به گزارش ایران اکونومیست,اگر بپرسيد مهمترين جزء يك لبخند زيبا چيست قطعاً همه مي گويند دندان سالم و زيبا. اما در كنار سلامت و زيبايي دندان ها، سلامت و فرم لثه ها نيز از اهميت فوق العاده اي برخوردار است در حدي كه زيباترين دندان ها اگر با لثه اي بيمار و عفوني احاطه شوند نه تنها لبخند زيبايي نمي سازند بلكه به دليل عفونت لثه يا تحليل رفتن آن جلوه خود را نيز از دست داده و صاحب چنين دندان و لثه اي قطعاً لبخند زيبايي نخواهد داشت. لثه بافتي است كه معمولاً تا دچار مشكلي مانند خونريزي يا تحليل شديد نشود كسي به آن توجه نمي كند و همين عاملي براي پيشرفت موذيانه و آرام آرام بيماري هاي لثه است.
۱. ويژگي يك لثه سالم
لثه سالم صورتي رنگ بوده و سفت و محكم به استخوان زيرين چسبيده و نمايي شبيه پوست پرتقال دارد يعني دانه دانه است. از طرف ديگر لثه سالم فاقد تورم، قرمزي و خونريزي بوده و در محل تماس با دندان كاملاً صاف و داراي لبه تيز است كه اصطلاحاً به آن لبه چاقويي مي گويند. رنگ صورتي لثه سالم در برخي افراد كه رنگ چهره تيره دارند، ممكن است به صورت لكه هاي قهوه اي رنگ ديده شود. اگر ساير علائم لثه سالم وجود دارد و فقط رنگ آن قهوه اي است اين لثه سالم است.
۲. همه دردسرها به خاطر پلاك
ما در حرفه دهان ۲ بيماري عمده داريم؛ پوسيدگي و بيماري لثه و بافت هاي نگهدارنده دندان. هر دوي اينها هم به دنبال تشكيل پلاك ميكروبي روي سطوح دندان ايجاد مي شوند. پلاك ميكروبي لايه اي بي رنگ است كه روي سطوح سخت محيط دهان (مثل دندان يا روكش) تشكيل مي شود. پلاك ميكروبي در ابتداي تشكيل قابل رويت نيست و به راحتي با مسواك زدن پاك مي شود ولي شستشو فقط با آب يا دهانشويه هاي معمولي آن را پاك نمي كند بنابراين بايد براي پاك كردن آن از وسايلي مكانيكي مانند مسواك و خميردندان و نخ دندان استفاده كرد. اگر پلاك ميكروبي هر روز يا در مراحل اوليه از سطح دندان تميز نشود، املاح موجود در بزاق و مواد غذايي در آن رسوب كرده و منجر به ايجاد جرم مي شود كه يك بافت سفت و سخت است.
۳. متهم اصلي
جرم در واقع يك كانون عفوني است. جرم دندان علاوه بر اينكه براي لثه و بافت هاي نگهدارنده دندان بيماري زا بوده و باعث ايجاد عفونت مي شود، به دليل داشتن سطحي ناهموار منجر به تجمع بيشتر پلاك نيز مي شود و همين پلاك عفونت و التهاب لثه و بافت هاي نگهدارنده دندان (مثل استخوان نگهدارنده دندان) را تشديد مي كند. با عمل جرم گيري تعداد اين ميكروب ها در دهان به مراتب كمتر مي شود. برخلاف تصور بسياري از مردم، جرم با مسواك زدن پاك نشده و براي برداشتن آن بايد بيمار به دندانپزشك مراجعه كرده و وي با ابزار دستي يا ماشيني براي بيمار عمل جرم گيري را انجام دهد.
۴. آيا جرم گير به دندان صدمه مي زند
اين شايد رايج ترين پرسشي است كه يك دندانپزشك در طول دوران كاري خود با آن روبرو مي شود. بايد گفت اين تصور كاملاً غلط است. عمل جرم گيري به هيچ وجه براي دندان مضر نيست و باعث صدمه زدن به دندان يا برداشت ميناي دندان نشده و به هيچ وجه قادر به تراش دادن دندان نيست. در واقع قدرت اين دستگاه ها كمتر از حدي است كه بتواند ميناي دندان را بردارد.
۵. از كجا بفهميم لثه دچار مشكل است
علائم بيماري لثه كه به صورت متداول افراد را به سمت درمان سوق مي دهد مي تواند يك يا تركيبي از موارد زير باشد:
تغيير رنگ لثه به سمت قرمزي، خونريزي لثه هنگام مسواك زدن يا خوردن مواد خوراكي سخت مانند سيب يا هويج، جدا شدن لثه از دندان، بو و طعم بد دهان، لقي دندان ها، حركت و چرخش دندان از محل اوليه خود، گير غذايي، احساس فشار بين دندان ها و آرامش آن پس از استفاده از خلال يا نخ دندان.
نكته مهم اينكه در اغلب موارد درد وجود ندارد و اين قضيه باعث بي توجهي بسياري از بيماران مي شود اما با مشاهده علائم اوليه و درمان آن مي توان از عوارض جدي از دست دادن دندان جلوگيري كرد.
۶. وقتي فقط لثه عفوني است
اگر عفونت و التهاب تنها به بافت لثه محدود باشد به آن ژنژويت مي گويند. ژنژويت خفيف ترين نوع از بيماري هاي لثه است كه باعث ايجاد لثه اي متورم و قرمز شده كه به آساني خونريزي مي كند. اين نوع بيماري عموماً متعاقب كنترل نامناسب بهداشت دهان ايجاد شده و به دليل اينكه التهاب به بافت هاي زيرين (استخوان و الياف نگهدارنده دندان) نفوذ نكرده با جرم گيري و رعايت كامل بهداشت دهان درمان شده و عوارض آن كاملاً برگشت پذير است.
۷. وقتي كارد به استخوان مي رسد
با گذشت زمان و عدم درمان ژنژويت، پلاك به فضاي زير لثه گسترش پيدا كرده و مواد سمي حاصل از ميكروب هاي پلاك به همراه واكنش هاي التهابي بدن باعث تخريب استخوان و بافت هاي نگهدارنده دندان شده و در نهايت باعث لقي دندان و از دست رفتن آن مي شود. در اين حالت بيمار دچار پريودونتيت شده است. اين مراحل نيز عموماً كند و بدون درد پيش مي رود. پريودنتيت زيرگروه هاي متعددي دارد كه عمده ترين آنها شامل اين موارد است: پريودنتيت مزمن كه معمولاً در افراد بالاي ۴۰ سال بروز مي كند، پريودنتيت پيشرونده در سنين پايين و گاهي با پيش زمينه فاميلي و ژنتيك و نيز پريودنتيت مرتبط با بيماري هاي سيستميك مانند ديابت، بيماري هاي قلبي ـ عروقي و بيماري هاي تنفسي.
۸. پوليش كنيد، زيبا شويد
بيماري هاي لثه با روش هاي جراحي يا غير جراحي قابل درمان هستند. در روش هاي غير جراحي درمان هاي غير تهاجمي و كم هزينه در جهت كسب سلامت بافت هاي نگهدارنده دندان است. اين امر در بعضي موارد با درمان هايي مانند جرم گيري و پوليش كردن دندان ها و گاهي به دنبال ـآن استفاده از درمان هاي كمكي و جانبي مانند دهانشويه ها و تجويز موضعي يا سيستميك دارو به دست مي آيد. بسياري از بيماران ممكن است نياز به درمان ديگري نداشته باشند و تنها نيازمند معاينات متناوب و درمان هاي نگهدارنده جهت حفظ سلامت و لثه و زيبايي لبخند خود باشند. زماني كه درمان هاي غير جراحي نتواند سلامت لثه را بازيابي كند يا زماني كه بافت نگهدارنده دندان به حدي تخريب شده كه با درمان هاي غير جراحي قابل ترميم نباشد جراحي لثه به منظور بازسازي آناتومي بافت هاي نگهدارنده و نيز برقراري شرايط مناسب جهت انجام بهداشت دهان مطلوب ضروري است. به طور كلي ۴ نوع درمان جراحي لثه داريم كه شامل جراحي هاي حذف پاكِت، درمان هاي بازسازي كننده، جراحي افزايش طول تاج و پيوند بافت نرم است.
۹. جراحي هاي زيبايي لثه
گاهي اوقات جدا از درمان بيماري هاي لثه از درمان هاي جراحي به عنوان درمان زيبايي نيز استفاده مي شود. مثلاً در برخي افراد موقع خنده مقدار زيادي از لثه ديده مي شود و دندان ها نيز كوتاه هستند. در اين موارد جراح مي تواند با جراحي افزايش طول تاج روي بخشي از لثه كه هنگام لبخند ديده مي شود و استخوان زير آن مشكل را برطرف كند. در اين روش بافت لثه و استخوان تغيير شكل داده شده تا سطح بيشتري از دندان نمايان شود. در بعضي موارد نيز به دليل وسعت پوسيدگي يا شكستگي دندان به زير لثه يا عدم وجود نسج دندان جهت گير كافي روكش، جراحي افزايش طول تاج انجام مي شود تا با تنظيم و تصحيح سطح لثه و استخوان درمان ترميمي، زيبايي يا پروتز مناسب انجام شود.
۱۰. تنها راه چاره
تنها راه پيشگيري از بيماري هاي لثه و البته پوسيدگي دندان، برداشت مكانيكي روزانه و دقيق پلاك ميكروبي است كه با مسواك زدن و نخ كشيدن به دست مي آيد. اگر موفق به پيشگيري از تشكيل پلاك نشويم تجمع پلاك منجر به پوسيدگي دندان و تخريب پريودنشيم (بافت نگهدارنده دندان) و نيز تبعات شناخته شده آن از قبيل بيماري هاي قلبي ـ عروقي، تولد زودرس نوزاد يا تولد نوزاد كم وزن و... مي شود.
۱۱. جرم گيري تنها فايده ندارد
درمان هاي جراحي و غير جراحي و به دنبال آن تركيبي از بهداشت دهان مناسب و نيز معاينات منظم زمان بندي شده باعث افزايش شانس نگهداري دندان هاي طبيعي و كاهش ابتلا به مشكلات پزشكي مرتبط با بيماري لثه مي شود.
يك نكته مهم اينكه جرم گيري و جراحي لثه واكسن نيست و در صورت عدم رعايت بهداشت دهان مطلوب و معاينات منظم پس از درمان امكان عود مجدد بيماري بسيار زياد است. اين مشكلي است كه متاسفانه در بسياري از بيماران ديده مي شود چون بعد از جرم گيري با جراحي تصور مي كنند ديگر دچار چنين مشكلي نخواهند شد و در نتيجه بهداشت خود را به درستي رعايت نمي كنند.
سيب سبز/ شماره ۹۵
بینهایت مفید بود.