ایران اکونومیست- تصویب این طرح از سوی نمایندگان مجلس در حالی صورت می‌گیرد که این طرح از سال ۱۳۹۳ و در دوره قبلی به مجلس تقدیم شد، اما بنابه دلایلی رای نیاورد و بعد از گذشت ۵ سال، نمایندگان مجلس با توجه به اهمیت حوزه میراث‌فرهنگی، در اقدامی تحسین برانگیز و با توجه به اهمیت صیانت از بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی کشور، به این طرح رای مثبت دادند.
به اعتقاد کارشناسان حوزه میراث فرهنگی این طرح که ۱۹ ماده دارد در حقیقت یک بسته حمایتی کامل است که می‌تواند به مدیریت یکپارچه در بافت‌های تاریخی کمک کند.
با تصویب این طرح حالا باید شاهد اتفاقات خوبی در حوزه میراث‌فرهنگی خصوصا بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی باشیم؛ بافت‌ها و محوطه‌های بی‌شماری که شاید سال‌ها از بی‌توجهی و کم‌توجهی به آن‌ها انتقاد می‌شد.
این مصوبه مجلس از ابتدا مورد تأیید و حمایت سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، با قدردانی از نمایندگان مجلس، طرح حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی و فرهنگی را یک بسته حمایتی از حوزه میراث‌فرهنگی دانست.
رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با اشاره به تصویب طرح حمایت از مرمت و احیای بافت‌های فرهنگی و تاریخی در جلسه علنی روز گذشته مجلس با ابراز خرسندی از تصویب این طرح گفت: به مردم و دوستداران میراث گران‌بهای کشور تصویب این طرح را تبریک میگویم.»
مونسان درباره این طرح گفت: خوشبختانه نمایندگان محترم مجلس قانونی را مصوب کردند که یک بسته حمایتی بسیار خوب از حوزه میراث‌فرهنگی است و از نمایندگان محترم خصوصاً کمیسیون فرهنگی مجلس تقدیر و تشکر می‌کنم.
وی افزود: در حقیقت ما در این قانون شاهد هم‌افزایی دستگاه‌های مختلف برای حمایت از مرمت و احیای بناها و بافت‌های فرهنگی تاریخی کشور خواهیم، همچنین این قانون به توانمندسازی مالکان و بهره‌برداران از این بنا‌های تاریخی نیز کمک شایانی می‌کند و تحولی به نوع نگاه کشور به بافت‌های تاریخی و فرهنگی خواهد بود که موجب شکوفایی، حفاظت و صیانت از این آثار گران‌بهای میراث‌فرهنگی کشور خواهد شد و کمک شایانی به مدیریت یکپارچه در این بافت‌های تاریخی خواهد داشت.
مونسان اضافه کرد: یکی از موارد بسیار خوب در این طرح این است که ظرف دو سال آینده محدوده‌های بافت‌های تاریخی باید توسط سازمان میراث‌فرهنگی و همکاری وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مسکن، مشخص شود. ضمن این‌که بر اساس این مصوبه، دولت موظف شده تدابیر لازم را برای جبران محدودیت‌های اعلام‌شده از قبیل تراکم و زمین معوض بیندیشد.
وی در ادامه گفت: یکی از موضوعات بسیار خوب دیگر که در این طرح به‌صورت قانون از سوی نمایندگان تصویب شد این است که اگر در بافت‌های فرهنگی تاریخی تخلفی صورت گیرد، به کمیسیون ماده ۱۱۰ ارسال نمی‌شود تا برای آن جریمه تعیین شود بلکه حتماً قلع‌وقمع می‌شود و با پرداخت جریمه مشکل حل نخواهد شد، این موضوع خیلی به صیانت از بافت‌ها و بنا‌های تاریخی کمک خواهد کرد.
معاون رئیس‌جمهوری به یکی دیگر از ماده‌های موجود در این طرح اشاره کرد و افزود: در این طرح، تمام دستگاه‌های اجرایی موظف شده‌اند هزینه‌های مربوط به پژوهش و حفاظت از آثار منقول و غیرمنقول ثبت‌شده ملی را که در اختیار آن‌هاست از محل اعتبارات داخلی خود انجام دهند.
وی ادامه داد: نکته مهمی که در این طرح به توانمندسازی مالکان و بهره‌برداران از بافت‌های تاریخی کمک می‌کند این است که بانک‌ها موظف شدند که اسناد مالکیت بنا‌های تاریخی ثبت‌شده را که قابل انتقال است به‌عنوان وثیقه بپذیرند که این موضوع خیلی کمک می‌کند تا مالکان و بهره‌برداران از طریق اسناد بنا‌های تاریخی بتوانند تسهیلات دریافت کنند. ضمن این‌که بانک مرکزی نیز موظف شده از طریق بانک‌های عامل همه تسهیلاتی که در قانون احیای بافت‌های فرسوده وجود دارد برای بنا‌های تاریخی نیز اختصاص دهد.
رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ادامه داد: موضوع دیگری که در این طرح به آن اشاره شده است، موضوع مهارت‌آموزی است که بر اساس این مصوبه وزارت کار موظف شد از طریق سازمان فنی و حرفه‌ای برای تربیت استادکاران و کاردان‌های تجربی در حوزه مرمت آثار تاریخی اقدام کند، همچنین وزارت علوم و وزارت آموزش‌وپرورش موظف شده‌اند که سرفصل‌ها و محتوای دروس و شیوه آموزش را به‌گونه‌ای تدوین کنند که دانش‌آموختگان تبدیل به مهارت آموزان در حوزه مرمت شوند.»
حمد حسن طالبیان معاون میراث‌فرهنگی کشور نیز در روز اول تصویب این طرح با قدردانی از تلاش همه نمایندگان خصوصا اعضای کمیسیون فرهنگی از طرح حمایت از مرمت و احیای بافت‌های فرهنگی‌تاریخی، به عنوان یک بسته حمایتی نام برد که به مدیریت یکپارچه بافت‌های تاریخی کمک می‌کند.
طالبیان با ابراز خرسندی از تصویب این طرح تصریح کرد: قوانین مرتبط با حوزه میراث‌فرهنگی از سال ۱۳۰۹ تاکنون تغییرات زیادی داشته است و در بعد از انقلاب نیز شکوفاتر شده است؛ اما از سال ۱۳۰۹ تاکنون، طرح حمایت از مرمت و احیای بافت‌های فرهنگی و تاریخی یکی از مهمترین قوانینی است که در حوزه میراث‌فرهنگی به تصویب رسیده است که یک بسته حمایتی است که به مدیریت یکپارچه بافت‌های تاریخی کمک می‌کند.
وی با اشاره به شهر یزد گفت:خوشبختانه شهر یزد به‌عنوان یک شهر جهانی ثبت شده است و اگر مدیریت یکپارچه و همکاری دستگاه‌های مختلف از سال‌ها قبل بود، شاهد وضعیت بهتر بافت‌های تاریخی بودیم.
طالبیان افزود: ایران یک کشور تمدنی است، یک‌میلیون اثر تاریخی داریم که بیش از ۳۴ هزار اثر ثبت ملی شده است، خوشبختانه در سال‌های اخیر نهضتی به‌وجود آمده که دستگاه‌های مختلف ازجمله شهرداری‌ها به اهمیت میراث‌فرهنگی پی برده‌اند. این مطالبه مردمی و مطالبه مدیران محلی باعث شد تا فضایی برای حمایت بیشتر از حوزه میراث‌فرهنگی به وجود آید و خوشبختانه ماحصل این اهمیت و مطالبه گری تصویب طرح حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی است.
معاون میراث‌فرهنگی کشور ادامه داد: از همه نمایندگان مجلس تشکر می‌کنم، خوشبختانه یک جو و فضای فرهنگی برای صیانت و حفاظت از ثروت ملی به وجود آمده است و دفاع جانانه و علمی نمایندگان مجلس از این طرح یک افتخار برای ما در میراث‌فرهنگی است.
وی ادامه داد: وقتی بنایی ثبت می‌شود، محدودیت‌هایی نیز به‌وجود می‌آید بنابراین باید تلاش کنیم وقتی بنا یا خانه‌ای ثبت می‌شود، ارزش پیدا کند و مالک افتخار کند، خوشبختانه در سال‌های اخیر شاهد اتفاقات بسیار خوبی در صیانت از آثار تاریخی هستیم که نمونه آن در شهر یزد است و هم‌اکنون ۱۵۰ پروژه مرمتی توسط مردم در یزد در حال اجراست. در شهر کاشان نیز ارزش یک خانه تاریخی بیشتر از یک آپارتمان چندطبقه است. طرح حمایت از مرمت و احیای بافت‌های فرهنگی تاریخی به‌عنوان یک قانون جامع و بسته حمایتی کامل به رفع نواقص در بافت‌های تاریخی کمک می‌کند.
معاون میراث‌فرهنگی کشور گفت: اگر تخلفی در حوزه ساخت‌وساز صورت گیرد فرد به کمیسیون ماده ۹۹ در مناطق روستایی یا به کمیسیون ماده ۱۰۰ در مناطق شهری معرفی می‌شود و جریمه پرداخت می‌کند، اما در این طرح که به تصویب مجلس رسیده است، اگر تخلفی در بافت‌های تاریخی صورت گیرد، قلع‌وقمع می‌شود و آن تخلف با پرداخت جریمه برطرف نمی‌شود.
طالبیان گفت: یکی دیگر از موضوعاتی که در این طرح به‌خوبی به آن اشاره شده است، موضوع آموزش است. آموزش از ارکان فعالیت‌های ماست و نقش مهمی در حوزه میراث‌فرهنگی ایفا می‌کند که در این طرح به‌خوبی دیده شده است.
معاون میراث‌فرهنگی کشور در ادامه به دیگر امتیازات این طرح اشاره کرد و گفت: اجرای هر طرح در بافت‌های تاریخی بر اساس این مصوبه یک طرح ویژه خواهد داشت و از قوانین طرح‌هایی مانند طرح‌های هادی و تفصیلی پیروی نمی‌کند. ضمن این‌که تدوین نظام فنی و اعتباری یکی از دیگر از امتیازات این طرح است.
وی در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به بخش دیگری از این طرح درباره بنا‌های تاریخی که در اختیار دستگاه‌های مختلف است، اشاره کرد و گفت: بنا‌های بسیاری داریم که در اختیار دستگاه‌های مختلف است که بر اساس این مصوبه دستگاه‌هایی که این بنا‌های تاریخی در اختیار آن‌ها است باید نسبت به مرمت و احیای آن آثار همت کنند، ضمن این‌که در این طرح به شهرداری‌ها و دهیاری‌ها تکلیف شده تا رسیدگی به بافت‌های تاریخی را در اولویت فعالیت‌های خود قرار دهند.
این مقام مسئول اضافه کرد: یکی دیگر از بخش‌های مهم این مصوبه این است که بانک‌ها اسناد بنا‌های موجود در بافت‌های تاریخی را به‌عنوان وثیقه برای اعطای تسهیلات می‌پذیرند.
وی افزود: حفاظت در حقیقت به معنای زندگی است و با صیانت و حفاظت از آثار تاریخی به دنبال این هستیم که زندگی در این بافت‌ها جریان یابد.
نمایندگان مجلس با تصویب طرح حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی و فرهنگی در حقیقت به توانمندسازی مالکان و حمایت از سرمایه گذاران در بافت‌های فرهنگی تاریخی و در نتیجه شکوفایی و رونق آن‌ها رأی دادند.
در این جلسه ماده ۱ این طرح مربوط به تعریف اصطلاحات به‌کاررفته در این قانون نیز به شرح زیر تصویب شد:
الف) حفاظت: به معنای کلی فعالیت‌های پسینی و پیشینی در خصوص پاسداری از ارزش‌های مادی است همچون بنا‌های تاریخی
ب) مرمت: علمیات تخصصی و همه‌جانبه (کمی و کیفی) است که هدف آن حفظ، بیان و آشکار کردن ارزش‌های تاریخی، فرهنگی و زیبایی‌شناختی یک اثر با لحاظ اصالت و یکپارچگی آن است و مراحل گوناگونی اعم از تداوم، تثبیت و استحکام‌بخشی تا بازگردانی وضعیت موجود به وضعیت اصیل و پایدار را شامل می‌شود.
پ) احیا: فرآیندی هدفمند از مجموع اقدامات را شامل می‌شود که به‌منظور حفاظت و ارتقای کیفی با حفظ اصالت و یکپارچگی در بافت‌های تاریخی-فرهنگی انجام می‌شود.
ت) صیانت: به معنای کلیه فعالیت‌های پسینی و پیشینی در خصوص پاسداری از ارزش‌های معنوی است همچون ارزش‌های بنا‌های معنوی که مربوط به تاریخ و فرهنگ یک کشور باشد.
ث) حریم بنا: نواحی اطراف یک اثر فرهنگی، تاریخی، طبیعی ملی یا جهانی که همراه با ضوابط و مقررات قانونی با هدف محافظت مؤثر از آن اثر و حمایت‌های قانونی به‌عنوان لایه‌های حفاظتی (منظری، ساختاری، عملکردی) بر روی نقشه مشخص می‌شود.
ج) محدوده بافت: محدوده یک منطقه تاریخی و فرهنگی ثبت‌شده که همراه با ضوابط و مقررات قانونی با هدف محافظت مؤثر از آثار فرهنگی، تاریخی، طبیعی ملی یا جهانی موجود در آن منطقه و حمایت‌های قانونی به‌عنوان لایه‌های حفاظتی (منظری، ساختاری، عملکردی) بر روی نقشه مشخص می‌شود.
چ) کاربری متناسب: به حفظ و ارتقای هویت و ارزش‌های اثر با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و مزیت‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی و همچنین اجتماعی، اقتصادی آن برای پاسخگویی به نیاز‌های معاصر وفق ضوابط و مقررات و قوانین ناظر به موضوع اطلاق می‌شود.
ح) طرح ویژه حفاظت و احیای بافت‌های تاریخی-فرهنگی: طرحی است که با توجه به ویژگی، ظرفیت و مزیت تاریخی، فرهنگی و طبیعی بافت تاریخی-فرهنگی شهر و روستا با هماهنگی و همکاری نزدیک تمام دست‌اندرکاران و ذی‌نفعان در مقیاس کل تا جزء به همراه طرح مدیریتی مربوطه ارائه شده و تکالیف همه دست‌اندرکاران در آن روشن باشد. در این طرح علاوه بر تنظیم روابط این بخش از شهر یا روستا با سایر تقسیمات شهر و روستایی زمینه‌های توسعه هماهنگ شهری و روستایی مد نظر قرار گیرد.
خ) حمایت: بسترسازی مناسب برای توانمندسازی مالکان و بهره‌برداری و ارتقای کیفیت زندگی ساکنان بافت‌های تاریخی-فرهنگی
د) سازمان: سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور
همچنین نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی دوشنبه ۱۶ اردیبهشت نیز در جریان در بررسی طرح یک‌فوریتی حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی- فرهنگی و توانمندسازی مالکان و بهره‌برداران بنا‌های تاریخی- فرهنگی، با اکثریت آراء ماده (۲) این طرح را تصویب کردند.
در متن ماده (۲) این طرح آمده است: به‌منظور حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی- فرهنگی، سازمان مکلف است:
الف- با همکاری وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و کشور و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ظرف مدت حداکثر دو سال پس از تصویب این قانون نسبت به تکمیل، تعیین و ابلاغ محدوده بافت تاریخی- فرهنگی کلیه شهر‌ها و روستا‌های تاریخی اقدام کند.
ب- با همکاری وزارتخانه‌های راه و شهرسازی، کشور و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ظرف مدت حداکثر دو سال پس از تصویب این قانون نسبت به تهیه چارچوب طرح‌های ویژه حفاظت و احیای بافت‌های تاریخی- فرهنگی (ازجمله تعیین حرائم) با رویکرد صیانت از ارزش‌های تاریخی – فرهنگی و ارتقای کیفیت زندگی ساکنان این محدوده‌ها اقدام کند.
پ- ظرف مدت یک سال پس از تصویب این قانون، دستورالعمل‌های مورد نیاز برای مدیریت بهره‌برداری، نگهداری و پشتیبانی بناها، اماکن و بافت‌های تاریخی- فرهنگی با اولویت واگذاری فعالیت‌ها به بخش غیردولتی را تهیه و ابلاغ کند.
