به گزارش ایران اکونومیست؛ طرح پیش فروش سکه با هدف کاهش التهاب از بازار در سه مرحله دربازه زمانی بهمن پارسال تا اردیبهشت امسال انجام شد؛ در این برنامه بانک مرکزی در مجموع بیش از هفت میلیون و 617 هزار قطعه سکه پیش فروش کرد که حدود پنج میلیون و 900 هزار قطعه آن تا پایان امسال تحویل خریداران می شود و این فرآیند تحویل تا اردیبهشت ماه سال 99 ادامه خواهد داشت.
تعلل خریداران در دریافت سکه های خود آن هم از ترس برخورد قضایی و یا اخذ مالیات سبب شد تا بانک مرکزی در بخشنامه ای ضرب الاجل 6 ماهه ای برای تحویل سکه ها اعلام کند که براساس آن اگر فردی تا 6 ماه پس از سررسید تحویل سکه به بانک مراجعه نکند، تنها اصل مبلغ دریافتی بابت پیش خرید به مشتری بازگردانده می شود و این بانک تعهدی نسبت به تحویل سکه به متقاضیان نخواهند داشت؛ البته این موضوع در زمان پیش فروش سکه ها و در قراردادی که با خریداران منعقد شده بود، به آنها اعلام شده است.
نگاهی به تعداد سکه های پیش فروش و تحویل شده به خریداران نیز نشان می دهد که بیشتر سکه هایی که نزد بانک ملی باقی مانده مربوط به فروش های قطعی در سررسیدهای 6 ماهه است و خریداران ترجیح می دهند از ضرب الاجل تعیین شده نهایت استفاده را داشته باشند؛ با این اوصاف اگر سررسید تحویل سکه آبان ماه امسال باشد، خریدار می تواند تا اواخر اردیبهشت ماه برای دریافت آن به بانک مراجعه نکند.
مدیر یکی از شعب بانک ملی در حوالی منطقه یوسف آباد تهران گفت: تعدادی از خریداران سکه در سررسید سه ماهه که در این شعبه ثبت نام کرده بودند، پس از اعلام ضرب الاجل بانک ملی هفته گذشته برای دریافت سکه خود مراجعه کردند هرچند خودشان می گفتند اگر نزد بانک می ماند، جایش امن و خیالشان راحت بود.
** سکه هایی که روی صاحبانشان را ندیده اند
پیگیری های از شبکه بانکی کشور نشان می دهد که از مجموع بیش از هفت میلیون 617 هزار سکه پیش فروش شده، سررسید بیش از چهار میلیون و 275 هزار سکه در پایان آبان ماه امسال به سر آمده و با توجه به توزیع بیش از 98 درصد سکه ها بین خریداران، حدود چهار میلیون و 175 هزار سکه به دست صاحبانشان رسیده است.
با این حال نگاهی به تاریخ سررسید سکه ها نشان می دهد تعداد سکه های سررسید یک ماهه 798 هزار و 980 قطعه بوده که خریداران تا اواخر آبان ماه مهلت دریافت آن را داشتند و براساس آخرین اطلاعات بیش از 797 هزار سکه تحویل داده شده یعنی 99.8 درصد سکه های سررسید یک ماهه با موفقیت توزیع شده اند.
درباره سکه های سررسید سه ماهه که بیش از 895 هزار و 800 فقره پیش فروش شده بود نیز تاکنون بیش از 892 هزار و 200 سکه تحویل خریداران شده است که از تحقق 99.7 درصدی توزیع آن حکایت دارد هرچند که حدود سه هزار و 600 قطعه نزد بانک ملی ایران قرار دارد.
** سکه های 6 ماهه پیشتاز در خرید
سکه های 6 ماهه در سه گروه پیش فروش شدند؛ گروه نخست سکه های ودیعه ای بودند که خریدار یک میلیون تومان در زمان ثبت نام می پرداخت و بقیه با توجه به قیمت روز در زمان تحویل از آن اخذ می شد؛ گروه دوم سکه های فروش قطعی با نرخ یک میلیون و 400 هزار تومان و گروه سوم فروش های قطعی با نرخ یک میلیون و 475 هزار تومان بود.
در مورد سکه های ودیعه ای باید گفت از مجموع حدود 25 هزار و 650 قطعه پیش فروش شده، نزدیک 25 هزار و 500 قطعه تحویل مشتریان شده است اما خریداران حدود 150 قطعه سکه هنوز به بانک مراجعه نکرده اند.
با همه حواشی که در زمان توزیع این سکه ها و روش محاسبه مبلغ باقیمانده آن وجود داشت، تاکنون بیش از 99 درصد از سکه های ودیعه ای به دست صاحبانشان رسیده اند.
در مجموع بیشترین تعداد سکه های تحویل داده نشده به سکه های 6 ماهه باز می گردد که هم تعداد بیشتری سکه پیش فروش شده و هم تعداد کسانی که هنوز برای دریافت سکه مراجعه نکرده اند، قابل تامل است.
بانک مرکزی در گروه سکه های 6 ماهه قطعی با نرخ یک میلیون و 400 هزار تومان در مجموع 766 هزار قطعه سکه فروخته که از این تعداد 755 هزار و 500قطعه تحویل خریداران شده اما هنوز حدود 10 هزار و 500 قطعه باقیمانده است.
در مورد سکه های 6 ماهه گروه سوم نیز از مجموع یک میلیون و 788 هزار و 500 قطعه سکه ثبت نامی، بانک ملی یک میلیون و 704 هزار و 500 سکه را تحویل داده است اما هنوز خریداران بیش از 84 هزار سکه به بانک مراجعه نکرده اند.
با این اوصاف 98 درصد سکه های سررسید 6 ماهه گروه دوم و 95 درصد سکه های گروه سوم بین خریداران توزیع شده است.
** چرا برخی خریداران سراغی از سکه های خود نمی گیرند؟
هر چند بالای 98 درصد از خریداران سکه در سررسیدهای خود به بانک مراجعه کرده و کالای خود را تحویل گرفته اند اما نمی توان از سکه های رسوب شده در بانک صرف نظر کرد.
پیگیری از بانک ملی ایران نشان می دهد که برخی خریداران که اغلب در تعداد بالا سکه خریده اند به دلیل آنکه مکان امنی برای نگهداری سکه خود ندارند، ترجیح می دهند که سکه در بانک باقی بماند زیرا حتی اگر بخواهند در صندوق های امانت بانک ها نگهداری کنند، باید نزد آن بانک افتتاح حساب کرده و اجاره یکساله آن را بپردازند.
البته نمی توان دست روزگار و حوادث را نیز نادیده گرفت؛ زیرا ممکن است برخی خریداران در همین مدت تا زمان تحویل سکه به دیار باقی شتافته باشند و امور مربوط به انحصار وراثت آنها طولانی شده باشد.
** عملیات حسابداری سکه ها تا چه زمانی طول می کشد؟
آنگونه که محمدعلی کریمی سخنگوی پیشین بانک مرکزی در اردیبهشت ماه گفته بود، تا پایان امسال باید بیش از پنج میلیون و 900 هزار سکه تحویل خریداران شود که تا پایان آبان ماه سررسید تحویل حدود چهار میلیون و 270 هزار سکه ای پایان یافت اما حدود 100 هزار سکه نزد بانک ملی باقی مانده است.
از این تعداد سکه ضرب الاجل 1800 سکه (سررسید یک ماهه) آبان ماه به پایان رسید و باید منتظر بود و دید که در سررسیدهای دیگر چه تعداد از خریداران برای تحویل سکه های خود به بانک ملی مراجعه نمی کنند.
البته عملیات حسابداری مربوط به تحویل سکه ها تا تعیین تکلیف آخرین قطعه نزد بانک مرکزی مفتوح است و فرآیند حسابرسی آنها حداقل تا آذرماه سال 99 ادامه خواهد داشت.
** خریداران سکه چقدر سود کردند؟
پیش فروش سکه در هشت بازه زمانی تحویل یک ماهه، سه ماهه، 6 ماهه، 9 ماهه، یک ساله، 18 ماهه و 24 ماهه انجام شد و نرخ ها بسته به زمان تحویل بین یک میلیون و 590 هزار تومان بابت تحویل یک ماهه تا یک میلیون و 160 هزار تومان برای تحویل 24 ماهه متغییر بود.
به طور متوسط نرخ پیش فروش سکه ها یک میلیون و 395 هزار تومان بوده است که با توجه به نرخ کنونی چهار میلیون و 210 هزار تومانی هر قطعه در بازار آزاد، خریداران این سکه ها اکنون به طور میانگین بیش از 2 برابر از سرمایه گذاری خود سود کرده اند.
با اینکه در زمان اجرای طرح پیش فروش سکه انتقادهایی از سوی برخی نهادها به آن وارد شد اما در همان زمان توانست بخش قابل توجهی از نقدینگی را که تلاطم در بازار ارز و طلا حاصل آن بود، جذب کند.
