به گزارش ایران اکونومیست؛ هنگامی که از فرهنگ سازی سخن به میان می آید، چنین بر می آید که فقدان این مسئله می تواند در جامعه آثار سویی به جا گذارد که نیازی به عنوان فرهنگ سازی خود را به عنوان دغدغه بر جامعه و مسئولان آن تحمیل کرده است.
بنابراین مسئله فرهنگ سازی از دو جهت خود را بر جامعه و مسئولان آن تحمیل می کند و به عنوان یک مسئولیت و وظیفه مهم در حوزه جامعه پذیری خود را نشان می دهد.
از جهتی فقدان فرهنگ استفاده از چیزی نیاز به فرهنگ سازی را توجیه می کند و از سوی دیگر وجود فرهنگی نامناسب، فرهنگ سازی مناسب را می طلبد.
مالیات دریافت قسمتی از دارایی افراد توانمند از نظر اقتصادی و توزیع این دارایی به افراد ناتوان است. به عبارت دیگر، از نظر اقتصادی انجام این عمل در بحث توزیع عادلانه تر درآمدها مطرح می شود تا به کاهش شکاف درآمدی بین گروه های درآمدی جامعه بینجامد.
خبرگان اقتصادی بر این باورند که مالیات و نظام مالیاتی دارای نقش موثری در روند توسعه کشور است.
مالیات به عنوان یکی از ابزارهای هدایت غیرمستقیم دولت از طریق تاثیر بر فعالیت های بنگاه های اقتصادی می تواند در سیاستگذاری های توسعه صنعتی نقش کلیدی ایفا کند. دولت نیز با تدوین نظام مالیاتی مناسب می تواند بر چگونگی دستیابی به هدف های توسعه ای تاثیر گذارد.
فرهنگ مالیاتی یعنی مجموعه رفتارها و مناسبات بین مودیان مالیاتی یا دستگاه مالیاتی کشور و نهایتا نظام مالیاتی با آحاد جامعه.
لذا فرهنگ سازی در عرصه مالیات فقط به مردم مربوط نمی شود بلکه دولت هم در این زمینه وظایفی دارد که باید به آنها توجه کند چون هم مالیات می گیرد و هم آن را هزینه می کند.
برای افزایش سهم درآمدهای مالیاتی می بایست سطح فرهنگ پرداخت مالیات در جامعه را به گونه ای ارتقا داد که مالیات دادن برای مردم مانند انجام عبادت پرداخت خمس مال باشد.
سیاست ها و اصلاحات مالیاتی از اهداف اسای برنامه چهارم توسعه و نیز سند چشم انداز 20 ساله کشور است و می توان اصلاح در نظام مالیاتی را بر سه اصل استوار کرد: تنظیم نظام مالیاتی قابل فهم و ساده نخستین اصل است یعنی مقررات مالیاتی طوری وضع شود که همه مودیان به راحتی آن را درک کنند. ثبات در نظام های مالیاتی قابل پیش بینی بودن بار مالیاتی برای مودیان اصل دوم است.
مودیان بر اساس قوانین و مقررات موجود برنامه ریزی می نمایند و اگر قرار باشد هر روز قوانین و مقررات جدید یاز راه برسند، هرگز نمی توان به کاهش فرار مالیاتی امیدوار شد لذا قوانین و مقررات باید طوری تنظیم شوند که متناسب با شرایط فعلی جامعه ما باشند و افراد با میل و رغبت بیشتری مالیات بپردازند و احساس کنند که این پول خودشان نیست این دینی است که به مردم و جامعه دارند.
اصل سوم پرهیز از ناعادلانه بودن مالیات ستانی است که موجب فرار و معافیت های مالیاتی اقتصاد زیرزمینی، ضعف ارتباط میان پرداخت مالیات و دریافت خدمات دولتی و عمومی و هزینه آن شده است و سهم درآمدهای مالیاتی غیرمتکی بر درآمدهای نفتی را به کمتر از 40 درصد بودجه دولت رسانده و این در حالی است که 90 درصد بودجه کشورهای توسعه یافته و پیشرفته از طریق مالیات جمع آوری می شود.
در این راستا با پیگیری 3 اصل راهبردی می توانیم به یک عزم ملی در مورد وصول مالیات دست پیدا کنیم: تلاش در جهت شناسایی منابع مالیاتی جدید و داشتن آمار و اطلاعات به روز ترویج فرهنگ خوداظهاری در پرداخت مالیات ایجاد اعتماد متقابل بین مجامع صنفی و تشکل های حرفه ای آشنا ساختن مردم از آثار مثبت پرداخت مالیات در جامعه و جلب اعتماد متقابل بین ممیز و مودی و ایجاد اطمینان از هزینه وصول مالیات در گسترش رفاه اجتماعی از جمله عوامل گسترش فرهنگ مالیاتی در راستای اجرای سیاست مذکور است.
آشنایی مردم از چگونگی به مصرف رساندن وجوه مالیات در پروژه ها و هزینه های عمومی و ایجاد نظام مالیاتی مدون برای شناخت منابع درآمد از راه های کاهش فرار مالیاتی است. اگر چنین حسی در مردم یک کشور به وجود آید که گرفتن مالیات به وسیله دولت تنها برای ساختن فردایی بهتر برای آنها و فرزندانشان است، آن وقت معضلی به نام فرار مالیاتی برای دولت و کابوسی به نام مالیات برای مودیان وجود ندارد.
در برنامه چهارم و پنجم توسعه، گسترش پایه های مالیاتی و حرکت به سمت اقتصاد بدون نفت، مورد تاکید جدی قرار گرفته و در این میان، طرح مالیات بر ارزش افزوده به عنوان مهمترین پایه مالیاتی تامین کننده درآمدهای دولت ، به عنوان یک راهکار مناسب جهت اصلاحات مالیاتی و بالا بردن سهم مالیات ها در تامین مالی دولت نقش مهمی را ایفا می نماید.
وقتی قوانین و مقررات به صورتی اعمال می شود که مالیات در برخی موارد قبل از کسب درآمد یا در هنگام هزینه کردن دریافت شود، افراد احساس نمی کنند دارند مالیات پرداخت می کنند، فکر می کنند آنچه می پردازند، بخشی از هزینه هایشان است.
این امر میل و رغبت را در پرداخت مالیات افزایش داده و فرار مالیاتی و نپرداختن مالیات را کم می کند.
یک سیستم مالیاتی مناسب که بر اساس درآمدهای مالیاتی سریع وصول گردیده و با سهولت و حداقل هزینه ها به اجرا در می آید می تواند مشوق سرمایه گذاری و پس انداز در جامعه باشد و در جهت اعمال سیاست های صادراتی و حتی کنترل نقدینگی مورد توجه قرار گیرد.
البته در این خصوص مطالب زیر می بایست مورد توجه قرار گیرد: آمادگی مردم از نظر فرهنگی برای پرداخت مالیات آمادگی مردم از نظر اقتصادی برای پرداخت مالیات آمادگی سازمان امور مالیاتی کشور برای جمع آوری مالیات آمادگی واحدهای اقتصادی درگیر برای جمع آوری مالیات در یک جامعه بزرگ همچون ایران بهتر است در مسیر آموزش های اولیه به نوآموزان یاد داده شود که خرج زندگی خود را خودشان باید بدهند و در برابر مالیاتی که می دهند، گیرنده آن می بایست محصولی را که تهیه می کند و یا خدماتی را که انجام می دهد به آنها ارایه نماید و طی سالیان متمادی در سطوح مختلف برخورداری از شعور اجتماعی تا سطح تحصیلات عالی، می بایست این آموزش ادامه یابد تا هر دانش آموخته ای در هر سطح، دادن مالیات را هزینه زندگی اجتماعی خود بداند و پرداخت آن را به عنوان یک فرضیه اجتماعی تلقی کند.
شبیه همین آموزش نیز باید به ماموران جمع آوری مالیات داده شود و در مقاطع مختلف به آنها یادآوری گردد همان طور که چشم پوشی از گرفتن مالیات از گروهی ناپسند است، زیاده خواهی نیز غیر معقول و باعث بدبینی جامعه می گردد.
بدین لحاظ که مفهوم شود در وضع فعلی که جمع آوری مالیات و لزوم پرداخت آن برای جامعه کلامی معرفی نشده است تنها آوردن طرح هایی برای انواع مالیات های پیچیده و برقراری آن بدون توجه به آثار آن از روی فعالیت های اقتصادی و اجتماعی مردم، جز ایجاد بدبینی و راه یابی برای فرار مالیاتی هنر دیگری را عرض نمی کند.
در وضع فعلی برای جمع آوری مالیات ، تبیین ابعاد فرهنگی این امر از اولویت های جدی به شمار می رود; زیرا تجربه ثابت کرده است که ایجاد تحول در فرهنگ مالیاتی زمینه های مشارکت عمومی را در پرداخت مالیات افزایش می دهد.
در انتها چند نکته در خصوص ترویج فرهنگ مالیاتی پیشنهاد می شود: اختصاص کلاس های آموزشی تصویری در برنامه های صدا و سیما به طوری که قوانین مالیاتی عمومیت دار همانند مالیات بر درآمد، مالیات بر اجاره و ... به صورت سریالی و در ساعات مشخص پخش شوند.
ساخت فیلم یا کلیپ هایی که نشان دهنده صرف هزینه های مالیاتی در تولید و یا ساخت مدرسه، فرودگاه، بیمارستان، کمک به خانواده های بی سرپرست و... باشد.
ایجاد مراکز سیار آموزش و مشاوره رایگان در خصوص چگونگی پرداخت مالیات در اصناف مختلف. طراحی و تدوین بروشورهای متخلف تبلیغاتی که نشان دهنده خدمات حاصل از پرداخت مالیات است.
