به گزارش ایران اکونومیست، بارکد کیو آر یک رمزینه ماتریسی دو بعدی است که به شکل چهارگوش های سیاه روی یک پس زمینه سفید مورد استفاده قرار می گیرد و از طریق دستگاه های مخصوص و یا تلفن های هوشمند خوانده می شوند. کیو آر کدها می توانند حاوی اطلاعاتی نظیر آدرس اینترنتی، نام، نشانی، تلفن، متن دلخواه باشد، یا حتی کاربر را به یک نشانه اینترنتی ارجاع دهد.
حتما در برخی تاکسی های پایتخت با تصاویر مربع درهم و برهمی روبرو شده اید که همان کد کیو آر هستند و با اسکن کردن آنها با دوربین گوشی تلفن همراه می‌توان کرایه تاکسی را در کسری از ثانیه پرداخت کرد. این کدها روش پرداخت تازه‌ای را در تاکسی‌ها پدید آورده‌اند که مسافر و راننده را از رد و بدل شدن پول خرد آسوده می‌کند.
در این روش پرداخت، به هر راننده یک برچسب بارکد کیو آر داده شده و کد به شماره حساب بانکی او متصل می‌شود. در سمت دیگر یک اپلیکیشن مخصوص تلفن همراه وجود دارد که مسافر با نصب آن روی گوشی خود و شارژ کردن مبلغی دلخواه می‌تواند کرایه را پرداخت کند. برای پرداخت کرایه، مسافر نخست کد کیو آر درون تاکسی را که معمولا پشت صندلی تاکسی‌ها قرار دارد، با دوربین تلفن همراه اسکن می‌کند، سپس مبلغ کرایه نمایش داده می شود و با لمس یک گزینه، پول از حساب مسافر کسر و به حساب راننده واریز می‌شود. با این سیستم دیگر نگرانی از حمل پول خرد و پرداخت کرایه برای مسافر و راننده وجود ندارد و همه چیز آنلاین و بسرعت انجام می‌شود.
این فناوری فارغ از برخی نقاط ضعف همچون ضرورت آنلاین بودن، اساسا می تواند تاثیر به سزایی در تسهیل پرداخت های خرد داشته باشد؛ خصوصا پرداخت های خرد تاکسی ها و کسب و کارهایی که در آن به پول خرد نیاز است.
مهندس غلامرضا ملکی معاون سرویس های شهروندی سازمان فاوای شهرداری تهران روز یکشنبه در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار علمی ایرنا در این باره گفت: مدتی قبل چند شرکت برای راه اندازی پرداخت خرد تاکسی، نصب بارکد کیوآر در تاکسی ها را آغاز کردند. ما اعتقاد داریم نوآوری پرداخت با بارکد کیوآر به مراتب بیشتر از سایر روش های پرداخت در حال فراگیر شدن است. چون سرمایه گذاری زیادی نمی طلبد و بیش از آن که به کار سخت افزاری نیاز داشته باشد، به نرم افزار نیاز دارد؛ به طوری که با یک گوشی موبایل می توان به راحتی به خدمات آن دسترسی پیدا کرد. علاوه بر این آنلاین بودن، سرعت و ویژگی های دیگر باعث می شود بتوان به شکل فراگیرتری از این قابلیت بهره برد.
**استقبال از کیو آر کد
این فناوری با وجود مزایای متعدد و برغم بزرگی ناوگان تاکسیرانی که ظرفیت خوبی محسوب می شود، هنوز در سطح کلان به کار گرفته نشده است.
ملکی در این باره اظهار داشت: فکر می کنم ما در شهرداری، مسیر خوبی را برای استفاده فراگیر از این فناوری در پیش نگرفته ایم و یکی از دلایلی که سهم تراکنش کیو آر نسبت به سهم پرداخت در تاکسی خیلی کم به نظر می رسد، همین مسئله است. ممکن است این طور به نظر برسد که استفاده از آن اقبال خوبی نداشته در حالی که مشکل در روش اجرا است و مردم بابت آن به سختی افتاده اند.
وی در توضیح مشکلی که در روش اجرا وجود داشته است، اینطور می گوید: پرداخت با کد، سه ضلع دارد. یک سمت آن تاکسی یا پذیرنده است، سمت دیگر یوزر یا کاربر و ضلع سوم سیستم های نظارتی و سوئیچینگ هستند که می توانند یک یا چند پکیج را شامل شود.
«واقعیت این است که از ابتدا باید بین این عوامل یک خط می کشیدیم و بازار سمت تاکسی را از بازار سمت کاربر جدا می کردیم؛ مانند پوزهایی که در مغازه هاست. کارت را بانک دست مردم می دهد و دستگاه را شرکت PSP نصب می کند. این دو اصلا با هم کار ندارند، اما روزی این اکوسیستم شکل گرفت که PSP ها می دانستند کارت وجود دارد و می توانند برای آن دستگاه پوز وصل کنند».
«طبیعتا اکوسیستم پرداخت و استفاده از بارکد کیو آر نیز همین است. ما باید مسیر نصب کیو ار و رجیستری راننده را در یک مسیر پیش می بردیم، اما کل این اکوسیستم را دست یک یا دو ان تی تی Entity (مجموعه ای که مسئولیت کاری را برعهده می گیرد) سپردیم. این کار علاوه بر این که اصول خود را دارد به توان سرمایه گذاری هم نیاز دارد. نمی توان در دو جبهه جدی جنگید، سهم گرفت و موفق هم بود.»
مهندس ملکی با این توضیحات دلیل عدم استقبال از بارکدهای کیو آر را شرح می دهد و در ادامه می گوید: فون پی Phonepay یک شرکت فنی بود و سرمایه اولیه خوبی جذب کرده بود، اما به همان دلایلی که گفتم نتوانست در این حوزه خیلی موفق عمل کند.
**راهکار چیست؟
بعد از توضیحات اولیه، این سوال پیش می آید که راهکار چیست؟ معاون سرویس های شهروندی سازمان فاوای شهرداری تهران پاسخ داد: قصد داریم اگر بتوانیم در شهرداری خطی برای جداسازی پذیرنده و یوزر بکشیم و سعی کنیم با راه انداختن یک سوئیچ مرکزی، با مشارکت بازیگران این عرصه، صدور کیو آر را در دست بگیریم و یک تراستی سوئیچ (نهاد اعتمادساز) بسازیم که بتواند این مسئله را مدیریت کند. ما برای تمام تاکسی ها و افرادی که به ما درخواست بدهند، بارکدهای دو بعدی صادر و رجیستر می کنیم و آن را به آدرس منازل شان می فرستیم. کافیست این کدها را چاپ کنند و از طریق نصب در تاکسی، کرایه شان را به شکل الکترونیک دریافت کنند.
در این کار انحصاری وجود ندارد و به گفته ملکی، هر فردی که اپلیکیشن او در تیراژ بالا روی گوشی تلفن همراه شهروندان نصب شده باشد، می تواند به سازمان فاوای شهرداری درخواست API بدهد و پس از تایید صلاحیت، از این روش استفاده کند.
این یک طرف ماجراست، سمت دیگر نیاز به یک عملیات بزرگ و نسبتا سنگین دارد که متولی آن فاوای شهرداری است: «عملیات سنگین ما این است که تاکسی ها را مجهز کنیم تا حداقل یک کیو آر در آنها نصب باشد. این کیوآر می تواند به همه سرویس بدهد و راننده تاکسی اساسا درگیر این نیست که چه اپلیکیشنی کیو آر متعلق به تاکسی او را اسکن می کند، نکته مهم برای راننده تاکسی این است که از طریق پیامکی که شهرداری به او می دهد، مطمئن شود که پول تاکسی دریافت شده است.»
**مساله رانندگان
یکی از مشکلاتی که معمولا راننده های تاکسی با فناوری پرداخت الکترونیک دارند، این است که پول شان خیلی دیر پرداخت می شود. مهندس ملکی در این باره می گوید: «پیامکی که ما برای راننده ارسال می کنیم در واقع از یک تراستی سنتر (نهاد اعتمادساز مرکزی) صادر می شود و در واقع او با ما طرف است. البته این را بگویم پول همان لحظه به حساب راننده تاکسی واریز نمی شود و طبیعتا بین دو ساعت تا یک روز ممکن است به طول بیانجامد.»
پرداخت خرد الکترونیک و ماجرای کرایه تاکسی ها از مدت ها قبل مطرح است اما هنوز آن طور که باید به نتیجه نرسیده است، اما از شواهد مشخص است، این اتفاق خیلی سریع رخ خواهد داد: «ما باید همه بازیگران این اکوسیستم را متقاعد کنیم که برای رسیدن به نتیجه نهایی با ما همراه شوند. نمی گویم تمام راه را رفته ایم، به طور قطع هنوز بخشی از مسیر باقی مانده است اما از آن جا که شهرداری در این خصوص رسالتی دارد و از آن جا که بین فین تک ها و پرداختی ها از مقبولیت خوبی برخوردار است، می توانیم این کار را به نتیجه برسانیم.»
ملکی با ابراز اطمینان از این که سیستم پرداخت های خرد به تاکسیرانی محدود نمی ماند و به صنف های دیگر هم تسری پیدا می کند، یادآور شد: هدف ما این نیست که خودمان پرداخت را در دست بگیریم، قصدمان واگذار کردن کار به بازیگران اصلی این اکوسیستم است. در واقع این کار سوئیچی است که می تواند به قسمت های دیگر نیز کمک کند. در نظر داریم حتما از بانک شهر به عنوان یک نماینده کمک بگیریم. البته این بانک عامل نیست و بانک های دیگر هم می توانند در این مسیر حضور داشته باشند. ما اعتقاد داریم این کار لزوما متعلق به شهرداری نیست اما باید آن را کلید بزنیم چون نقطه اعتماد ما هستیم.
**تمام پرداخت های خرد شهرداری
کیف پول الکترونیک شهرداری تهران که از اول امسال کار را شروع کرد و مای تهران نام دارد، از دیگر مصادیق سیستم پرداخت خرد در شهرداری است: « myetherwallet کیف پول الکترونیک شهرداری است که در حال حاضر شهروندان می توانند با حضور در آن طرح ترافیک خریداری کنند. هدف ما این است که تا آخر امسال بقیه پرداخت های خرد مانند پارک های حاشیه، عوارض بزرگ راهی (در صورتی که راه بیفتند) پرداخت قبوض نوسازی، پسماند، عوارض خودرو را با استفاده از کیف پول آن را مدیریت کنیم.»
ملکی تاکید کرد: سازمان فاوا شهرداری تصمیم ندارد انحصاری از کیف پول خود استفاده کند، قصد داریم فضا را برای استفاده از کیف پول های دیگر مهیا کنیم. این اتفاق نیاز به یک نقطه اعتماد و حل کردن مسائل فنی دارد که سعی می کنیم آن ها را رفع کنیم تا کیف پول های دیگر هم وارد بازار رقابت شوند.
او توضیح داد: وظیفه شهرداری داشتن کیف پول نیست، بهتر است ما به عنوان پذیرنده بزرگ به این مسئله ورود نکنیم. البته هنوز زیرساخت وجود ندارد که بگوییم شهرداری دیگر کیف پول خود را باید کنار بگذارد یا واگذار کند. شهرداری تهران در این مدت کار خودش را کرده و منتظر ورود افراد جدید هستیم.»
سامانه تهران من در حال حاضر نیم میلیون یوزر دارد و تقریبا روزی 5هزار نفر در آن عضو می شوند. به گفته مهندس ملکی، اگر سرویس های دیگر به این کیف پول اضافه شود، می توان روزانه انتظار دو میلیون کاربر را داشت. 19/20 آذر ماه که همزمان با جشنواره شهر هوشمند است، چند سرویس جدید در سامانه «تهران» من رونمایی می شود.
**بلیط های تک نفره روی اپلیکیشن
یکی از برنامه های جدید و جدی سازمان فاوا شهرداری که تا آخر امسال به شکل کامل اجرایی خواهد شد، بحث فروش بلیط های تک سفره مترو بر بستر اپلیکیشن های پرداخت است که ملکی در این گفت و گو برای اولین بار آن را اعلام عمومی می کند: «قصد داریم بلیط های تک نفره را که بعد از هر سفر دور انداخته می شوند، روی اپلیکیشن هایی که شهروندان روی گوشی همراه خود دارند، عرضه کنیم تا از یک سو هم جلوی مصرف بیهوده کاغذ را بگیریم هم این که بتوانیم آن را با قیمت کمتری به فروش برسانیم.»
برای این کار QR کدها به کسانی که کارشان ساخت اپلیکیشن است، فروخته می شود و آن ها می توانند آن را روی اپلیکیشنی که دارند به فروش برسانند. در این صورت شهروندان می توانند صفحه موبایل را روی گیت مترو بگیرند و وارد مترو شوند: «تقریبا روزی 300هزار مسافر با استفاده از مترو در سطح شهر تردد می کنند، اگر شرایطی فراهم شود که بلیط شان را از طریق اپلیکیشن خریداری کنند، هم در زمان صرفه جویی می کنند هم در هزینه. در حال حاضر حدود سه یا چهار ماه است که دو اپلیکیشن به شکل پایلوت این کار را انجام می دهد و هدف این است که به شکل فراگیر انجام شود. »
