به گزارش ایران اکونومیست، اتوبان بابایی تهران، ساعت 6.5 صبح؛ سه پسر و یک دختر، سوار بر یک پژو 206، چند کارگر افغانی را زیر میگیرند. در این سانحه دردناک، 5 نفر از کارگران فضای سبز شهرداری که در حاشیه اتوبان و برای تغییر شیفت، منتظر سرویس ایستاده بودند، جان میبازند.
حالا قرار است پیکر آنان به افغانستان منتقل شده و به خانوادههایشان تحویل شود، اما بررسیهای پلیس پایتخت نشان داده است آن دختر و پسرها، مشروبات الکلی مصرف کرده و در حالت مستی بودهاند.
یکی از مبارزات اصلی انقلابیون پیش از سال 57 آن بوده است که بساط مشروب خانهها و قمارخانهها را در شهرهای ایران جمع کنند. در طی مبارزات روحانیون و عناصر مذهبی، تعدادی از میکدهها به مسجد تبدیل شده و الان در زمره محیطهای فرهنگی پر رفت و آمد حساب میشود.
در سیره مرحوم کافی - خطیب مشهور تهران - نمونههایی از این دست گزارش شده و در کاشان نیز امروز یکی از مساجد مهم (مسجد الحسین (ع)) از همین نوع است. همزمان با انقلاب، کارگاهها و کارخانههای مشروب سازی، (به عنوان نمونه: میکده قزوین) توسط مردم تعطیل و کارگران آن بیکار و یا دستگیر شدند. در آیات قرآن و احکام اسلامی تأکیدات مؤکد و صریحی وجود دارد که مصرف مسکرات را حرام و حتی آن را نجس اعلام کرده است و برای آن گناهان بسیاری بر میشمرد.
اما با گذشت 40 سال از انقلاب، زیر پوست شهرها اتفاقات ناپیدایی در حال رخ دادن است. گرچه هر هفته حجم قابل توجهی از مشروبات قاچاق توسط پلیس کشف و منهدم میشود اما دسترسی به مشروبات الکلی در جامعه چندان دشوار نیست.
در پارتیها، عروسیها و مهمانیهای بسیاری، مصرف مشروب رایج است. دختران و پسران در ارتباطات جنسی آزاد خود نوعاً مرتکب این نوع از سوء مصرف هم میشوند.
در میان برخی از دانشآموزان و بیشتر از آن در میان گروهی از دانشجویان مصرف انواع گوناگون مشروبات جریان دارد. در برخی شهرها (سیرجان، کرمان) عدهای از مردم به خاطر مصرف مشروبات تقلبی، مسموم یا نابینا شده و تعدادی جان خود را از دست دادهاند.
برنامههای تلویزیونی ماهوارهای به صورت حساب شده در حال قبح زدایی از مصرف نوشیدنیهای الکلی بوده و آن را به تدریج برای سبک زندگی ایرانی مباح میکنند؛ (به عنوان نمونه: برنامه بفرمایید شام یا برخی مستندهای بی بی سی فارسی).
در مهمانیهای شبانه برخی سفارتخانهها در تهران، برای مهمانان ایرانی مشروب سرو میشود. اما در مقابل هنوز رسانههای رسمی از پوشش دهی ماجراهای مرتبط با آن استنکاف میکنند. تلویزیون و رادیو در سکوت مطلق به سر برده و نظام روحانیت و زعمای تبلیغ دین نیز، برای مبارزه فرهنگی با این آسیب رو به رشد، تقلای چشمگیری نشان نمیدهند.
همزمان خبرگزاریها و روزنامهها، کم اهمیت ترین اتفاقات محیطی را تیتر یک کرده اما در این خصوص رویکرد روشنی اتخاذ نمیکنند. مدارس در ناکارآمدی فرهنگی غوطه میخورند و برنامه های فوق برنامه دانشگاهی در بدترین وضع فرهنگی خود گذران عمر میکنند.
البته در عرصه جهانی نیز به رغم حد گزاریهای قانونی کشورها برای مدیریت مصرف، هنوز اعتیاد به الکل، یکی از پرتلفات ترین بلایای اجتماعی است و طبق آمار، گردش مالی تولید و فروش صنعتی مشروبات در دنیا به رقم 1500 میلیارد دلار رسیده است.
مشروب میتواند از تخمیر جو، انگور، غلات و یا تخمیر و تقطیر حبوبات و برخی میوهها به دست آید که با اسامی گوناگون (شراب، عرق، ویسکی، شامپاین، ودکا، آبجو...) به بازار عرضه میشود. این در حالی است که مصرف مسکرات عوارض ویرانگری نظیر نشئگی، مستی، بهت، ناهشیاری و یا از دست دادن کنترل رفتار را به همراه دارد و عموم ناهنجاریها نظیر بزههای اجتماعی، قتل، زد و خوردهای خیابانی، قماربازی، تجاوز و یا ارتباطات آزاد جنسی را تشدید میکند.
البته در ایران نیز قوانین سخت گیرانه و روشنی در خصوص تولید، قاچاق و یا مصرف مشروبات وضع شده است. در قانون مجازات اسلامی، قاچاق مشروبات الکلی از جمله جرایمی است که صدور حکم و اجرای مجازات در مورد آن قابل تعلیق و یا تعویق نیست و برای مصرف آن نیز 80 ضربه شلاق پیش بینی شده است.
گرچه در این سالها هیچ وقت آمار روشن و رسمی در خصوص میزان شیوع مشروبات در ایران ارائه نشده است اما طبق مشاهدات تجربی کارشناسان، میگساری در میان نسل جوان رو به افزایش است. زنگ خطر به صدا در آمده و عنقریب است که حوادث بسیار دیگری نظیر آنچه در صدر این یادداشت گزارش شد، خاطر جامعه را پریشان و اوقات مان را تلخ کند.
پس باید نهادهای فرهنگی و رسانهای در کمترین زمان، برنامههای جامع خود را برای مدیریت این آسیب روی میز اجرا بگذارند و نسبت به وضع موجود پاسخگو باشند.