به گزارش ایران اکونومیست؛ چند سالی است که روزگار فروش و صادرات فرش دستباف خوب نیست و روزهای خاکستری خود را می گذراند، بافندگان فرش از نبود بازار مناسب رنج می برند و فقط می بافند به این امید که آینده بهتری در انتظارشان باشد.
سالها است که مسئولان تلاش می کنند با ارائه تسهیلات در زمینه فرش دستباف به عنوان هنر 600 ساله به دست هنرمندان این خطه شغل ایجاد کنند، اما به گفته رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی، هم اکنون تولید فرش برای بافندگان صرفه اقتصادی ندارد چرا که سالانه 30 تا 35 درصد تولیدات فرش دستباف استان بر روی دست بافنده می ماند و بازار فروشی برای آن نیست.
محمدحسین کامیابی مسک افزود: حجم زیادی از فرش دستباف در گوشه خانه ها و انبارهای بافنده ها و تجار روی هم مانده است و هر سال هم بر تعداد آنها افزوده می شود.
به اذعان بافندگان بومی فرش نیز سالانه در هر گوشه و کنار استان خراسان جنوبی تعداد زیادی از دارهای قالی پایین کشیده و درهای کارگاه های دسته جمعی قالی بافی بسته می شود و استادکاران ماهر این هنر به سایر مشاغل روی می آوردند.
استاندار خراسان جنوبی بارها در جلسات مختلف از روند رکود بر بازار فرش دستباف انتقاد کرده و اظهار داشته که فرش استان به خصوص منطقه «قهستان و مود» دارای برند بین المللی است که به فراموشی سپرده شده و تنها نامی از آن باقی مانده است.
این روزها بافندگان فرش خراسان جنوبی در انزوایی تلخ، تار و پود فرش را گره می زنند و همچنان چرخ های این صنعت دیرینه را می چرخانند و در این شرایط سالانه بیش از 160 هزار متر مربع فرش را تولید می کنند که تنها 100 هزار متر مربع صادر می شود.
امروز نیز به واسطه سونامی خشکسالی که 19 سال بر این استان حکمفرمانی دارد تنها منبع درآمد بسیاری از روستاییان همین بافت فرش است و حمایت جدی مسئولان تنها امیدشان برای امرار و معاش در این صنعت است.
ایجاد مرکز تهیه و توزیع مواد اولیه مرغوب به قیمت تمام شده، برپایی نمایشگاه دایمی فرش دستباف، ایجاد مجتمع تولید سفارش پذیر فرش دستباف و راه اندازی آموزشگاه جامع فرش دستباف در استان از جمله طرح هایی است که 14 سال قبل برای رونق فرش دستباف خراسان جنوبی مصوب شده و هنوز اجرایی نشده است.
کارشناسان فرش بر این باورند اجرای طرح های مذکور در کنار توجه جدی به بازاریابی در سطوح ملی و بین الملی با اختصاص اعتبار از سوی دولت می تواند بازار فرش استان را از رکود خارج کند.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی گفت: سال گذشته 160 هزار مترمربع فرش دستباف در استان تولید و 100 هزار مترمربع به خارج کشور صادر شد که حدود 20 هزار متر مربع در داخل کشور به فروش رسید و 45 هزار مترمربع روی دست بافندگان باقی مانده است.
محمدحسین کامیابی مسک بیان کرد: هر سال بیش از 30 تا 35 درصد فرش تولیدی استان روی دست بافنده می ماند یعنی در 2 تا سه سال به اندازه تولیدات یک سال، فرش بافته شده در انبارها انبار می شود.
وی ادامه داد: فرش خراسان جنوبی در نقشه های ریزه ماهی، خشتی و ناینی بافته و به آلمان، امارات متحده عربی، ایتالیا و برخی کشورهای اروپایی صادر می شود.
کامیابی مسک با اشاره به اینکه در چند سال اخیر حجم تجارت جهانی فرش دستباف جهان کاهش یافته است اظهار داشت: به طور مثال در سال های 73 تا 78 بیش از 96 درصد فرش تولیدی استان به کشورهای اروپایی صادر می شد و میزان تولید فرش استان خیلی کمتر از میزان تقاضا بود، در این برهه زمانی میزان تولید سالانه فرش استان بیش از 200 هزار متر مربع بود.
وی گفت: تحریم کشورهای اروپایی در کاهش ارزآوری فرش استان بسیار تاثیرگذار بوده و باعث شده که فرش سایر کشورهای منطقه جایگزین فرش کشورمان در بازارهای جهانی شود.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی به ثبت جهانی فرش «مود» شهرستان سربیشه و «قهستان» شهرستان درمیان به عنوان دو شهرستان مرزی در سال 95 اشاره کرد و افزود: فرش استان به لحاظ زیبایی، اصالت در طرح، نقشه و ظرافت مطابق سلیقه بازارهای هدف است، همواره مشتری خود را در بازارهای جهانی دارد و یکی از شناخته ترین برندهای فرش دنیا است.
کامیابی مسک عنوان کرد: در زمان حاضر تولید فرش استان مازاد بر تقاضای بازارهای خارجی و داخلی است که این موضوع باعث رکود آن شده است.
وی برای عبور از رکود فرش دستباف پیشنهاد داد که دولت بازارهای خارجی جدیدی را برای عرضه فرش دستباف شناسایی کند تا فروش فرش استان رونق پیدا کند.
کامیابی مسک گفت: در گذشته یک چهارم فرش تولیدی استان به کشور آمریکا صادر می شد که در زمان حاضر این کشور از خرید فرش ایرانی خودداری می کند.
وی افزود: با توجه به رکود فرش دستباف استان، ایجاد شغل در این زمینه توجیه اقتصادی ندارد اما از آنجایی که ایجاد اشتغال در این صنعت نیازمند کمترین سرمایه گذاری است بیشترین شغل در این زمینه ایجاد می شود.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی اظهار داشت: با توجه به 18سال خشکسالی، نبود صنعت و از رونق افتادن کشاورزی و دامداری، قالی بافی نقش عمده ای در معیشت روستاییان و بخشی از مردم شهرها ایفا می کند، با توجه به اقلیم منطقه به دلیل ادامه خشکسالی فعالیت کشاورزی و دامداری رونقی ندارد، مردم مجبور به بافت فرش هستند اما تولید فرش مازاد بر مصرف است.
کامیابی مسک گفت: تولید فرش دستباف مازاد بر تقاضا باعث کاهش شدید قیمت فرش استان شده و از آنجا که بافنده توان مالی ندارد، فرش را با قیمت کم به فروش یا پیش فروش می کند و متاسفانه بخش عمده ای از سود فرش به جیب دلالان می رود.
وی با تاکید بر اینکه باید دست دلالان و واسطه ها از بازار فرش کوتاه شود اضافه کرد: ایجاد مرکز تهیه و توزیع مواد اولیه مرغوب به قیمت تمام شده، برپایی نمایشگاه دایمی فرش دستباف، ایجاد مجتمع تولید سفارش پذیر فرش دستباف و راه اندازی آموزشگاه جامع فرش دستباف در استان از جمله طرح هایی است که 14 سال قبل برای رونق این صنعت در استان مصوب شد اما هنوز اجرایی نشده است.
کامیابی مسک عنوان کرد: در دولت گذشته و فعلی هیچ قدمی برای اجرایی شدن طرح های مذکور برداشته نشده و همچنان طرح های فرش دستباف استان پانخورده باقی مانده است.
کارشناس فرش دستباف خراسان جنوبی هم گفت: در زمان حاضر بازار فرش دستباف استان در رکود بی سابقه خود به سرمی برد و در اکثر روستاها فرش بافنده بر روی دست آن باقی مانده است.
احمدرضا رضایی با بیان اینکه نبود بازار فروش خارجی و استقبال کم بازار داخلی از فرش دستباف به علت وجود تنوع در طرح های فرش ماشینی یکی از مشکلات فرش دستباف است گفت: بازاریابی در بازارهای جدید دنیا می تواند رمز ماندگاری فرش دستباف باشد.
وی با تاکید بر اینکه باید فرش دستباف به عنوان ایرانی ترین کالا در سال حمایت از کالای ایرانی بیش از گذشته مورد حمایت قرار گیرد، گفت: هم اکنون به دلیل رکود بازار و علیرغم کیفیت عالی فرش دستباف، تفاوت قیمت چندانی بین فرش ماشینی و دستباف وجود ندارد و مردم می تواند از فرش دستباف داخل استفاده کنند.
این کارشناس فرش دستباف کمیته امداد خراسان جنوبی اظهار داشت: در زمان حاضر فقط نقشه های قدیمی برای استفاده کپی برداری می شوند که نیاز است برای رونق بازار این محصول، نقشه ها با طراحی جدید و متناسب با سلیقه بازار و دارای جذابیت و تنوع فراوان به روزرسانی شود.
رضایی با گلایه شدید از حضور دلالان در بازار فرش دستباف استان هم گفت: در استان قیمت فرش را دلالان تعیین می کنند و از طرفی با توجه به وجود خشکسالی های شدید و عدم توان برخی افراد در تامین مواد اولیه، دلالان رنگ و لوازم بافت فرش را تهیه و در اختیار بافنده قرار می دهند و آنها با دستمزد اندک فرش را برای دلال تولید می کند که سود اصلی نصیب دلال می شود.
وی ادامه داد: یک بافنده ماهر استان به صورت تمام وقت با این شرایط رکود بر بازار فرش روزانه تنها 15هزار تومان درآمد دارد که بافت فرش هیچ صرفه اقتصادی برای او ندارد.
این کارشناس فرش پیشنهاد کرد؛ حمایت دولت از بافندگان فرش در قالب خرید تضمینی فرش و تحویل مواد اولیه به صورت مدت دار می تواند دست دلالان را از بازار فرش استان کم کند.
رضایی گفت: این روزها بافندگان فرش استان با کمترین درآمد، چرخ های این صنعت دیرینه را می چرخانند و بیش از گذشته نیازمند حمایت دولت هستند.
وی بیان کرد: در دهه 70 و 80 که بازار فرش استان رونق داشت حتی یک تخته فرش هم روی دست بافنده نمی ماند ولی در شرایط کنونی رکود فرش خالی شدن روستاها از سکنه را نیز در پی داشته و بیشتر بافندگان حرفه ای استان به حاشیه شهرها مهاجرت کرده اند.
یکی از بافندگان فرش در بخش قهستان شهرستان درمیان هم گفت: به فروش نرفتن فرش هایم در چند سال گذشته باعث بی انگیزه شدنم در تولید فرش شده و هر ساله وضعیت خرید و فروش فرش بدتر از سال های قبل می شود، در مجموع بازار فروش فرش کساد است و معامله ای انجام نمی شود.
علی محمدزاده افزود: در بیشتر روستاهای منطقه به خصوص در شهر قهستان تولیدات بافندگان روی هم انبار شده و هر سال هم بر تعداد آن افزوده می شود و هیچ فردی حتی دلالان هم به سراغ خرید فرش نمی آیند.
وی بیان کرد: از چند سال گذشته به دلیل به فروش نرفتن فرش، تعدادی زیادی از بافندگان ماهر منطقه دست از کار کشده اند و دیگر دار قالی برپا نمی کنند، همچنین تعدادی زیادی از کارگاه های دسته جمعی تولید فرش دستباف نیز بسته شده است.
این بافنده فرش خراسان جنوبی ادامه داد: این در حالی است که در صورت رونق مجدد فرش دستباف، باز هم بافندگان دارهای قالی را دوباره برپا خواهند کرد و همانند سالیان قبل از این محل درآمدزایی خواهند داشت.
محمدزاده اظهار داشت: در همین بازار رکود فرش دولت برای تولید فرش دستباف به بافندگان تسهیلات ارائه می دهد و این در حالی است که ارائه تسهیلات به دلیل فقدان فروش تولیدات بافندگان تنها به رکود بازار و انبار شدن بیشتر فرش ها کمک می کند.
وی گفت: مشکلی اصلی بافندگان رکود بازار است که باید دولت بیش از گذشته با بازاریابی و خرید تضمینی از بافندگان حمایت کند تا امید آنان برای تولید فرش افزایش یابد.
