کارشناسان معتقدند در دنیای امروز اینترنت در خدمت تجارت قرار گرفته و با توجه به تغییرات عصر امروز تجارت نیز دچار تحول شده و تجارت الکترونیک نام گرفته است. دیجیتال‌مارکتینگ نیز ابزاری است در اختیار تجارت الکترونیک. البته بسیاری از افراد با استفاده از شبکه‌های اجتماعی به ارائه محصولات و خدمات خود می‌پردازند که به آنها اصطلاحا دستفروشان مجازی گفته می‌شود. هر کاربری در اینترنت ردپایی از خود بر جا می‌گذارد که بر اساس آن می‌توان نیازهای وی را مورد بررسی قرار داد و خدمات و کالاها را به وی عرضه کرد. به هر روی با پیشرفت تکنولوژی کلاهبرداران نیز پیشرفته شده و از اینترنت برای درآمد‌زایی استفاده می‌کنند.
در ایران بسیاری از افراد بسته‌های آموزشی برای یک‌شبه پولدار شدن، یک‌شبه میلیاردر شدن یا ایجاد زندگی مشابه سلبریتی‌های جهانی را به بهای گزافی به کاربران اینترنتی می‌فروشند. یکی از مشکلات اصلی ایران نبود اطلاعات کافی کاربران اینترنتی است که موجب می‌شود سودجویان به راحتی از آنها سوءاستفاده کنند یا تفاوت بین دیجیتال‌مارکتینگ با تجارت الکترونیک را ندانند و به جای استفاده از ابزارهای اینترنتی مانند دیجیتال‌مارکتینگ و تجارت الکترونیک همچنان به ارسال پیامک برای تبلیغ خدمات و محصولاتشان استفاده کنند. در رابطه با تجارت الکترونیک، کلاهبرداران، خدمات آموزشی و دیجیتال‌مارکتینگ با حسین زینی‌وند، کارشناس تجارت الکترونیک گفت‌و‌گویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
**به طور کلی تعریف تجارت الکترونیک چیست؟
اگر بخواهیم تجارت را به تنهایی تعریف کنیم به معنای تبادلات کالاها و خدمات است که قدمتی به اندازه پیدایش بشریت دارد به این معنا که از زمانی که زندگی بشر اجتماعی شد و مبادلات اولیه انسان‌ها آغاز شد تجارت وجود داشت. با توجه به عصرهای مختلف زندگی، ابزارهای موجود در آن عصر در خدمت تجارت قرار می‌گرفت. به طور مثال در یک دوره تجارت از طریق کشتی انجام می‌شد، در دوره‌های بعدی استفاده از حمل و نقل ریلی و هوایی نیز به آن افزوده شد. امروزه نیز ابزار جدید عصر ما اینترنت است و این ابزار همچون دهه‌های پیشین در خدمت تجارت قرار گرفته است. در مجموع استفاده از اینترنت به عنوان یک ابزار ارتباطی در تجارت از زمانی که بحث ادغام تکنولوژی مطرح شد، شدت گرفت. امروزه اینترنت دسترسی افراد را در هر حوزه‌ای تسهیل کرده است بنابراین طبیعی است که در تجارت نیز مورد استفاده قرار گیرد.
به طور کلی تجارت الکترونیک به معنای استفاده از ابزارهای تحت وب در تجارت است؛ ابزارهایی مانند اینترنت، کامپیوتر و موبایل. امروزه شاهد آن هستیم که مدل‌های تجارت الکترونیک در شبکه‌های اینترنتی اجرایی شده‌اند. به ویژه توسعه‌دهندگان شبکه‌های اینترنتی و شبکه‌های تحت وب، تجارت الکترونیک را بر اساس رفتار کاربران اینترنتی توسعه داده‌اند. این افراد تجربه کاربری افراد در فضای مجازی را بررسی می‌کنند، در حوزه فناوری اطلاعات اصطلاحی داریم تحت عنوان «ردپای دیجیتال» و توسعه‌دهندگان فضای اینترنت که نیازمندی‌های کاربران را مشخص می‌کند. بر اساس این نیازمندی‌ها نرم‌افزارها ایجاد می‌شوند و سپس از این اطلاعات در تجارت الکترونیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
**امروزه حتی قوانینی تحت عنوان قوانین جهانی تجارت الکترونیک در حال تدوین بوده تا مبادلات تجاری به صورت تجارت الکترونیک قانونمند باشد.
به طور کلی در ایران چه در حوزه تمامی معاملات تجاری و چه مصرف‌کنندگان با یکدیگر، تبادلات بنگاه اقتصادی با مصرف‌کنندگان یا تبادلات بنگاه‌های تجاری از تجارت الکترونیک استفاده می‌شود و استفاده از آن رواج یافته است.
**بسیاری از افراد تفاوتی بین تجارت الکترونیک و دیجیتال‌مارکتینگ قائل نیستند و تفاوت بین این دو را نمی‌دانند. دیجیتال‌مارکتینگ چه تفاوتی با تجارت الکترونیک دارد؟
دیجیتال مارکتینگ در واقع یک نوع ابزار بازاریابی بوده که در اختیار تجارت الکترونیک قرار می‌گیرد اما تجارت الکترونیک نتیجه دیجیتال‌مارکتینگ است. دیجیتال‌مارکتینگ ابزاری است به منظور پیدا کردن مشتری برای خدمات و کالاهایی که به صورت آنلاین در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرند.
به نظر می‌رسد این ابزار بیشتر در اختیار ارائه‌دهندگان خدمات قرار گرفته است چراکه بیش از 65 درصد از تولید ناخالص دنیا (GDP)به حوزه خدمات تعلق دارد، حتی زمانی که تولیدکنندگان کالایی را به فروش می‌رسانند موظف هستند خدمات پس از فروش به مشتریان ارائه دهند. به این ترتیب حتی در حوزه تولید نیز بخشی از درآمدها به حوزه خدمات مربوط می‌شوند. به همین روی بخشی از تجارت الکترونیک و درآمدهای کسبوکارهای آنلاین از حوزه خدمات‌رسانی کسب می‌شوند، مثال آن استارت‌آپ‌هایی مانند اوبر است که در حوزه تاکسیرانی به صورت آنلاین خدمات‌رسانی می‌کند.
بسیاری از استارت‌آپ‌ها نیز خدماتی مانند آموزش‌های مجازی ارائه می‌دهند و مدل تجاری آنها سرویس‌محور است.
دیجیتال‌مارکتینگ از طریق موتورهای جست‌وجو یا کلمات کلیدی به بازاریابی می‌پردازد و از طریق ایمیل‌مارکت، پیامک‌مارکت یا بازاریابی در شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود. حتی از تبلیغات و آگهی در فضای مجازی نیز برای دیجیتال‌مارکتینگ استفاده می‌شود. بسیاری از نرم‌افزارها حتی از صدا‌و‌سیما یا تبلیغات محیطی مانند بنرهای سطح کشور نیز استفاده می‌شود.
البته عده‌ای از افراد نیز کالاها، خدمات یا دوره‌های آموزشی خود را در شبکه‌های اجتماعی ارائه می‌کنند که به نوعی دستفروشی آنلاین محسوب می‌شود چراکه این افراد مجوزهای لازم را دریافت نکرده‌اند.
**امروزه آموزش‌های مجازی در کشور رواج بسیاری یافته و بسیاری از مدرسان از این شیوه برای خدمات‌رسانی در حوزه آموزشی استفاده می‌کنند که مزایای بسیاری دارد. کاربران دیگر زمان خود را در ترافیک تلف نمی‌کنند یا اگر سر ساعت خاصی در کلاس حضور نداشته باشند می‌توانند این خدمات را دریافت کنند، از سوی دیگر این آموزش‌ها به دلیل فراگیر بودن می‌تواند در دیگر کشورها و شهرهای کشور نیز ارائه شود. با این همه بسیاری از کاربران معتقدند عده‌ای سودجو به اسم آموزش در حال کلاهبرداری هستند. نظر شما در این باره چیست؟
اگرچه بدبینی‌هایی نسبت به برخی افراد در حوزه آموزش‌های مجازی وجود دارد اما بسیاری از افرادی که در حوزه آموزش‌های مجازی فعالیت می‌کنند نه تنها کلاهبردار نیستند بلکه در حوزه فعالیت خود بسیار کاردان و ماهر هستند. ممکن است بسیاری از این افراد مدرک دکترای رسمی از دانشگاه‌های برتر کشور نداشته باشند اما به صورت عملی و علمی دانش‌های مورد نیاز را دارا باشند.
با این حال متاسفانه یک صنف واحد در حوزه فضای مجازی وجود ندارد و این امر موجب شده عده‌ای سودجو وارد بازار شوند و با شعارهایی بخواهند مشتری جلب کنند؛ شعارهایی مانند اینکه یک‌شبه پولدار شوید، یا با یادگیری یک تکنیک میلیاردر شوید در صورتی که رشد کردن هرگز یک‌شبه رخ نمی‌دهد و روندی تدریجی است. حتی کسبوکارهای بزرگ مجازی نیز از ابتدا موفق نبودند. مدیران بسیاری از استارت‌آپ‌های موفق و مطرح کشور نیز عنوان می‌کنند که در گذشته استارت‌آپ آنها ورشکسته بوده و با تغییر استراتژی به موفقیت رسیده‌اند.
در واقع افراد موفق با دستیابی به دانش و اطلاعات مورد نیاز موفق شده‌اند که این امر هرگز یک‌شبه رخ نمی‌دهد و روندی تدریجی است اما کاربران اینترنتی تمایل بسیاری دارند تا سریع به ثروت برسند و این امر نیز موجب شده کلاهبرداران بتوانند با ارائه بسته‌های یک‌شبه ثروتمند شدن به موفقیت برسند. عده‌ای با عکس گرفتن از چند ویلا و خودروی لوکس به مردم می‌گویند که یک‌شبه پولدار شده‌اند و آنها نیز اگر به آموزش‌های این افراد گوش فرادهند می‌توانند موفق شوند.
**دلیل رشد استارت‌آپ‌ها و گرایش بسیاری از کاربران و مردم به ایجاد استارت‌آپ‌ها در ایران چیست؟
به طور کلی از لحاظ بزنگاه تاریخی اکنون زمان رشد و موفقیت استارت‌آپ‌ها در ایران است. با این همه آنچه همچنان در کشور مغفول مانده حضور و فعالیت استارت‌آپ‌ها در زمینه صادرات است. اکنون بیشتر استارت‌آپ‌های کشور در حوزه خدمات و تجارت داخلی فعالیت می‌کنند. البته موفقیت استارت‌آپ‌های بزرگ کشور بر اساس اعتماد کاربران به آنها بوده است. در کنار آن بررسی نیازهای مشتریان و کاربران و نیازسنجی بازار نیز به موفقیت استارت‌آپ‌ها کمک بسیاری کرده.
**آموزش‌های اینترنتی ایراداتی نیز دارند؛ ممکن است مدرکی به دانش‌پژوهان ارائه ندهند، ممکن است بسته‌های آموزشی مناسبی نباشند، کاربران با پرسش‌هایی مواجه شوند که امکان پرسیدن آنها در برخی از دوره‌های آموزشی وجود نداشته باشد، استاد مربوطه فن بیان یا دانش کافی را دارا نباشد و آموزش‌های مناسبی ارائه ندهد یا دوره‌های مجازی از کلاس‌های معمولی گران‌تر باشند. به طور کلی چگونه می‌توان به دوره‌های آموزشی که در فضای وب ارائه می‌شوند اعتماد کرد؟
کاربران می‌توانند با بررسی سوابق معلمان و استادانی که دوره‌های آموزشی برگزار می‌کنند از دانش و شایستگی آنها اطمینان پیدا کنند، اگر دوره‌های مجازی از سوی یک آموزشگاه برگزار می‌شود کاربران می‌توانند با آموزشگاه مربوطه تماس بگیرند و از مناسب و کاربردی بودن دوره‌های آموزشی مجازی مطمئن شوند. به هر روی دوره‌های آموزشی باید از سوی آموزشگاه ارائه شوند و مجوزهای مورد نیاز را داشته باشند و آموزگاران نیز صلاحیت‌های لازم را دارا باشند. به طور کلی بحث اینماد به این منظور ایجاد شد تا ارائه‌دهندگان خدمات مجازی از نظر صلاحیت تایید شوند و استارت‌آپ‌های دارای‌ای نماد از فیلترهای کنترل و نظارت عبور کرده‌اند.
اگر کاربران آموزشگاهی را انتخاب کنند که اینماد نداشته باشد و صلاحیت‌های لازم را دارا نباشد یا ریسک دریافت نکردن آموزشی مناسب را پذیرفته‌اند یا اینکه آگاهی‌های لازم را ندارند و به همین روی ممکن است هزینه و زمان خود را صرف دریافت آموزش‌های نامناسب کنند. در زمینه خدمات مجازی قرار است جواز کسب نیز صادر شود. تنها امری که می‌تواند آسیب‌پذیری کاربران را کاهش دهد ارائه اطلاعات مورد نیاز به کاربران اینترنتی است که وظیفه رسانه‌های عمومی است تا فرهنگ‌سازی کنند.
**هکرها و انتشار دوره‌های آموزشی به صورت رایگان نیز خطری است که ارائه‌دهندگان دوره‌های آموزشی مجازی را تهدید می‌کند. استادان مجازی چگونه می‌توانند این مشکل را رفع کنند؟
هکرها همواره وجود دارند و باید در این زمینه از سوی رسانه‌های عمومی اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی شود تا کاربران اینترنتی بسته‌های آموزشی ارائه شده از سوی هکرها را دانلود نکنند.
منبع: روزنامه جهان صنعت
