به گزارش ایران اکونومیست؛ صنعت گردشگری در طی دهه های اخیر رشد چشمگیری داشته که نشان از قدرت این صنعت در آینده اقتصاد جهان است. چنانکه تعداد مسافران گردشگری جهانی از 25 میلیون نفر در کل جهان در سال 1950میلادی به یک میلیارد و 322 میلیون نفر در سال 2017 میلادی رسید که نسبت به سال قبل از آن، رشد 7 درصدی داشته است.
با توجه به ظرفیت بالای این صنعت در اشتغالزایی و درآمدزایی، دولت روحانی با هدف تقویت و توسعه صنعت گردشگری ایران، بسیار تلاش کرده است تا گردشگری داخلی تقویت و شمار گردشگران ورودی به ایران افزایش یابد.
از طرف دیگر این صنعت بسیار تحت تاثیر عوامل خارجی و بین المللی قرار دارد، چنانکه این صنعت در کشورمان هم اینک بشدت تحت تاثیر نوسانات بازار ارز و همچنین عوامل خارجی قرار گرفته است.
براساس آمار های منتشر شده در سه ماهه نخست سال 1396، یک میلیون و 148 هزار و 50 گردشگر خارجی به ایران سفر کردند و در بهار امسال آمار گردشگران ورودی ایران به یک میلیون و 440 هزار نفر رسیده که نسبت به سال گذشته دراین دوره زمانی 30درصد افزایش داشته است.
به گفته «محمد محب خدایی» معاون سابق گردشگری کشور، افزایش آمار گردشگران عمدتا به دلیل رشد ورودی اتباع کشورهای همسایه از جمله عراقی ها بوده است.
با وجود افزایش آمار گردشگر ورودی کشور، تورگردانان از بازار کساد گردشگری ایران می گویند.
برای تشریح وضعیت گردشگری لازم است که به یکی از بازیگران صنعت گردشگری یعنی دفاتر خدمات مسافرتی پرداخته شود.
دفاتر خدماتی مسافرتی یا آژانس های مسافرتی واسطه میان عرضه کنندگان خدمات گردشگری و گردشگران هستند. نقش واسطه گری در صنعت گردشگری چنان اهمیت دارد که این دفاتر خدماتی می توانند بازار عرضه و تقاضای گردشگری را شکل دهند و تنظیم کنند.
پژوهشگر در خصوص مشکلات و گرفتاری های آژانس های مسافرتی با «اصغر توکلی» مدرس دانشگاه و بازرس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران و «امیر مسعود کیخائی» مدیر عامل شرکت نوبال گشت پاسارگاد (دفتر نوبل تراول) گفت وگو کرده که بشرح ذیل است.
توکلی درباره مشکلات ارزی در دفاتر خدمات مسافرتی گفت: به طور کلی مملکت مشکل ارزی دارد و همه به نوعی دچارند و این بخش گردشگری هم گرفتار شده است. الان شرکت های هواپیمایی خارجی که به طور عمده فعالیت می کردند، بخاطر اینکه بلیت هواپیما خیلی گران شده است و نمی توانند هزینه هایشان را جبران کنند،حضورشان کم شده و در حال ترک ایران هستند. به تبع اگر شرکت های هواپیمایی خارجی نباشند، مسافران ورودی هم که با همین هواپیماها می آیند، قادر نخواهند بودند به ایران سفر کنند، در نتیجه آمار گردشگران ورودی به کشور هم لطمه خواهد خورد.
بازرس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی درباره آمار ورودی مسافران خارجی گفت: باتوجه به وقایع اخیر، ما تقریبا نزدیک 90 درصد کاهش مسافران ورودی خارجی داشته ایم. خارجی ها علاقه مند سفر به ایران و عاشق ایران هستند ولی متاسفانه به علت فشارهایی که از خارج است، این سفرها به ایران کم شده است. از این نظر امیدوارم مسائل بین المللی مان حل شود. گرچه دولت هم کمک می کند ولی متاسفانه خارجی ها برخورد سیاسی می کنند و با این تحریم ها جلوی فعالیت های ما و جلوی صادرات را می گیرند.
توکلی با اشاره به حمایت های «علی اصغر مونسان» معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، گفت: اقای مونسان واقعا زحمت می کشند تا کاری را انجام دهند و مشکلات آژانس های مسافرتی را حل کنند ولی تا الان اتفاق چندانی نیافتاده است، با این حال همه انجمن ها و صنف ها تلاش دارند تا گشایشی را در هر آنچه که در توان شان در داخل ایران است، صورت دهند اما الان متاسفانه دست ها بسته است.
وی درباره عملکرد این اتحادیه صنفی در حمایت از دفاتر خدمات مسافرتی عنوان کرد: این اتحادیه در برابر مشکلات موجود، در تلاش است که بازارهای داخلی بیشتری را برای آژانس ها فراهم کند. همچنین اخیرا ما جلساتی را با سازمان ارزش افزوده و سازمان مالیات که خیلی به آژانس ها فشار اقتصادی می آورند داشتیم . الان 9 درصد قیمت تور، مالیات می گیرند و خب قیمت تورها افزایش پیدا می کند و به طور مستقیم تعداد مسافر کم می شود. ما مجبوریم که با سازمان های ارزش افزوده و مالیات مراوده داشته باشیم و تفاهم نامه بنویسیم.
توکلی اضافه کرد: در مرحله بعدی مذاکره با سازمان تامین اجتماعی است که به بسیاری از آژانس ها فشارهایی می آورد که شما در فلان سال کارمندی که رفته را اعلام نکردید و الان باید بیمه شان را بدهید. در حالی که آژانس ها قبلا پول بیمه را دادند ولی الان با قوانین جدید همخوانی ندارد. آژانس ها به ناحق دچار ضررهای آنچنانی می شوند و این ضررها به طور مستقیم علیه کارمندهای آنها است.
وی گفت: در حال حاضر به دلیل وجود مشکلات، حدود معادل 45 الی 50 درصد از آژانس ها، شمار نیروهای خود را کم کرده اند. کارمندها چه کنند، همه آنها هزینه زندگی و خانواده دارند، ما دلمان نمی آید اصلا یک نفر را بیرون کنیم ولی وقتی خود آژانس ها در حال ورشکستگی اند، چاره ای جز این ندارند. علاوه بر این موارد، ما کمک هایی در سطح خرد نیز به آژانس ها می کنیم؛ به عنوان مثال چون آژانس ها وسع شان به حضور در نمایشگاه شهر گردشگر نمی رسید، ما درخواست داشتیم تا تعدادی شان به صورت رایگان میز داشته باشند که خدماتشان را ارائه دهند و شاید اینها گشایشی برای اعضای صنف باشد. این صنف حدود یک هزار و صد تا آژانس عضو دارد و اخیرا اعلام کردیم آژانس های غیر عضو هم می توانند با ما فعالیت کنند چون می دانیم وضع همگی شان خراب است.
وی همچنین درباره وضعیت اشتغالزایی آژانس های مسافرتی افزود: اگر گرفتاری ها به همین نحو باشد، همه ی اشتغال های موجود هم از بین می رود. گرچه ما کلاس های آموزشی برای کار حرفه ای در مدیریت آژانس ها برگزار می کنیم و برای کار و تاسیس آژانس کمک شان می کنیم، ولی الان امیدوارم وضعیتی باشد که بتوانیم پرسنل کارآزموده معرفی کنیم، نه اینکه سطح اشتغال فعلی هم کاهش یابد. این صنف گردشگری در مواردی کار فرهنگی و کار فنی فعالیت دارد و از طرفی کار بین المللی است. چنانکه در خارج از کشور در حوزه گردشگری، حدود 90 الی 99 شغل ارتباط با گردشگری دارد و حیف است که اگر ما نتوانیم از این پتانسیل استفاده کنیم.
امیر مسعود کیخائی نیز در خصوص وضعیت دفاتر گردشگری گفت: علی رغم شعارهای اشتغالزایی دولت، اطلاع دارم که تعداد زیادی از آژانس های گردشگری از روز حذف دلار دولتی درخواست تعلیق داده اند. بسیاری از آژانس ها که کارشان تور بستن است با مشکل کاهش سطح خرید مردم مواجه هستند. همچنین آژانس های بند الف که مجوز صدور بلیت هواپیمایی دارند با افزایش قیمت دلار دولتی با مشکلات متعددی روبرو می باشند.
این مدیر عامل دفتر گردشگری افزود: همه آژانس ها در حال تعدیل نیرو هستند، آژانسی که قبلا چهل نفر نیرو داشت، نیروهایش به بیست نفر کاهش داشته است و به همین نحو تعداد نیروهای دفاتر نصف می شوند. برای دفتر خود ما هم با سابقه بیست سال فعالیت، تعدیل نیرو خیلی سخت است. الان ما و اکثرا آژانس ها مجبوریم تا بعد از فصل مسافرتی (شهریور و مهر)، تعدیل نیرو کنیم. در این نوسانات بازار اولین صنفی که دچار معضل شده، صنف گردشگری است.
وی درباره معضلات ورود مسافران خارجی به ایران گفت: مشکل ما در تورهای ورودی به ایران این است که ما نمی توانم پول هایمان را از کارگزاران در اروپا یا کشورهای دیگر بگیریم. مدتی پیش اوضاع بهتر بود ولی الان با توجه به مشکلات جدید و تبلیغات سوء که علیه ایران می شود، گروه های ورودی ما لغو می شود.
امیر مسعود کیخائی اضافه کرد: یکی از مشکلات دیگر ما ویزا دادن به برخی از کشورهاست. از طرف دیگر ظرفیت ورودی کشور ما هم بیشتر از این نیست. اوج سفرهای ورودی به ایران در فصل بهار، اواخر تابستان و پاییز است. ظرفیت هتل های ما وقتی که اوضاع گردشگری خوب باشد مثلا در اصفهان، اتاق پیدا نمی شود. ما با هزینه های خودمان در نمایشگاه های خارجی شرکت می کنیم و به سختی گروه گردشگری را می سازیم ولی بعد که تعدادی شان نمی توانند ویزا بگیرند، اتفاقات بین المللی و حتی با یک سخنرانی سفرها لغو می شود.
وی گفت: در حال حاضر صنف ما حال مساعدی ندارد و همه همکاران ما مستاصل شده اند که چه کار باید بکنند. دولت بایستی نگاه ویژه ای داشته باشد، سازمان میراث فرهنگی هم وزارت خانه شود، ممکن است اوضاع بهتر شود ولی دردی را دوا نمی کند. آینده خوبی درباره این موضوع نمی بینم. و اگر کمک نشود، اوضاع روز به روز بدتر می شود.
