رسوب کالا در بندرها و طولانی شدن رویه ترخیص در شرایط فعلی اقتصاد ایران که دشمن تحریم های ظالمانه ای را علیه کشورمان اعمال کرده، به نفع هیچ کس نبوده و موجب قاچاق، کمبود و اخلال در بازار و سختی مردم در تامین نیازهایشان می شود.
علت های مختلفی برای انباشت و طولانی شدن رویه ترخیص کالا عنوان می شود که از جمله آنها وجود فرایندهای موازی میان بندر و گمرک، نبود شفافیت و سرعت در ارتباط الکترونیک این دستگاه ها، کد رهگیری بانک و مساله تامین و تعهدات ارزی و برخی علل دیگر است.
در این شرایط باید با مدیریت ویژه و بررسی فنی موضوع، این مساله را هر چه سریع تر حل کرد و اجازه نداد برخی قوانین دست و پاگیر و یا موازی میان دستگاه ها، موجب بروز مشکلاتی در اقتصاد کشور شود که تبعات آن دامن مردم را می گیرد.
** انباشت 42 هزار کانتینر در بندر شهید رجایی
بر اساس جدیدترین آمارهای اعلام شده، در حال حاضر 42 هزار کانتینر در انبارهای این بندر انباشب شده که 10 هزار کانتینر آن از سال 80 تاکنون تعیین تکلیف نشده‌اند.
مجتمع بندری شهید رجایی بزرگترین بندر کانتینری ایران و اصلی ترین گمرک کشور محسوب می شود که نیمی از صادرات، واردات و ترانزیت کالای کشور را پشتیبانی می کند.
این بندر با ظرفیت سالانه 100 میلیون تن کالا، بزرگترین و مهم ترین بندر تجاری ایران است که به تنهایی 58 درصد عملیات کالاهای غیرنفتی، 43 درصد عملیات جابه جایی فرآورده های نفتی و 85 درصد از عملیات کانتینری بنادر کشور را بر عهده دارد.
حوزه نظارت گمرکات استان هرمزگان متشکل از پنج زیرمجموعه شامل اداره کل گمرک شهید رجایی، شهید باهنر، کیش، قشم و بندر لنگه است و از لحاظ وسعت، درآمد و تعداد کارکنان، گمرک شهید رجایی بزرگ ترین و با اهمیت ترین گمرک کشور به شمار می‌رود.
هم اکنون سهم گمرک شهید رجایی بندرعباس از کل تجارت خارجی کشور به تنهایی بیش از 35 درصد است.
** 70 درصد مشکلات فعالان اقتصادی مربوط به گمرک نیست
معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران در این زمینه گفت: 30 درصد از مشکلات فعالان اقتصادی کشور در بحث ورود و خروج کالا مربوط به گمرک است و 70 درصد آن ارتباطی به این دستگاه ندارد.
مهرداد جمال ارونقی هفته جاری در نشست با کارگزاران گمرکی بندرعباس افزود: سازمان‌های همجوار با گمرک برای مباحثی مانند ثبت سفارش، اظهارنامه و ارز مشکل دارند.
وی ادامه داد: ریشه مشکلات تجاری فعالان اقتصادی را نباید تنها در گمرک جست و جو کرد چرا که بخش عظیمی از آنها به سازمان هایی که با گمرک مرتبط هستند، برمی گردد.
او بیان داشت: مشکلات گمرکی تجاری فعالان اقتصادی به صورت ریشه ای حل نشده و باید بکوشیم با نشست های کارشناسی مشکلات را ریشه یابی و حل کنیم.
جمال ارونقی تاکید کرد: طبق تاکیدی که معاون اول رییس جمهوری، وزیر امور اقتصادی و دارایی و رییس کل گمرک ایران مبنی بر تعیین تکلیف کالاهای انباشته شده در بنادر دارند ، پیشنهاد شده تا تیم فنی دفاتر ستادی گمرک ایران هر چه سریع تر در بندر شهید رجایی به عنوان مهم ترین بندر تجاری کشور مستقر شود.
معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران ادامه داد: هم اکنون در بندر شهید رجایی در حال رصد مشکلات فعالان اقتصادی هستیم.
معاون فنی گمرک شهید رجایی نیز می گوید: بخش قابل توجهی از مشکلات موجود که موجب انباشت کالاها شده ، مربوط به ثبت سفارش بوده و رویه فعلی نیازمند اصلاح است.
سعید میرزایی بیان داشت: کد رهگیری بانک و مسأله تأمین و تعهدات ارزی نیز از دیگر مشکلات در جهت ترخیص کالاها است که معمولا 20 روز تا یک ماه در پروسه اداری قرار می‌گیرد.
وی با اشاره به ناهماهنگی برخی سازمان های همجوار با گمرک، گفت: با طولانی شدن فرایند ترخیص که نیاز به مجوزهای گوناگون دارد، تاریخ ثبت سفارش به اتمام می رسد و باید تمام پروسه ها از اول طی شود.
مدیرکل گمرک شهید باهنر نیز می گوید: به دلیل برخی ناهماهنگی ها با سازمان های همجوار حدود سه هزار و 500 دستگاه خودرو در این گمرک انباشته شده است.
مهدی رضایی اول هفته جاری در جریان بازدید میدانی هیات اعزامی گمرک ایران از گمرکات مهم هرمزگان از جمله شهید باهنر و رجایی، اظهار داشت: حدود 300 دستگاه از خودروهای انباشت شده در طول یکماه اخیر وارد گمرک باهنر شده اند.
وی با بیان اینکه تعداد قابل توجهی از این خودروها ترانزیتی هستند و به گمرک اظهار نشده اند، افزود: بعد از اظهار خودروها به گمرک امکان دسته بندی و تفکیک آنها در خصوص استفاده از ارز دولتی یا ارز متقاضی وجود دارد.
** عمل بندر شهید رجایی به تعهداتش در خروج سریع کالاهای اساسی
مدیرکل لجستیک و حمل و نقل چندوجهی سازمان بنادر و دریانوردی اواسط هفته جاری در دومین نشست تسهیل حمل و توزیع کالاهای اساسی در بندر شهید رجایی گفت: مجموعه مدیریتی بندر شهید رجایی در زمینه تحقق تعهداتش برای خروج سریع کالاهای اساسی از بندر به خوبی عمل کرده است.
خسرو سرایی بیان داشت: وظیفه ملی همه دستگاه های متولی این است که ورود و خروج کالاهای اساسی مورد نیاز مردم را از بنادر تسهیل نموده و زیرساخت های لازم به منظور توزیع متوازن اینگونه کالاها بین بنادر شهید رجایی، امام خمینی(ره)، بوشهر و چابهار را فراهم کنند.
وی بیان داشت: طبق تأکیدهای مسئولان ارشد کشور، کالاهای اساسی باید در کمترین زمان ممکن از بندر خارج شوند.
سرایی تصریح کرد: ماندگاری کالا به نفع بخش خصوصی و بندر نیست و گردش کالا در انبارها باید به عنوان گزینه مطلوب مدنظر باشد.
وی تاکید کرد: در همین رابطه، بین مجموعه بندر، صاحب کالا و حمل کننده کالا به بیرون از بندر باید هماهنگی های لازم صورت گیرد.
** تبادل اطلاعات بین گمرک و بندر دقیق و شفاف صورت گیرد
مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان تاکید کرد: به منظور پیشگیری از رسوب کالاها در بنادر باید تبادل اطلاعات بین گمرک و بندر دقیق و شفاف باشد.
الله مراد عفیفی پور در نشست اخیر خود با حسین سعیدی مدیرکل جدید گمرک شهید رجایی بر لزوم تعامل و همکاری دو مجموعه برای ایجاد یکپارچگی بیشتر فعالیت های درون بندر و کاهش میزان ماندگاری کالا در محوطه ها تاکید کرد.
وی افزود: سازمان بنادر و گمرک دو مجموعه مکمل همدیگر هستند که باید ضمن رعایت ضوابط و تأمین حقوق دولت، زیرساخت ها و بستری را فراهم می کنند تا کالاها به صورت شفاف و در قالب رویه هایی مشخص همچون ترانزیت، ترانشیپ، صادرات و واردات وارد سرزمین اصلی شده یا از کشور خارج شوند.
وی ادامه داد: فعالیت های جانبی باید تسهیل کننده مسیر برای تحقق این هدف مهم باشد، نه ترمزی برای توقف فرآیند خدمات رسانی محسوب شود.
وی تاکید کرد: در شرایط فعلی، اقتصاد کشور نیازمند یکپارچگی بیشتر در سیستم است و بخشی از این یکپارچگی مربوط به فعالیت هایی است که در داخل بندر اتفاق می افتد.
مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان بر لزوم استفاده بیشتر از فناوری اطلاعات در ارتباطات بین سازمانی تاکید کرد.
عفیفی پور خاطرنشان کرد: تبادل اطلاعات بین گمرک و بندر باید به شکلی دقیق و شفاف صورت گیرد که هم اقتصاد کشور دچار مشکل نشود و هم شاهد افزایش رضایت ارباب رجوع و مشتریان و صاحبان کالا باشیم و از سوی دیگر، امکان پاسخگویی به دستگاه های نظارتی نیز فراهم باشد.
وی با اشاره به تأکیدهای رییس جمهور و جلسه های معاون اول رییس جمهور در خصوص تعیین تکلیف کالاهای رسوبی در بنادر گفت: در حال حاضر 42هزار کانتینر در محوطه های بندر شهید رجایی وجود دارد که 10 هزار کانتینر از این تعداد از سال 80 تاکنون تعیین تکلیف نشده و بیشترین تعداد نیز مربوط به سال گذشته بوده است.
وی با اشاره به اقدامات صورت گرفته توسط اداره کل بنادر و دریانوردی در خصوص احصاء فهرست کالاهای متروکه در بندر شهید رجایی به صورت هفتگی گفت: ماندگاری کالا در بندر نه تنها به سود شرکت های انباردار بخش خصوصی نیست بلکه تا میزان چشمگیری بر درآمد آنها هم اثر منفی دارد.
** بسیاری از کالاها به دلیل محدودیت های قانونی امکان خروج از بندر را ندارند
ناظر گمرک هرمزگان و مدیرکل جدید گمرک شهید رجایی نیز در نشست با مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان بیان داشت: بسیاری از کالاهای انباشته شده به دلیل محدویت های ناشی از قوانین و مقررات امکان خروج از بندر را پیدا نکرده است و با تعامل خوب دو مجموعه قابل حل است.
حسین سعیدی گفت: گمرک و بندر دو مجموعه جدا از هم نیستند و تحت عنوان دولت جمهوری اسلامی تحت هدایت های مقام معظم رهبری و در راستای تحقق اهدافی مشخص، فعالیت می کنند.
وی تاکید کرد: آمادگی داریم که در بحث تعیین تکلیف کالاهای رسوبی و متروکه به یک جمع بندی برسیم و نتیجه این تعامل به طور یقین هم به نفع نظام و هم به نفع مردم خواهد بود.
**کالاهای انباشته شده باید هر چه سریعتر تعیین تکلیف شوند
اهمیت موضوع انباشت کالاها در بنادر تا بدانجا است که معاون اول رییس جمهوری اول دیماه امسال درنشست بررسی مسائل گمرکی کشور بر تعیین تکلیف و ترخیص کالاهای انباشته شده در بنادر تاکید کرد.
اسحاق جهانگیری در این نشست با اشاره به اهمیت جلوگیری از رسوب و انباشت کالا در بنادر، گمرکات و انبارهای متعلق به سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی، بر سازماندهی لازم به منظور تسهیل در روند ترخیص کالا و تامین نیازهای اساسی کشور در مقطع حساس کنونی تاکید کرد.
معاون اول رییس جمهوری هدف دشمنان ملت ایران ازاعمال تحریم را ایجاد اخلال در جریان واردات کالا به کشور ارزیابی کرد و اظهار داشت: دشمنان می خواهند با ایجاد اختلال در مسیر تجارت خارجی، کشور را در تامین کالاهای مورد نیاز مردم با مشکل روبرو کرده و در نتیجه کشور را با ناآرامی و بی ثباتی مواجه کنند.
جهانگیری افزود: دولت نیز در مقابل، برنامه ریزی های لازم را انجام داده است و در جلسات متعدد نظیر جلسات ستاد مقابله با تحریم و جلسات شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا، تصمیم های مناسبی اتخاذ شد تا جریان واردات کالا تحت هر شرایطی انجام شود و کالاهای مورد نیاز در اختیار مردم کشور قرار گیرد.
معاون اول رییس جمهوری به سفر اخیر خود به استان هرمزگان و بازدید از بندرشهید رجایی و گمرک بندر عباس اشاره و تصریح کرد: باید با هماهنگی همه دستگاهها و رفع برخی مقررات زائد و دست و پا گیر از رسوب کالاها و مایحتاج کشور در گمرکات کشور جلوگیری شده و به سرعت درباره این کالاها تعیین تکلیف و مراحل ترخیص آن انجام شود.
وی بااشاره به گزارشهای ارائه شده از روند کاهشی میزان کالاهای متروکه و بلاتکلیف در بنادر و گمرکات کشور، از استانداران، سازمان بنادر و کشتیرانی و نیز سازمان جمع آوری وفروش اموال تملیکی کشورخواست تابه طور منظم درخصوص میزان رسوب کالاها در بنادر و گمرکات کشور به هیات دولت گزارش های لازم را ارائه کنند.
جهانگیری با بیان اینکه گمرکات درمبادی اصلی کشور باید به طور 24ساعته فعال باشند، بر همکاری وزارت جهاد کشاورزی و بانک مرکزی برای تامین مساله ارز مورد نیاز برخی اقلام و محصولات کشاورزی به منظور معطل نشدن کشتی ها در بنادر تاکید کرد.
**سازمان های اقتصادی برای حل مشکل انباشت کالاها دست به کار شدند
به دنبال تاکید های رییس جمهوری و معاون اول رییس جمهوری مبنی بر حل هر چه سریعتر رسوب کالاها در بنادر، نشست های بسیاری برگزار و توافق هایی نیز صورت گرفته است.
در آخرین نشست مسوولان بنادر و دریانوردی و گمرکات ایران که درهفته جاری در بندر شهید رجایی انجام شد، بر لزوم حذف فرآیندهای موازی بین بندر و گمرک و شفاف سازی و تسریع ارتباطات الکترونیک بین دو مجموعه تأکید شد.
در این نشست، تشکیل کارگروه مشترک بین گمرک و بندر به عنوان راهکاری اثربخش برای تسهیل امور بندری و گمرکی، حل مشکلات ذینفعان و کاهش ماندگاری کالا در انبارها و محوطه ها، مورد تأکید قرار گرفت و نمایندگانی از سوی دو مجموعه برای پیگیری و نظارت بر روند اجرایی شدن توافق های دوجانبه مشخص شدند.
حذف فرآیندهای موازی بین بندر و گمرک از جمله مانیفست، قبض انبار و بیجک به منظور تسریع در فرآیند خدمات رسانی به صاحبان کالا و کاهش اضافه کاری از دیگر مواردی بود که مورد توافق طرفین قرار گرفت.
در بخش دیگری از این نشست، همکاری دوجانبه بندر و گمرک به منظور استفاده از XRAY برای واگن و باسکول در زمینه حمل کالاها توسط ریل و کاستن از بار ترافیکی جاده ها نیز مورد تأکید قرار گرفت.
از دیگر موارد مطرح شده، لزوم شفاف سازی و تسریع در تبادل اطلاعات و ارتباطات الکترونیک بین دو مجموعه بود تا هم فرآیند خروج کالاها از بندر سرعت گرفته، هم از حجم رسوب کالا کاسته شود و سرانجام در هزینه های مربوطه به صاحبان کالا و به تبع آن مردم به عنوان مصرف کننده نهایی نیز صرفه جویی شود.
