۱. در صورتی چک دارای وعده باشد
چک باید همانند اسکناس نقد و بدون وعده صادر شود. به‌عنوان مثال امروز چکی برای تاریخ فردا یا هفته یا ماه آینده صادر شود. صادر‌کننده چک مجازات کیفری نخواهد داشت و این چک حقوقی است ولی با نحوه اثبات موضوع و شیوه دفاع در دادگاه می‌توان کیفری و صادر‌کننده را به مجازات حبس محکوم کرد.
۲. چک تضمین انجام تعهد یا تضمین انجام معامله
به‌عنوان مثال شخصی مغازه یا منزل مسکونی را اجاره کرده باشد و مالک خانه یا مغازه در اجاره‌نامه از مستاجر تعهد بگیرد که در راس انقضای مدت اجاره، محل را تخلیه کند و برای گمان خود یک فقره چک برای تضمین تعهد به تخلیه صادر و ارائه میکند در حالی که صادر‌کننده چک بدهکار نیست و قابل تعقیب کیفری و مجازات نخواهد بود چه تضمین در متن چک ذکر شده باشد و یا بیان نشده باشد. ولی با مراجعه و مشاوره با حقوقدانان ذیصلاح می‌توان موضوع را اثبات و مجازات اعمال گردد.
۳. چک سفید امضاء بدون مبلغ تاریخ صادر گردد
۴. هرگاه وصول وجه چک منوط بر تحقق شرط یا معاملات نامشروع یا ربا(بهره) باشد
اگر در متن چک شرط قید گردد یا بر اساس قولنامه یا صورتجلسه اثبات گردد. به‌عنوان مثال در خرید اتوموبیل تمام یا قسمتی از مبلغ معامله به صورت یک فقره چک صادر در اختیار فروشنده یا بنگاهدار باشد و شرط کند که تنها پس از انتقال سند در محضر، طلبکار حق مراجعه به بانک و وصول چک را دارد.
۵_هرگاه دارنده چک تا ۶ ماه از تاریخ صدور چک برای وصول به بانک مراجعه نکند یا ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت شکایت نکند.
به غیر از موارد بالا، سایر موارد صادر‌کننده چک قابل تعقیب کیفری و مستوجب مجازات خواهد بود.
پس از سال‌ها و مشکلات عدیده فعالان صنعت کشور با مقوله چک برگشتی قانون جدید چک اصلاح وبرای اعتبار بخشی ان مجازاتهای:
_اجازه ندادن افتتاح حساب جدید
_اجازه نداشتن تسهیلات و وام
_عدم صدور سند خودرو و سند ملک
_عدم حضور در عضویت هیات مدیره شرکت‌ها و اتحادیه ها
_ممنوع الخروج بودن
اگر این موارد رخ دهد اعتبار بر چک باز خواهد گشت و بازار رونق را به چشم بار دیگر می‌بیند.
محمدرضا سلطانی/ فارغ‌التحصیل کارشناسی رشته حقوق
soltani.lawyer2000@gmail.com
