خبر «تولید اسکناس ۱۰ هزار تومانی جدید و رونمایی ۳ اسکناس دیگر تا پایان سال» منتشر شد و گام جدی دولت در تحقق تغییر واحد پول ملی بار دیگر به منصه ظهور گذاشته شد.
بانک مرکزی در اقدامی پیش‌دستانه اقدامات لازم برای تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان را در دستور کار قرار داده تا در صورت تایید نهایی این لایحه از سوی شورای نگهبان، لازم به امحای حجم بالایی از اسکناس‌ها نباشد.
همانطور که رییس سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی در گفت‌وگو با ایبِنا اظهار کرده است: در صورت تصویب لایحه مذکور، یکی از سناریوهای پیش رو این بود که به یکباره تمام اسکناس های کشور جمع آوری و جای خود را به اسکناس های جدید بدهند که در این صورت میلیون ها قطعه اسکناس پیش از پایان عمر مفید خود به دلیل تغییر واحد پولی می بایست امحاء و باز تولید شوند. در حالی که با تدبیر انجام شده توسط بانک مرکزی گونه ای از اسکناس موسوم به «اسکناس‌های بین نسلی» تولید شد که در صورت اجرای پروژه و تغییر واحد پولی از ریال به تومان و یا حتی استمرار وضعیت موجود، واجد منافع متعددی خواهد بود.
برهمین اساس در تازه‌ترین اقدام، اسکناس ۱۰ هزار تومانی جدید با ۴صفر کمرنگ چاپ و رونمایی شد. البته قرار است به زودی از ۳ اسکناس دیگر و همچنین ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی جدید با ۴ صفر کمرنگ نیز رونمایی شود.
حذف صفرها از واحد پول ملی درحالی سالهاست به موضوعی تبدیل شده که برخی آن را مثبت ارزیابی می‌کنند و برخی دیگر، رای به بی‌ثمر بودن این طرح می‌دهند. اما آنچه که واضح است، این اتفاق شاید تاثیر چشمیگری که انتظار می رود بر کاهش تورم و پایین آمدن نرخ‌ها نداشته باشد که البته سیاستگذار پولی هم از اجرای این طرح، چنین هدفی را دنبال نمی کند؛ اما موضوع مهم جو روانی جامعه، سهولت در مبادلات پولی و همچنین امور حسابداری و از همه مهم تر کاهش هزینه چاپ اسکناس است که می توان از اجرای این طرح انتظار داشت.
در همین باره دکتر عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی اردیبهشت ماه امسال گفته بود: «۸میلیارد اسکناس در گردش داریم که ۵ میلیارد از آن کمتر از ۲ هزار تومان است و با این تغییر سکه های یک و دو تومانی را به جریان می‌اندازیم؛ در حال حاضر سالانه یک میلیارد اسکناس امحا می‌کنیم که هزینه سالیانه آن ۴۰۰ میلیارد تومان است. به اعتقاد دکتر همتی، حذف صفر اثری بر تورم ندارد و تورم در این مقوله، علت است نه معلول.»
بنابراین حذف ۴ صفر می‌تواند موجب کاهش حجم اسکناس، کاهش هزینه چاپ و امحای اسکناس، سادگی مبادلات و ترازنامه‌های مالی و تقویت پول ملی به‌طور اسمی شود. همچنین برخی کارشناسان بر این باورند که تعداد صفر بالای واحد پول ملی به اصطلاح توهم پولی نزد آحاد جامعه را بالا می‌برد که در نتیجه به انتظارات تورمی هم دامن خواهد زد.
طرح تغییر واحد پول ملی و حذف صفرها به سال‌های دور باز می‌گردد؛ اما اجرای این طرح مجددا در دهه ۹۰ مطرح شد و در نهایت هم مرداد سال گذشته هیات دولت حذف چهار صفر از پول ملی را تصویب کرد و این لایحه به مجلس ارسال شد و نمایندگان خانه ملت نیز، کلیات لایحه دولت را تصویب کردند. سرانجام در اواخر فروردین‌ماه ۹۸ پس از تصویب دولت و تایید مجلس شورای‌اسلامی این طرح گام دیگر به مرحله اجرا نزدیک شد.
در گام دیگر، در اردیبهشت ماه ماده واحده تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان و حذف چهار صفر تصویب و بر اساس این ماده واحده «با حذف چهار صفر از پول ملی، ریال به تومان تغییر می‌کند و بر اساس لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی کشور هر تومان معادل ۱۰هزار ریال و اضعاف آن قران خواهد بود و هر تومان معادل ۱۰۰ قران شود.
با تصویب این لایحه، دولت وارد فاز جدی‌تر شد، به نحوی که به تازگی بانک مرکزی در اقدامی هوشمندانه اسکناس‌های جدیدی با عنوان اسکناس‌هایی بین‌نسلی منتشر کرد که به افراد این امکان را می‌دهد تا هم در سیستم کنونی از این اسکناس‌ها استفاده کنند و هم بعد از اجرای طرح حذف صفرها، این اسکناس‌ها قابل‌استفاده باشند.
مزیت این اتفاق این است که اسکناس‌های جدید تا پایان عمر خود قابل‌استفاده هستند و به‌دلیل ساختار خاص طراحی شده دیگر نیازی به جمع‌آوری یکباره اسکناس‌ها وجود ندارد و به‌صورت خودکار این اسکناس‌ها در پایان عمر مفید از چرخه خارج خواهند شد. به عبارت دیگر در صورت اجرای پروژه مذکور، اسکناس‌های یادشده می‌توانند تا پایان عمر مفید خود در چرخه پرداخت باقی بمانند تا هزینه جدیدی از حیث جمع‌آوری و بازتوزیع «اسکناس تومان» به کشور تحمیل نشود.
رییس سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی در این باره گفته است: پروژه ۱۰هزار تومانی و ۱۰۰ هزار تومانی جدید نیز در قالب بین‌نسلی طراحی شده که چهارصفر روی آنها کمرنگ شده است که حتی در صورت اجرا نشدن لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی و ابقا واحد پول فعلی نیز دارای امتیازاتی است. به عنوان نمونه، با توجه به شرایط تحریم و مضایق تجاری کشور، بهینگی تولید و استفاده کمتر از منابع محدود از ویژگی‌های این نسل است.
ایبِنا
