علی زرافشان معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در برنامه تلویزیونی پرسشگر با موضوع چالش‌های سیاست‌گذاری در آموزش و پرورش پیرامون نهادهای تصمیم‌گیر درباره آموزش و پرورش، اظهار کرد: مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی آموزش و پرورش و دولت از جمله نهادهای سیاستگذار و تصمیم‌گیر در حوزه آموزش و پرورش هستند.
وی افزود: چالش اول در این زمینه، این است که چه کسی باید سیاست‌گذاری کند؟ اصل سیاست‌گذاری برای آموزش و پرورش یک امر ضروری است اما اینکه چه کسی باید این سیاست‌ها را تعیین کند و اگر افراد و نهادهای متفاوتی قرار است تعیین سیاست کنند هرکدام در چه سطحی و چه زمینه‌ای باید ورود پیدا کنند؟
زرافشان با اشاره به اینکه مجمع تشخیص مصلحت نظام، سیاست‌های کلی آموزش و پرورش را تعیین می کند، گفت: سیاست های کلی معمولا توسط مقام معظم رهبری به دستگاه‌های کشور برای اجرا، ابلاغ می‌شود؛ بعد از مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار دارد و چون آموزش بخش مهمی از فرهنگ است، شورا ورود می‌کند و مصوبات بسیاری را برای آموزش و پرورش از سر می‌گذراند.
وی اضافه کرد: از اسم شورای عالی انقلاب فرهنگی این گونه برمی‌آید که باید در سطوح عالی فرهنگی تصمیم‌گیری کند اما یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که این تقسیم کار بین نهادهای سیاستگذار انجام نشده است.
* مجلس در آن زمان در برابر تغییر ساختار آموزش و پرورش سکوت کرد
معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش افزود: مصداق این چالش، تنوع مدارس است؛ دو سه سال گذشته همه نهادها در این بحث ورود کردند و مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی کارشناسی تهیه کرد که به این موضوع اشاره کرده و در آن آمده است که نهادهای سیاستگذار، متنوع و متعدد هستند و میان آنها تقسیم کار مشخصی وجود ندارد که بر اساس آن معلوم باشد در چه سطحی کدام نهاد باید ورود کند؟ حتی در طول تاریخ این نقش‌ها به تدریج جابجا شده است.
وی ادامه داد: مثلا شورای عالی معارف، اولین شورای عالی آموزش بوده و دامنه اختیارات وسیعی داشته است؛ علی‌القاعده شاید بتوان گفت شورای عالی آموزش و پرورش ادامه یافته همان شورا باشد که اکنون هرچند وظایف خوبی برای آن تعیین شده است اما در باره این وظایف به خوبی عمل نمی‌شود.
زرافشان با بیان اینکه در بحث سیاست‌گذاری باید به چند سوال پاسخ داده شود، گفت: نخست اینکه چه کسانی سیاست‌گذاری می‌کنند؟ وقتی تعدد سیاست‌گذاری وجود دارد باید بپرسیم هرکدام چه نقشی دارند و باید چه در سطحی سیاست‌گذاری کنند؟ یک مصداق دیگر، ساختار 3ـ3ـ6 است.
وی اضافه کرد: بنابر یک تقسیم وظیفه، قرار است به هر موضوعی که مجلس ورود می‌کند، شورای عالی انقلاب فرهنگی ورود نکند و برعکس؛ بنا بر قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش مصوبه سال 67 تصریح شده است که تغییر ساختار باید به تصویب مجلس برسد اما ساختار 3ـ3ـ6 این روند را طی نکرده است؛ خسارتی که این تغییر ساختار وارد می‌کند از منابع فیزیکی گرفته تا نیروی انسانی غیرقابل جبران است.
معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش تأکید کرد: مجلس باید مراقبت کند که قانون بدون نظارت او تصویب نشود، ولی شاهد هستیم که مجلس در آن زمان در برابر این تغییر ساختار سکوت می‌کند؛ باید وزیر وقت را می‌آوردند و به او می گفتند که نمی‌توانی چنین موضوعی را اجرا کنی اما این کار را نکردند.
وی افزود: تغییر ساختار را شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کرد اما این قانون باید از سوی مجلس تصویب می‌شد اما این اتفاق نیفتاد و مصوبه مستقلی از سند تحول بنیادین از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد و قانون هنوز ساری و جاری است و باید مجلس به آن ورود می‌کرد.
* آموزش و پرورش نمی‌داند باید سندی راهبرد نخبگانی یا جداسازی و توسعه مدارس را عمل کند
زرافشان با اشاره به تعارضات درونی نهادهای سیاستگذار نیز گفت: در سال 91 شورای عالی انقلاب فرهنگی، سند راهبردی نخبگان کشور را تصویب می‌کند که جهت‌گیری‌های آینده نخبگان را تعیین می‌کند و چرخش‌های تحولی خوبی در آن دیده شده و یکی از این چرخش‌ها عبور از تربیت گلخانه‌ای به سمت تربیت باغچه‌ای است که به معنای عدم تفکیک و جداسازی دانش‌آموزان است.
وی اضافه کرد: یک بحث ساختاری هم مطرح شده که باید برای تحقق این امر، مرکزی در درون وزارت آموزش و پرورش تشکیل شود و طرح شهاب هم برای تحقق آن کلید خورد. وقتی یکی دو سال گذشته آموزش و پرورش به سمت عدم جداسازی و اعمال رویکرد سند نخبگان حرکت کرد، شورای عالی انقلاب فرهنگی دخالت کرد و برخلاف مصوبه خودش حرکت کرد و اجازه اجرا به آموزش و پرورش را نداد و ساختار جدید تشکیلاتی را هم برای سازمان استعدادهای درخشان تصویب و ابلاغ کرد.
معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: در این میان آموزش و پرورش نمی‌داند باید سندی راهبرد نخبگانی را عمل کند یا جداسازی و توسعه مدارس را اعمال کند یا طرح شهاب را؟ این تعدد آشپزها باعث شور شدن آش می‌شود.
* هارمونی بین نهادهای تصمیم‌گیر وجود ندارد
زرافشان با تأکید بر اینکه هارمونی بین نهادهای تصمیم‌گیر وجود ندارد، گفت: لازم است کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس برای ایجاد این هارمونی ورود کند؛ هرچند در نگاه کوتاه مدت باید به نقش شورای عالی آموزش و پرورش برگردیم.
وی با اشاره به برخی وظایف شورای عالی آموزش و پرورش، گفت: تعیین خط مشی کلی وزارت آموزش و پرورش، بررسی و تصویب اهداف و بررسی طرح‌ها و لوایح قانونی قبل از طرح در مجلس از این جمله است یعنی پیوست هر طرح و لایحه‌ای که به آموزش و پرورش می‌رود مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش را داشته باشد.
معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش اضافه کرد: ریشه مشکل به این برمی‌گردد که این نهادها با یکدیگر هماهنگی ندارند. به عنوان مثال در سند جامع علمی کشور آمده است که برای ایجاد هماهنگی وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم شورایی تشکیل شود که سیاست‌گذاری‌هایشان یکسان باشد؛ سیاست‌های زیادی وضع شده است و باید به این سمت برویم که کدام‌ها اجرا شده‌اند و باید در اولویت اجرا باشند.
وی افزود: دانش‌آموزی که در تراز سند تحول است باید در 6 ساحت تربیتی رشد کند، اما آیا متناسب با آن تعیین تکلیف و سیاست‌گذاری می‌کنیم؟ تعارضی میان کمیت و کیفیت وجود دارد؛ 46 هزار مدرسه زیر 50 نفر دانش‌آموز داریم. به هر پایه هم نمی‌شود یک معلم تخصصی و همه امکانات چون کتابخانه و آموزشگاه و ... تخصیص داد. پس زمینه تربیت در ساحت‌های ششگانه به طور کامل فراهم نمی‌شود.
زرافشان گفت: پیشنهادم این است که شورای عالی آموزش و پرورش، کانون سیاست‌گذاری نهادهای سیاستگذار و تصمیم‌گیر باشد.
فارس
