یکی از وعده‌های دونالد ترامپ این است که بتواند ورود انواع کالاهای استراتژیک و به‌خصوص نفت ایران توسط کشورهای دیگر را به «صفر» برساند. سابقه چنین سیاستی را می‌توان در رفتارهای رییس‌جمهوری قبلی آمریکایی‌ها یعنی باراک اوباما نیز مشاهده کرد. اوباما نیز در سال‌های بین 2010 - 2012 با اتخاذ و استفاده از روش‌هایی تلاش کرد تا واردات نفت از ایران توسط اروپایی‌ها را به صورت دوره‌ای کاهش دهد.
طرح اوباما این بود که هر چند ماه یک بار 20 درصد از واردات نفت ایران توسط کشورهای غربی را کاهش دهد. اگرچه اوباما به دنبال به صفر رساندن صادرات نفت از ایران به کشورهای دیگر نبود، اما بنا نهادن «قانون اختیارات ملی 2012» یکی از بن‌مایه های تحریم ها علیه بانک مرکزی و علیه صادرات نفت ایران بود.
هرچند آمریکا تاکنون موفق به اجرای این سیاست نشده است و ایران توانسته روزانه حداقل صدها هزار بشکه نفت خود را صادرکند؛ اما بسیاری از کارشناسان این حربه دشمن را فرصتی برای قطع وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی دانستند تاجایی که دولت به مجلس وعده داد تصفیر نفت در بودجه را دنبال کند؛ چنان که طبق گفته آقای معاون اول امروز وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی به 30 درصد رسیده است. این آمار اگر صحیح باشد، اقتصاد ایران از اقتصاد رانتی و نفتی خارج شده است که اتفاق خوبی در اقتصاد محسوب می‌شود.
روز گذشته نیز هدایت‌الله خادمی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: قرار بود دولت بحث موضوع تصفیر نفت در بودجه را بنویسد که گویا مرکز پژوهش های مجلس گزارشاتی در این‌باره تدوین کرده و قطعاً دولت برای این موضوع هماهنگی هایی را با مرکز پژوهش های مجلس انجام داده است.
** پیله فروش: رونق مالیاتی جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفتی است
میثم پیله فروش، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت وگو با «صبح نو» درباره سیاست کاهش وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی گفت: برای اینکه بتوانیم آمریکایی ها را در تصمیم خود در تحریم نفتی ایران خلع سلاح کنیم به جای واکنش های منفعلانه باید رویکرد فعالانه در پیش گرفت. مثلا دولت اعلام کند که امسال بودجه را بدون نفت تنظیم خواهم کرد. اعلام همین اقدام و تصمیم در این جهت، سیگنال موثر و مهمی را هم به جامعه و هم به خارج می‌دهد که من این تصمیم را در برابر فشار و تحریمی که تو می خواهی به ما وارد سازی، گرفته‌ام.
وی افزود: حال این سوال به وجود می‌آید که از لحاظ اقتصادی صفر کردن منابع نفتی در بودجه امکان‌پذیر است؟ که باید گفت بله، امکان‌پذیر است. اگر فرض کنیم 150 هزار میلیارد تومان امسال از منابع حاصل از نفت بخواهیم استفاده کنیم، آیا امکان جایگزینی این مبلغ با منابع درآمدی دیگر وجود دارد؟ که باید گفت بله، وجود دارد و مهم‌ترین راه برای جبران آن، افزایش سهم درآمدهای مالیاتی در بودجه است.
این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه افزایش درآمدهای مالیاتی به معنای گرفتن مالیات بیشتر از مردم نیست، توضیح داد: می‌توانیم با تعریف پایه‌های جدید مالیاتی، جلوگیری از فرارهای مالیاتی و حذف برخی معافیت های مالیاتی
بخش بزرگی از این کاهش منابع نفتی را جبران کنیم.
پیله فروش در ادامه گفت: مسأله امروز ما این نیست که دانش اقتصادی و تجربه اقتصادی در کشور این راه‌حل‌ها را بلد نیست؛ بلکه هم دانشگاه‌ها و هم دولتمردان ما می‌دانند که با حذف برخی از معافیت های مالیاتی که الان بی‌وجه هستند و با تعریف پایه‌های جدید مالیاتی، می‌توانیم منابع جدید درآمدی در بودجه تعریف کنیم. رسانه‌ها و آنهایی که به جمهوری اسلامی ایران پایبند هستند باید به دنبال این سوال باشند که چرا راه‌حل‌های عملی که هم تجربه بشری دارد و علم و دانش آن را تایید می‌کند به سرانجام نمی‌رسد. وی افزود: مثلا با تعریف جدید پایه‌های مالیاتی مانند مالیات بر عایدی سرمایه می‌توانیم منابع قابل توجهی را جذب کنیم. اگر همین مالیات بر عایدی را در کشور عملیاتی کنیم، جلوی بسیاری از این سوداگری‌ها و افزایش لجام‌گسیخته قیمت کالاهایی مانند خودرو و مسکن را خواهیم گرفت. به این ترتیب هم آرامش برای مردم ایجاد کرده و هم درآمد جدید برای دولت فراهم می‌کنیم.
وی با بیان اینکه عده‌ای که ذی‌نفع هستند مانع انجام این تصمیمات درست می شوند، گفت: الان بسیاری از صادرکنندگان ما انرژی ارزان را به یک محصول تبدیل می‌کنند و با کمترین دانش فنی صادر می‌کنند که من اسم آن را صادرات خام یا صادرات با تکنولوژی پایین می‌دانم. این‌ها چرا باید مشمول معافیت‌های مالیاتی باشد؟ می‌توانیم با حذف بسیاری از آن‌ها منابع جدیدی برای دولت ایجاد کنیم.
این کارشناس مسائل اقتصادی تاکید کرد: مهم‌تر از ایجاد پایه‌های جدید مالیاتی، جلوگیری از فرارهای مالیاتی است. یک سوال اساسی وجود دارد که چرا مالیات بر مجموع درآمد اشخاص عملیاتی نمی‌شود و چرا هر فرد موظف نیست که کارنامه مالیاتی خود را در پایان هر سال مالی عرضه کند.
با راه اندازی همین سازوکار می توانیم جلوی بسیاری از فرارهای مالیاتی را بگیریم.
البته شاید نتوانیم در ابتدا همه 150 هزار میلیارد تومان درآمد نفت را با مالیات به دست آوریم اما مهم این است که در این راه قدم برداریم و به مردم این پیام را بدهیم که دولت به فکر آنهاست و سیاست‌گذاری‌هایش به نفع مردم است.
به خارجی‌ها هم این پیام را می‌دهد که من نقطه ضعفم را پیدا کردم و برای آن برنامه دارم و دیگر شما نمی‌توانید روی آن مانور دهید.وی یادآور شد: راهکارهای فنی کاهش سهم نفت در بودجه از اردیبهشت سال گذشته که آمریکا یک جانبه از برجام خارج شد به دولت و مجلس ارائه شده است. متاسفانه اراده‌ای برای عملیاتی کردن این راهکارها وجود ندارد. اگر دولت همتی برای اجرای این راه‌حل‌ها داشته باشد و فضای کسب و کار را بهبود ببخشد با رونق تولید می‌توان مالیات بیشتری اخذ کرد و وابستگی کمتری به نفت داشت. نکته مهمی که در بحث مالیات وجود دارد این است که اگر دولت بخواهد از مردم مالیات بگیرد، باید اداره کشور را با خواست عامه مردم پیش ببرد و نمی‌تواند سیاست‌گذاری‌هایش به نفع اقلیت یک درصدی باشد و همین موضوع، مانع مهمی در راه پیگیری سیاست‌های صحیح در کشور شده است.
منبع: روزنامه صبح نو
