به گزارش ایران اکونومیست؛ مالیات برداشتی حساب شده از درآمدها و ثروت های ملی به حساب می آید که به عنوان ابزار تنظیم سیاست های مالی برای ایجاد تعادل موردنظر در سطح کلان اقتصادی شناخته می شود و شرایطی را به وجود می آورد تا کشور به رشد و توسعه اقتصادی دست یابد. از این رو مالیات یعنی اینکه دولت بخشی از دارایی افرادی که از نظر اقتصادی توانمندی کافی دارند، دریافت کند تا علاوه بر توزیع آن در میان افراد ناتوان از نظر اقتصادی، نوعی تعادل در جامعه ایجاد شود؛ یعنی شکاف درآمدی در میان گروه های مختلف کاهش یابد، در نتیجه فقر و نابرابری از میان برود و باعث ایجاد توسعه اقتصادی در کشور شود.
مالیات چنین کارکردهایی می تواند داشته باشد دولت در مرحله نخست باید به شناسایی گروه های مختلف و شفاف سازی اقتصادی از آنها بپردازد، گروه هایی مانند کارکنان دولتی، کارکنان بخش خصوصی و مشاغل تا اخذ مالیات از آنها انجام گیرد که البته این اتفاق روندی آسان نیست زیرا هر کدام از این گروه ها از پرداخت مالیات راضی نیستند و به حربه های مختلف سعی می کنند تا از این مسوولیت شانه خالی کنند، نمونه قابل محسوس آن که در سال های گذشته به عنوان یک مساله در کشور خودنمایی می کند، پزشکان هستند.
افرادی که میزان مالیات پرداختی آنها در سال گذشته حدود 150 میلیارد تومان اعلام شد، در حالی که بر پایه گزارش شماره 16 هزار و 219 مرکز پژوهش‌های مجلس درباره لایحه بودجه 98 که اوایل دی ماه منتشر شد، مقدار واقعی مالیات پزشکان در سال حداقل حدود 6 هزار و 700 میلیارد تومان تخمین زده می‌شود که میزان فرار مالیاتی پزشکان حداقل حدود 6 هزار و 500 میلیارد تومان است.
** شروع بحث مالیات پزشکان
تابستان امسال بحث مالیات پزشکان یکی از مباحثی بود که به میان آمد؛ استفاده نکردن برخی پزشکان از دستگاه کارتخوان و در نظر نگرفتن رفاه حال بیماران در فضای مجازی، رسانه‌ها و عموم جامعه شدت گرفت و کمپینی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی با موضوع مالیات پزشکان به راه افتاد که این موضوع باعث شد تا مسوولان سازمان امور مالیاتی برای پاسخ به افکار عمومی و این مطالبه توضیح هایی ارایه دهند اما مساله همچنان باقی ماند تا این بار مجلس شورای اسلامی دست به کار شود تا تکلیف پزشکان را مشخص کند.
**مجلس و مالیات پزشکان
موضوع مالیات پزشکان در محافل مختلف و در فضای عمومی جامعه به گونه ای پیش رفت که کمیسیون تلفیق مجلس در بررسی لایحه بودجه 98، تمامی صاحبان حرف و مشاغل پزشکی، دامپزشکی، داروسازی و پیراپزشکی را موظف کرد، از ابتدای سال آینده از پایانه‌های فروشگاهی یا دستگاه پوز استفاده کنند. مصوبه دیگر این کمیسیون درباره پرداخت 10 درصد علی‌الحساب مالیات پزشکان مراکز درمانی به طور مستقیم به حساب سازمان امور مالیاتی است. به‌دنبال تصویب این 2 طرح، برخی پزشکان به تکاپو افتادند تا با استفاده از لابی کمیسیون تلفیق را به حذف این 2 مصوبه مجبور کنند اما سخنان نمایندگان مجلس نشان از این می دهد که این نهاد هرگز از مصوبه های خود کوتاه نخواهد آمد.
در همین ارتباط «فریده اولادقباد» عضو کمیسیون تلفیق مجلس درباره فشار لابی پزشکان به کمیسیون تلفیق برای تجدید رای‌گیری و حذف ماده الزام پزشکان برای نصب کارت خوان در مطب و پرداخت 10 درصد از دستمزدشان به عنوان مالیات علی الحساب از طرف مراکز درمانی گفت: «همان طور که همه کارمندان، معلمان و کارگران مالیات پرداخت می‌کنند، پزشکان هم باید متناسب با درآمدشان مالیات بپردازند. در همین راستا به کمیسیون بهداشت مجلس پیشنهاد شد، کسری بودجه بیمه سلامت با استفاده از درصدی از مالیات جامعه پزشکی مرتفع شود».
«جلال میرزایی» عضو کمیسیون تلفیق مجلس نیز در این ارتباط بیان داشت: «به اعتقاد بنده، مصوبات کمیسیون تلفیق مجلس درباره اخذ مالیات از پزشکان نباید بررسی و رای‌گیری مجدد شوند زیرا هر 2 مصوبه با رای بسیار بالایی در کمیسیون تلفیق تصویب شدند. علاوه بر این از نظر نمایندگان مجلس، جامعه پزشکی، جامعه زحمت‌کشی هستند و برای سلامتی جامعه موثرند اما پزشکان مثل دیگر اصناف در قبال کشور تعهدی دارند. یکی از راه‌های انجام دادن تعهد هم پرداخت مالیات است. در بسیاری از کشورها به فردی شهروند می‌گویند که مالیات بپردازد ضمن آنکه نسبت به این پرداخت هم حساسیت زیادی وجود دارد. حتی اگر قهرمانان ملی مالیات ندهند، مشمول جرایمی قرار می‌گیرند».
«فاطمه ذوالقدر» از دیگر نمایندگان مجلس نیز گفته است: «این 2 ماده با رای بسیار بالایی در کمیسیون تلفیق مجلس به تصویب رسید و من بعید می دانم تغییر کند و تا حالا هم هیچ صحبتی درباره این موضوع در کمیسیون مطرح نشده است. از سویی دولت در بودجه سال 98 به دلیل محدودیت فروش نفت با مضیقه روبرو است و لذا قطعاً به منابع درآمدی دیگر احتیاج دارد که یکی از این منابع، مالیات است. در این رابطه، همه اقشار جامعه مانند پزشکان، بازاری ها و … باید مالیات بپردازند. از طرف دیگر هم بحث های زیادی درباره فرار مالیاتی پزشکان است و این 2 مصوبه برای شفاف سازی درآمد پزشکان به تصویب رسید».
بنابراین چنین موضع گیری هایی از یک جایگاه قانونی به نحوی آب پاکی را بر روی دست پزشکان ریخته است؛ یعنی این قشر می بایست به این 2 مصوبه احترام بگذارند تا از یک طرف به دولت کمک کرده باشند و از طرفی دیگر بحث شفاف سازی به نحوی بهتری پیش برود.
**واکنش سازمان نظام پزشکی
مصوبه های مجلس با وجود اظهارنظرهای نمایندگان حکایت از این دارد که پزشکان می بایست به مصوبه تَن دهند اما جامعه پزشکی هم نخواسته انفعال به خرج دهد و بدش نمی آید که واکنش هایی نسبت به آنها نشان دهد. در همین خصوص یکی از نخستین واکنش ها را «عزت‌الله گل‌علی‌زاده» نایب‌رییس اول شورای عالی نظام‌پزشکی انجام داد و در‌این‌باره گفت: «پزشک معامله انجام نمی‌دهد و رابطه خرید وفروشی با بیمار ندارد بلکه به بیمار خدمت ارایه می‌دهد. بنابراین اگر قرار است اولویتی هم باشد این اولویت باید در دیگر مشاغل انجام و زیرساخت‌های آن فراهم شود و بعد سراغ گروه پزشکی بیایند. البته ما تابع قانون نظام صنفی نیستیم بلکه نظام‌پزشکی قانون مستقلی دارد. متأسفانه نگاهی که در‌حال‌حاضر به‌ویژه در میان برخی مسوولان و نمایندگان مجلس وجود دارد، نوعی جو ضد پزشک را ایجاد کرده است در‌حالی‌که این تصویر از پزشکان درست نیست. دوستان بیایند و به صورت شفاف بگویند چند درصد از پزشکان فرار مالیاتی دارند و وضعیت دیگر اصناف چگونه است. طبق اطلاعات قاطعانه می‌گویم همکاران ما جزء منظم‌ترین و منضبط‌ترین گروه‌ها در زمینه پرداخت مالیات هستند. در سنوات گذشته، توافق‌نامه‌هایی برای پرداخت مالیات پزشکان ایجاد می‌شد و همکاران ما مالیات خود را بر اساس آن توافق‌نامه‌ها می‌پرداختند».
فرار از مالیات پزشکان در حالی مطرح می‌شود که قشرهایی از جامعه که درآمدی بسیار کمتر از آنها دارند مانند کارگران و کارمندان موظف هستند که مالیات پرداخت کنند یا اینکه در سیستمی حضور دارند که ناگزیر به پرداخت آن هستند. حال عده ای از پزشکان که درآمدهای آنچنانی دارند حاضر نیستند که در قبال بسیاری از خدماتی که به آنها ارایه می شود، درآمد شغلی خود را پرداخت کنند و دستگاه کارتخوان را در مطب خود نصب نمی کنند یا اینکه اگر هم به این کار مبادرت ورزند، راهکارهای دیگری برای فرار مالیاتی دارند. همین که می توانند دستگاه کارتخوانی به نام منشی، فرزندان و یا دیگر اقوام خود در آنجا نصب کنند شاید راحت ترین کار برای فرار مالیاتی باشد. البته ضعف سازوکارهای قانونی و عدم اتصال پایگاه‌های اطلاعاتی به یکدیگر، امکان اخذ مالیات واقعی را نه تنها از پزشکان بلکه از اصناف دیگر هم با مشکل همراه کرده است تا جایی که دریافت مالیات واقعی را غیرممکن می سازد.
** سخن آخر
پرداخت مالیات باید به گونه ای باشد که اعمال فشار یا زور یک نهاد خاص به میان نیاید؛ یعنی هر شهروند خود را در قبال خدماتی که به او ارایه می شود ملزم بداند و مالیات پرداخت کند تا از یک طرف فاصله های طبقاتی از میان برود و از طرفی دیگر نوعی کمک به دولت برای پرداخت کسری بودجه باشد.
البته باید به این مطلب هم اشاره کرد که متاسفانه در بیشتر کشورها مسایلی مانند ضعف و فساد اداری با محدودیت های سیاسی در مدیریت مالیات وجود دارد؛ یعنی صاحبان سرمایه و شرکت های بزرگ افرادی هستند که به نوعی تصمیم گیر در حوزه سیاست هستند و در تصمیم گیری ها نفوذ دارند. بنابراین می توانند از راه های مختلف مانند فشار آوردن بر روی قانونگذاران، معافیت های مالیاتی برای خود به دست آورند.
