به گزارش ایران اکونومیست؛ تیم ملی فرانسه برای دومین بار قهرمان جام جهانی فوتبال شد و مزد زیرسازی آکادمی های فوتبال خود را گرفت، که در مناطق حاشیه نشین پاریس به دنبال استعدادهای ناب فوتبال بودند که در این راه نیز موفق شدند.
اتفاقی که 4 سال پیش برای آلمان ها با سرمایه گذاری روی نوجوانان افتاد و در این جام علاوه بر فرانسه، بلژیک نیز مزد سرمایه گذاری بر روی استعدادیابی 12سال پیش خود را گرفت.
جدای از این، نظریه های زیرساختی که نیاز فوتبال امروز جهان است و برزیل و آرژانتین برای رسیدن به یک نسل طلایی فوتبال مجبور به استعدادیابی هستند تا فوتبال با هویت جدید پا به مستطیل سبز بگذارد.
در جام جهانی روسیه، به غیر از مباحث کارشناسی و آنالیز رقابتها، اتفافات دیگری افتاد، این بار فوتبال فرهنگی بیشتر از فوتبال تجاری یوفا (اتحادیه اروپا) و فوتبال سیاسی آفریقا خود را به مخاطبان نشان داد.
نخستین امتیاز را فیفا در رقابت های روسیه بدست آورد که در این دوره هیچ بازیکن یا تماشاگری رفتار نژادپرستانه نداشت و به هیچ بازیکن سیاه پوستی در این دوره اهانت نشد.
مضاف بر اینکه استفاده از ویدئوچک در این جام به عنوان یکی از مولفه های عدالت ورزشی که از زیربناهای فوتبال فرهنگی است، مورد پذیرش تیم ها قرار گرفت.
در رخداد بعدی، توئیت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا خطاب به ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در خصوص برگزاری بهترین ادوار جام جهانی نیز دومین اتفاق برای حوزه مدل سازی ساختاری فوتبال فرهنگی در این دوره از رقابت ها بود.
اما بخش عمده ای از اتفاقات مدل سازی ساختاری جام جهانی 2018 را «کولیندا گرابار کیتارویچ» رئیس جمهوری کرواسی رقم زد که پا به پای بازیکنان این تیم در جام جهانی حضور داشت.
وی از این اتفاق در حوزه سیاسی و دیپلماسی بهترین استفاده را کرد و او در هر دیدار با روسا یا مقامات کشورهای مختلف، پیراهن تیم ملی کرواسی را هدیه می داد.
او در دیدار با دونالد ترامپ پیراهن شماره 9 کرواسی که نام ترامپ پشت آن حک شده بود را اهدا کرد و همین هدیه را به ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه اختصاص داد.
در طول برگزاری جام جهانی نیز اتفاقات فرهنگی خوشایندی افتاد که می تواند یک مدلسازی ساختاری برای فوتبال عمومی در جهان باشد.
ژاپنی ها پس از شکست تراژیک مقابل بلژیک، رختکن خود را تمیز کردند و با نصب نوشته در رختکن از میزبانی روسیه تشکر کردند.
سنگالی ها نیز پس از پایان بازی و حذف ناباورانه با کارت زرد، در جایگاه تماشاگران اقدام به جمع آوری زباله در بین صندلی ها سکوها کردند.
این در حالی است که بازیکنان عربستان در مرحله مقدماتی جام جهانی 2018 در برابر استرالیا به یک دقیقه سکوت برای قربانیان مرکز لندن بی احترامی کرده بودند، اما در رقابت های اصلی جام جهانی، موظف به رعایت موازین عرفی جام شدند.
کارشناسان حوزه مدیریت ورزش معتقدند، اکنون نقش ورزش و فعالیت‌های ورزشی از یک فعالیت بدنی یا نوعی تفریح و سرگرمی فراتر رفته و کارکردهای مختلف بهداشتی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، زیست‌محیطی و مهمتر از آن سیاسی و بین‌المللی پیدا کرده است.
این کارشناسان معتقدند که ورزشی مانند فوتبال در سراسر جهان رواج دارد و اسناد بین‌المللی جدید نیز به نوعی به ورزش توجه کرده‌اند.
از سوی دیگر بین المللی شدن فوتبال باعث شده برخی از کشورها رقابت های ورزشی بین‌المللی را میدانی برای پیشبرد منافع ملی و تحقق اهداف سیاسی و بین‌المللی خود بدانند. (1)
شاید رقابت های جام جهانی 2018 را باید به نوعی «اکچیرا» نامید؛ همان واژه ای که زمانی از آن به عنوان «آتش بس المپیک» نام می بردند دانست، چرا که مدلسازی ساختاری دیپلماسی در رسانه ها بیش از همه مسائل فوتبال مورد توجه کشورها قرار گرفت.
در این دوره «پروپاگاندا»ی ورزشی یا دکترین تبلیغات سیاسی براساس مولفه های ورزشی در حاشیه قرار گرفت و اصل فوتبال برای نخستین بار در یک جام ورزشی مستولی گشت که این را باید نوعی مدلسازی ساختاری در اصالت ورزش تلقی کرد.
اصالت فوتبال در این دوره با وجود شبهاتی که در ابتدا برای انتخاب میزبانی روسیه قلمداد می شد و این انتخاب را نوعی رویکرد سیاسی فیفا عنوان می کردند، موجب وادار کردن مردم (در اینجا مخاطب فوتبال منظور است) از داشتن درک مشترک همراه با حسن نیت از فوتبال شد.
دکتر گریکس معتقد است: ورزش (در اینجا منظور فوتبال است) می تواند صدای یک ملت را رساتر به گوش سیاستمداران برساند و نقش مکمل برای سیاست های دولت به حساب می آید.(2)
از این رو برخی از سیاستمداران از ورزش به عنوان منزلت یابی بین المللی بهره می گیرند و این منزلت یابی در روابط بین الملل از سنت واقع گرایی و دینامیک قدرت نرم یافت می شود.
بر فرض اینکه اگر کرواسی قهرمان جام جهانی 2018 روسیه می شد چه اتفاقی می افتاد؟، اینکه یک تیم از اروپای شرقی با آن سابقه زیست کمونیستی، در سرزمین مهد کمونیسم موفق به دریافت طلایی ترین جام فوتبال در جهان می شد، چه رویکردی را در سیاست فوتبال رقم می زد؟.
آن وقت معادلات مدلسازی ساختاری در عرصه دیپلماسی ورزشی که از سوی رئیس جمهوری کرواسی پیگیری می شد در بالاترین سطح خود بروز و ظهور می کرد و این مدل بر سنت های قدرت دیپلماسی تاثیر می گذاشت.
گریکس و هولیهان در سال 2014 پس از جام جهانی برزیل به صورت واضح اعلام کردند که «فوتبال به عنوان بخشی از استراتژی قدرت نرم در جهان می تواند مطرح باشد».
به نظر می رسد برای روسیه پیش از اینکه پیروزی در جام جهانی 2018 برای تیم ملی اش مهم باشد، میزبانی و تقویت دیپلماسی عمومی این کشور مهمتر بوده است.
برخی از کشورها در این جام جهانی بر روی دیپلماسی ورزشی سرمایه گذاری کرده بودند چه اینکه عربستان بیشترین تلاش را برای گذار از دیپلماسی سنتی خود و رسیدن به یک مدل دیپلماسی قابل پذیرش عمومی داشت، اما این تفکر در همان بازی افتتاحیه برای سعودی ها و رفتارهای ولیعهد این کشور از بین رفت.
با این اوصاف و دستیابی فیفا به مولفه های فوتبال فرهنگی در کنار فوتبال تجاری، برای این نهاد یک پیروزی قلمداد می شود تا جام های بعدی محل بروز و ظهور نوعی جدید از فوتبال فرهنگی باشد.
ایران به لحاظ سرمایه گذاری بر روی مدل فوتبال فرهنگی - تجاری می تواند در جام جهانی بعدی که از قضا در قطر به عنوان یکی از شرکای سیاسی - اقتصادی ایران برگزار می شود، نقش آفرین باشد.
قطر به دلیل درگیری سیاسی اخیر خود با عربستان و امارات، کمبود فضا برای تمرین تیم های شرکت کننده در جام جهانی 2022 می تواند از فضای فیزیکی جزایر خود از جمله جریزه کیش بهره ببرد و این حرکت نیازمند قدرت نمایی دیپلماسی ورزش ایران در جهان است.
پیشنهاد می شود از هم اکنون فدراسیون فوتبال ایران برای جام جهانی 2022 قطر یک معاونت غیر ساختاری با بهره مندی از دیپلمات های مجرب وزارت امور خارجه ایجاد کند.
از سوی دیگر در وزارت امور خارجه نیز ایجاد یک میز اختصاصی برای دیپلماسی ورزشی ایجاد شود و مدل سازی ساختاری برای جام جهانی 2022 قطر با تاکید بر فوتبال فرهنگی را طراحی کند.
در جام جهانی 2018 روسیه تیم ایران در گروه Bبا تیم های اسپانیا، پرتغال و مراکش هم گروه بود اما موفق به صعود نشد و فدراسیون فوتبال نیز در حوزه دیپلماسی ورزشی نیز این از این حضور چندان بهره ای نبرد.
