ایران اکونومیست- آیین نکوداشت احمدرضا معتمدی به همراه اکران و جلسه نقد و بررسی فیلم «سوءتفاهم» روز گذشته (دوشنبه ۹ اردیبهشت) در سالن آمفی تئاتر دانشگاه صدا و سیما با حضور شهاب اسفندیاری ریاست دانشگاه، احسان محمدحسنی مدیر موسسه هنری رسانه‌ای اوج و جمعی از اساتید و منتقدان سینمایی برگزار شد.
در این مراسم ابتدا فیلم سینمایی «سوءتفاهم» که در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر اکران شده بود برای حاضرین به نمایش درآمد و سپس جلسه بررسی و تحلیل با حضور احمدرضا معتمدی کارگردان این فیلم برگزار شد.
شهاب اسفندیاری مدیر دانشگاه صدا و سیما که به عنوان اولین سخنران در این مراسم به روی صحنه حاضر شد با بیان اینکه افتخاری برای دانشگاه است که به نکوداشت یکی از اعضای هیئت علمی خود بپردازد، گفت: آقای معتمدی در مقام تدریس، آموزش و پژوهش از افراد صاحب‌نام بوده و در عرصه هنر برتر سینما نیز کارنامه پرباری دارد.
اسفندیاری: معتمدی تن به هر کاری نمی دهد
وی افزود: معتمدی به علت وسواس، سختگیری و اهتمامی که به خلق آثار شایسته داشته در ۲۶ سال گذشته تنها هفت فیلم ساخته است و حفظ این پرهیزکاری در سینما برای کسی که به واسطه اعتبارش با برترین بازیگران سینما فیلم می‌سازد، کار دشواری است که نشان از نفس زکیه و شخصیت فرهیخته ایشان دارد که علیرغم تسلط و امکانی که برایش فراهم است،تن به هر کاری نمی دهد.
رئیس دانشگاه صداوسیما با اشاره به تحلیل و برداشت‌هایی که در خارج از کشور از فیلمسازان انقلاب اسلامی در منابع خارج از کشور می‌شود، اظهار کرد: فیلمسازان انقلاب اسلامی در مجامع علمی، فرهنگی مظلوم هستند و این تصور توسط دلالان عرصه هنری و واسطه‌های معرفی فیلم‌ها به جشنواره‌های خارجی که اجازه ظهور و بروز برخی فیلم‌ها را نمی‌دهند بوجود آمده و فیلمسازان بعد از انقلاب بویژه آن‌ها که به لحاظ فکری و اندیشه‌ای نسبتی با انقلاب داشتند در معرض این قضاوت که آثارشان ارزش هنری ندارد، قرار گرفتند.
اسفندیاری ادامه داد: چندسالی است که با برپایی جشنواره فیلم جهانی فجر امکان خرید و مذاکره فیلمسازان بین المللی با موسسات فیلمسازی داخلی فراهم شده و بر تعداد غرفه داران و شرکت کنندگان نیز افزوده شده و کمک می‌کند تا بخش‌های دیگر سینما بیشتر دیده شود.
وی با اشاره به انجام گفتگو‌های عمیق و مفصل شش ساعته با گروهی از پژوهشگران عرصه سینما از جمله احمدرضا معتمدی پیرامون ناگفته‌ها و تجارب ایشان گفت: در این گفتگو‌ها برای ما روشن شد چقدر آن‌ها که تلقی می‌شود گروه فیلمساز تبلیغاتی وابسته به رژیم هستند، دیدگاه‌های متفاوتی درباره فیلمسازی دارند.
رئیس دانشگاه صداوسیما افزود: برخی انتظار دارند در زمینه سینمای دینی به یک فرم واحد برسیم که نه ممکن است و نه مطلوب؛ در طیف رنگین کمان آثار سینمای دینی از «آلزایمر» معتمدی خواهد بود تا «مریم مقدس» شهریار بحرانی.
اسفندیاری با بیان اینکه معتمدی هم صاحب قلم در زمینه فلسفه فیلم بوده و از پیشگامان توسعه نظری است و هم کتابش جایزه کتاب سال را برده که جای افتخار است، اظهار کرد: تامل فلسفی در باب سینما، امروز گسترش یافته و به رشته‌ای در برخی دانشگاه‌ها تبدیل شده و یک حوزه دانشی است که نسل جدید اندیشمندان در این حوزه در حال ظهور هستند.
وی با اشاره به اینکه معتمدی کارگردان سختگیری است وساخت فیلمی چون «سوءتفاهم» در یک مکان بسته و محدود دشوار است، گفت: فیلمی که از مضامین فلسفی، چون واقعیت، توهم، بازنمایی بهره برده و با توجه به نقش پول در داستان این فیلم، کنایه‌ای است که چه کسی در سینمای ایران، رئیس است؟ متاسفانه امروز نقش یک شرکت تولیدکننده مواد شوینده، از نقش وزارت ارشاد بیشتر است و اگر گاهی بوی نامطبوعی در سینمای ایران به مشام می‌رسد، منشا آن همین است.
اسفندیاری ادامه داد: وضع ناگواری در حال رقم خوردن است و برخی تهیه کنندگان را که زمانی حکم آبروی سینما را داشتند نیز در حال فرو بردن است. این مناسبات، آن‌ها را به جایی رسانده که باعث حیرت می‌شود. برخی از تهیه کنندگان به قهقرای گونه‌های سخیف فرو غلطیدند و اگر حواسمان نباشد این جریان همه ما را فرو خواهد برد.
رئیس دانشگاه صداوسیما ضمن انتقاد از طرح شعار‌های بی مبنا پیرامون سینمای دولتی و سینمای نفتی اظهار کرد: اتفاقا دولت‌های اروپایی شرایطی برای ارائه بودجه‌های دولتی به فیلم‌ها دارند و به عنوان مثال در آلمان بالغ بر ۹۰ درصد فیلم‌ها از بودجه دولتی بهره مند می‌شوند. کشور‌ها انواع و اقسام بودجه‌ها را برای اعتلای فرهنگ و مقابله با سینمای هالیوود صرف می‌کنند. حال در فضای فعلی اگر موسساتی چون سازمان اوج نبودند چه چیزی از سینما باقی می‌ماند.
در ادامه برنامه احسان محمدحسنی رئیس موسسه هنری رسانه‌ای اوج با بیان اینکه باید یک خداقوت ویژه به ایشون و همه همکاران عرض کنم، عنوان کرد: خیلی از اوقات حرف ایشان در جامعه هنری و رسانه‌ای فهمیده نشد، اما روحیه، صبر و همت بالای وی باعث شد تا بدون اینکه نا امید بشوند با عزم راسخ‌تر مسیر کار خود را ادامه بدهند.
تشکر رئیس موسسه هنری رسانه‌ای اوج از معتمدی برای تحمل زخم زبان ها
وی اظهار کرد: هرچند که خود ایشان تواضع می‌کنند و می‌گویند که من هنوز دارم مشق می‌کنم و می‌آموزم در حوزه هنر و فلسفه، اما پیوند زدن این دو به هم تنها از نگاه متعهد و دلسوزانه وی بر می‌آمد. من جا دارد که به ایشان خداقوت جانانه عرض کنم بابت اینکه زخم زبان‌ها را تحمل کردند.
رئیس موسسه هنری رسانه‌ای اوج ادامه داد: در طول سال‌های گذشته ایشان علیرغم کار‌های ارزشمندی که انجام دادند، اما صبر و حوصله کردند و حتما اثرات کار‌های آقای معتمدی در طول زمان خودش را نشان خواهد داد.
محمدحسنی با بیان اینکه من فکر می‌کنم ایشان به بهترین شکل تئوری توطئه و توهم توطئه را در این اثر باز کرده است، افزود: تلاش ایشان در این زمینه قابل تقدیر است و از همه دوستان خودم تشکر می‌کنم که در این کار زحمت کشیدند. از عزیزانی هم که این مراسم را ترتیب دادند از جمله آقای اسفندیاری و آقای ساعی و همچنین همکارانشان کمال تشکر را دارم.
احمدرضا معتمدی همچنین در این مراسم که در دانشگاه صداوسیما برگزار شد با تاکید بر اینکه باید از جغرافیای فکری متفکران جهان که خطوط پژوهش را به جریان‌های تحقیقاتی القا می‌کنند مطلع باشیم، با اشاره به اندیشه‌های ژان بودریار، جامعه‌شناس و فیلسوف فرانسوی و تاثیر آن بر فیلم «سوءتفاهم» گفت: بودیار معتقد است که در یک مقطع زمانی تصویر و واقعیت را بازنمایی می‌کرده و یک نشانه قائم به غیر بوده است. در مرحله ای تصویر یا نشانه‌ها به جای بازنمایی واقعیت، آن را پنهان می‌کردند. همانند فیلم‌هایی که درباره جنگ ویتنام ساخته شده است.
وی افزود: در مرحله دیگری، نه تنها تصویر واقعیت را بلکه فقدان واقعیت را پنهان می‌کند؛ مانند جنگ ستارگان که اصولا فقدان واقعیت است و در مرحله آخر، تصویر خودش جانشین واقعیت می‌شود.
این کارگردان سینما با بیان اینکه روزی که قرار شد چنین فیلمی بسازم بحث بر سر این بود که چطور مجموعه ای، چون سازمان اوج که تا کنون فیلم هایش را تقدیم شهدا و سرداران می کرده حالا فیلمی می‌سازد که ما ابتدایش می خواهیم آن را به ژان بودریار تقدیم کنیم.
معتمدی ادامه داد: این نشانه‌ای بود مبنی بر اینکه بخش‌هایی از فرهنگ ما که گرفتار هیپنوتیزم فرهنگی است در حال تغییر است. به هر حال دوستان ما در سازمان اوج اقدام شجاعانه‌ای انجام دادند، بسیار بد و بیراه و زخم زبان شنیدند و بعد از فیلم آزار و اذیت شدند که لازم است از آن‌ها قدردانی کنم.
وی با بیان اینکه بنده خودم بد و بیراه هایی شنیدم که بخشی هم به این مجموعه داده می‌شد، اظهار کرد: امیدوارم این شهامت را داشته باشند و راه را با فیلمساز‌های بهتر از بنده ادامه دهند تا به صورت جدی بتوانیم وارد عرصه فرهنگی شویم؛ چیزی که میگوییم، اما گمان نمی‌کنم به آن باور داشته باشیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما با تاکید بر اینکه نقد آثار بسیار مهم است، گفت: اکنون متاسفانه منتقد ما بر عکس فیلمساز ما سفارشی می‌نویسد؛ پول می گیرد فحش بدهد و پول می‌گیرد تعریف کند. برای سه گروه مجیزگویان، وطن فروشان و مبتذل سازان همه چیز فراهم است. سینمای مستقل را باید حمایت کرد.
احمد ضابطی جهرمی عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما نیز با بیان اینکه به عنوان همکار به احمدرضا معتمدی افتخار می‌کنم، گفت: اخلاق را که فراتر از هنر است از ایشان آموختیم که تحسین برانگیز است. آثار فکری، ذوقی، هنری و قلمی او نیز اغلب ممتاز است.
وی بابیان اینکه داور پایان‌نامه وی که موجی از دانش و فلسفه است بودم،گفت: آن لحظه برایم زنده است و خط به خط تز دکترای ایشان تداعی تاریخ تئوری فیلم بود که به چاپ رسید و برای ما که در سینما هستیم مرحله تکامل تئوری فیلم را آنالیز و تبیین نظری فوق‌العاده انجام داده است که از او خواستم جلد دوم را هم بنویسد، زیرا نمونه خارجی ندارد.
ضابطی جهرمی با بیان اینکه فیلم سینمایی «سوءتفاهم» را دوست داشتم چرا که مجموعه‌ای از فیلم‌های دوست داشتنی سینما را تداعی می‌کند،گفت: به نظر بنده «سوء تفاهم» فراتر از مفاهیمی مثل بازنمایی واقعیت است و خاص رسانه‌های تصویری نیست که به نظرمن بحث نمایش است. به نظرم معتمدی یک آوازه‌خوان است که مجموعه‌ای از آواز‌های زیبا را دارد.
