به گزارش ایران اکونومیست؛ سهم عمده و اصلی درآمدهای مالیاتی دولت از طریق مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی تأمین و وصول می گردد.
با مطالعه قانون مالیات ها ملاحظه می شود که فصل پنجم از باب سوم قانون مذکور به مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و تکالیف و حقوق آنان اختصاص داده شده است.
کلیه شرکتها، موسسات، شعب شرکت های خارجی و امثالهم که توسط اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی (و یا تشکیلات قانونی) احراز هویت گردیده و به لحاظ قانونی ثبت می شوند و همچنین شرکت های دولتی، وزارتخانه ها، نهادهای عمومی و ... که براساس قانون و یا مصوبه، فعالیت می نمایند و یا اینکه فعالیت آن ها منوط به صدور مجوز توسط مراجع قانونی می باشد (مانند اتحادیه ها و مجامع صنفی، انجمن های حرفه ای، احزاب و ...) بعنوان اشخاص حقوقی تلقی می گردند.
جمع درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می شود، پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیتهای مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات قانون مذکور دارای نرخ جداگانه ای می باشد، مشمول مالیات خواهد بود.
ضمنا در موقع احتساب مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی اعم از ایرانی یا خارجی، مالیاتهائی که قبلا پرداخت شده است. با رعایت مقررات مربوط از مالیات متعلق کسر خواهد شدو اضافه پرداختی از این بابت قابل استرداد است.
اشخاص حقوقی همچون صاحبان مشاغل موظف اند دفاتر و یا اسناد و مدارک حسب مورد که با رعایت اصول و ضوابط مربوط به تنظیم دفاتر تجاری در خصوص تجار تنظیم می گردد، برای تشخیص درآمد مشمول مالیات نگهداری و اظهارنامه های مالیاتی خود را نیز براساس آن ها تنظیم نمایند.
در قانون مالیاتهای مستقیم وظایف و تکالیف متعددی برای اشخاص حقوقی در نظر گرفته شده است که در ذیل به اهم آن ها اشاره می شود.
اشخاص حقوقی مکلف اند اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود را حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالیاتی همراه با فهرست هویت شرکاء و سهامداران و حسب مورد میزان سهم الشرکه یا تعداد سهام و نشانی هر یک از آن ها را به اداره امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص حقوقی در آن واقع است ارائه و مالیات متعلق را پرداخت نمایند. پس از ارائه اولین فهرست مزبور، ارائه فهرست تغییرات در سنوات بعد کافی خواهد بود.
اشخاص حقوقی باید ظرف مدت دو ماه از تاریخ ثبت قانونی، مالیات نیم در هزار حق تمبر را پرداخت نمایند.
ضمنا در مورد شرکت هایی که به افزایش سرمایه اقدام می نمایند، مکلفند ظرف دو ماه از تاریخ افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکت ها نسبت به ابطال تمبر اقدام نمایند.
اشخاص حقوقی بایستی هنگام پرداخت یا تخصیص حقوق، مالیات متعلق را طبق مقررات ماده 85 این قانون محاسبه و کسر و ظرف سی روز ضمن ارائه لیست حقوق بگیران که حاوی مشخصاتی نظیر نام و نشانی دریافت کنندگان حقوق و میزان آن می باشد به اداره امور مالیاتی محل، پرداخت نموده و در ماههای بعد فقط تغییرات را اعلام نمایند.
اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغلی که حسب اعلام سازمان امور مالیاتی کشور موظف به ثبت‌نام در نظام مالیاتی می‌شوند، مکلف‌اند برای انجام معاملات خود صورتحساب صادر و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحساب‌ها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج و فهرست معاملات خود را به سازمان مذکور ارائه کنند.
عدم صدور صورتحساب یا عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله یا استفاده از شماره اقتصادی خود برای دیگران و یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود، حسب‌مورد مشمول جریمه‌ای معادل دو درصد مبلغ مورد معامله می‌شود.
همچنین عدم ارائه فهرست معاملات انجام شده به سازمان امور مالیاتی کشور از طریق روش‌هایی که تعیین می‌شود مشمول جریمه‌ای معادل یک‌درصد معاملاتی که فهرست آن‌ها ارائه نشده است، می‌باشد.
مودیان مالیاتی موضوع ماده (169) موظف‌اند از سامانه صندوق فروش «صندوق ماشینی (مکانیزه) فروش» و تجهیزات مشابه استفاده کنند. معادل هزینه‌های انجام شده بابت خرید، نصب و راه‌اندازی تجهیزات فوق اعم از نرم‌افزاری و سخت‌افزاری از مالیات قطعی‌شده مودیان مزبور در اولین سال استفاده و یا سالهای بعد آن قابل کسر است.
اشخاص حقوقی مکلف اند علاوه بر تکالیف و وظایفی که قبلا بدانها اشاره شد، در نظام مالیات بر ارزش افزوده نیز ثبت نام نموده و به سایر وظایفی که در قانون مذکور برای آنان پیش بینی شده است پایبند باشند.
شرکت هایی که با تأسیس شرکت جدید یا با حفظ شخصیت حقوقی یک شرکت درهم ادغام یا ترکیب می شوند از لحاظ مالیاتی مشمول مقررات زیر می باشند.
مواد (114) الی (118) قانون مالیاتهای مستقیم به وظایف آخرین مدیران شرکت و مدیران تصفیه و نیز تکالیف مربوط به آنان اشاره داشته بطوریکه در بخشی از ماده (114) قانون مذکور تصریح می نماید که آخرین مدیران اشخاص حقوقی مکلفند قبل از تاریخ تشکیل مجمعی که برای اتخاذ تصمیم نسبت به انحلال شرکت دعوت می شوند، اظهارنامه ای حاوی صورت دارایی و بدهی شرکت را در تاریخ دعوت، تنظیم و به اداره امور مالیاتی مربوطه ارایه نمایند.
همچنین مدیران تصفیه مکلفند ظرف شش ماه از تاریخ انحلال (تاریخ ثبت انحلال شرکت در اداره ثبت شرکت ها) اظهارنامه مالیاتی مربوط به آخرین دوره عملیات شرکت را تنظیم و به اداره امور مالیاتی مربوطه ارائه و مالیات متعلق را پرداخت نمایند.
در خاتمه ذکراین نکته ضروری است که اشخاص حقوقی برای برخورداری از تسهیلات و معافیتهایقانونی مکلف انداظهارنامه های مالیاتی خود را در موعد مقرر به ادارات امور مالیاتی تسلیم نمایند.
