به گزارش ایران اکونومیست؛ مالیات اشخاص حقوقی، یکی از انواع مالیات‌های مستقیم است که بر اساس آن کلیه شرکت‌ها، موسسات، شعب شرکت‌های خارجی و امثالهم که توسط اداره ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی (و یا تشکیلات قانونی) احراز هویت شده و ثبت شده و همچنین شرکت‌های دولتی، وزارتخانه‌ها، نهادهای عمومی و... که بر اساس قانون و یا مصوبه، فعالیت می‌نمایند و یا اینکه فعالیت آن‌ها منوط به صدور مجوز توسط مراجع قانونی است (مانند اتحادیه‌ها و مجامع صنفی، انجمن‌های حرفه‌ای، احزاب و...) به‌عنوان اشخاص حقوقی باید مالیات بپردازند.
به استناد ماده 105 قانون مالیات‌های مستقیم، جمع درآمد شرکت‌ها و درآمد ناشی از فعالیت‌های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌شود، پس از وضع زیان‌های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت‌های مقرر، به‌استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه‌ای است، مشمول مالیات به نرخ 25% خواهند بود.
قانون مالیات‌های مستقیم مجموعه تکالیفی را برای اشخاص حقوقی معین کرده است که بر اساس آن اشخاص حقوقی مکلف‌اند اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود را، حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالیاتی همراه با فهرست هویت شرکا و سهامداران و حسب مورد میزان سهم الشرکه یا تعداد سهام و نشانی هر یک از آن‌ها را، به اداره‌ی امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص حقوقی در آن واقع است، ارائه و مالیات متعلق را پرداخت نمایند. پس از ارائه‌ی اولین فهرست مزبور، ارائه‌ی فهرست تغییرات در سنوات بعد، کافی خواهد بود. (ماده 110) این ماده در مورد کارخانه‌داران و اشخاص حقوقی در دوران معافیت نیز جاری خواهد بود.
همچنین اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران که در ایران دارای اقامتگاه یا نمایندگی نیستند باید اظهارنامه و مالیات خود را در تهران بپردازند. علاوه بر این، اشخاص حقوقی باید قبل از شروع سال مالی جدید، اقدام به پلمپ دفاتر در اداره‌ی ثبت شرکت‌ها نمایند. (ماده‌ی 110)
بر اساس قانون اشخاص حقوقی باید ظرف مدت دو ماه از تاریخ ثبت قانونی، مالیات نیم درهزار حق تمبر را پرداخت نمایند. ضمنا در مورد شرکت‌هایی که به افزایش سرمایه اقدام می‌نمایند، مکلف‌اند ظرف دو ماه از تاریخ افزایش سرمایه در اداره‌ی ثبت شرکت‌ها نسبت به ابطال تمبر اقدام نمایند. (ماده 48)
اشخاص حقوقی باید هنگام پرداخت یا تخصیص حقوق، مالیات متعلق را طبق مقررات ماده‌ی 85 این قانون، محاسبه، کسر و ظرف 30 روز ضمن ارائه‌ی لیست حقوق‌بگیران که حاوی مشخصاتی نظیر نام و نشانی دریافت‌کنندگان حقوق و میزان آن است، به اداره‌ی امور مالیاتی محل پرداخت‌نموده و در ماه‌های بعد فقط تغییرات را اعلام نمایند.
اشخاص حقوقی مکلف‌اند برای انجام معاملات خود صورتحساب صادر و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورت حساب‌ها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج و فهرست معاملات خود را به سازمان مذکور ارائه کنند. عدم صدور صورتحساب یا عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله یا استفاده از شماره اقتصادی خود برای دیگران و یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود، حسب‌مورد مشمول جریمه‌ای معادل دو درصد مبلغ مورد معامله می‌شود. (ماده 169)
از سوی دیگر، بر اساس ماده 156 قانون سازمان امور مالیاتی موظف است، در صورت ارائه اظهارنامه‌ی مالیاتی، طی مدت یک سال به از طریق دفاتر، ترازنامه، صورتحساب سود و زیان، ارائه‌ی دفاتر قانونی (روزنامه و کل)، اسناد و مدارک درآمد اعلام‌شده به مالیات اشخاص حقوقی رسیدگی کند. اما در صورت که اشخاص حقوقی از ارائه‌ی اظهارنامه‌ی مالیاتی در موعد مقرر خودداری نموده و همچنین نسبت به سایر تکالیف خویش اقدام ننمایند، رسیدگی مالیات آن‌ها از طریق علی الراس و طی پنج سال رسیدگی خواهد شد. (ماده‌ی 157)
همچنین بر اساس قانون اگر آیین‌نامه‌ی تحریر دفاتر، پرونده‌ی مالیاتی توسط اشخاص حقوقی رعایت نشود، پرونده مالیاتی آنان به هیئت بند 3 ماده 97 قانون مالیات مستقیم ارجاع داده می‌شود.
تأخیر در پلمپ، تأخیر ثبت وقایع مالی، عدم درج شماره‌‌ی سریال چاپی در فاکتورهای فروش، ارائه اسناد درآمدی غیرقابل‌قبول و عدم قابلیت رسیدگی دفاتر برای تشخیص درآمد مشمول مالیات ازجمله اقداماتی است که به عدم رعایت آیین‌نامه تحریر دفاتر تلقی خواهد شد.
بر این اساس در صورت عدم ارائه‌ی اظهارنامه توسط اشخاص حقوقی، موظف به پرداخت 40 درصد مالیات، عدم ارائه ترازنامه یا حساب سود و زیان، موظف به پرداخت 20 درصد مالیات، عدم ارائه‌ی دفاتر قانونی، موظف به پرداخت 20 درصد مالیات و عدم قبولی دفاتر جریمه‌ای معادل ده درصد موظف به پرداخت 10 درصد مالیات است.( ماده 192و193)
همچنین در صورت دیرکرد در ارائه‌ی اظهارنامه، اشخاص حقوقی موظف هستند 5/2 درصد مالیات به ازای هرماه از تاریخ انقضای مهلت ارائه‌ی آن نسبت به مبلغ مندرج در آن را بپردازند و در صورت عدم ارائه‌ی اظهارنامه، موظف به پرداخت 5/2 درصد مالیات به ازای هرماه از تاریخ انقضای مهلت اظهارنامه یا سررسید پرداخت مالیات حسب مورد هستند. ( ماده 190)
به‌علاوه جریمه‌ی عدم پرداخت حق تمبر معادل دو برابر اصل حق تمبر است( ماده 51)، جریمه عدم ارائه‌ی لیست حقوق در موعد مقرر یا تأخیر در ارائه‌ی معادل 2 درصد کل حقوق پرداختی( ماده 197) و جریمه عدم پرداخت به‌موقع مالیات حقوق یا تأخیر معادل 10 درصد مالیات و و 2/5 درصد مالیات به ازای هر ماه نسبت به مدت تأخیر از سررسید مالیات پرداخت‌نشده است. ( ماده 199)
