به گزارش ایران اکونومیست؛ کارشناسان بر این باورند که یکی از مهمترین اقدامات دولت یازدهم در بخش معدنی، توسعه فعالیت های اکتشافی با مشارکت سازمان های توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور بود.
آغاز این همکاری از سال 1393 رقم خورد.
** توسعه اکتشاف با هدف خودکفایی و قطع وابستگی نفتی
امروز نزدیک به چهار دهه از عمر جمهوری اسلامی می گذرد اما اقتصاد تک محصولی و وابسته به صادرات نفت خام، همواره با نوسان قیمت ها تاثیر خود را نشان داده است.
توسعه اکتشافات معدنی یکی از گام های ارزنده بود که برای خودکفایی صنایع کشور و قطع وابستگی به درآمد حاصل از صادرات نفت خام در دولت یازدهم برداشته شد و همچنان در دولت دوازدهم تداوم دارد.
یکی از وظایف کارشناسان سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی در مقیاس‌های مختلف است تا متولیان معادنی و مسوولان شهری را در رسیدن به اهدافشان یاری برساند.
** سهم بخش معدن و صنایع معدنی در تولید ناخالص داخلی
تولید ناخالص داخلی یکی از مقیاس‌های سنجش اقتصاد هر کشور است که از عوامل و بخش‌های مختلف اقتصادی تاثیر می‌پذیرد و یکی از آنها، بخش معدن و صنایع معدنی است.
معادن تامین‌کننده مواد اولیه مورد نیاز بسیاری از صنایع کشور محسوب می شود و در خودکفایی صنعتی، ایجاد اشتغال مولد، افزایش تولید ناخالص داخلی و ملی و درآمد سرانه یک کشور نقش بسزایی دارد.
حجم گسترده فعالیت‌های معدنی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم روی بخش‌های مختلف خدماتی و صنعتی کشور تاثیر دارد و با توجه به پراکندگی معادن در کشور، اشتغالزایی زیادی را در مناطق محروم فراهم می‌آورد.
براساس آخرین اطلاعات، سهم بخش معدن در تولید ناخالص داخلی بیش از یک‌درصد و در طول زنجیره تولید مواد معدنی (صنایع معدنی) ******به ارزش برابر با پنج تا 6درصدی می رسد.
** واگذاری 19 محدوده اکتشافی در پنج سال
سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در دولت یازدهم با هدف تحقق سیاست واگذاری امور به بخش خصوصی و کاهش تصدی گری دولت، 16 محدوده اکتشافی خود را واگذاری کرد و امسال نیز سه محدوده حاصل از عملیات ژئوفیزیک هوایی در استان کردستان را به این آمار افزود.
اکنون برای ادامه عملیات سراسری اکتشاف (بویژه در استان های یزد، زنجان و آذربایجان های شرقی و غربی) بیش از 200 محدوده دارای ذخیره معدنی در دستور کار قرار دارد.
سال 1393 ایمیدرو و زمین شناسی تفاهم کردند عملیات اکتشافی در گستره ای به وسعت 250 هزار کیلومترمربع اجرا شود که اکنون این رقم به 270 هزار کیلومتر مربع افزایش یافته است.
** تولید اطلاعات پایه زمین شناسی برای سرمایه گذاری
از دیگر اقدام های صورت گرفته در دولت های یازدهم و دوازدهم، تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشافات مواد معدنی کشور است.
اکنون در قالب 380 لایه اطلاعاتی، حرکت و سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های معدنی، زیرساختی و زیست‌محیطی هدایت می شود.
بررسی کارنامه دولت های یازدهم و دوازدهم از افزایش سهم بخش خصوصی در بخش معدن و صنایع معدنی با هدف رونق بخشیدن به این فعالیت ها نشان دارد؛ بر این اساس راه اندازی 63 طرح با سرمایه گذاری بیش از پنج میلیارد و 300 میلیون دلار در سال های 96- 1393 رقم خورد.
** تهیه نقشه های یک- بیست و پنج هزارم با اطلاعات ماهواره ای
امروز فعالیت های اکتشافی در بخش معادن با بهره گیری از آخرین فناوری ها تسهیل شده و از سرعت لازم برخوردار است.
در این ارتباط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی کاربردی در مقیاس یک- بیست و پنج هزارم را در برنامه دارد.
این نقشه ها در مناطق اولویت‌دار پس از پایان بررسی نقشه های یک- دویست و پنجاه هزارم و یک- صد هزارم تهیه می شود.
نقشه‌های زمین‌شناسی در مقیاس یک- بیست و پنج هزارم با بهره‌گیری از اطلاعات ماهواره‌ای مناسب و برداشت‌های دقیق‌تر و استانداردهای مناسب و کاربردی به صورت یک بسته رقومی به دست می آید.
**معرفی بیش از ۸۰۰ محدوده امیدبخش معدنی
کارشناسان بخش معدن بر این اعتقادند که عمر برداشت ذخایر معدنی سطحی رو به پایان است و اکنون باید وارد مرحله استخراج ذخایر معدنی در عمق رفت.
تاکنون غیر از بخش زغالسنگ، در این زمینه فعالیت چندانی نشده است.
یکی از اقدام های سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در دولت های یازدهم و دوازدهم، معرفی بیش از 800 محدوده امیدبخش معدنی بوده که ذخایر آنها در عمق واقع شده است.
دستیابی به این نتیجه، با بهره گیری از برداشت اطلاعات ژئوفیزیک هوایی و اجرای بیش از ۲۷۰ هزار کیلومتر خطی******** صورت گرفت.
** شناسایی و پی جویی مواد معدنی در 19 استان
موقعیت جغرافیایی و راهبردی ایران موجب شده است که با شناسایی 68 نوع ماده معدنی به عنوان یکی از مهمترین کشور جهان در زمینه ذخایر معدنی معرفی شود.
سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با هدف کاهش خطرها و هزینه ها، برنامه دارد عملیات اکتشافی را در مرحله شناسایی، پی‌جویی و عمومی در بیش از 300 هزار کیلومترمربع در ۱۹ استان کشور اجرا کند.
**اشتغالزایی و سوددهی؛ دلایل اهمیت پروژه سنگ های قیمتی
سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با تعریف و اجرای پروژه اکتشاف سنگهای قیمتی و نیمه‌قیمتی در پنج سال گذشته اشتغالزایی کم هزینه و پربازده را رقم زده است.
این نوع شغل با گستردگی محلی و مشارکت اجتماعی بالا بویژه در زمینه فرآوری و تراش می تواند ارزش افزوده زیادی را ایجاد کند.
چندی پیش «بهرام صادقی» مدیر موزه علوم زمین سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، گفت: امروز حجم سالیانه تجارت جهانی سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی به یک هزار میلیارد دلار می رسد اما ایران سهم ناچیز سالیانه حدود پنج صدم درصد را به خود اختصاص داده است.
کشور ما یک درصد جمعیت جهان و هفت درصد منابع طبیعی و ذخایر دنیا را در خود جای داده است؛ بنابراین می تواند از یک درصد تجارت جهانی سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی برخوردار باشد.
آمارها نشان می دهد درآمد سالیانه ترکیه و تایلند از محل صادرات سنگ قیمتی و نیمه قیمتی به ترتیب 20 میلیارد و 40 میلیارد دلار است.
سرزمین ایران دارای ذخایر مختلف سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی از جمله انواع عقیق، فیروزه و گارنت (مانند اواروویت، گراسولا، پیروپ و دیمانتوئید، دُرّ کوهی، ترمالین، یشم، جاسپر آندروزیت، اپیدوت، آمتیست) است.
** کشف ذخایر طلا؛ دستاورد توسعه اکتشاف
دستاورد دیگر دولت های یازدهم و دوازدهم، کشف ذخایر جدید طلا در چارچوب برنامه توسعه اکتشاف است و در پنج سال گذشته، بر اثر پی جویی های صورت گرفته بیش از هشت تن طلا به عنوان ذخیره قطعی در استان‌های آذربایجان غربی و خراسان‌های رضوی و جنوبی کشف شد.
چندی پیش اعلام شد بیش از پنج تن ذخایر معدنی طلا در استان خراسان‌جنوبی کشف و ساخت کارخانه تولید شمش طلا به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی (وابسته به سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران) واگذار شد.
انتظار می رود مجموعه دستاوردهای دولت های یازدهم و دوازدهم در بخش زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با مشارکت همه جانبه بخش خصوصی و سرمایه گذاری لازم، زمینه اشتغال فراگیر را فراهم سازد.
جمهوری اسلامی ایران در زمینه تنوع مواد معدنی بین 10 کشور شاخص دنیا جای دارد اما از لحاظ ذخیره اکتشافی جایگاه پانزدهم جهانی را به خود اختصاص داده است.
