باربی در سال 1959 توسط کارخانه ماتل در آمریکا متولد شد. او لاغر اندام
بود، با موهای بلوند، پوست سفید و خانه ای ایده آل به رنگ صورتی. اصلا همه
چیز این عروسک ایده آل به نظر می آمد. تنها چیزی که شاید ایده آل نبود،
تاثیر آن روی دختربچه هایی بود که با باربی همبازی می شدند. یک دختربچه 10
ساله ساعت ها با عروسکش بازی می کند، لباس تن عروسکش می کند، موهای طلایی
رنگش را شانه می کند، با او غذا می خورد و با او به خواب می رود و معمولا
کسی که ما اغلب اوقاتمان را با او سپری می کنیم بیشترین تاثیر را رویمان می
گذارد. این عروسک ها با لباس هایی که به تن دارند، نقش های متنوعی بازی می
کنند، مانند نقش معلم، ورزشکار یا دامپزشک اما هرگز شغل اولشان را کنار
نمی گذارند، مانکن بودن!
بعضی ها معتقدند باربی دختربچه ها را هم
برای مانکن شدن تحت فشار می گذارد. بچه ها تصور می کنند برای مقبول بودن
باید مانند باربی لاغر اندام باشند و مانند باربی لباس بپوشند و اگر
نتوانند مانند باربی لاغر باشند، فکر می کنند بدقواره هستند. اینجاست که بد
غذا خوردن و سوءتغذیه یا عدم اعتماد به نفس آغاز می شود. هشت میلیون نفر
در آمریکا، وطن باربی، دچار سوء تغذیه هستند و تنها 15 درصد این هشت میلیون
نفر را مردها تشکیل می دهند، 80 درصد زنانی که دچار سوء تغذیه هستند، زیر
20 سال هستند. خیلی از آنها اعتراف کرده اند که از سن شش سالگی نگرانی در
مورد ظاهرشان شروع شده و این سنی است که اولین عروسک باربی شان را هدیه می
گیرند.
در
سال 1965 شرکت ماتل باتربی جدیدی وارد بازار کرد که همراهش ترازوی اسباب
بازی داشت. ترازو وزن 49 کیلوگرم را نشان می داد و کتاب «چگونه وزن کم
کنیم» هم داخل جعبه عروسک بود. داخل کتاب باربی این جمله به چشم می خورد:
«غذا نخورید!»
البته مشکل فقط وزن و هیکل باربی نیست. باربی شهرتش
را مدیون مدل مو و مدل آرایش و لباس هایش هم بود. بنابراین دخترها ساعت ها
وقت شان را جلوی آینه می گذاشتند و موهایشان را با اتوی مو می سوزاندند تا
مثل باربی موهای لخت داشته باشند و بعد التماس پدر و مادرشان می کردندکه
برایشان لباس های مارک بخرند.
باربی اسباب و وسیله زیادی همراه
دارد؛ کیف، کفش، شانه، کمد لباس ... و از همه مهمتر خانه صورتی رنگ بی
ایرادش. هستند کسانی که میلیون ها دلار خرج می کنند تا خانه شان ار شبیه
خانه باربی کنند، به همراه استخر و لوسترهای پرشکوه در توالت ها و لوگو
باربی روی کاغذ دیواری ها...
رقیب سوری باربیدر
سال 2002 عربستان سعودی فروش باربی را به خاطر مغایرت با ارزش های اسلامی
ممنوع کرد. همان سال شرکت «نیوبوی دیزاین» در سوریه با زیرکی و به موقع
عروسکی مشابه باربی به نام «فولا» وارد بازار کشورهای اسلامی کرد. فولاد به
معنای گل خوشبویی است که فقط در همان منطقه یافت می شود. فولا به جای چشم
های آبی وموهای بور باربی، چشمانی تیره رنگ و موهایی سیاه دارد. جعبه فولا
مثل جعبه باربی ورتی رنگ است اما تمامفولاها باحجاب هستند. بسته به پوشش هر
کشوری فولاد هم همان را انتخاب می کند. در عربستان فولا عبای مشکی دارد و
در کشورهای مثل مصر مانتو و روسری روشن.
فولا
به سرعت جایش را در بازار باز کرد و با وجود قیمت نه چندان ارزانش (16
دلار) پرفروش ترین اسباب بازی کشورهای مسلمان شد. حتی مسلمانان ساکن آمریکا
و کانادا به اقوام خود که به آنجا سفر می کنند، سفارش فولادمی دهند. به
سختی می توان وارد مغازه ای در مصر، اردن یا قطر شد و مارک فولا را روی
خوراکی ها یا پوشک بچه ها پیدا نکرد. دختربچه های مسلمان شیفته او شده اند و
والدین آنها که از خریدن باربی اکراه داشتند، حالا با میل و رغبت فولا را
برای دخترشان می خرند. داخل همه جعبه های فولا یک جانماز کوچک صورتی پیدا
می شود. برای بچه هایی که می خواهند شبیه عروسکشان شوند، جانمازهای صورتی و
روسیری های کوچک صورتی عین مال فولاد به فروش می رسد.
فولا اولین
عروسکی نیست که با حجاب تولید شده. قبل از آن شرکت آمریکایی ماتل عروسک
باحجاب نصفه و نیمه ای به نام لیلا درست کرده بود. شرکت دیگری در میشیگان
عروسک باحجابی برای مسلمانان ساکن در آمریکا و انگلیس به نام رضانه درست
کرده بود. اگر از دارا و سارا بگذیم، جمیلا، صغیرا، فاطمیا و آمنه رقبای
باحجاب فولا هستند، رقبایی که به گرد او هم نمی رسند.
شاید به گفته
فواض آیدین، مدیر برند نیوبوی، دلیلش این باشدکه خالق فولا درک بهتری از
بازارش داشته است. «مسئله فقط گذاشتن روسری یا عبا بر سر یک عروسک نیست. ما
باید شخصیتی خلق کنیم که بچه ها و والدین با آن ارتباط برقرار کنند. در
تبلیغات فولا شخصیتی صادق، متواضع و با محبت معرفی می شود که به پدر و
مادرش احترام می گذارد. فولاهای ما یا معلم هستند یا خانم دکتر، تا دختربچه
ها را به این دو حرفه علاقمند کنیم، چون این برای زنان مناسبتر است.»
در
کانال های عربی تبلیغ این عروسک دائما پخش می شود و صدای بچگانه ای به
زبان عربی می خواند: «او به زودی کنارم می آیدو سنگ صورم می شود.» و همزمان
فولا را نشان می دهند که قبل از طلوع آفتاب بیدار می شود و نماز صبحش را
به جا می آورد و بعد برای دوستش کیک می پزد و شب هنگام کتاب می خواند. این
تبلیغ با این جمله به پایان می رسد: «وقتی فولاد را بیرون از خانه می برید،
یادتان نرود عبایش را تنش کنید.»
اما همه کشته مرده فولا نیستند.
فولا یک مشکل اساسی دارد؛ از همه اینها گذشته او همچنان یک باربی است!
اگرچه موهایش بور نیست اما همچنان سفیدپوست است و ظاهر مانکن ها را دارد.
هیچ فولای سیاه پوست یا زردپوستی وجود ندارد. هیچ فولای مهندس یا فضانوردی
هم وجود ندارد. فولاد که قرار بود نقطه مقابل باربی باشد، حالا بیشتر
اقتباسی از باربی است. به نظر می رسد روزگاری که اسباب بازی برای رشد
خلاقیت کودکان ساخته می شد، به پایان رسیده. حالا اهداف خاصی همراه با
عروسک در جعبه بسته بندی می شوند.
باربی چاق و چله هنوز تولید نشده
بلکه ایده ای است که با فتوشاپ درست شده و در فیس بوک منتشر شده است. با
این توضیح «آیا شرکت تولیدکننده نباید عروسک چاق درست کندکه به واقعیت مردم
آمریکا نزدیکتر است؟ موافق هایش لایک کنندو مخالف هایش کامنت بگذارند.»
این پست 40000 لایک گرفته بود.
*مجله چلچراغ
بعدیاش مزخرف بود.