به گزارش
ایران اکونومیست، هر چند از هدفمند کردن یارانه ها در سال
های گذشته به عنوان جراحی بزرگ اقتصادی نام برده می شد و اقدامات زیادی نیز
در راستای آن انجام شد، اما به اعتقاد کارشناسان اقتصادی و مسوولان دولت
یازدهم نحوه اجرای هدفمند کردن یارانه ها به گونه ای بود که آثار منفی
همانند تورم 40 درصدی، رشد بیکاری، کاهش تولید و غیره را برای اقتصاد ایران
به ارمغان آورد.
حال دولت یازدهم که حدود 100 روز از عمر فعالیتش
می گذرد در پی چاره جویی برای رفع این مشکلات است و راهکارهای مختلفی را
بررسی می کند تا بتواند مشکلات ناشی از اجرای این قانون را جبران کند.
با
روی کار آمدن دولت یازدهم، ˈعلی طیب نیا ˈ وزیر امور اقتصادی و دارایی خبر
از کسری منابع پرداخت یارانه ها ماهانه حدود یک هزار میلیارد تومان داد و
گفت: در حال حاضر، برای تامین منابع هدفمندسازی یارانه ها با مشکلات جدی
مواجه هستیم، زیرا ماهانه حدود سه هزار و 500 میلیارد تومان به صورت نقدی
به خانوارها پرداخت می شود، در حالی که درآمد ناشی از افزایش قیمت حامل های
انرژی که باید در این مسیر پرداخت شود، فقط ماهانه حدود یک هزار و 500
میلیارد تومان است.
علاوه بر این تزریق ماهانه نقدینگی که نتیجه آن
رشد نرخ تورم است نیز وضعیت معیشت قالب افراد جامعه را با مشکلاتی در سال
های اخیر مواجه کرد.
این مشکلات سبب شد تا تیم اقتصادی دولت یازدهم
به دنبال راهکارهایی برای جبران این کسری و کنترل تورم برآیند و در قدم اول
پیشنهاد حذف سه دهک به مجلس ارایه شد، اما این پیشنهاد با وجود موافقت
کمیسیون اقتصادی مجلس در نهایت در صحنه علنی مجلس رای نیاورد. البته دولت
نیز دستیابی به اطلاعات دهک های پر درآمد را کاری سخت عنوان کرد و در نهایت
این طرح در حال حاضر مغفول مانده است.
اما این روزها زمزمه های
پیشنهاد جدیدی مبنی بر ارایه بن کارت به جای یارانه نقدی ارایه شده است و
برخی این روش را راهکار مناسبی برای جمع آوری نقدینگی و در نهایت کنترل
تورم اعلام کرده اند.
ˈغلام علی جعفرزاده ایمن آبادی ˈ عضو
کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در این خصوص با اشاره به برگزاری
جلسات متعدد دولت و مجلس با محوریت بررسی حذف یارانه نقدی گفته است که سال
آینده پرداخت یارانه به صورت غیرنقدی خواهد بود.
وی افزود: با توجه
به اثرات مخرب پرداخت یارانه نقدی که باعث افزایش حجم نقدینگی و کاهش ارزش
پول ملی می شود و همچنین یارانه در محلی که باید مصرف نمی شد، تصمیم
کارشناسان مجلس و دولت بر این است که در نوع پرداخت این یارانه بازنگری
شود.
جعفرزاده ایمن آبادی در مورد نحوه اجرای این طرح هم می گوید:
می توان از کارت های اعتباری یا سیستم های الکترونیکی استفاده کرد، گرچه،
هنوز در مورد نوع پرداخت صحبتی نشده است.
همچنین ˈغلامرضا مصباحی
مقدمˈ رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس معتقد است که دولت اگر به
جای یارانه نقدی بن کالا ارائه دهد قطعا برای دهک های پایین جامعه مفیدتر
خواهد بود.
وی درباره کسری ۱۴ هزار میلیارد تومانی بودجه هدفمندی گفت: ارائه لایحه از سوی دولت بهترین روش جبران کسری بودجه هدفنمندی است.
وی
در پاسخ به این سوال که، آیا جایگزین کردن بن کالا با یارانه نقدی در
دستور کار دولت است یا خیر؟ گفت: اصولا پرداخت یارانه به صورت نقدی را
بهترین روش نمی دانیم، به دلیل اینکه آفت هایی را به همراه دارد.
مصباحی
مقدم افزود: دولت اگر بتواند به خانواده هایی که تحت پوشش نهادهای حمایتی
هستند یا اینکه مشمول نهادهای حمایتی می شوند، اما در حال حاضر تحت پوشش
این نهادها نیستند بن کالا ارائه دهد، قطعا برای آنها مفیدتر خواهد تا
اینکه یارانه به صورت نقدی پرداخت شود که گاهی سرپرستان برخی از این
خانوارها که شایستگی ندارند، این یارانه ها را بر خلاف اهداف هدفمند کردن
یارانه ها مصرف کنند.
این نماینده مردم ادامه داد: اگر دولت بخواهد به جای یارانه نقدی بن کالا ارائه دهد قانون مانع آنها نیست.
هر
چند اظهاراتی از سوی برخی از نمایندگان مجلس در این خصوص ارایه شده است،
اما باید این مطلب را مد نظر قرار داد که هنوز هیچ یک از مسوولان دولتی در
خصوص این پیشنهاد اظهار نظری نکرده اند.
همچنین برخی از اعضای
کمیسیون برنامه و بودجه نیز در گفت و گو هایی با خبرنگار ایرنا از این طرح
اظهار بی اطلاعی می کنند و تنها این نکته را متذکر می شوند که شاید دولت
گمانه زنی هایی را با برخی از اعضای کمیسیون انجام داده باشد، اما تا کنون
گزارشی در این خصوص در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس مطرح نشده است.
همچنین
ˈایرج ندیمیˈ عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در این خصوص به خبرنگار ایرنا،
گفت: دولت یازدهم هنوز لایحه و یا گزارشی را برای جایگزینی بن کالا به جای
یارانه نقدی به مجلس ارایه نکرده است، اما به نظر می رسد که دولت پرداخت
غیر نقدی یارانه را ترجیح می دهد.
وی با اشاره به کسری 14 هزار
میلیارد تومانی بودجه هدفمندی یارانه ها تصریح کرد: مجلس در قانون هدفمندی
یارانه ها به دولت هم امکان پرداخت نقدی و هم غیر نقدی یارانه ها را داده
است و به همین خاطر دولت می تواند پرداخت های غیرنقدی همانند بن کالا را
جایگزین پرداخت نقدی کند.
ندیمی اظهار داشت: البته به دلیل اینکه
دولت برای جبران کسری هدفمندی یارانه به مجلس لایحه ارسال نکرد، کمیسیون
برنامه و بودجه در جریان بررسی لایحه اصلاح بودجه 92 پیشتاز شد تا حذف بند
30 درصد از اقشار را در اصلاحیه بودجه امسال مطرح کند و مشکل کسری بودجه در
پرداخت یارانه ها را برطرف کند، اما مجلس به آن رای نداد.
همچنین
ˈمهدی تقویˈ یک کارشناس مسایل اقتصادی نیز در این خصوص به خبرنگار ایرنا،
گفت: ارایه بن کالا به مردم مزایای چندانی را برای دولت و مردم ندارد، زیرا
بن کالا حق انتخاب را از مردم می گیرد.
وی در خصوص جمع آوری
نقدینگی در قالب طرح بن کالا نیز اظهار داشت: این طرح نمی تواند در زمینه
جمع آوری نقدینگی نیز تاثیر به سزایی داشته باشد، زیرا در نهایت باید در
بخشی از زنجیره تولید تا عرضه وجوه جا به جا شود و تنها این طرح جا به جایی
وجوه را در بخش های مختلف تغییر می دهد.
این استاد دانشگاه علامه
طباطبایی ادامه داد: علاوه بر این امر اگر دولت ارایه بن کالا را از طریق
بن کارت و یا از روش های ارایه بن دنبال کند، هزینه تولید و توزیع بن کارت و
یا هر بن دیگری بر دوش دولت می افتد.
تقوی خاطر نشان کرد: بر همین
اساس از آنجایی که برای خرید با بن کالا نیز باید پول از طریق دولت تزریق
شود، این طرح باز هم نمی تواند در جمع آوری نقدینگی موثر باشد و اثری بر
تورم نیز نخواهد داشت.
وی، وظیفه دولت را افزایش رفاه اقتصادی و
اجتماعی شهروندان دانست و گفت: نحوه اجرای هدفمند کردن یارانه ها توسط دولت
نهم و دهم به گونه ای بود که فشار معیشتی را بر مردم افزایش داد.
