روی شیشه فروشگاه پوشاکی در خیابان ونک، برگه‌ای با عبارت «۱۰ درصد تخفیف به مناسبت جمعه سیاه» چسبانده شده است. دو دختر جوان در حال عبور از مقابل آن هستند که یکی از آن‌ها می‌گوید:«۱۰ درصد! ورشکست نشن، یه چیزی از بلک‌فرایدی شنیدن فقط. اونجا تخفیفای عجیب‌غریب میذارن نه اینطوری الکی.» دختر دیگر ادامه می‌دهد:«من اصل قضیه نمی‌فهمم، مگه بقیه کشورها دم عید نوروز تخفیف میذارن؟ این رسم برای کریسمسه. یک هفته‌اس مدام پیام تبلیغاتی حراج بلک‌فرایدی از همه‌جا میاد، همه هم نهایت ۱۵ درصد.»
تب جمعه‌سیاه، یک هفته است که در تمام جهان فراگیر شده و به ایران هم رسیده است.
اما منطق اقتصادی آن در کشورهایی که با تقویم میلادی کار می‌کنند، معنا دارد.
فروشگاه‌ها کالاهایشان را از اول سال می‌فروشند و در ماه نوامبر، به زمانی می‌رسند که دیگر هر چه بفروشند، فقط برایشان سود حساب می شود. آن‌ها در این روز خط قرمز فروش را رد کرده‌اند و وارد خط سیاه شده اند. فروشگاه‌ها و خرده فروش‌ها بعد از گذشت ۱۱ ماه از سال، دغدغه فروش را پشت سر گذاشته‌اند. به همین دلیل حراج‌های فوق العاده با تخفیف های ۱۰ درصد تا ۹۰ درصدی برگزار می‌کنند و تا روز کریسمس هرچه به دست آورند، سود خالص محسوب می‌شود.
تب جمعه‌سیاه در آستانه سال نو میلادی آنقدر بالاست که خبرگزاری‌های جهان گزارش‌های زیاد و مستمری از آن منتشر می‌کنند. آخرین گزارش‌ها نشان می‌دهد که شکل سنتی این مناسبت در حال تغییر است و فروش در فروشگاه‌های آنلاین، گسترده شده است.
بیش از ۷ میلیارد دلار خرید آنلاین
خبرگزاری رویترز امروز (یکشنبه) خبر داده است: «خریداران جمعه‌سیاه از فروشگاه‌ها دور می‌شوند؛ آن‌ها هفت میلیارد دلار اضافی ریخت و پاش آنلاین داشته‌اند.»
بر این اساس، در شلوغ‌ترین روزهای خرید سال، خریداران آمریکایی بیشتر به صورت آنلاین خرید کرده‌اند و همین مساله ترافیک شب عید شهرها را کاهش داده است.
بر اساس آمار و اطلاعات تحلیل‌گران Adobe که معاملات ۸۰ خرده‌فروش از ۱۰۰ خرده‌فروش برتر آمریکا را دنبال می‌کند،فروش آنلاین امسال نسبت به سال ۲۰۱۸، ۱۹.۶ درصد رشد داشته و به ۷.۴ میلیارد دلار رسیده است.
همچنین برآورد می‌شود که خریدها در روز جشن شکرگزاری ۱۴.۵ درصد رشد کرده و به ۴.۲ میلیارد دلار رسیده باشد.
از سویی دیگر، اطلاعات ShopperTrak نشان می‌دهد که مراجعه خریداران به صورت حضوری به فروشگاه‌ها، سه درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشته است.
ترافیک ناشی از مراجعه برای خرید، هر سال ۲.۳ درصد نسبت به سال قبل رشد می‌کرد اما در جمعه سیاه امسال، ۶.۲ درصد نسبت به سال ۲۰۱۸ کاهش یافت.
«برایان فیلد»، مدیر ارشد مرکز مشاوره جهانی خرده‌فروشی ShopperTrak به رویترز می‌گوید:«الگوی سنتی خریدارانی که به فروشگاه‌ها مراجعه می‌کنند، به هم ریخته است. آنچه واقعا اتفاق افتاده، این است که سفر مصرف‌کنندگان تغییر کرده است. یک علت آن هم این است که مصرف‌کنندگان به برندها اطمینان کرده و تبدیل به مشتریانی وفادار شده‌اند. بنابر این آنلاین خرید می‌کنند.»
خرید آنلاین، در ایران هم با واسطه پیج‌های اینستاگرامی و کانال‌های تلگرامی اتفاق می‌افتد. یکی از کسانی که صفحه خرید از ترکیه را در اینستاگرام می‌چرخاند، می‌گوید:«شما می‌توانید در سایت هر برندی که می‌خواهید وارد شوید و کد و سایز محصول مورد نظرتان را به ما بگویید. ما هر لیر را ۲ هزار و ۹۵۰ تومان حساب می‌کنیم و هزینه ارسال از تهران نیز به عهده مشتری است.»
قیمت لیر امروز یکشنبه دهم آذرماه، ۲ هزار و ۲۰۸ تومان است.
دختری که مشتری همیشگی این خریدهای با واسطه است، می‌گوید:«من هر سال صبر می‌کنم تا بلک‌فرایدی برسه، بعد خریدهام رو از برندهای خارجی می‌گیرم با تخفیف حسابی. امسال اما تجربه‌ام خوب نبود، با قیمت روز یورو خریدم انجام دادم و پول رو واریز کردم، اما بعد بهم گفتن که هزینه‌هاشون زیاد شده و باید یه مبغلی اضافه‌تر بریزم تا برام بیارن.»
اما آنچه که در کشورهای غربی اتفاق می‌افتد، در واقع خریدهای سال نو و شب عید است. میزان آن بسیار گسترده است و مردم خریدهای کریسمس‌شان را در آخرین ماه سال انجام می‌دهند.
بر اساس گزارش رویترز از آمار فدراسیون ملی خرده‌فروشی در آمریکا، پیش‌بینی می‌شود که امسال میزان فروش کل خرده‌فروشی‌ها در این تعطیلات حدود ۳.۸ تا ۴.۲ درصد رشد کند. با این حساب، فروش کل خرده‌فروشی‌ها در این مناسبت‌ها به چیزی حدود ۷۲۷.۹ میلیارد تا ۷۳۰.۷ میلیارد دلار می‌رسد.
ایرنا
