تنش زدایی به بحث روز در مجامع داخلی و بین المللی بویژه منطقه غرب آسیا تبدیل شده است.
از کنفرانس امنیتی مونیخ گرفته تا دیدارهای وزرای امور خارجه هلند و اتریش با ظریف، همگی یک محور مذاکراتی مشترک تحت عنوان مقابله با تنش ها در منطقه داشتند. تهران به عنوان یکی از بازیگران اصلی غرب آسیا، تلاش های زیادی را در راستای تنش زدایی از منطقه انجام داده که مهم ترین آنها را می توان نشست آستانه و طرح صلح هرمز دانست.
روحانی رئیس جمهور کشورمان در سفر به نیویورک و شرکت در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، «طرح صلح هرمز» را برای برقراری ثبات در منطقه پیشنهاد داد؛ در این طرح علاوه بر کشورهای منطقه از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل هم دعوت شده است تا در گفت‌وگوی جمعی برای رسیدن به صلح پایدار و دراز مدت مشارکت کنند. طرحی که ارائه آن به منظور مقابله با دخالت های خارجی در منطقه انجام شد؛ چراکه به باور ما تمامی مسائل خارمیانه راه حلی داخلی داشته و خروج نیروهای فرامنطقه ای بزرگترین کمک به حل تنش های کنونی منطقه خواهد بود.
صلح هرمز و امنیتی که در دستان کشورهای خاورمیانه خواهد بود
روحانی رئیس جمهور کشورمان، طی سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد پیشنهاد ایجاد ائتلاف امنیتی در خلیج فارس را داد که موسوم به ابتکارعمل صلح هرمز یا طرح امید است.
گفته شده در این طرح از تمام کشورهای ساحلی خلیج فارس و منطقه هرمز دعوت به عمل می آید و تا کنون هم سه کشور به این طرح پاسخ مثبت داده اند؛ اما نام آنها فاش نشده است.
بر اساس توضیحاتی که مسئولان کشورمان ارائه کرده اند می توان گفت که اگر چه این طرح متمرکز بر امنیت منطقه است؛ اما موضوعات سیاسی و اقتصادی را هم در بر خواهد گرفت.
به گفته سید عباس موسوی سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان، این طرح بر امنیت مشترک ایران و کشورهای همسایه مبتنی بر پایبندی به اصول مشترک از جمله خودداری از تهدید به استفاده از زور، حل بحران‌ها به شکل مسالمت آمیز، احترام به حاکمیت کشور‌ها، خودداری از دخالت در امور داخلی کشور‌ها و حق تعیین سرنوشت ملت‌ها تاکید دارد.
صلح هرمز؛ آغاز پایان حضور نیروهای فرامنطقه‌ای در خاورمیانه//در حال تکمیل
آنچه باعث بوجود آمدن طرح صلح هرمز شد
در تابستان گذشته چندین حمله به نفت کش ها در منطقه خلیج فارس شد که ایالات متحده آمریکا ایران را در آنها مقصر دانست؛ گرچه ایران هرگونه دست داشتن در این حملات را رد کرد، اما واشنگتن، عربستان سعودی و چند کشور دیگر همچنان اعلام کردند که ایران را مغز متفکر پشت حملات می‌دانند. در پی این حملات، ایالات متحده نیروهای جدیدی به پایگاه نظامی خود در عربستان سعودی اعزام کرد و سپس در واکنش به این تحولات، ناو هواپیمابر خود را هم به منطقه اعزام کرد و پس از آن، پیشنهاد ایجاد یک ائتلاف بین المللی نظارت بر دریانوردی آزاد در تنگه هرمز علیه فعالیت‌های ایران را مطرح کرد؛ اگر چه این پیشنهاد در ابتدا چندان مورد توجه قرار نگرفت، اما در نهایت بحرین، امارات متحده عربی، انگلیس و استرالیا به آن پیوستند.
اگرچه گفته شده در صلح هرمز عمدتا کشورهای منطقه غرب آسیا ایفای نقش خواهند کرد، اما در بعد بین المللی کشورهای دیگری هم مانند روسیه، چین و ژاپن هم می توانند به نوعی نقش ثانویه در آن ایفا کنند.
به طور کلی عمده دلیل طراحی طرحی موسوم به صلح هرمز، برای کوتاه کردن دست کشورهای فرامنطقه ای از غرب آسیا است که حضور آنها عمدتا منجر به دخالت در امور داخلی کشورهای خاورمیانه و ایجاد تنش، درگیری و نهایتا بحران برای آنها می شود.
کارآمدی طرح صلح هرمز و موانع پیش روی آن
بی شک اثر گذاری و کارایی یک طرح به مراتب از طراحی آن دشوار تر است و با توجه به اینکه هنوز پاسخ کشورهایی که به صلح هرمز دعوت شده اند رسما اعلام نشده است، نمی توان در مورد اثر گذاری آن به طور دقیق صحبت کرد.
به عقیده حسین کنعانی مقدم کارشناس مسائل منطقه، در صورت تکمیل این طرح ، می‌تواند گام نخستی برای همگرایی، همکاری و کاهش تنش ها در منطقه غرب آسیا محسوب شود؛ اما اگر آمریکایی‌ها بخواهند از این طرح سوء استفاه کرده و برای خود در خلیج فارس ائتلافی جدا تعریف کنند، نه تنها منافع ملی بلکه امنیت سایر کشورهای منطقه هم به خطر خواهد افتاد.
از طرف دیگر جاوید قربان اوغلی سفیر سابق کشورمان در آفریقای جنوبی نیز عقیده دارد که این طرح نباید به کلمات خوش آب و رنگ محدود شود، زیرا در هفت دهه گذشته طرح های متفاوتی برای تامین امنیت خاورمیانه ارائه شده اما هیچ کدام تاثیر گذار نبوده است.
اینکه در وهله اول پاسخ کشورهای منطقه به این طرح چه خواهد بود و پس از آن، چه گام هایی برای اجرایی کردن آن برداشته می شود سئوال هایی هستند که پاسخ آنها با گذر زمان مشخص خواهند شد.
باشگاه خبرنگاران جوان
