همه می‌دانیم که مباحث مالیاتی در کشور ما فقط چند سالی است که به طور جدی مطرح شده و پیش از آن بیشتر جنبه‌ای بروکراتیک داشت و در بودجه دولت نیز سهم چندانی نداشت.
با این حال در سال‌های گذشته و مخصوصا همزمان با شروع تحریم‌های نفتی، مالیات نقش بسیار جدی‌تری در بودجه عمومی دولت پیدا کرده است؛ از این جهت می‌توان گفت فرایند مالیات‌ستانی در ایران هنوز نوپا است و نتوانسته به جایگاه واقعی خود در اقتصاد ایران برسد، نمود این نوپایی را شاید بتوان در فرارها و معافیت‌های مالیاتی که بر اساس اظهارات مسئولین مجموعا ۷۵ هزار میلیارد تومان است، مشاهده کرد.
خوداظهاری فرار مالیاتی بزرگ پزشکان را رقم زد
به گفته کارشناسان، علت این نقصان مالیاتی در ایران عدم استفاده از شیوه‌های جدید و سیستماتیک اخذ مالیات است، به طوری که باعث شده مالیات‌ستانی در ایران بر اساس فرایند خوداظهاری صورت بگیرد که خلاهای بزرگی در خود دارد. یک مورد از این خلاها را می توان در پرداخت مالیات توسط پزشکان مشاهده کرد که در آن مالیات دریافت شده توسط پزشکان بر اساس خوداظهاری‌ها ۱۵۰ میلیارد تومان بوده در حالی که طبق برآوردهای مرکز پژوهش های مجلس این مبلغ درواقع باید ۶۷۰۰ میلیارد تومان می‌بود.
این فرارهای مالیاتی خود به خوبی وضعیت نابسامان مالیات‌ستانی در ایران را نشان می دهد. یکی از عوامل اصلی این وضعیت، عدم وجود سازوکارهای سیستماتیک و همچنین عدم وجود یک بانک اطلاعاتی قابل استناد برای مالیات‌ستانی است. در این باره یک کارشناس امور مالیاتی با اشاره به طرح جدید سازمان امور مالیاتی برای نصب صندوق های مکانیزه فروش آن را یک قدم در جهت ایجاد شفافیت بیشتر توصیف کرد.
صندوق‌های مکانیزه فروش مالیات را بر اساس درآمد تعیین می‌کند
سیاوش غیبی‌پور - کارشناس امور مالیاتی- در گفت‌وگو با ایسنا، درباره اثرات صندوق های مکانیزه فروش اظهار کرد: زمانی که سیستم مکانیزه فروش نصب شود مالیات بنگاه‌های اقتصادی بر اساس میزان درآمد آنها تعیین می‌شود و از طرف دیگر هزینه‌های خرده‌فروشی، انبار و سایر هزینه‌ها هم مشخص می‌شود و بر این اساس بانک اطلاعاتی سازمان امور مالیاتی تکمیل و اجرایی می‌شود.
این کارشناس مالیاتی با بیان اینکه در حال حاضر بانک اطلاعاتی فعلی در سیستم مشاغل فعال نیست، ادامه داد: برخی اطلاعات هم وجود دارد اما اطلاعاتی که بتوان بر اساس آن به صورت سیستمی قضاوت کرد وجود ندارد.
صندوق‌های فروش چگونه بانک اطلاعاتی می‌سازند
او به ساز و کار شکل‌گیری بانک اطلاعاتی مالیاتی از طریق فعال شدن صندوق‌های مکانیزه فروش نیز اشاره کرد و گفت: بر اساس اطلاعات صندوق‌های مکانیزه فروش همه اطلاعات عمده فروشی و خرده‌فروشی به تفکیک انواع هزینه‌ها مشخص می‌شود و در نهایت تراکنش‌های بانکی هم به آنها متصل می‌شود و همین یک بانک اطلاعاتی را بر اساس عملیات‌های اقتصادی به وجود می‌آورد.
غیبی پور همچنین با اشاره به تعیین چند صنف از طرف سازمان امور مالیاتی به عنوان اصناف پیشرو در نصب صندوق های مکانیزه فروش اظهار کرد: انجام این طرح در میان این اصناف یک مدل جدید از مالیات‌گیری سیستماتیک است که باعث شفافیت بیشتر می شود و در نهایت این اصناف هم دیگر به فرار مالیاتی متهم نمی‌شوند.
