترین مصادیق اقدامات ضد حقوقی بشری هستند که دولت آمریکا مرتکب شده است. در سال های اخیر، رسوائی زندان گوانتانامو، زندان های مخفی آمریکا در کشورهای اروپائی، زندان ابوغریب در عراق، زندان بگرام در افغانستان و جنایاتی که به دستور دولتمردان آمریکائی در این زندان ها صورت گرفت، فهرست بلندی از اقدامات ضد حقوق بشری آمریکا محسوب می شوند. رسوائی بزرگ شنود مکالمات مردم و حتی مسئولین دولتی و رؤسای کشورهای اروپائی و سایر قاره ها، دخالت های دولت آمریکا در افغانستان که حتی فریاد رئیس جمهور مورد نظر خود آمریکا در این کشور را به آسمان بلند کرده و محدودیت های فراوانی که دولت آمریکا برای مردم خود آمریکا پدید آورده، از آشکارترین موارد نقض حقوق بشر توسط مسئولان کاخ سفید هستند. با وجود چنین اسناد محکم و روشنی دولتمردان آمریکائی حق ندارند خود را حامی حقوق بشر جا بزنند و دیگران را در این زمینه زیر سؤال ببرند. واقعیت اینست که دولتمردان آمریکائی نه تنها صلاحیت اظهارنظر درباره حقوق بشر را ندارند، بلکه قبل از همه، خود باید به خاطر نقض گسترده حقوق بشر محاکمه شوند.

بدین ترتیب، کاملاً طبیعی است که هیأت ایرانی علاوه بر مستقل بودن موضوع مذاکرات خود با 1+5 به دلایل دیگر نیز اجازه ندهد موضوعاتی از قبیل حقوق بشر و فعالیت های موشکی در دستور کار این مذاکرات گنجانده شوند. صلابت هیأت مذاکره کننده ایرانی در مذاکرات وین، ستودنی است و ملت ایران قدردان این موفقیت است و آن را برای ادامه این مسیر، راهگشا می داند.

نکته بسیار مهم اینست که هیأت ایرانی باید این واقعیت را نیز مورد توجه قرار دهد که می تواند از تجربه موفق مذاکرات با 1+5 سرنوشت مثبتی برای توافق ژنو رقم بزند. ملت ایران، چیزی بیش از حق قانونی خود مطالبه نکرده و نخواهد کرد و احقاق آنچه قانون برای این ملت در نظر گرفته، کاری است که هیأ ت ایرانی مذاکره کننده با توجه به کارنامه مثبتی که تا اینجا به دست آورده، می تواند از عهده آن برآید. مسئولان آمریکائی هر چند در چند ماه گذشته مرتکب بداخلاقی هائی شده اند ولی همه چیز حکایت از این واقعیت دارد که آنها چیزی بیش از طبل های تو خالی نیستند و بازی را خواهند باخت و پیروزی نهائی از آن ملت ایران است.

رسالت:در تکریم یک انقلابی بزرگ

«در تکریم یک انقلابی بزرگ»عنوان سرمقاله روزنامه رسالت به قلم محمدکاظم انبارلویی است که در آن می خوانید؛

ای عاشقان، ای عاشقان هنگام کوچ است از جهان
در گوش جانم می رسد طبل رحیل از آسمان
لقمان حکیم به فرزندش نصیحت می فرمود که دو چیز را هرگز فراموش نکن؛ 1- خدا 2- مرگ
مرگ عزیزان بویژه آنان که مردان بزرگ و تاریخ ساز کشورند بهانه ای است برای اندیشیدن به قبر و قیامت و نیز عظمت خدا و اسرار مرگ که آغاز حیاتی نو است.

همین چهارشنبه گذشته بودکه برای ملاقات حاج ابوالفضل حاجی حیدری به بیمارستان رفتم . او را در حالی یافتم که نفسهای آخر زندگی خود را مزه مزه می کرد و بستگانش در اطراف او زیرلب زیارت عاشورا و آیات کتاب خدا را زمزمه می کردند .

رفتم به کوی خواجه و گفتم که "خواجه کو؟"
گفتند:" خواجه عاشق است و کوبه کو"
گفتم :" فریضه دارم آخر نشان دهید"
من دوستدار خواجه ام آخر، نیم عدو
گفتند:" خواجه عاشق آن باغبان شده است
او را به باغها جو، یا برکنار جو"

حاج ابوالفضل که بود؟ نقش او در تاریخ مبارزات ملت ایران چه بود و ربط او به نهضت امام خمینی(ره) چیست؟
در بهمن43 وقتی صدای غرش تپانچه ای گلوی منصور نخست وزیر خائن شاه را در میدان بهارستان درید آوازه جوانان موتلفه اسلامی در سپهر سیاست ایران پیچید و برق آن گلوله ها نوری بودکه ظلمت سیاه ترین دوران دیکتاتوری شاه را روشنی بخشید.

بعدها که مردم از طریق جراید آن روز محاکمات را پیگیری می کردند بعد از محمد بخارایی جوان 19 ساله ای که عامل اصلی اعدام انقلابی منصور بود با چهره جوانی آشنا شدند که ابوالفضل حاجی حیدری معرفی شد.

او آن هنگام 25 ساله بودو پس از بخارایی دومین جوان این جماعت انقلابی بود . او آخرین نفری بود که از این جمع دستگیر و پس از محاکمه به حبس ابد محکوم شد. او از 13 یا 14 سالگی مبارزه را شروع کرده بودو از همان هنگام با حبیب الله عسکراولادی و شهید حاج مهدی عراقی در امر مبارزات همپیاله بود.

او از عناصر اصلی و موسس حزب موتلفه اسلامی در دهه 40 بود اما از همان ابتدا ساکت و بی ادعا و پرعمل ! او یک چریک به معنای واقعی بود و تا آخر عمر هم به رسم چریکی وفادار بود.

او همچون ماه به هنگام طلوع خورشید حاضر نمی شد، او همیشه در همه صحنه ها "حاضر" بود اما "ظهور" نداشت و چون یک قمر در کهکشانها و منظومه های خدمت به انقلاب و مردم در حرکت و گردش بود و همین او را دوست داشتنی می کرد.

من غلام قمرم، غیر قمر هیچ مگو
پیش من جز سخن شمع و شکر هیچ مگو

آنچه تاریخ از خدمات او به یاد دارد این است که او از اصلی ترین عناصر سازماندهی تظاهرات 15 خرداد در کنار بزرگان موتلفه اسلامی بود . او در جریان اعدام انقلابی منصور از مسئولان تهیه سلاح و شناسایی سوژه که عمدتا روی سه عنصر " شاه"، "علم" و "منصور" متمرکزبود، می باشد.

امام (ره) هنگامی که می خواست نطق تاریخی علیه کاپیتولاسیون را انجام دهد دنبال متن اصلی مصوبه مجلس بود و تا مصوبه را به دست نیاورد این کار بزرگ را انجام نداد. حاج ابوالفضل مامور بود این مصوبه را به دست آورد و به دست امام برساند و همین کار را در آن شرایط سنگین و خفقان امنیتی به خوبی انجام داد.

او در هنگامه شکنجه و سختی روزگار در حبس که 13 سال طول کشید ، در کشف ، افشاء و خنثی سازی منافقین از عناصر اصلی و موثر بود و در این راه مرارتها کشید و هیچ گاه نشاط خود را در این مبارزه از دست نداد.

او در جریان پیروزی انقلاب از عناصر اصلی سازماندهی راهپیمایی های بزرگ و نیز شکل گیری کمیته استقبال از امام (ره) و بعدها در جریان مدیریت مدرسه علوی و رفاه در روزهای نخستین انقلاب بود.
او از عناصر تعیین کننده شکل گیری کمیته امداد و ارائه خدمات بی نظیر به محرومان و حلقه وصل کمیته امداد با نهضت امام خمینی(ره) بود.

حضورش در صندوق های قرض الحسنه و خیریه ها در سطح مدیریت عالی و در حد نمایندگی امام و رهبری از او یک چهره خدوم آن هم بی سرو صدا و بی تظاهر می ساخت. او با رندی و هوشمندی و مخفی کاری همیشه باپرده پوشی جلوی خودنمایی ها را می گرفت و به این امر فوق العاده حساس بود.

اودر جریان شناسی انقلاب و شناخت خطوط نفاق، کفرو الحاد واقعا استاد بود. در شناخت افراد به خطا نمی رفت . او مسئول گزینش حزب موتلفه اسلامی و نیز عضو هیئت موسس و عضو شورای مرکزی بود. هوشمندی او در انجام وظایفش باعث شد حزب از خطر نفوذ منافقین و اغیار در امان بماند او کم حرف و پرعمل، صبور و مقاوم بود. در جلسات حزب کمتر حرف می زد اما وقتی نظری می داد پخته، عمیق و راهگشا بود.پاییز و زمستان امسال روزهای سختی برای انقلابیون اولیه نهضت امام خمینی بود. استاد حبیب الله عسکراولادی و استاد اکبر پرورش در همین روزها رخ در نقاب خاک کشیدند و اکنون ابوالفضل حاجی حیدری یار صدیق امام و رهبری ویاور محرومان بی سرو صدا راهی دیار ابدی شد و خبر آن چون آواری از غم و اندوه بر دلسوزان و انقلابیون فرود آمد.پیکر آن مرحوم دیروز در میان غم و اندوه یارانش در دل خاک در کنار شهدای هفتم تیر آرام گرفت و سفر ابدی خود را آغاز کرد. لذا بازبان دل می گوییم؛

ای فصل با باران ما ، برریز بر یاران ما
چون اشک غمخواران ما در هجر دلداران ما
ای چشم ابر، این اشکها می ریز همچون مشکها
زیرا که داری رشکها بر ماه رخساران ما
بربند لب همچون صدف ، مستی ! میا در پیش صف!
تا باز آیند این طرف از غیب هشیاران ما

روزنامه رسالت درگذشت این انقلابی بزرگ و چریک پیر انقلاب را به امام زمان (عج) و نایب بر حقش حضرت آیت الله العظمی خامنه ای و نیز شیفتگان خدمت به مردم و انقلابیون اولیه نهضت امام خمینی (ره) تسلیت می گوید.

سیاست روز:قصاص غیر انسانی نیست

«قصاص غیر انسانی نیست»عنوان سرمقاله روزنامه سیاست روز به قلم محمد صفری است که در آن می خوانید؛با نشر افکار و عقایدی خارج از دیدگاه ها، منویات، قوانین و چارچوب هایی که به نوعی خط قرمز اسلام، نظام و انقلاب محسوب می شود چگونه باید برخورد کرد؟

گذشت سالها و تغییر برخی شرایط آیا باعث می شود که با اینگونه افکار و عقاید سلبی برخورد کرد یا ایجابی؟ تساهل کرد یا تسامح؟

تساهل و تسامح محدود و مقیّد، امکان دارد. امّا آیا می توان تساهل مطلق و بدون حد و مرز در مبانی دینی ، فقهی و شرعی داشت یا نه؟

برخی از احکام و قوانین اسلامی، شرایطی دارند که نمی توان از آن گذشت، مگر بر اساس شرایطی که در خود آن احکام دیده شده است. مانند قصاص.

قصاص به صراحت در قرآن کریم آمده و بر آن تأکید هم شده است. قصاص به عنوان یکی از قوانین جزای اسلامی هم اکنون در جمهوری اسلامی ایران پیاده می شود تا بتواند از حق فردی که کشته شده یا عضوی از بدن او صدمه دیده دفاع کند.

این حکم الهی باعث می شود تا دو جنبه مهم مورد توجه قرار گیرد. نخست به سزای عمل رسیدن فردی است که قتل نفس کرده و سپس عفو و بخششی است که ولی دم می تواند از این حق خود نیز بهره ببرد.

هر دو این اصول که در قصاص وجود دارد، ارزشی اسلامی، الهی و انسانی است که بسیاری از جوامع از جمله جوامع غربی از آن بی بهره هستند.

اینگونه احکام اگر به صورت درست به عنوان قوانین مترقی اسلامی به مردم جهان معرفی شود، قطعا مورد پذیرش دیگر جوامع بشری هم قرار خواهد گرفت.

اکنون به خاطر برخی تبلیغات منفی که درباره احکام اسلام در خارج به عنوان مسائل حقوق بشر و به تبع آن از سوی برخی عوامل وابسته در داخل، فضایی ایجاد شده که قصد دارد تا چنین احکام و قوانینی را به چالش بکشد. چنین فضای رسانه ای در زمان دولت اصلاحات با شدت بیشتری وجود داشت اما آگاهی، روشنگری ها و برخوردهای قانونی که در آن زمان صورت گرفت باعث شد تا پروژه های ضد اسلامی برخی عوامل خود باخته که یا از سرآگاهی دست به این کارها می زنند یا از سر ناآگاهی که البته تفاوتی در ماهیت موضوع ندارد. هر دو این رفتارها هدفش تضعیف اسلام و خدشه وارد کردن به مبانی اسلامی است.

همراهی روزنامه ها و افرادی که درباره برخی مسائل از جمله قصاص می نویسند و سخن می گویند در شرایط قصاص قرار بگیرند آنگاه از غیر انسانی بودن آن سخن بگویند! آنگاه می توان متوجه شد که این افراد تا چه اندازه به اعتقاد خود پایبند هستند هر چند، آنهایی که در باره چنین مسائلی در جامعه شک و تردید ایجاد می کنند، اعتقادی به چنین احکامی هم ندارند و نمی توان توقع داشت که نسبت به آن متوجه و درک متقابل داشته باشند.

لذا هدف اینگونه مواضع و اظهارنظرها، چیزی جز ایجاد چالش و تنش، انداختن شک و تردید به دل افکار عمومی، همراهی با صداهایی که از آن سوی آب شنیده می شود و خوش خدمتی به اربابانشان نیست؛ و گر نه درباره همین قصاص می توان به همراه تأیید این حکم الهی به وجه دیگر آن یعنی بخشش پرداخت. که همین موضوع در ادامه حکم الهی اشاره شده است. اما می بینیم که تنها به اجرای حکم قصاص پراخته می شود. حکمی که این حق را به ولی دم داده است تا هم بتواند قصاص کند هم بتواند ببخشد.

موضوع مهم دیگری که باید به آن پرداخت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. این وزارتخانه به عنوان بخشی از وظایف خود متولی روزنامه ها و رسانه های کشور است. او تشخیص می دهد که به چه افراد و گروه هایی مجوز انتشار روزنامه بدهد یا ندهد.

درباره صدور مجوز به افرادی که سابقه روشنی در حوزه مطبوعات دارند.
خط فکری آنها از سال ۷۶ تا ۸۴ روشن می کند که در پی چه مقاصد و اهدافی هستند. آنها در روزنامه هایی که در آن سال ها منتشر کردند بسیاری از واضحات، منویات، اصول و قوانین انقلاب و اسلام را زیر سوال بردند و حتی زیر پا گذاشتند و باعث بسیاری از مشکلات و گرفتاریها چه در آن زمان و چه پس از آن شدند.

همان ها پس از انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ دوباره پا به عرصه گذاشته اند بدون این که از کرده خود پشیمان شده باشند یا متنبه!

یکی دیگر از نمونه های بارز و شاهد آن چندی پیش بود که در روزنامه بهار اتفاق افتاد. این روزنامه اصلاح طلب در روزی چون عید غدیر مقاله ای را در روزنامه خود به چاپ رساند که در آن ولایت امیر مؤمنان علی (ع) زیر سوال برده شد.

در آن زمان هم از سوی مسئولان روزنامه اعلام شد که این مقاله قرار بود اصلاح شود اما به خاطر مسائل فنی نشد. اکنون نیز از سوی مسئولان روزنامه آسمان همان دلیل و بهانه آورده می شود که بخش غیر انسانی خواندن قصاص توسط مدیریت حذف شده بود اما به دلایل فنی در چاپ اعمال شد.

این دلایل و بهانه ها غیر قابل با ور و غیر منطقی است. چنین چیزی امکان ندارد. حساسیتی که در جامعه نسبت به چنین مواردی وجود دارد باعث می شود که افرادی که در رسانه ها فعال هستند بیش از مردم عادی به آن حساسیت داشته باشند و حتی در گزارش ها و یادداشت های خود باید از چنین مواردی صیانت کنند نه این که دست به تضعیف و تخریب آن بزنند و آن را غیر انسانی بدانند. غیر انسانی دانستن قوانین الهی در حکومت اسلامی از یک سو تعدی به حقوق خصوصی مردم جامعه اسلامی است.

قصاص حق الناس است که پروردگار به انسان داده است. حق الناس از نظر اسلام با عدالت و حکمت الهی رابطه ای نزدیک و لاینفک دارد، اقامه قسط و عدل و برقراری عدالت اجتماعی و ادای حق الناس یکی از عمده ترین اهداف بعثت پیامبر اکرم و ائمه معصومین است. حکم قصاص نیز یکی از موارد مهم و اساسی برای برقراری عدل و عدالت اجتماعی است.

در اینجا چون صاحب حق مردم اند، رعایت و نادیده گرفتن آن ارتباط مستقیمی با بحث عدالت خداوند دارد. خداوندی که یکی از صفاتش عادل بودن است و دینی که یکی از اصولش عدل است چگونه ممکن است حقوق انسانها برایش کم اهمیت باشد. در دین اسلام حق انسانها از جهتی شاید از حق خداوند نیز مهمتر لحاظ شود بطوری که خداوند ممکن است در روز قیامت از حق خود بگذرد اما هیچ گاه از حق انسانهای دیگر نخواهد گذشت. البته باید توجه داشت که حق الناس، حق الله هم هست، زیرا هیچ کس جز خدا اصالتا و ذاتا حقی ندارد و حقوق مردم از جانب خدا تعیین شده و تضییع آن مخالفت با حکم و حق الهی است.

فردی که در روزنامه آسمان احکام قصاص را رد کرده و آن را غیر انسانی دانسته است از اعضای جبهه ملی است که این گروهک در خردادماه سال ۶۰ بیانیه ای علیه لایحه اسلامی قصاص صادر کرد و ضمن «غیرانسانی» خواندن این حکم اسلامی، هواداران خود را به شورش علیه این لایحه دعوت کرد.

در همان زمان امام خمینی (ره) در واکنش به مخالفت جبهه ملی با لایحه اسلامی قصاص تأکید کردند: اینها مرتدند. جبهه ملی از امروز محکوم به ارتداد است.

امام خمینی (ره) تأکید کردند: من می‏خواهم ببینم که این راهپیمایی که امروز اعلام شده است، اساس این راهپیمایی چه هست. من دو تا اعلامیه از «جبهه ملی» که دعوت به راهپیمایی کرده است، دیدم. در یکی از این دو اعلامیه، جز انگیزه‏ای که برای راهپیمایی قرار داده‏اند، لایحه قصاص است، یعنی مردم ایران را دعوت کردند که مقابل لایحه قصاص بایستند. در اعلامیه دیگری که منتشر کرده بودند، تعبیر این بود که لایحه غیرانسانی ملت مسلمان را دعوت می‏کنند که در مقابل لایحه قصاص راهپیمایی کنند، یعنی چه؟ یعنی در مقابل نص قرآن کریم راهپیمایی کنند؟ شما را دعوت به قیام و استقامت و راهپیمایی می‏کنند در مقابل قرآن کریم. نص قرآن کریم.

افراد این چنینی، خوب می دانند که قوانین غیرانسانی و غیر اخلاقی هم اکنون در کشورهای مترقی! غربی وجود دارد نمی توانند اینگونه به تضعیف آن بپردازند. اگر خود را خیلی دلسوز و منتقد می دانید یا خیلی وطن پرست می پندارید، در قوانین قضایی، جزایی و حقوق اجتماعی کشورهای مدعی حقوق بشر کمی جست وجو کنید قطعا و یقیناً مواردی پیدا خواهید کرد که بتوانید آنها را نقد کنید.

تهران امروز:زیاده خواهی در روند مذاکرات

«زیاده خواهی در روند مذاکرات»عنوان سرمقاله روزنامه تهران امروز به قلم حجت کاظمی است که در آن می خوانید؛
مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و کشورهای 5+1 در وین در حالی به پایان رسید که اخبار حاکی از پیشرفت های قابل ملاحظه در بحث ها پیرامون گام نهایی مذاکرات است.همزمان با این مذاکرات آژانس انرژی اتمی نیز در گزارشی برهمکاری کامل ایران با این نهاد بین المللی صحه گذاشته است.همزمانی این رویدادها نشانه ای قاطع بر مثبت بودن مذاکرات جاری است که طرفین انتظار دارند طی مدتی حداکثر یکساله به حل نهایی پرونده هسته ای ایران منجر شود.

اما در این میان علاوه بر تفسیرهای یکسویه از توافق ژنو؛ آنچه باعث ایجاد نگرانی هایی جدی درخصوص روند آتی مذاکرات شده است؛ طرح مجموعه ای از بحث های زیاده خواهانه از سوی آمریکایی هاست که تردیدها درخصوص هدف نهایی آن کشور از مناقشه هسته ای را افزایش داده است.نقطه شروع این مباحث سخنان وندی شرمن در یکی از جلسات استماع کنگره بود که وی در پاسخ به نماینده ای؛ عنوان کرد که ایران در گام نهایی مذاکرات باید به سوالات درخصوص برنامه موشکی خود پاسخ دهد.مدتی بعد این موضع گیری از سوی سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا نیز مورد تاکید قرار گرفت.

برنارت میهن ادعا کرد که بندهایی از توافق ژنو؛ ایران را متعهد به پاسخگویی درخصوص موشک های خود می کند.ادامه این روند طرح موضوعات زیاده خواهانه در ذیل مباحث حقوق بشری دنبال شد.در این چارچوب وندی شرمن در مصاحبه ای با یکی از رسانه های فارسی زبان عنوان کرده است که حقوق بشر یکی از نگرانی های اصلی آمریکاست و این کشور«در موقع مناسب» این موضوعات را مطرح خواهد کرد.

موضوع وابسته به این مباحث فراتر از بحث های هسته ای؛بحث حمایت ایران از گروه های مقاومت در منطقه است که آمریکایی ها آن را تحت عنوان «حمایت از تروریسم»دسته بندی می کنند. عده ای معتقدند که طرح چنین موضوعاتی از سوی آمریکایی ها از اهمیت چندانی برخوردار نیست و این بحث ها از کارکرد واقعی چندانی در مسیر واقعی مذاکرات برخوردارنیست.این گروه چنین مباحثی را حداکثر با هدف تحت فشار قرار دادن ایران در موضوع اصلی یعنی بحث هسته ای می دانند.گروهی دیگر معتقدند که طرح چنین مباحثی نه یک اقدام غیرقابل انتظار ومتعجب کننده بلکه امری کاملا قابل انتظار بوده است که پیش تر نیز در مواجهه آمریکا با کشورهای متعارض با آن کشور تجربه شده است.

این گروه از تحلیلگران برای مستند کردن تحلیل خود؛ تجربه تحریم های اعمال شده بر حکومت عراق بعد از ماجرای جنگ دوم خلیج فارس را یادآوری می کنند.هدف اولیه تحریم ها؛ مجبورکردن دولت عراق برای پاسخگویی و رفع تردیدها درخصوص سلاح های شیمیایی و میکروبی آن کشور عنوان شده بود.

اما بعد از چند سال بازرسی؛ناگهان مادلین آلبرایت وزیر خارجه وقت آمریکا عنوان کرد که تحریم ها و محدودیت ها علیه دولت عراق حتی در صورت رفع تردیدها درخصوص برنامه های آن دولت نیز رفع نخواهد شد.به عبارت دیگر تحریم ها به یکباره تغییر موضوع داده و به موضوعاتی خارج از هدف اولیه آنها گره زده شدند.

در همین زمینه رهبر معظم انقلاب از سال ها قبل با یادآوری تجربه مذاکرات عراق و لیبی با کشورهای غربی؛ عنوان کرده اند که موضوع هسته ای برای آمریکایی ها تنها بهانه ای است برای دنبال کردن یک دشمنی دیرینه که برآمده از تعارض های هویتی بین دو طرف است.مذاکرات یکسال آینده آزمونی دوباره بر آن خواهد بود که آیا غرب واقعا نگران پرونده هسته ای ایران است یا آنکه این موضوع را ذیل راهبرد کلان مقابله با ایران دنبال می کند.اما درسی که می توان از تجربه کشورهایی چون عراق آموخت آن است که مذاکره کنندگان ما باید با هوشیاری فراوان درخصوص راهبرد زیاده خواهانه طرف مقابل وارد مذاکرات آتی شوند.

گرچه رئیس جمهور و وزیر امور خارجه چندین بار در واکنش به اظهارنظرهای طرف آمریکایی بر این موضوع تاکید کرده اند که ایران طرح موضوعات نامربوط در مذاکرات را نخواهد پذیرفت؛ ولی بهتر است که در مقطعی که دستور کار مذاکرات آتی در حال ترسیم و قالب بندی است؛ این نکته در مذاکرات مورد تاکید قرار گرفته و مستند گردد که طرح موضوعات خارج از بحث هسته ای از سوی طرفین؛ به منزله اقدامی غیرسازنده تلقی خواهد شد که حل چالش هسته ای را دچار مشکل می کند. مستند شدن این بحث که دارای حامیانی موثر در کشورهای 5+1 نیز هست؛ می تواند مانعی جدی در مقابل زیاده خواهی طرف آمریکایی در مراحل بعدی مذاکرات باشد و شانس موفقیت در مذاکرات را افزایش دهد.

جوان:فهرست بلندی که باید شکسته شود

«فهرست بلندی که باید شکسته شود»عنوان سرمقاله روزنامه جوان به قلم عباس حاجی نجاری است که در آن می خوانید؛اولین دور مذاکرات جامع ایران با گروه 1+5 در شرایطی به پایان رسید که پس از آن طرفین مذاکره کننده همانند گذشته دیدگاه های متفاوتی را نسبت به آن مطرح کردند.

خانم اشتون مسئول هماهنگی سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این زمینه می گوید: سه روز مذاکره بسیار سازنده داشتیم که طی آن همه موضوعاتی را که لازم است برای رسیدن به راهکار های جامع و توافق نهایی پاسخ دهیم شناسایی کردیم، اما هنوز کار زیادی باقی مانده است. کار مان آسان نخواهد بود. آقای محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران این مذاکرات را قدری بهتر از آنچه پیش بینی می شد ارزیابی کرد و سخنگوی وزارت خارجه امریکا باز هم از ضرورت بر چیدن سخن به میان آورد ولی تأکید کرد که وندی شرمن برای هماهنگی با متحدان امریکا در مورد روند مذاکرات با عربستان و رژیم صهیونیستی... به منطقه سفر خواهد کرد و این در حالی است که بی سی سی از وین گزارش می دهد که ایران با فهرست بلندی از خواسته های قدرت ها رو به روست که مسئله موشک های بالستیک ایران و تأسیسات فردو از جمله آنهاست.

روند مذاکرات هسته ای ایران با گروه 1+5 و تحولات بعد از آن را در دو بخش متفاوت می توان مورد بررسی قرار داد. قبل از امضای توافقنامه در سوم آذر ماه، امریکایی ها مطرح می کردند که اگر نسبت به فعالیت هسته ای ایران اطمینان پیدا کنیم، پرونده ایران به حالت عادی بر می گردد، اما اکنون به رغم گزارش اخیر آژانس که از سلامت فعالیت های کنونی هسته ای ایران حکایت دارد، آنها از فهرست بلند مطالباتی سخن می گویند که طی سال های آینده (حتی تا 20 سال) ایران به آن باید پاسخ دهد که نشان از اراده آنها برای فرسایشی کردن مذاکرات و البته اهداف اصلی آنها در ورای مذاکرات دارد.
مقام معظم رهبری هفته گذشته در دیدار مردم تبریز با ایشان، ضمن تبیین چرایی موافقت نظام اسلامی با آغاز مذاکرات، دلایل بدبینی خود نسبت به نتیجه آن را تشریح نمودند و یاد آور شدند: تصور برخی دولتمردان دولت قبلی و همچنین برخی دولتمردان دولت فعلی این است که اگر ما در قضیه هسته ای با امریکا مذاکره کنیم، موضوع حل می شود. من هم به دلیل اصرار آنها بر مذاکره در خصوص موضوع هسته ای، گفتم مخالفتی ندارم، اما همان موقع هم تأکید کردم که خوشبین نیستم. نشانه های خوشبین نبودن اکنون در حال آشکار شدن است و دلیل بارز آن هم اظهارات سخیف و توهین آمیز سناتور ها و مقامات امریکایی بر ضد ایران است.

پس از انجام توافق اولیه لحن مقامات امریکایی متأثر از بر داشت غلط از فضای داخلی ایران که آن هم بعضاً ناشی از لابی کسانی بود که تلاش داشتند با بزک کردن چهره امریکا زشتی ها و خیانت های گذشته سردمداران این کشور علیه مردم ایران را تطهیر و توجیه کنند و موضع ایران را موضعی ضعیف جلوه دهند، رفتار امریکایی ها نسبت به قبل از توافق تغییر کرد که به نمونه هایی از آن در سه ماه اخیر اشاره می شود.

1- القای بازنده بودن ایران در روند مذاکرات و پیروزی طرف امریکایی؛

2- القای اینکه نتیجه انتخابات ایران محصول فشار ها و تحریم های امریکا بود؛

3- تأکید بر اینکه هدف اصلی امریکا حذف تمامی فعالیت های هسته ای ایران و حتی بر چیدن پیچ و مهره های آن است؛

4- عدم شناسایی حق غنی سازی ایران و تنها پذیرش چند سانتریفیوژ نسل اول برای نمونه آزمایشگاهی و ضرورت تعطیلی مراکز فردو، اراک و. . .

5- تحقیر مردم ایران، با ادعای اینکه دولت ایران با در یافت قسط اول توانست به فقرا آذوقه دهد (اشاره به سبد کالای دولت و نحوه توزیع آن)؛

6- تلاش برای تعمیم مذاکرات به موضوعات دیگر نظیر، موشک های بالستیک ایران، حمایت ایران از مقاومت در منطقه و موضوع حقوق بشر در ایران و. . .

7- تلاش برای اثر گذاری بر فرآیند های داخلی ایران و حمایت علنی از یک جریان یا مداخله در امور داخلی با تأکید بر ضرورت رفع حصر سران فتنه یا حتی اعتراض به حضور وزیر خارجه ایران بر سر مزار شهید عماد مغنیه؛

8- تشدید فشار بر سایر اعضای گروه 1+5 برای جلوگیری از همکاری آنها با ایران و شکست سد تحریم.

9- بهره گیری از عنصر تهدید نظامی با هدف تأثیرگذاری بر نظام تصمیم سازی ایران و تسهیل تسلیم.

اما اکنون و با گذشت سه ماه از امضای توافقنامه و به رغم تلاش تیم مذاکره کننده هسته ای ایران برای اثبات صداقت ایران در مذاکرات و صلح آمیز بودن روند فعالیت های هسته ای که گزارش اخیر آژانس هم مصداق بارز آن است، طرح مطالبات غیرقانونی امریکایی ها سبب شده است که نیات درونی آنها و غیرقابل اعتماد بودن امریکا نه تنها برای مردم ایران، بلکه برای سایر ملل جهان نیز آشکار شده و ثابت شده است که آنها جز به فرسایشی کردن مذاکرات و تبدیل آن به عرصه تغییر و فروپاشی ایران نمی اندیشند.

این روند نشان می دهد که دولت ایران از این پس باید با اتکا به حمایت رهبری و پیام «استقامت» و «وحدت» مردم ایران در راهپیمایی 22بهمن مسیر آینده را هوشمندانه تر و با صلابت تر دنبال کند.

ضرورت استیفای حقوق هسته ای ایران، عدم تعمیم مذاکرات به دیگر عرصه ها، ترسیم نقشه راه مناسب برای جلوگیری از تحقق راهبرد دشمن برای فرسایشی کردن روند مذاکرات و زمانبندی برای پایان تحریم ها و لغو قطعنامه های ظالمانه علیه ایران باید محور اصلی کار دستگاه دیپلماسی کشور باشد و این محقق نخواهد شد جز با اعتماد و باور به ظرفیت های درون زای ملت ایران. مقام معظم رهبری در دیدار مردم تبریز بر این نکته تأکید کردند که تا وقتی چشم ما به دست دیگران یا به کاهش تحریم ها یا اظهارات مقامات امریکایی دوخته شده باشد به جایی نخواهیم رسید. من اصرار دارم که مسئولان به نیروی داخلی تکیه و به مردم اعتماد کنند تا این سرچشمه فیاض و تمام نشدنی در داخل، خروشان و فروزان و جوشان شود. اگر این کار انجام شود، قطعاً همه درهای بسته باز خواهد شد و در پایان فرمودند که به توفیق الهی، اهداف امریکا و استکبار جهانی نسبت به ملت ایران و نظام اسلامی شکست خواهد خورد و این ملت پیروزی خود را در مقابل چشم بدخواهان جشن خواهد گرفت.

حمایت:نگاه مسکو به بغداد

«نگاه مسکو به بغداد»عنوان یادداشت روز روزنامه حمایت به قلم علی تتماج است که در آن می خوانید؛سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، در سفری کم سابقه راهی عراق شد. این سفر در حالی صورت گرفت که از سال 2003 یعنی زمان ورود نیروهای آمریکایی به عراق عملا از حضور روسیه در عراق کاسته شد بویژه اینکه آمریکایی‎ها با نابودسازی ساختار نظامی عراق سعی کردند ارتشی با تسلیحات آمریکایی ایجاد کنند. با توجه به این اوضاع،سفر لاوروف به عراق را می توان گامی مهم از سوی مسکو برای بازگشت به عراق دانست. گام های دیگر این رویکرد را می توان سفر مقامات عراقی از جمله سفر چندی پیش نوری المالکی، نخست وزیر عراق به روسیه دانست.

بسیاری از ناظران سیاسی بر این عقیده اند که رویکرد روسیه به عراق بیش از هر چیز در چارچوب اهداف اقتصادی از جمله مشارکت در بازسازی این کشور، فروش تسلیحات و حضور در طرح های نفتی عراق است؛ حوزه هایی که بسیاری از کشورها از جمله کشورهای غربی نیز برای حضور در آنها تحرکات گسترده ای دارند. در کنار این موضوع ها تحولات منطقه ای از جمله مبارزه عراق با تروریسم و نقش این کشور در تحولات سوریه از دلایل سفر لاوروف به عراق به شمار می رود. عراق اکنون از یک سو به طورمستقیم با گروه های تروریستی در جنگ است و از سوی دیگر با حمایت از سوریه به مقابله با تفرقه افکنی ها و توطئه های کشورهای غربی، عربستان و صهیونیست ها می پردازد.

در اوضاع کنونی که روابط میان روسیه و غرب و حتی مسکو با عربستان و صهیونیست ها بر سر تحولات سوریه و البته اوکراین با چالش مواجه شده است، سفر لاوروف به عراق را می توان نوعی اعلام حمایت از کشوری دانست که با غرب ، عربستان و صهیونیست ها در چالش است. به عبارتی دیگر مسکو با رویکرد به عراق سعی دارد تا برگ دیگری از پاسخگویی به تهدیدات غرب را اجرایی سازد.

غربی ها با استفاده از گروه های تروریستی به دنبال نابودسازی عراق و بهره گیری از آن علیه سوریه و در نهایت روسیه هستند. بر این اساس نیز مسکو با اعلام حمایت های قاطع از دولت عراق و نیز همراهی با این کشور در مبارزه با تروریسم و حمایت از سوریه به دنبال پاسخگویی به تهدیدات غرب است.در مجموع سفر لاوروف به عراق در کنار مسایل اقتصادی دارای اهداف نظامی و امنیتی گسترده ای است که بی تاثیر از تحولات منطقه و رقابت های گسترده میان غرب و روسیه نیست.

مسکو تلاش می کند تا مانع از آن شود که غرب بتواند از عراق برای تهدید منافع روسیه در منطقه بهره گیرد و از سوی دیگر با همگرایی با عراق و تهدید گسترده منافع غرب به نوعی پاسخ دخالت ها و تحرکات منفی غرب در اوکراین را نیز می دهد.

آفرینش:تهدیدات خاموش درکمین جوانان

«تهدیدات خاموش درکمین جوانان»عنوان سرمقاله روزنامه آفرینش به قلم حمیدرضا عسگری است که در آن می خوانید؛بر اساس مطالعات وریشه یابی بحران های اجتماعی در کشورهای بزرگ جهان، مواد مخدر در دهه آینده در زمره یکی از سه تهدید بزرگ پیش روی جامعه بشری ارزیابی شده است.

در حال حاضر ایران نیز در دام این بلای خانمان سوز گرفتار شده است. بر اساس آمار های مختلف جمعیت مصرف کننده مواد مخدردر کشور از یک و نیم میلیون نفر تا هفت میلیون نفر متغیر است(از معتادین به مواد مخدر تا کسانی که تفننی مصرف می کنند). اگر نخواهیم آمارهایی را که کشورمان را به عنوان اولین مصرف کننده مواد مخدر درجهان معرفی می کند بپذیریم، باید قبول کنیم که دومین کشور مصرف کننده مواد مخدر در جهانیم و این جای تامل و تاسف دارد.

بعضی می گویند که میزان اعتیاد به این دلیل بالاست که مصرف مشروبات الکلی در ایران ممنوع است. اما براساس نظربسیاری از پزشکان و مشاوران ترک اعتیاد اکثریت غالب از کسانی که مواد مخدر مصرف می کنند، هرگز به مشروبات الکلی علاقه ای ندارند و به دنبال مصرف آن نبوده و نیستند.

دلیل اصلی تا حد بسیار زیادی به وضعیت بد اقتصادی و نرخ بالای بیکاری بستگی دارد که قشر جوان مملکت ما امروزبا آن رو به روست. اشتغال و وضعیت بد اقتصادی دو مولفه تحریک کننده اعتیاد کشورهستند. بیکاری در جامعه امروز معضلی است که جوان ما را سرخورده می کند. وقتی جوان با مشاهده زندگی پر زرق و برق طبقه ای خاص در جامعه و مقایسه وضعیت خود با آنها دچار یاس و نا امیدی نسبت به آینده می شود دیگر برایش مهم نیست تا از چه راهی می تواند خود را به آن ایده آل برساند.

مسلما با نبود فضای لازم برای اشتغال و عدم فراهم سازی فضای کسب کار از سوی مسولین برای جمعیت جوان کشور نمی توان انتظار داشت که آمار فروش و مصرف مواد مخدر دربین جوانان کاهش یابد.

البته قیمت ارزان مواد مخدر هم دخیل است، که آن هم بازمی گردد به روی آوردن بسیاری از افراد برای تولید، قاچاق و فروش مواد مخدر جهت کسب درآمد بیشتر و بهبود وضعیت اقتصادیشان. اینکه یک جوان بخواهد از بیکاری رهایی یابد و درآمد مناسبی کسب کند، بهترین انگیزه برای روی آوردن به تولید و فروش مواد مخدر است. لذا هرچه تولید بیشتر شود مصرف کننده هم افزایش می یابد!

در طول یک دهه گذشته به ویژه چند سال اخیر هر ساله با رشد دو برابری کشفیات مواد مخدر و همچنین مصرف دوبرابری آن روبرو بوده ایم و عدم وجود قانون نیز موجب سوء استفاده شده و کشور ما که واردکننده مواد مخدر صنعتی بوده به تولیدکننده این مواد تبدیل شده است. مواد مخدرصنعتی که تا چند سال پیش با قیمتی حدود 100 میلیون تومان برای هرکیلو وارد می شد، امروز تنها با قیمتی کمتراز 8 میلیون تومان وبسیار پایین تراز آن در داخل کشورتولید میشود!.

این گونه می شود که نزدیک به 45 درصد زندانیان کشور به جرم مواد مخدر بازداشت شده اند و 45 درصد هم به جرم سرقت در زندانها به سر می برند نکته قابل توجه این است که از مجموع زندانیان کشور 70 درصد گرفتار اعتیاد هستند که خود نشان می دهد گروه قابل توجهی از این اشخاص به منظور تامین مواد مورد نیاز خود دست به سرقت می زنند.

مشاهده می کنیم که اعتیاد، وضعیت اقتصادی، امنیت اجتماعی و اشتغال، همانند حلقه های به هم پیوسته هستند که اعتیاد و اشتغال دو سر این زنجیر محسوب می شوند.

لذا تا وضعیت اشتغال و شرایط اقتصادی به عنوان اصلی ترین معضل و دغدغه جامعه تلقی گردد، باید منتظر افزایش نرخ اعتیاد، قاچاق و فروش مواد مخدر، سرقت و بسیاری دیگر از معضلات اجتماعی در کشور باشیم.

ابتکار:باز هم سهل انگاری، باز هم ذوق زدگی عده ای!

«باز هم سهل انگاری، باز هم ذوق زدگی عده ای!»عنوان سرمقاله روزنامه ابتکار به قلم به قلم محمدعلی وکیلی
محمدعلی وکیلی

کار رسانه ای کردن به بند بازی شبیه است: برای طی مسافت باید با تکیه بر اهرم، تمرکزحواس، مهارت و حرفه ای گری مسیر را طی نمود. دیگران در اتوبان بدون مانع حرکت می کنند، ولی اهالی رسانه باید از روی طناب گذر کنند.

حرکت به این روال با خطر بسیار همراه است. یک اشاره کافی است تا بند باز سقوط کند و جانش گرفته شود. البته این خود دلیل بر اهمیت کار رسانه است. رسالت آگاهی بخشی و تعمیق اندیشه در بخش های مختلف جامعه کارویژه اصلی هر رسانه است. این کارویژه چنان خطیر و پر مخاطره است که به بند بازی تعبیر و تشبیه می شود. اگر به هر دلیلی بی دقتی صورت پذیرد، سقوط حتمی است و سرانجامش به محاق رفتن! روز پنج شنبه با خبر شدیم که روزنامه آسمان در هفتمین روز انتشار خود، به دلیل درج مطلبی خلاف مبانی دینی جامعه، به محاق توقیف گرفتار آمد. این اتفاق همچون اتفاقات مشابه در دوره کوتاه دولت امید و تدبیر، اسباب تاسف شده است. این سرنوشت برای روزنامه آسمان که از تحریریه ای حرفه ای و نام آشنای برخوردار بود، بیشتر موجب تعجب و تاسف شد به همین مناسبت به چند نکته اشاره می شود؛

1-سرعت و آشفتگی شروع کار نمی تواند دلیل بی دقتی صورت گرفته باشد. دوستان آسمان بار اولی نیست که گرفتار تیغ حساسیت های عمومی می شوند. پس این چنین در کمند بی دقتی و سهل انگاری گرفتار آمدن و بهانه به دست رقیبان دادن غیر پذیرفتنی است.

2-خطای بهار که عمرش را زود هنگام خزان کرد و سرنوشت امروز آسمان نشان می دهدکه برخی دوستان هنوز در فضای دهه 70 سیر می کنند و به حساسیت های دهه 90 توجه ندارند. شیب کارشان را نه با اقتضا و واقعیت های دهه 90 که همچنان منطبق بر دهه 70 تنظیم کرده اند. این نشان می دهد که واقعیت های صحنه نادیده انگاشته شده است. طبیعی است که انجام وظیفه با چنین بر آورد و تحلیلی به نهایت مشکل خواهد بود.

3-گفته شده که عاقل از یک سوراخ دو بار گزیده نمی شود، ولی گویا برخی دوستان ترک عادت برایشان سخت و ناممکن است.

4-اشتباه روزنامه آسمان غیر قابل توجیه و از یک تیم حرفه ای با محوریت شخصیتی همچون قوچانی دور از انتظار بود. ولی ذوق زدگی رسانه های اصولگرا بیشتر موجب بهت و حیرت است.

5-این روزنامه طی یک گزارش در یکی از صفحات میانی خود که چندان مورد توجه مخاطب نیست دچار سهو و خطا شده است و پاراگرافی را که می بایست حذف کند، نکرده است. حال با بازتاب گسترده به همراه تحلیل و گفت وگو و انتخاب تیترهای حساسیت بر انگیز از طرف رسانه های جناح رقیب روبرو شده است. این نشان می دهد عده ای در کمین مچ گیری و بهانه گیری هستند. کاری که خلاف اخلاق حرفه ای و دور از جوانمردی است. آنها با این کار خود هیجان را به جایی می رسانند که امکان داوری منصفانه را از جامعه سلب می کنند.

با ذوق زدگی گاف یک رسانه را به جنجالی نمایشی بدل می کنند و بر آن نام توطئه می گذارند؛ در پس آن به دنبال دست های نامرئی می گردند و اراده سیستمی را در آن دخیل می پندارند. این بازی سخیف تنها به منظور دو قطبی کردن کاذب جامعه صورت می پذیرد. می خواهند دل متدینان را خالی کنند. خود را مدافع و پاسدار ارزشها و رقیب را در نقطه مقابل قلمداد نمایند. با این ترفند به دنبال انتقام سیاسی هستند و از این طریق در پی ناکام گذاشتن دولت و مشروعیت زدایی از عملکرد هایش و البته آبرو خریدن برای خود می باشند. اما این جماعت گویا نمی دانند که کاسبی کردن آبرو در بازار مکاره آبروریزی و حیثیت زدایی از آدمها، گره بر باد زدن و آب در هاون کوبیدن است.

به هر روی دوستان و همکاران کمی باید به حساسیت و اهمیت رسالت خویش و خطرات شغل خطیر خود واقف شوند و مواظب شاخک های حساس باشند،تا به این شکل گرفتارِ اتهامِ بازی با مقدسات نشوند. در آخر هم اینکه توقیف روزنامه راه برخورد نیست. توقیف یک مجازات جمعی است. در حالی است که در تمام صنوف و مشاغل مسئولیت قضایی متوجه فرد مقصر است. اگر تقصیری انجام گرفته، که در این مورد خاص چنین بوده، می بایست مدیر مسئول و مسئول مطلب پاسخگو باشند. به امید روزی که در این سرزمین نه خبری از توقیف به گوش برسد و نه شاهد هنجار شکنی و قانون ستیزی اهالی رسانه باشیم.

شرق:مذاکرات و تهدیدهای مشترک

«مذاکرات و تهدیدهای مشترک»عنوان سرمقاله روزنامه شرق به قلم فریدون مجلسی است که در آن می خوانید؛در هفته گذشته دور جدید مذاکرات ایران با 1+5 در مسیر رفع تحریم های ایران در دو جبهه در سطح مذاکره کنندگان ارشد و دیگری در جبهه آژانس بین المللی انرژی اتمی در سطح کارشناسان آغاز شد.

البته اتفاقات اوکراین بر این دور از مذاکرات سایه افکند و خانم اشتون ناچار شد در پایان مذاکرات خودش را با شتاب به بروکسل برساند. مذاکرات با آژانس با روند سیاسی مذاکرات 1+5 مرتبط است. یعنی پذیرش و تایید قدم های فنی برداشته شده از سوی ایران، برای برداشتن قدم بعدی بستگی به گزارش مثبت کارشناسان آژانس دارد. خوشبختانه ظریف و اشتون و تیم های مذاکره کننده در این دوره نیز گام هایی به جلو برداشتند. اما باید توجه داشت که سیاست هویج و چماق آمریکایی مصرف داخلی هم دارد و گاهی رییس جمهورشان ناچار می شود برای آرام نگاه داشتن جناح افراطی داخلی خودشان از هویج و چماق برای آنها استفاده کند و فقط ترکش برخی سخن ها موجب ناراحتی در این طرف می شود!

با این همه، به نظر می رسد - یعنی امید می رود- دیپلمات ها و کارشناسان کاری به این کارها نداشته باشند و ماموریت خودشان را انجام دهند! شرایط و نیاز دوجانبه به عقلانیت و اعتدال در این دنیای بی عقلانیت و بی اعتدالی به حدی است که امید می رود منطق دیپلماتیک فایق آید و مذاکراتی که می تواند رنگ ارتباطات بین المللی را در این منطقه به سود ایران تغییر دهد دچار وقفه و اتلاف وقت و انرژی نشود. در کنار این مذاکرات واقعیت های دیگری موجب نگرانی غرب است که از قضا نگرانی ایران را نیز برانگیخته است! خصوصا ماجراجویی ها و بی تابی های عربستان و حمایت هایش از تروریسم فجیع و کشتارهای روزانه با ماشین های انفجاری در عراق و پاکستان و اقدام اخیر گروگان گرفتن سربازان ایرانی و انفجارهای بیروت... فرصت دیگری فراهم کرده است تا به قضیه از بعد تازه ای به سود هر دو طرف مذاکرات در پیشگیری از تروریسم سلفی نگاه شود که اکنون بر پاکستان و بمبش نیز استیلا یافته است.

ایران اکنون بالقوه -بیش از همیشه- می تواند از توانمندی های تکنوکراتیک خودش برای توسعه اقتصادی استفاده کند و توسعه اقتصادی، خودش بهترین تضمین کننده صلح است. هیچ کشوری نمی خواهد موتور روشن اقتصاد خودش را خاموش کند اما اگر موتوری خاموش شد، نمی توان انتظار عقلانیت و مسالمت داشت. این اتفاقات تروریستی همزمان با مذاکرات هسته ای ایران می تواند نگرانی ها را از آشوب بیشتر در منطقه نشان دهند؛ نگرانی مشترک و مشابهی که قدم های سریع غرب را در سوریه نیز کند کرد. تروریسم تکفیری، خطر و چماقی است که نیاز به سازش محترمانه را تشدید و امید موفقیت مذاکرات ایران و شش قدرت جهانی را بیشتر می کند.

مردم سالاری:نقش وزارت خارجه در تحقق اقتصاد مقاومتی

«نقش وزارت خارجه در تحقق اقتصاد مقاومتی»عنوان سرمقاله روزنامه مردم سالاری به قلم ایرج ندیمی است که در آن می خوانید؛ مقام معظم رهبری پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام سیاست های کلی «اقتصاد مقاومتی» را ابلاغ کرده و تاکید کردند که اقتصاد مقاومتی خواهد توانست الگویی الهام بخش از نظام اقتصادی اسلام را عینیت بخشد. در سیاست ها ی کلی اقتصاد مقاومتی به حداکثر رساندن مشارکت آحاد جامعه در فعالیت های اقتصادی تاکید شده است. برای جذب مشارکت مردمی و فعالان اقتصادی در کشور قوای کشور دارای وظایفی هستند. وظیفه مجلس اصلاح و بازبینی قوانین است به گونه ای که این قوانین بانگاه اقتصاد درون نگر هماهنگ شود. در واقع اقتصاد کشور با موانعی مثل بروکراسی یا تامین منابع پولی و بانکی و نگاه های متفاوت مراجع نظارتی روبرو است که باید قوانین جدید این مشکلات را برطرف کند. قوه مجریه نیز باید قوانین را بخوبی اجرا کرده و قوه قضاییه نیز با نظارت دقیق، این حلقه را کامل کند. ضمن اینکه در راستای اجرای اقتصاد مقاومتی توقع این است که موانع و بروکراسی از بین برود و دستگاه های نظام تعهدات خود را اجرایی کنند.

همچنین در این سیاست ها بر شفاف سازی اقتصاد و سالم سازی آن و جلوگیری از اقدامات، فعالیت ها و زمینه های فسادزا در حوزه های پولی، تجاری، ارزی تاکید شده است.در واقع شفاف سازی یکی از عوامل موثر در رشد هر اقتصادی است و به کارآفرینی و سرمایه گذاری کمک می کند. در حال حاضر برخی سرمایه گذاران به دلیل نبود شفاف سازی تمایلی به سرمایه گذاری نداشته و برخی هم به همین دلیل تمایلی به ارائه صورتحساب های خود ندارند.

در اجرای موفقیت آمیز اقتصاد مقاومتی، دیپلماسی نیز نقش موثری دارد. وزارت خارجه در این راستا باید با پیگیری دیپلماسی اقتصادی، تعاملات اقتصادی بیشتری با کشورهای منطقه برقرار کند. زیرا توسعه دیپلماسی منطقه ای و فرامنطقه ای امکان افزایش تجارت خارجی را برای کشور فراهم کرده و از این بایت فرصت های جدیدی را در راستای رشد اقتصادی و اجرای اقتصاد مقاومتی ایجاد می کند.

باید به این نکته توجه کنیم که امروز اقتصاد دنیا یکپارچه و بهم پیوسته است و به طور مثال افزایش یا کاهش تولید انرژی از سوی ایران می تواند در دنیا تاثیر گذاشته و تعادل تجارت و اقتصاد را برهم بزند. اکنون غرب از رشد اقتصادی شرق آسیا نگران است زیرا این منطقه از نبود غرب در بازار ایران بهره زیادی برده و توانسته است جایگاه مناسبی برای خود در بازار ایران فراهم کند. غرب از این بابت ضرر زیادی دیده است بنابراین ایران می تواند از این فرصت استفاده کند وبا ایجاد فرصت برای سرمایه گذاران شرقی و با چرخش به سمت شرق،اثرات تحریم ها را بر غرب افزایش دهد. البته در این بین ایران هم ضرر می کند اما ضرر غرب از ایران بیشتر خواهد بود.در پایان می توان گفت اقتصاد مقاومتی نوعی جنگ خاموش است که باید در این جنگ به حربه های دشمن آگاهی پیدا کرده و به گونه ای عمل کنیم که اثرات توطئه دشمن متوجه خود آنها شود.

دنیای اقتصاد:شکنندگی اقتصاد و لزوم احتیاط در تصمیم گیری

«شکنندگی اقتصاد و لزوم احتیاط در تصمیم گیری»عنوان سرمقاله روزنامه دنیای اقتصاد به قلم دکتر سید مهدی برکچیان است که در آن می خوانید؛دولت یازدهم در حالی شروع به کار کرد که اقتصاد ملی در وضعیت کم سابقه ای از بی ثباتی و ناامیدی نسبت به آینده به سر می برد. تورم بالای ۴۰ درصد در شرایط کسری لجام گسیخته بودجه دولت، تلاطمات شدید ارزی در بستر کاهش شدید درآمدهای ارزی کشور، محدود شدن راه های داد و ستد با دنیا در فضای تنش روزافزون در روابط بین المللی و این همه، در کنار تصمیمات خلق الساعه ای که شوک های مداوم به اقتصاد وارد می کرد، چشم انداز ناامیدکننده ای را برای فعالان اقتصادی ترسیم کرده بود. نرخ رشد منفی ۴۴ درصدی سرمایه گذاری در بخش صنعت در سال ۱۳۹۱ به خوبی نشان می دهد که در آن زمان، فعالان اقتصادی چه برآوردی از آینده داشته اند.

با روی کار آمدن دولت یازدهم، روزنه های امید در اقتصاد ایران نمایان شد. خوش بینی مردم نسبت به انضباط مالی و پولی دولت باعث کاهش تورم انتظاری و نیز کاهش نرخ تورم شد. همچنین امید به بهبود کیفیت سیاست گذاری ها، به رونق بازار بورس و از سکه افتادن بازار ارز و طلا منجر شد. همه اینها در کنار تنش زدایی از روابط بین المللی، فضایی نویدبخش را برای خروج اقتصاد ملی از گرداب رکود تورمی ایجاد کرده است، اما به رغم همه این بهبودها، اقتصاد ایران همچنان در وضعیت شکننده ای به سر می برد. هنوز تحریم های نفتی و بانکی دست نخورده باقی مانده اند؛ بنابراین جریان ورود ارز به کشور دچار اختلال است؛ به رغم روند نزولی، تورم هنوز در رقم کم نظیر 35 درصدی در حال نوسان است؛ اقتصاد در شرایط رکودی است و مشخص نیست که دقیقا چه زمانی به نرخ های رشد مثبت دست پیدا خواهیم کرد و در نهایت اینکه، اگرچه امید به موفقیت مذاکرات هسته ای قابل توجه است، ولی هیچ تضمینی برای آن نیست.

خلاصه سخن آنکه، اگرچه حماسه ملی انتخابات ریاست جمهوری و روی کار آمدن دولت جدید توانسته شدت بحران را کاهش دهد، اما هنوز در چگونگی نگاه فعالان اقتصادی نسبت به آینده نااطمینانی های جدی وجود دارد. چنین شرایطی، اقتضائات ویژه ای را در نحوه تصمیم گیری های اقتصادی ایجاب می کند. هر تصمیم یا حتی هر سخنی می تواند شرایط را به سرعت ملتهب کند. به هر حال بیمار اتاق سی سی یو مراقبت های متفاوتی را می طلبد و حتی نحوه گفت وگو با این بیمار نیز مستلزم آداب خاصی است. تجربه قیمت گذاری خوراک گاز پتروشیمی ها از سوی مجلس در روزهای گذشته شاهدی بر این مدعا است. تردیدی نیست که ذخایر هیدروکربنی، ثروتی ملی و بین نسلی هستند و دولت باید این منابع را با بیشترین قیمت ممکن به فروش برساند و از این جهت، البته نیت نمایندگان محترم مدافع این مصوبه قابل دفاع و ستایش است، اما با عنایت به آنچه در ابتدای نوشتار اشاره شد این گونه تصمیمات می تواند اثرات منفی قابل توجهی بر اقتصاد کشور وارد سازد. در این ارتباط به چند نکته اشاره می کنم:

1- جهش ناگهانی و دور از انتظار نرخ خوراک پتروشیمی ها، ضمن در نظر گرفتن سقف سود برای این صنعت، باعث کاهش سود انتظاری این صنعت و کاهش ارزش سهام شرکت های پتروشیمی در بازار سرمایه شده و به روشنی اثر منفی خود بر کل بازار سرمایه را نشان داده است. چنین تصمیماتی، از آنجا که به طور مستقیم بر رونق بازار بورس اثر منفی می گذارند، بر روند ایجاد ثبات در سطح اقتصاد کلان اثر منفی خواهند گذاشت و احتمال سرازیر شدن نقدینگی به بازار طلا و ارز و ایجاد تنش و بی ثباتی در این بازارها و به تبع آن، کل اقتصاد را افزایش خواهند داد.
2- در اینجا به این موضوع نمی پردازم که آیا اصولا شأن مجلس، ورود به بحث قیمت گذاری کالا و خدمات است یا اینکه بهتر می بود مجلس این گونه امور را که از جنس تصمیمات اجرایی است به دولت واگذار می کرد، بلکه مایلم بر این امر تاکید کنم که ثبات اقتصادی در گرو اعتماد فعالان اقتصادی به قول و فعل سیاست گذاران است. اینکه پیشنهادی به این اهمیت و با این سطح از تاثیرگذاری، به رغم مخالفت دولت و کمیسیون تلفیق، در صحن علنی مجلس به تصویب می رسد و سرنوشت سرمایه گذاری حجم وسیعی از مردم را تحت تاثیر قرار می دهد، انعکاس مناسبی در اقتصاد نخواهد داشت. به ویژه، در شرایطی که رئیس جمهور با پیشنهاد قیمت های ترجیحی خوراک پتروشیمی ها به اجلاس داووس سفر کرده و قصد جذب سرمایه گذاری های خارجی به این بخش را داشته است. این تصمیمات، ضمن نمایش ناهماهنگی در مجموعه تصمیم سازان حاکمیت، اعتماد مردم را نسبت به قول های دولتمردان کاهش داده و ریسک سرمایه گذاری را افزایش خواهد داد. از این منظر، چنین تصمیماتی اثرات مخربی را بر روند جذب سرمایه های داخلی و خارجی در اقتصاد ملی و رشد اقتصادی برجای خواهد گذاشت.

3- نکته شایان توجه دیگر اینکه، مجلس نرخ خوراک گاز را بین چهار تا پنج برابر افزایش داده است. همان گونه که افزایش شوک آور قیمت حامل های انرژی در اجرای مرحله دوم هدفمندی به درستی مورد انتقاد نمایندگان محترم بوده و البته بر اساس همین دلایل، دولت نیز سیاست خود را بر مبنای تدریجی بودن افزایش قیمت حامل ها طراحی کرده، افزایش شوک آور قیمت خوراک گاز نیز به طور مشابهی محل سوال و ایراد است.

4- در حال حاضر، مجموعه عوامل داخلی و خارجی، سرمایه گذاری و تولید را در اقتصاد ایران، به امری پرمخاطره تبدیل کرده اند. در شرایط رکود پردامنه کنونی و ارزیابی منفی فعالان اقتصادی نسبت به آینده، دولت باید از همه ابزارهای در دست خود برای حمایت و تشویق تولید استفاده کند؛ بنابراین به جای اینکه به موضوع تخفیف نرخ خوراک پتروشیمی صرفا از منظر اعطای رانت نگاه شود، باید آن را به عنوان یک مشوق برای جذب سرمایه های داخلی و خارجی به سمت صنعتی دید که مزیت نسبی کشور ما محسوب می شود. این صنعت با توان صادراتی و ارزآوری مطلوب خود می تواند به تحرک اقتصاد ملی کمک شایانی کند. خلاصه آنکه، پیشنهاد نرخ ۱۵ و سپس 13 سنت برای خوراک پتروشیمی ها، حتی اگر فرصت اجرا شدن پیدا نکند، از طریق القای بی ثباتی در سیاست گذاری های اقتصادی و ناهماهنگی در مجموعه تصمیم سازان، اثر منفی خود را بر ارزیابی آحاد اقتصادی در مورد شرایط کسب و کار گذارده و تاثیر خود را بر کاهش ارزش بازار سرمایه نشان داده است. در صورتی که این تصمیم در عمل نیز محقق شود، از طریق کاهش سودآوری یکی از ارکان بازار سهام ایران، باعث کاهش رونق بازار سرمایه خواهد شد و احتمال تحریک بازارهای موازی از جمله طلا و ارز را افزایش خواهد داد. تعیین قیمت نهایی خوراک گاز پتروشیمی ها بحثی فنی و پیچیده است و نیازمند مطالعات گسترده ای است؛ اگرچه کسی از قیمت فعلی خوراک گاز دفاع نمی کند، اما هر قیمت بهینه ای که برای خوراک گاز در نظر گرفته شود لازم است که قیمت های فعلی خوراک در یک برنامه چند ساله و به صورت تدریجی به قیمت نهایی نزدیک شود. در عین حال که افزایش های شدیدتر قیمت خوراک گاز را می توان به شرایط رونق و ثبات اقتصادی در سال های آینده موکول کرد.