در این میان، موفقیت‌های اقتصادی کشور به نسبت دیگر حوزه ها، کمرنگ و محدودتر به نظر می‌رسد و یقینا در صورت توجه هر چه بیشتر به ظرفیت‌های بالقوه اقتصادی موجود در کشور، شرایط متفاوت تری را از حیث تجاری و اقتصادی شاهد بودیم.
یکی از این ظرفیت ها، همسایگی با ۱۵ کشور از طریق مرز‌های آبی و خاکی است، قطعا کشور‌هایی همچون ترکیه، ترکمنستان، عراق، پاکستان، کویت، امارات، بحرین، عربستان، قزاقستان، روسیه، جمهوری آذربایجان، عمان، قطر، افغانستان و ارمنستان با بیش از ۶۰۰ میلیون نفر جمعیت، فرصتی است که نباید سوخت شود.
اهمیت چنین موقعیت جغرافیایی و هم مرز بودن با کشور‌های اشاره شده زمانی محسوس‌تر می‌شود که دشمنان و معاندان نظام و کشور از هیچ تلاشی برای محدود سازی روابط و مناسبات اقتصادی ایران دریغ نمی‌کنند.
به تعبیری می‌توان اذعان کرد یکی از دستمایه‌های کشور‌های متخاصم با ایران برای ایجاد خلل در پیشبرد اهداف اقتصادی کشور، به محدود سازی روابط تجاری ایران با دیگر کشور‌ها معطوف می‌شود و در این میان، تلاش برای تسهیل روابط اقتصادی با کشور‌های همسایه به مراتب به سادگی هر چه بیشتری به دست خواهد آمد.
یقینا حمل و نقل از شاخص‌ها و مولفه‌های بسیار برجسته در توسعه ضریب تجارت و بازرگانی به شمار می‌رود و در فقدان چنین اصلی، کند شدن مناسبات بازرگانی و ظهور و بروز بُن بَست در عرصه‌های تجاری، نه موضوعی در حد یک احتمال، بلکه امری قطعی خواهد بود.
با این اوصاف، یکی از موارد حائز اهمیت برای توجه هر چه بیشتر به امر تجارت و بازرگانی با کشور‌های همسایه ناظر بر تسهیل جابجایی و نقل و انتقال کالا‌ها و محصولاتی است که در سایه آن، تجارت قوت و رونق می‌گیرد.
صادق عبدالهی، یکی از فعالان عرصه تولیدی و صنعتی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به نقش بسیار تاثیر گذار حمل و نقل کالا در تقویت یا کندی روند تجارت و بازرگانی اظهار کرد:بار‌ها و به کرات به دلیل وجود برخی ضعف‌ها در این عرصه (حمل و نقل) فرصت‌های تجاری متعددی از کف ایران رفته که پیشی گرفتن ترک‌ها در مناسبات تجاری در مقطع و زمانی که کشور قطر از سوی برخی از کشور‌های عربی با محوریت عربستان سعودی با تحریم مواجه بود از نمونه‌های آن به شمار می‌رود و به واقع اصلی‌ترین عامل عقب ماندن ایران در رقابت تجاری با ترک‌ها به مساله حمل و نقل ایران باز می‌گشت (که در فرصت و مجالی دیگر و در گزارشی مجزا و مفصل، به اهمیت این مولفه در اقتصاد پرداخته خواهد شد).
وی افزود: در شرایطی که جمعیت کشور‌های همسایه ایران چند صد میلیون نفر برآورد می‌شود، تامین نیاز این جمعیت با تکیه بر تولیدات داخلی فرصتی است که می‌تواند به مثابه سکوی پرتاب اقتصادی کشور نقش آفرینی کند و البته بهره گیری از این فرصت مستلزم تامین و رعایت پیش نیاز‌های خاص به خود خواهد بود.
این فعال صنعتی و تولیدی در ادامه بیان کرد:به تبع صدور و فروش کالا به کشور‌های همسایه به دلیل بُعد مسافت کمتر با سهولت هر چه بیشتری محقق می‌شود و این امتیاز در خصوص محصولات غذایی که با فوریت هر چه بیشتری فاسد می‌شوند، بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
عبدالهی گفت:از دیگر سو اِعمال محدودیت جهان استکبار برای مانع تراشی در مسیر فعالیت تجاریِ ایران با کشور‌های همسایه به مراتب سخت و دشوارتر خواهد بود و این موضوع در ارتباط با کشور‌هایی که همسویی در سیاست‌های آن‌ها با نظام غرب و علی الخصوص واشنگتن کمرنگ است، بروز خلل در فعالیت تجاری را ضعیف‌تر خواهد ساخت.
صفدر مرادی، یکی دیگر از فعالان صنعتی و تولیدی استان البرز، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به ضرورت تحقق شعار سال و تلاش برای حمایت از کالای ایرانی، اظهار کرد:نمود و بروز چنین حمایتی در توسعه تجارت کشور دیده خواهد شد و اساسا اهمیت این شعار استراتژیک ناظر بر این امر است که منابع مالی مورد نیاز کشور و ارزش افزوده حاصل از تولید کالا در بستر تجارت هر چه بیشتر و تقویت آن، ظهور و بروز پیدا می‌کند.
وی افزود: طبیعتا در چنین شرایطی می‌باید برای افزایش تَراز تجاری با کشور‌های همسایه و صادرات کالا به کشور‌های هدف تلاش افزون تری را لحاظ نمود.
این فعال صنعتی و تولیدی در ادامه بیان کرد: آنچنان که آمار‌ها و ارقام منعکس شده در رسانه‌ها نشان می‌دهد، در طول دهه‌های اخیر موفقیت‌هایی در این حوزه کسب شده، اما با در نظر گرفتن اهداف و استراتژی اقتصادی تعریف شده برای اقتصاد کشور، این واقعیت عیان می‌شود که می‌باید میزان توفیقات، بیش از پیش با سیر صعودی همراه شود، در غیر اینصورت در چنین شرایطی که کشور در جنگ اقتصادی به سر می‌برد با اوصاف فعلی، عبور از مشکلات اقتصادی سخت و دشوار خواهد بود و در راستای نائل شدن کشور به رتبه‌های اقتصادی درخشان در منطقه و حتی جهان که زیبنده و شایسته آن است و تامین منویات مقام معظم رهبری می‌باید ضریب تجارت و فروش کالا‌های غیر نفتی به کشور‌های همسایه با افزایش مضاعف تری همراه شود.
برای دست یافتن به عیار و توانمندی ایران در حوزه تجارت با کشور‌های همسایه، بررسی اعداد و ارقام ثبت شده بهترین و دقیق‌ترین ابزار ممکن به شمار می‌رود.
در میان همسایگان ایران، ترکیه از نمونه کشور‌هایی به شمار می‌رود که به نسبت، واردات کالا در آن بالا به نظر می‌رسد، کشوری با حدود ۸۰ میلیون نفر جمعیت که تنها ۲ درصد از واردات به این کشور، سهم ایران است و این در شرایطی است که کشور‌هایی همچون چین، آلمان و ایالات متحده با وجود بُعد مسافت به نسبت طولانی تر، ضریب صادرات بالاتری به کشور مذکور را به خود اختصاص داده اند.
در سال ۲۰۱۶، کشور پاکستان با جمعیت ۲۰۰ میلیون نفری، ۴۷ میلیارد دلار واردات داشته که تنها ۸۰۰ میلیون دلار از این میزان از طریق ایران انجام شده، عراق نیز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین وارد کنندگان کالا از ایران، در سال ۱۳۹۵ حدود ۶ میلیارد دلار خرید کالا از ایران داشته، کشور آذربایجان نیز در همین سال، علی رغم واردات ۷ میلیارد دلاری تنها ۳۵۹ میلیون دلار از ایران خرید کالا را به خود اختصاص داده، در همین خصوص، صادرات ایران به کشور روسیه، ۳۰۰ میلیون دلار، به امارات ۵ میلیارد دلار به ارمنستان ۱۷۹ میلیون دلار، ترکمنستان ۵۴۷ میلیون دلار و افغانستان دو و نیم میلیارد دلار برآورد شده که این احصای آماری همگی مربوط به سال ۱۳۹۵ است.
در نگاه اول، میزان صادرات به کشور‌هایی همچون عراق و افغانستان بالا به نظر می‌رسد، اما در صورت در نظر گرفتن سطح مناسبات سیاسی و اشتراکات فرهنگی، مذهبی و اجتماعی میان دو کشور به این واقعیت پی خواهیم برد که ضریب تجاری میان تهران با کابل و بغداد نیز چندان رضایت بخش نیست.
محمد رضا مودودی، سرپرست اسبق سازمان توسعه تجارت ایران در گفت‌وگو با رسانه‌ها از افزایش ضریب تجارت اقتصادی ایران با ۱۵ کشور همسایه در طول قریب به ۱۰ سال اخیر خبر می‌دهد.
وی در این خصوص بیان کرد: روند تجارت ایران با کشور‌های همسایه، در بازه زمانی ۱۰ ساله از سال ۸۴ تا ۹۴ به استثنای سال ۱۳۹۲، از پنج و نیم میلیارد دلار به بیش از ۱۸ میلیارد دلار افزایش داشته است.
به زعم این مقام مسئول، در شرایطی که تا سال ۱۳۹۰، تراز تجارت غیر نفتی ایران با همسایگان منفی بوده، اما از این سال به بعد با کاهش مداوم واردات از کشور‌های مذکور، تراز تجاری کشورمان مثبت‌تر شده است.
با همه این اوصاف و ضمن رعایت انصاف و تقدیر از تلاش‌های صورت گرفته از سوی دولت، نباید این واقعیت را از نظر دور داشت که کشور در جنگ اقتصادی به سر می‌برد و می‌باید به گونه‌ای برنامه ریزی نمود که ضریب تجاری و بازرگانی ایران با کشور‌های همسایه با افزایش فزاینده تری همراه شود که قطع به یقین با حصول چنین امر خطیری، خنثی سازی دسایس و توطئه‌های دشمنان علیه نظام و مردم با سهولت افزون تری مُیَسَر خواهد شد.
گزارش از ناصر رمضانی
