«فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا سه شنبه شب در سخنانی در پارلمان اروپا در استراسبورگ به لزوم فعال شدن اینستکس و نجات توافق هسته ای ۲۰۱۵ ایران و ۱+۵ پرداخت. توافقی که با خروج آمریکا در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ و بارگرداندن تمامی تحریم های ظالمانه علیه جمهوری اسلامی آینده دشواری دارد.
با خروج آمریکا از برجام، جمهوری اسلامی ایران نیز پس از یک سال صبر راهبردی به جنگ اقتصادی آمریکا واکنش نشان داد و بخشی از تعهدات خود را طبق برجام تعلیق کرد. اقدامی که هشداری از سوی تهران به طرف های اروپایی برای انجام تعهداتشان و لزوم پایبندی به توافق شان بود.
اتحادیه اروپا که در چند هفته اخیر به ظاهر تلاش می کند تا این توافق را حفظ و نجات دهد، اخیراً در حوزه اینستکس که برای حمایت از تجارت شرکت های مختلف با ایران در برابر تحریم های آمریکا راه اندازی شد، اقداماتی را انجام می دهد. این اقدامات را بصورت کلی فدریکا موگرینی روز سه شنبه در پارلمان اروپا مطرح کرد.
وی گفت: نه تنها کشورهای بیشتری از اعضا اتحادیه اروپا افزون بر انگلیس، فرانسه و آلمان بلکه حتی کشورهای غیر عضو این نهاد نیز خواهان پیوستن به ساز و کار تبادلات مالی با ایران «اینستکس» هستند.
به نوشته تارنمای رسمی اتحادیه اروپا؛ موگرینی افزود: هفت کشور عضو اتحادیه اروپا (افزون بر بریتانیا، فرانسه و آلمان) اعلان کردند که خواستار پیوستن به این سازوکار هستند وکشورهای عضو دیگری نیز در نشست روز دوشنبه شورای روابط خارجی اعلان کردند که امکان پیوستن به اینستکس را بررسی می کنند. ما حتی با کشورهای غیر عضو اتحادیه اروپا نیز در باره امکان پیوستن آنان به این سازوکار مذاکراتی کرده ایم.
وی افزود: فرانسه آلمان و بریتانیا در نشست اواخر ژوئن در وین اعلان کرده اند که سازوکار مبادلات بازرگانی با ایران (اینستکس) که از ماه ها پیش برای اجرایی شدن آن تلاش و اتحادیه اروپا و به ویژه دفتر من نیز این روند را همراهی و پیگیری می کردند، کاملاً عملی شده است. اکنون این ابزار مالی در نهایت اجرایی شده است و نخستین تراکشن های خود را پردازش می کند.ما همچنین در نشست مشترک کمیسون مشترک در وین تصمیم گرفتیم که کارشناسان ما درآینده نزدیک برای بررسی مسائل اجرایی برجام، شامل چگونگی تسهیل صادرت اورانیوم با غنای پائین و آب سنگین ایران به خارج که پس از ازسرگیری تحریم های ایالات متحده بر ایران بسیار دشوار شده است، نشستی برگزار کنند.
به گفته موگرینی؛ حفظ این توافق تنها به نفع و وظیفه اروپا نیست، بلکه مسئولیت مشترک همه کشورهای جهان است. من می خواهم یک بار دیگر یادآوری کنم که این توافقنامه فقط یکجانبه یا حتی چند جانبه نبوده، بلکه قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد به شمار می رود که به اتفاق آرای اعضای این نهاد به تصویب رسیده است، بنابراین جهان برای حفظ و همچنین ادامه اجرای کامل آن مسئول است.
موگرینی در ادامه سخنانش در باره اوضاع خلیج فارس و توافق هسته ای افزود: از آنجا که خلیج فارس به اروپا بسیار نزدیک است، بخشی از منطقه ما به شمار می رود و وضع امنیتی آن به شدت با امنیت ما (اروپا) ارتباط دارد. ما همیشه اعلان کرده ایم که حفظ توافق هسته ای با ایران (برجام - برنامه جامع اقدام مشترک) از همه بیشتر به نفع ما اروپاییان و همچنین امنیت جهانی است که اکنون این موضوع بدیهی است نیازی به اثبات ندارد. ما خواهان دیدن اوجگیری درگیری نظامی در منطقه خود و همچنین به راه افتادن مسابقه تسلیحاتی هسته ای نیستیم که تاکنون نیز موجب تنش های بسیاری شده است.
موگرینی گفت: در طول این سال ها ما همیشه اعلان کرده ایم که بدون وجود این توافق هسته ای، وضع خارومیانه که تا پیش از این نیز به اندازه کافی پیچیده بوده است، بسیار دشوارتر از اکنون خواهد بود. ما همیشه این مطلب را اعلام کرده ایم و اکنون به نظر می رسد اتفاق نظر فزاینده ای در این باره به وجود آمده است، به گونه ای که حتی کسانی که در مورد این توافق تردید و حتی شک بسیار زیادی داشته اند، امروزه درک می کنند که بدون آن وضع منطقه بسیار بدتر و پیچیده تر خواهد شد. این نکته ای است که من در همه تماس ها و مکالمات مان به ویژه با سران کشورهای منطقه خلیج فارس از آنها شنیده ام. تنش های کنونی به مقدار زیادی ذهن و فکر همه سران این کشورها به ویژه عراق و کویت را که من در سفر شنبه و یکشنبه گذشته به این منطقه با آنها ملاقات کردم، به خود مشغول کرده بود. ما با یکدیگر در باره چگونگی همکاری و تلاش برای پرهیز از اوجگیری بیشتر تنش و خشونت در منطقه به ویژه با حمایت از ابتکارها و طرح های پیشنهادی خود این کشورها برای بازسازی سطح اساسی اولیه از درک و اعتماد در میان بازیگران و عوامل اصلی منطقه مذاکره و گفت وگو کردم.
هیچکس در این منطقه و خارج آن نگفته که خواهان جنگ است و اعلان نکرده که هدف و قصد بر افروختن آتش جنگ را دارد. اما مشکل به ویژه در چنین منطقه ای احتمال بروز خطا و اشتباه محاسبه است که ممکن است منجر به اوجگیری بسیار خطرناک رویارویی ها در این منطقه شود ما (اروپائیان) به این علت ما همه عاملان و بازیگران مرتبط را به درپیش گرفتن بیشترین میزان خویشتنداری و تفکر منطقی فرامی خوانیم و ما به هر تلاشی که می توانسته ایم، حتی پس از خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام برای حفظ آن دست زده ایم.
ما روز دوشنبه با وزیران امور خارجه ۲۸ کشور عضو (اتحادیه اروپا) در شورای امور خارجی بحث و گفت وگوهایی داشتیم و اجازه دهید به شما بگویم که همه این کشورها، هدف مشترک ما را برای بیشترین تلاش گروهی برای حفظ توافق هسته ای حتی در این شرایط به شدت دشوار، تائید کرده اند. زیرا ما در این کار منافعی داریم و همچنین برای این کار احساس مسئولیت می کنیم. شما همگی از وضع کنونی آگاهی دارید و شاید اوضاع در گذشته هیچگاه به دشواری امروز نبوده است. تهران ۱۴ ماه پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته ای، اعلام کرده است که به تدریح پایبندی خود را به برجام کاهش می دهد و آژانس بین المللی انرژی اتمی که همچنان مرجع اصلی ارزیابی پایبندی ایران به تعهداتش بر اساس این توافق باقی مانده است، پس از سال ها تائید اجرای کامل برجام توسط ایران، تائید کرده است که ایران اکنون مقدار ذخیره سازی اورانیوم با غنای پائین را افزایش داده و سطح غنی سازی اورانیوم را از محدودیت های تعیین شده در برنامه جامع اقدام مشترک فراتر برده است.
موگرینی افزود: این اقدامات ایران با توافق هسته ای (برجام) سازگار نیست و من به همراه وزیران امور خارجه فرانسه (ژان ایو لودرین)، آلمان (هایکو ماس) و بریتانیا (جرمی هانت) با صدور ۲بیانیه شفاف از ایران درخواست کرده ام که به پایبندی کامل به برجام بازگردد. من در همین حال می خواهم تاکید کنم که ایران تا چند روز گذشته پایبندی کامل خود را به این توافق حفظ کرده است.
به گفته موگرینی؛ اقدامات ایران حتی در این مرحله هنوز قابل برگشت است و نشانگر تصمیم یا قصد آشکار ایران برای بازگشت به برنامه هسته ای (پیشین) خود نیست. من همزمان می خواهم آشکار و شفاف بگویم هر چه ایران مدت طولانی تری این مسیر را بپیماید، بازگشت آن از نظر فنی دشوارتر خواهد بود. درخواست ما از ایران کاملاً آشکار است: به پایبندی کامل به این توافق همانگونه که تاکنون اینگونه بوده اید، بازگردید.زیرا این امر به نفع ما، ایران و همگان است. این در واقع همان منافعی است که در پشت تصمیم برای دستیابی به توافق هسته ای ایران قرار داشته که به این علت بود که می دانستیم که این توافق به نفع همه ما بوده و حتی من می خواهم بگویم که به نفع امنیت همگانی جهان می باشد.
وی افزود: ما به عنوان اتحادیه اروپا به همراه کشورهای عضو، تلاش هایمان را برای کاهش دادن پیامدهای تصمیم یکجانبه ایالات متحده برای از سرگیری تحریم ها بر ایران، تشدید کرده ایم. ما (اتحادیه اروپا) در پایان ماه ژوئن نشست دیگری از کمیسیون مشترک را برگزار کردیم که نهاد ناظر بر اجرای توافق هسته ای به ریاست ماست. ما به همراه ئی ۳ (فرانسه، آلمان و بریتانیا) و همچنین چین، روسیه وایران نشست و ملاقات دشوار اما سازنده ای داشتیم که در آن موفق شدیم که وحدت را حول تداوم ضرورت وتعهد برای اجرای کامل و موثر این توافق توسط همه طرف ها، حفظ کنیم. از آنجا که حفظ توافق هسته ای ایران، تنها به نفع اروپائیان نیست، بسیاری از کشورهای دیگر جهان نیز با ما در این نگرانی و دغدغه فکری یعنی نخست به راه افتادن مسابقه تسلیحاتی و به ویژه از نوع هسته ای در این منطقه با ما سهیم هستند.
موگرینی افزود: ما از جانب خود به عنوان اتحادیه اروپا و کشورهای اروپائی به هر تلاشی که بتوانیم دست می زنیم، ما هیچگاه تصور نکرده ایم که این کار ساده و آسانی خواهدبود و در واقع نیز به هیچ روی آسان نیست. اما آنچه ما برای دستیابی به آن تلاش می کنیم، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، به گونه ای که تجربه بدون پیشینه ای به شمار می رود. من اطمینان دارم که اگر ما نبودیم، اصلاً این توافق به وجود نمی آمد و سپس اینکه شاید تاکنون اصلاً باقی نمانده بود.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: ما همیشه اعلان کرده ایم که هرگونه نقض توافق هسته ای با ایران، تنها ممکن است منطقه ما را بی ثبات تر و خشن تر ساخته و بیشتر در معرض خطر اوجگیری رویارویی و تنش ها قرار دهد. متاسفانه رخدادهای اخیر حقانیت گفته های ما را اثبات کرده، هر چند که هدف ما اثبات صحت این امر نیست، بلکه بهتر کردن اوضاع و پیشروی در مسیر مثبت است. به باور من هیچکس نباید خطری را که این امر متوجه همه ما به صورت گروهی در اروپا، خاورمیانه و سراسر جهان می کند، دستکم بگیرد. دست زدن به هر تلاش و اقدامی که بتوانیم برای جلوگیری از وقوع چنین رخدادی و به واقعیت پیوستن چنین پیش بینی، در راستای منافع همگی ماست.
موگرینی که بزودی این سمت را ترک خواهد کرد، چنین نتیجه گرفت: بنابراین گزینه ما به عنوان اروپائیان که از همبستگی مان در این باره اطمینان دارم، کاملاً مشخص است و ما به هر تلاشی که بتوانیم برای حفظ این توافق ادامه خواهیم داد. ما باید به خاطر امنیت خودمان، صلح در منطقه پرتنش مان و به این علت که می دانیم به ویژه اگر مشکلی وجود دارد، باید مجراهای تماس و همکاری را بازنگهداریم و برای حل مشکلات از مسیر دیپلماتیک سرمایه گذاری کنیم، همچنان صدای منطق باشیم.
اگرچه اتحادیه اروپا به نظر می رسد که در حوزه اینستکس در حال انجام فعالیت هایی بوده و موگرینی نیز بارها در بیانیه ها و سخنان خواستار پایبند ماندن ایران به برجام شده است، اما همانطور که پیش از این وزیر امور خارجه ایران اعلام کرده است، ایران تا زمانی که اتحادیه اروپا تعهدات اقتصادی خود را نسبت به ایران انجام دهد به برجام متعهد است.
محمد جواد ظریف در نیویورک نیز در گفت وگویی تلویزیونی با بی بی سی تاکید کرد که حفظ برجام نیازمند عزم طرف های دیگر در اجرای تعهداتشان است و اظهارات و بیانیه های زیبا درباره توافق هسته ای، منافع ایران را تأمین نمی کند.
منبع: ایرنا
