به گزارش ایران اکونومیست؛ به اعتقاد کارشناسان، برای تحقق این مهم می بایست زنجیره ای از اقدامات طراحی و اجرا شوند که کارآمدترین آنها استفاده از 'فناوریهای جدید' در حوزه آب است. در همین چارچوب 'دومین جشنواره ملی فناوریهای آب با رویکرد توجه به آبهای نامتعارف یعنی آبهای شور و پساب' به همت دانشگاه فردوسی و معاونت فناوری نهاد ریاست جمهوری در مشهد برپا شده است.
رئیس جشنواره ملی فناوریهای آب روز سه شنبه در حاشیه دومین روز این همایش علمی، گفت: میزان مصرف منابع آبی باید کاهش یابد و یا منابع آب جدیدی پیدا شود اما از آنجا که ممکن است این مهم زمانبر باشد تمرکز بر فناوریهای آب از جمله فناوری بازچرخانی آن در دستور کار قرار گرفته است. به همین خاطر پارسال نخستین جشنواره فناوریهای آب به منظور شتاب بخشیدن به روند حل مشکلات این حوزه در مشهد برگزار شد.
دکتر کامران داوری افزود: امسال نیز دومین جشنواره ملی فناوریهای آب با رویکرد توجه به آبهای نامتعارف یعنی آبهای شور و پساب توسط دانشگاه فردوسی مشهد و با همکاری 50 دستگاه اجرایی و سازمان مردم نهاد در حال برگزاری است.
وی اهداف سه گانه این جشنواره را 'ممانعت از انتقال آلودگی به منابع آب محدود کنونی، بازچرخانی و استفاده مجدد از آب تا حد ممکن و کاهش مصرف آب با استفاده از راههای جدید' اعلام و بیان کرد: در چارچوب این جشنواره سه اقدام موازی شامل 'فعالیت فرهنگی با کمک شهرداری مشهد، فعالیتهای فناورانه که اصل نمایشگاه در همین راستا برگزار می شود و نیز برپایی فن بازار، استارتاپ و جشنواره رویش برای تقدیر از مخترعان و مبتکران توسط معاونت علمی ریاست جمهوری' صورت می گیرد.
رئیس جشنواره ملی فناوریهای آب ادامه داد: برپایی نشستهای علمی بخش دیگری از جشنواره است که در آن بر مسائل جاری و روز کشور و خراسان رضوی در حوزه آب تمرکز می شود. بر این اساس شش نشست برنامه ریزی شده است.
وی گفت: در بخش مخترعان نمایشگاه فناوریهای جدید آب این جشنواره 30 طرح اختراعی در این حوزه عرضه شده که توسط داوران 'بنیاد ملی نخبگان' ارزیابی شده و طرحهای برگزیده به عنوان 'مخترع سطح سه' تحت حمایت این بنیاد قرار می گیرند.
دکتر داوری افزود: در بخش شرکتهای فناور و سرمایه گذار نیز 21 شرکت حضور دارند که اختراعات و کارهای جدید خود را در حوزه آب نظیر ساخت دستگاههای تصفیه، کاهنده مصرف و موارد مشابه به نمایش گذاشته اند و شرکتهای سرمایه گذار نیز این طرحها را برای حمایت و ورود به حوزه فن بازار ارزیابی می کنند.
* زمینه های کاربردی جشنواره ملی فناوریهای آب
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد نیز که از برگزار کنندگان این جشنواره و سخنرانان اصلی آن است جشنواره فناوریهای آب را بستری مناسب برای تبادل فناوریها و ارتباط بین عرضه و تقاضا و نیز فضای مناسبی جهت شناسایی فناوریهای نوین، مخترعان و ارتباط آنها با سازمانهای بهره بردار توصیف و بیان کرد: این جشنواره همچنین بستر حمایتی از مخترعان، محققان و ظرفیتهای آنها را به منظور تمهید فرصت مناسب برای تجاری سازی و ایجاد محصولات کاربردی فراهم کرده است.
حسین اسماعیلیان افزود: هم اکنون با مشکلات عدیده ای در حوزه واردات تجهیزات خارجی چه به لحاظ مسائل تحریمی و چه به لحاظ مسائل هزینه ای و قیمتهای بالا مواجهیم. بر این اساس تلاش برای دستیابی به فناوریها جدید در حوزه آب می تواند ما را از وابستگی در این عرصه نجات دهد.
وی ادامه داد: شرکتهای خارجی صادرکننده تجهیزات آب و فاضلاب، خدمات پشتیبانی برای محصولاتشان ارائه نکرده و آموزشهای لازم را نیز به خریداران این محصولات نمی دهند. بر این اساس دستیابی به فناوریهای مرتبط با آب می تواند در این زمینه ها نیز ایران را بی نیاز نماید.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد گفت: علاوه بر اینها، فعالیت در عرصه فناوریهای آب در راستای سیاستهای ابلاغی اقتصاد مقاومتی و کمک به اقتصاد داخلی و نیز توسعه و اشتغال تلقی می شود.
وی افزود: مشهد دومین کلانشهر کشور با سه و نیم میلیون نفر جمعیت ثابت و 30 میلیون زائری است که سالانه به این شهر وارد می شوند لذا شرایط خاصی دارد که مسائل و نگرانیهایی مرتبط با حوزه تامین آب یکی از آنها است. تغییرات اقلیمی، تداوم پدیده خشکسالی و برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی شرایط سختی را برای آینده آب شهر مشهد به وجود آورده است.
اسماعیلیان ادامه داد: حداکثر ظرفیت بالقوه و نه بالفعل استحصال آب از منابع آب زیرزمینی مشهد حدود 200 میلیون مترمکعب و این در حالی است که نیازآبی این شهر در سال 1398 حدود 275 میلیون مترمکعب می باشد.
وی گفت: مشهد در افق سال 1420 با توجه به رشد غیرمتعارفی که نسبت به سایر شهرهای ایران دارد به جمعیتی حدود پنج تا شش میلیون نفر و نیازآبی این شهر به حدود 395 میلیون متر مکعب یعنی معادل دو برابر ظرفیتی که الان در اختیار دارد خواهد رسید. این همه در حالی است که ما در تامین آب مشهد در شرایط فعلی با مشکلات و تنگناهای شدیدی مواجهیم و منابع آب سطحی هم در کنار منابع آب زیرزمینی در شرایط تهدید قرار دارد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد یکی راهکارهای حل مشکل کم آبی را بکارگیری 'فناوریهای جدید' ذکر و بیان کرد: بهره گیری از فناوریهای جدید در حوزه آب می تواند به تعدیل بحران کمک کند لذا انتظار داریم در این نشستها و جشنواره ها بر روی همین محورها تمرکز و توجه کافی صورت گیرد.
وی افزود: یکی از موضوعات مهم در این چارچوب 'فراهم آوردن امکان بهره برداری از منابع آب شور و غیرکیفی' است. به عنوان مثال در محدوده استان خراسان رضوی و نیز دشت مشهد منابع شور و غیرکیفی آبی وجود دارد که به دلیل مسائل فنی، زیست محیطی، محدودیتهای اقتصادی و هزینه بالای استحصال چنین آبهایی فعلا امکان استفاده از آنها فراهم نیست اما فناوریهای جدید می تواند در جهت تعدیل و کاهش این وضعیت ما کمک کند.
اسماعیلیان ادامه داد: در حوزه تصفیه آب می باست سراغ ساخت تصفیه خانه های محلی با قیمت تمام شده پائین و آثار سوء زیست محیطی کمتر برویم. مثلا اگر از یک سامانه طبیعی معمول مانند روش RO در جهت تصفیه آب غیرکیفی استفاده شود، این روش بین 20 تا 30 درصد پساب دارد که هم باعث هدررفت 30 درصد آب و هم ایجاد مسائل زیست محیطی می شود لذا لازم است در این عرصه از فناوریهای نوین بهره گرفته شود تا بتوان مسائل را به حداقل رساند.
وی گفت: هم اینک نیازمند بکارگیری سامانه های نرم افزاری و سخت افزاری در حوزه مدیریت هوشمند کمی و کیفی آب در شبکه توزیع و شبکه های انتقال و نیز به فناوری جدید در رابطه با ساخت پمپهای خاص به ویژه در حوزه تصفیه خانه های فاضلاب هستیم. به نظر می رسد جشنواره ملی فناوریهای آب می بایست در مسیر تامین این نیازمندیها گام بردارد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد افزود: میزان وابستگی ایران به محصولات خارجی در حوزه تامین آب به شدت کم اما در حوزه فاضلاب این وابستگی زیاد است بطوری که بسیاری از الکتروپمپها، تابلوها و سامانه های کنترلی کماکان واردات خارجی است لذا جا دارد شرکتهای دانش بنیان و صنایع بیش از پیش و به شکل خاصتر در این عرصه ورود کنند.
وی در ادامه شرکتهای آب و فاضلاب را از مشترکان پرمصرف نیروی برق ذکر و بیان کرد: به منظور کاهش شدت مصرف انرژی نیز فناوریها جدید می تواند به کمک این بخش بیاید.
اسماعیلیان گفت: بر این اساس 'توسعه سامانه استفاده از لوازم کاهنده مصرف' در دستور کار شرکت آب و فاضلاب مشهد قرار دارد. لوازم کاهنده مصرف موجود در بازار هم به لحاظ اقتصادی و هم کیفی موجب نارضایتی مردم است و جا دارد شرکتهای دانش بنیان در جهت بهینه سازی این لوازم کار و کمک کنند.
وی افزود: شرکت آب و فاضلاب مشهد هدف بسیار بلندی را برای سال 1398 و شش ماه پیش رو مد نظر دارد مبنی بر اینکه دو و نیم مترکعب از حداکثر نیاز آبی سال 1398 را از طریق برنامه های مدیریت مصرف که یکی از آنها حوزه نصب لوازم کاهنده است اجرایی کند.
مدیرعامل آب و فاضلاب مشهد ادامه داد: 'نوع شیرآلاتی که در ساختمانها استفاده می شود، استفاده از آب خاکستری و فناوریهای روز که با هزینه کم و تکنولوژیهای ساده در اختیار شهروندان قرار می گیرد، فناوریهای بهسازی چاهها به منظور کاهش آثار زیست محیطی، فناوریهای نشتیابی و کاهش هدر رفت آب' همه موضوعاتی هستند که جشنواره فناوریهای آب و مخترعان و محققان شرکت کننده در آن می توانند برایشان راه حل ارائه دهند.
وی گفت: پارسال شرکتهای دانش بنیان در این حوزه کارهای بسیار خوبی انجام دادند و دستگاههایی ساختند که نمونه های خارجی آن فقط در دو کشور جهان تولید می شود لذا توان داخلی برای ارتقا این سامانه ها نیز در اختیار ما قرار دارد.
* دغدغه بهداشت پساب
یکی از دغدغه های اصلی در استفاده از پسابها مسائل مربوط به سلامت و بهداشت است لذا در جشنواره فناوریهای جدید آب این مهم در قالب نشستها و پنلها مطرح و بررسی می شود.
عضو مرکز تحقیقات کشاورزی تهران در این خصوص گفت: هیچوقت پساب را نباید به عنوان منبع آب جدید تعریف کرد.
دکتر یارقلی افزود: 85 درصد فلزات سنگین با ورود به زنجیره غذایی وارد بافتهای نرم بدن همچون کبد و کلیه می شوند و آنها را از کار می اندازند. 95 درصد فلزات سنگین از طریق غذا وارد بدن می شوند لذا تصفیه خانه ها باید در حد استاندارد فاضلاب را تصفیه کنند.
وی ادامه داد: اولویت استفاده از پساب به ترتیب برای درختان جنگلی و غیرمثمر، آبیاری مراتع، محصولات صنعتی، محصولاتی که علوفه و دام مصرف می کنند، محصولاتی که مستقیما مصرف انسانی ندارند و به صورت فرآوری مصرف می شوند و درختان میوه است.
عضو مرکز تحقیقات کشاورزی تهران گفت: مصرف پساب و آب تصفیه شده برای سبزی و صیفی نیز توصیه نمی شود. در تغذیه آبخوان نیز اینگونه آبها را باید در جایی بکار برد که مصرف شرب ندارد و همچنین آبخوان توان خودپالایی را برای افزایش کیفیت آب داشته باشد.
در چارچوب جشنواره ملی فناوریهای آب، به نظر می رسد دانشگاه فردوسی مشهد به درستی پیشگام استفاده از پساب و آب تصفیه شده برای حل مشکل کم آبی شده و ساختار دیگری به جز دانشگاه نیز نمی تواند بار این مسئولیت مهم را به دوش بکشد. فناوریهای آب اما تنها یک حلقه از زنجیره اقداماتی است که باید برای حل مشکل کم آبی بکار گرفته شود. سیاستگذاری درست در زمینه آب و توجه به مسئله مهم اقتصاد آب نیز اموری اولویتدار هستند که دستگاهها اجرایی متولی می توانند با کمک دانشگاه به آنها بپردازند.
