پنجشنبه ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 March 28 - ۱۷ رمضان ۱۴۴۵
۱۶ شهريور ۱۳۹۹ - ۰۸:۰۸

برگ‌های برنده حمل‌و‌نقل دریایی‎ ‎ایران چیست؟

ایران اکونومیست- حمل‌و‌‌نقل درﻳﺎﻳﻲ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ مشکلاتی دست‌وپنجه ﻧﺮم ﻛﺮده اﺳﺖ. اﮔﺮﭼﻪ سرمایه‌گذاری‌ها ﺗﺎ ﺣﺪودى در اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ‏ﺑﻮده، وﻟﻲ طرح‌ها و برنامه‌های اﺟﺮاﻳﻲ تاکنون به نتیجه مطلوب نرسیده است.
کد خبر: ۳۶۰۷۹۰

برگ‌های برنده حمل‌و‌نقل دریایی‎ ‎ایران چیست؟حمل‌و‌‌نقل درﻳﺎﻳﻲ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ مشکلاتی دست‌وپنجه ﻧﺮم ﻛﺮده اﺳﺖ. اﮔﺮﭼﻪ سرمایه‌گذاری‌ها ﺗﺎ ﺣﺪودى در اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ‏ﺑﻮده، وﻟﻲ طرح‌ها و برنامه‌های اﺟﺮاﻳﻲ تاکنون به نتیجه مطلوب نرسیده است. سیاست‌گذاری ناﻫﻤﺎﻫﻨﮓ و اﺳﺘﺮاﺗﮋى نادرست ‏از عوامل مهمی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ شکل‌گیری مشکلاتی در ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺖ بندری ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ، ﻧﺤﻮه ‏خصوصی‌سازی و ﻣﻘﺮرات آن در ﺣﻮزه حمل‌ونقل درﻳﺎﻳﻲ و لجستیک بندری قابل بررسی است‎.‎
تجهیزات بندی در کشورهای خارجی از چه طریقی تامین می‌شود؟
تجهیزات بندری به سرمایه عظیمی نیاز دارد، این سرمایه در کشورهای خارجی از طریق روش‌های مشارکتی شرکت‌های ‏سودده همچون بانک‌ها و مؤسسات بیمه و تلفیق آن در بنادر تأمین می‌شود. ‏
در کشور ما بارها مشاهده شده است که به دلیل قوانین ناسازگار در سازمان‌های مشارکتی مختلف بخصوص بخش بانکی، در ‏بسیاری از موارد موانع برای جذب سرمایه‌گذار ایجاد شده و پروژه‌ها زمین‌گیر شدن و زیان‌ده شدن می‌شود‎ .‎
خصوصی‌سازی کلید تبدیل اقتصاد تحت کنترل دولت به اقتصاد بازار
خصوصی‌سازی در ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ، ﻳﻜﻲ از مهم‌ترین اﺑﺰارﻫﺎى ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻗﺘﺼﺎدى ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل دوﻟﺖ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ‏ﺑﺎزار اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن، ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺎﻓﺮى در حمل‌ونقل رﻳﻠﻲ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮردارى از ﻣﺰاﻳﺎى بی‌نظیری ﻫﻤﭽﻮن اﻳﻤﻨﻲ و آﺳﺎﻳﺶ حاصل ‏از ﺧﺼﻮﺻﻲﺳﺎزى، ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮى رﺷﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ و ﺗﻘﺎﺿﺎى رو ﺑﻪ رﺷﺪ ﺑﺨﺶ ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ رﻳﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ‏ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺎت و ﺑﻬﺮه‌ورى، ﻋﻼوهﺑﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن، ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮد‎.‎
مشکل توسعه نیافته بودن حمل‌و‌نقل دریایی چیست؟
از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ اﻛﻨﻮن ﺳﺎلﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ درﻳﺎﻳﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﺎ ﻣﺸﻜلات ﺳﺎﺧﺘﺎرى و اﻗﺘﺼﺎدى ﻣﺘﻌﺪدى ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ. مهمترین ‏آن، ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ رﻳﺸﻪ در ﺗﺪوﻳﻦ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات و ضوابط ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ دارد‎. ‎
این مشکلات را می توان در ﺗﺄﺳﻴﺲ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎى ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ ﺑﺎر درﻳﺎﻳﻲ مشاهده کرد‎. ‎
تغییرات در مدیریت حمل‌و‌نقل بین المللی
‎ ‎موضوع ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ از جمله دیگر مشکلات حمل‌و‌نقلی است. ﻃﻲ دﻫﻪﻫﺎى ‏ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﻧﮕﺮش ﺗﻚوﺟﻬﻲ ﺗﺎ ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﭼﻨﺪوﺟﻬﻲ ﻫﻤﻮاره شاهد ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺗﻘﺎﺿﺎى ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻃﺎﻟﺐ اﺳﺘﻔﺎده از ‏ﺧﺪﻣﺎت حمل‌ونقل درﻳﺎﻳﻲ ﺑﻮده و ﻓﺸﺎر اﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻨﺎدر و ﺷﺮﻛﺖﻫﺎى ﻛﺸﺘﻴﺮاﻧﻲ، ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﺗﻨﺎﺳﺐ در ﻧﻘﺶ و ‏ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺮاى ﻫﻤﭙﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‎.‎
نیاز اساسی به ﺑﺎزﻧﮕﺮى در اﺳﺘﺮاﺗﮋى ﺗﻮﺳﻌﻪ حمل‌و‌نقل‎ ‎
ﻣﺤﻴﻂ ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ در ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ درﻳﺎﻳﻲ ﺑﺎزﻧﮕﺮى ﻣﺠﺪد در اﺳﺘﺮاﺗﮋى ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ را ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺿﺮورى جلوه‌گر ‏ﻛﺮد، ﺑﻠﻜﻪ اﺻﻼﺣﺎت در ﻗﻮاﻧﻴﻦ، ﻣﻘﺮرات و ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺻﻨﻌﺖ حمل‌ونقل درﻳﺎﻳﻲ ﻛﻪ فعالیت‌های صرفاً اﻗﺘﺼﺎدى، ﺻﻨﻌﺘﻲ و ‏ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ در آن ﺟﺎرى ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﮕﺮف ﻗﺮار داد‎. ‎

تعریف جدید از همکاری در صنعت ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ درﻳﺎﻳﻲ
در واﻗﻊ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺟﺪﻳﺪ از ﻫﻤﻜﺎرى ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ و ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ در ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ درﻳﺎﻳﻲ است. این مهم ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ‏ﺟﻠﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارى و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داراﻳﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎزﻧﮕﺮى ﻧﻘﺶ و وﻇﻴﻔﻪ آﻧﻬﺎ و روﺷﻦ ﺷﺪن ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ و ﻣﺄﻣﻮرﻳﺘﻲ ‏ﻣﻲﺷﻮد.‏
مهمترین ماموریت‌های بخش دولتی
‎ ‎ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖﻫﺎى ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﻧﻮع ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات، ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻮازﻳﻦ اﻳﻤﻨﻲ و اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ و ‏ﺣﻔﺎﻇﺖ از محیط‌زیست درﻳﺎﻳﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲﺳﺎزى ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ دوﻟﺖﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ‏دارﻧﺪ ﺧﺪﻣﺎت ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎى ﺗﺤﺖ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺑﺎ ﺑﺎزده ﻧﺎﻛﺎﻓﻲ را ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﺎرآﻣﺪ و ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪ.‏
‏ اﻳﺠﺎد ﺗﻌﺎدل ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ در ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ درﻳﺎﻳﻲ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺤﺪﻳﺪ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﺮز ﺑﻴﻦ ﺑﺨﺶ ‏ﺧﺼﻮﺻﻲ و دوﻟﺘﻲ و ﺳﺆال اﺻﻠﻲ در اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‎.‎
تعادل جدید بین بخش دولتی و خصوصی
ﺗﻌﺎدل ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺸﺨﺼﻲ از وﻇﻴﻔﻪ ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ و راﺑﻄﻪ آن ﺑﺎ ﺷﺮﻳﻚ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ است، که ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‏اﻣﻜﺎن ﻫﺪاﻳﺖ ﺗﻮان سرمایه‌گذاری و ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺗﻮﺳﻌﻪ از ﺳﻮى ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ امکان‌پذیر می‌شود و اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ درك ‏ﻋﻤﻴﻖ و ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ و ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﻨﻌﺖ حمل‌ونقل درﻳﺎﻳﻲ اﺳﺖ، ﺑﻪ ﻧﺤﻮى ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ‏دوﻟﺘﻲ و ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ در ﻣﺮزﺑﻨﺪى ﺟﺪﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود. ‏
ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ دﻳﮕﺮ اراﺋﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺆﺛﺮ و روﺷﻦ ﻣﻘﺮرات و ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻨﻴﺎدى ﻣﻨﺎﺳﺐ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ و ارﺗﺒﺎط ﭘﺲﻛﺮاﻧﻪ از ﺳﻮى ﺑﺨﺶ دوﻟﺘﻲ و ‏ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻤﻞوﻧﻘﻞ ﻣﻘﺮون ﺑﻪﺻﺮﻓﻪ از ﺳﻮى ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ باعث به وجود آمدن این تغییرات اساسی در نحوه ‏سرمایه‌گذاری و مدیریت و بهره‌وری این بخش خواهد شد.‏
رقبای ما در منطقه چه کردند؟
اگرچه اخیراً توسعه و پیشرفت‌های مناسبی در بندرها ما اجرا شده که از جمله می‌توان به توسعه‌های بندرهایی مثل شهید ‏رجایی، بندر امام خمینی (ره)، مناطق ویژه عسلویه و بندرها دیگراشاره کرد، ولی هنوز در منطقه نسبت به سایر رقبا عقب ‏هستیم. به‌عنوان مثال در سطح منطقه شاهد توسعه انبوه بنادر مختلفی نظیر پیشرفت‌های گوادر پاکستان، صحار و صلاله ‏عمان، جبل‌علی و اخیراً دبی قطر و فاو عراق نام برد . ‏
‏ تمامی این بنادر از طریق سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و مشارکت پایین دولت‌هایشان اقدام به توسعه فیزیکی روساخت‌ها و ‏زیرساخت‌ها خود کرده‌اند و حمایت‌های دولت‌هایشان از طریق اعمال قوانین و مقررات خاص برای این بنادر، سرمایه‌گذاری در ‏این بنادر را توجیه‌پذیر و سرمایه‌گذاران خارجی را راغب به سرمایه‌گذاری کرده‌اند‎.‎
بهترین راهکار توسعه حمل‌ونقل دریایی
سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان متولی امور دریایی و بندری کشور باید با مدیران عامل بانک‌ها و مؤسسات مالی و بیمه‌ای ‏و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی طوری مذاکره کنند و خود را با قوانین روز دنیا وفق دهند.‏
‏ و مشوق‌هایی ارائه شود که هم سرمایه‌ها گرفتار نشوند و هم آن‌ها را از سمت‌وسوی به نگاهداری و بسازوبفروشی به سمت ‏کارهای خدماتی در بندرها ترغیب کنند‎.

سارا مهاجرانی
کارشناس و پژوهشگر حمل و نقل دریایی و لجستیک بندری

نظر شما در این رابطه چیست
آخرین اخبار