برآمدن کنشگران از لایههای سنگین و ثقیل مشکلات تولید، آنهم در شرایطی که گردنه بگیران اقتصادی بر سر هرکوی و برزن در انتظار سرکیسه کردن توان تولیدی کشور هستند و تلاش میکنند منافع فردی و جمعی خود را به هر قیمتی به نام منافع ملی جا بزنند، آنقدر قابل ستایش هست که به احترامشان کلاه از سر برداشت.
حکایت پرماجرای به سرانجام رسیدن بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی خاورمیانه -ستاره خلیج فارس- نیز برای تاریخنویسان، دستمایههای فراوان به ارمغان آورده است که هرچند در برخی از فراز و فرودهایش، یادآور تلخیهایی به طعم شرنگ است اما بیتردید درس بزرگی است برای همه آنهایی که خیال کردند شهر از خردمندان خالی است و آنها میتوانند تا الیالابد تا هرآنجا که میخواهند بتازند. شعله مشعلهای “ستاره”، قبل از هر کار، ابر تزویر را کنار زده تا مردمان به چشم خود ببینند که خورشیدشان کجاست.
یک سال پیش در همین روزها میانگین تولید روزانه بنزین ۶۷٫۲۸ میلیون لیتر بود اما در سال ۹۷ به ۸۷٫۹۵ میلیون لیتر در روز رسید و این درحالی بود که در دو ماه نخست سال جاری، نه تنها فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس هنوز به مدار تولید متصل نشده بود بلکه بیشترین حجم تعمیرات اساسی پالایشگاهی نیز در همین بازه زمانی به انجام میرسید که به سادگی میتوانست کمر تولید را خم کند و گلایههای پایانناپذیر بهانهگیران را شروعی تازه باشد.
روایتهای علیرضا صادق آبادی مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران در خصوص ارقام و آمار تولید نیز قابل تامل بود.
معاون جوان وزیر نفت اما، سر در آمال و اهداف خود فرو برد. او بیتوجه به آنچه بیرون از ساختمان خیابان ورشو، با تابلوی تقلبی منافع ملی فریاد زده میشد، هر هفته به ستاره سر میزد تا از همه ظرفیتهای این پالایشگاه برای ارتقا تولید بهره ببرد و اصولا همین نگاه هم باعث شد از آنچه تحت عنوان درآمد از محل فرآوردههای ویژه نصیب میشد و تا پیش از آن هیچکس از چند و چون آن نمیپرسید، آجر به آجر فازهای خطوط جدید تولید روی هم چیده و بساط کاهلی برچیده شود.
آنهم در یک تابستان داغ که آتش اژدهای پراشتهای سیریناپذیر مصرف، برای هیچکس رمقی باقی نگذاشته بود. ظرفیت تولید در این مقطع زمانی بین ۹۵ تا ۹۷ میلیون لیتر در روز در نوسان بود. هر چه تولید میشد به مصرف میرسید و کسی توجه نمیکرد که با این داشتهها و مقدورات، پاسخگویی به درخواستهای مصرف، باری مضاعف بر دوش صنعت پالایش نفت و فرآورده کشور نهاده است.
اعتیاد به مصرف بیرویه سوخت فسیلی، مغاکی بزرگ در برابر جامعه باز کرده بود که با شعار و تعارف و تکلف رایج نمیشد از پس آن برآمد. تولید ۹۷ میلیون لیتر بنزین پایه در سال ۹۷ عددی بود که از لابلای طرحهایی که ذهن صادقآبادی را به خود مشغول کرده بود، رخ نشان داد. در سال پیش از آن، تولید نفت گاز ۹۴ میلیون لیتر در روز بود که ۲۱ میلیون لیتر آن را نفت گاز یورو تشکیل میداد و این در شرایطی محقق شد که آنسوتر در شمال غربی کشور، پالایشگاه تبریز توانسته بود با همان آرمانهایی که در خیابان ورشو شکل گرفته بود، تولید سه میلیون لیتری نفت گاز را رقم بزند.
حال یک چرتکه ساده نشان میدهد که در کنار آمار و ارقام ارائه شده، متوسط تولید هماکنون به ۲۸ میلیون لیتر نفت گاز یورو و ۱۰۰ میلیون لیتر نفت گاز معمولی پهلو میزند. درعین حال متوسط تولید نفت گاز روزانه در ماه به ۴۰ میلیون لیتر رسیده است.
تحمل بار سنگین پاسخگویی به مصرف، به یاری ۳ میلیون لیتری پالایشگاه تبریز امکانپذیر شد و بعدتر پالایشگاه بندرعباس هم از قافله عقب نماند تا نوسان تولید ۱۴ تا ۱۶ میلیون لیتری نفت گاز یورو را به سبد مصرف بیاورد و تو گویی تلاش ستاره خلیج فارس، دیگر پالایشگاهها را هم به صرافت تولید بیشتر انداخت. بیآنکه پولی از خارج از مجموعهها آورده شود. قصه این پول حکایتهای جالبی دارد که باید در یک فرصت مغتنم به آن پرداخت. هرچند بازگویی آن، کام برخی از بهانهگیران را بشدت تلخ میکند.
اوراق عملکرد صنعت پالایش کشور نشان میدهد ظرفیت تولید نفت گاز یورو در سال ۹۶ حدود ۲۳ میلیون لیتر در روز بوده است. اما اینک سهم پالایشگاه تهران ۱۱ میلیون، لاوان ۲٫۵، اصفهان ۲٫۵ و اراک به ۱۱ میلیون لیتر در روز رسیده و کمی بعدتر ۱۴ میلیون لیتر در بندرعباس و ۳ میلیون لیتر هم در تبریز در کنار فرآیندهای بلندینگ (اختلاط فرآورده) ظرفیت تولید نفت گاز کشور را امسال به حدود ۴۰ میلیون لیتر در روز رسانده است و این البته همه آن چیزی نیست که در ذهن جوانان ساکن پلاک ۴ خیابان ورشو میگذرد.
قسر دررفتن از دام واردات سوخت، آنهم در حالی که حریفان بیکردار، تیم خودی را هو میکنند وقتی برجستهتر مینماید که بدانیم آنها که دغدغه منافع ملی را دارند با بوی بنزین و گازوئیل حشر و نشر بیشتری دارند تا عطر دورغین «تی روز» مدعیان.
تولید سوخت پاک به طریق اولی، در فرآیند سولفورزدایی از نفت گاز بدون یک ریال خرج اضافه، آلاینده گوگردی نفت گاز کشور را از ۱۰ هزار پی پی ام (بخش در میلیون) به ۵۰ رسانده است و عارف و عامی بر آن صحه میگذارند.
افق پیش رو در ستاره خلیج فارس اینک، رسیدن به چشمانداز تولید ۱۲ میلیون لیتری جدید نفت گاز است و در اصفهان نیز سودای تولید ۱۶ میلیون لیتری نفت گاز یورو برای سال آینده در سر پرورانده میشود.
با این حساب تولید نفت گاز به حدود ۵۲ میلیون لیتر در روز خواهد رسید. حال بهتر میتوان علت گلایه خیل منفعلان صنعت پالایش نفت را که در تمام ایام ماضی دست روی دست گذاشتند و از چند و چونهای حقیقی تولید سراغی نگرفتند، فهمید.
گذر از لابیرنتهای توسعه نه تنها نیاز به دانش دارد بلکه همتی دوچندان میطلبد که به هیچ وجه با رخوت و یاس سنخیتی ندارد.
هیبت خوفناک مارجین در صنعت پالایش نفت ایران همیشه بسیاری را به نفس نفس انداخته که با این سازوکار، بار این صنعت، بار بشو نیست و لابد سری را که درد نمیکند نباید دستمال بست.
ریفاینری در ایران کارنامهای ترسناک دارد که خواباندن مچ آن کار پهلوان پنبهها نخواهد بود. التهاب شکبرانگیز تولید و عدم اطمینان از حاشیه سود معقول، عقل معاش را از سر میپراند. اما ساکنان پلاک ۴ خیابان ورشو یک چشم بر مانیتورها دوختند و چشم دیگرشان آسمان تبریز و بندرعباس و اصفهان و اراک و تهران و آبادان را پائید. یک دستشان در سرمای رخوتبرانگیز زمستان تولید، برابر کورههای پالایشگاهی گرم شد و دست دیگرشان برجهای تقطیر و تلمبهخانههای انتقال را به جنبش درآورد. آنها هرگز این سرگذشت را در بوق و کرنا نکردند و تاسیسات پالایشی پشت فنسها و خطوط انتقال را ملک طلق خود ندانستند. این زمره به خوبی آگاه بودند که پیشینیان نمیتوانستند بیگدار به آب بزنند و حق هم داشتند. با این حال تهور نیز واژهای غریب در قاموس آنها نبود. پس بیسروصدا کار خود را کردند و ساکتتر از همیشه گذشتند.
گزارش از فرزین سواد کوهی
منبع : ایران پترونت