به گزارش ایران اکونومیست؛ حقوق شهروندی مودیان مالیاتی از مقوله‌های خاص حقوق شهروندی به شمار می‌رود که با توجه به اقتدارات و اختیارات گسترده دستگاه مالیاتی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
این نوع حقوق، در سال‌های اخیر در پرتو توجه به حقوق شهروندی در حوزه‌های تخصصی، مورد توجه ویژه دولت‌ها قرار گرفته و ساز وکارهای مختلفی را برای تبیین و اجرای آن در نظام مالیاتی خود به کار برده‌اند.
حقوق شهروندی مودیان مالیاتی که باید توسط مقامات و ماموران مالیاتی و مراجع اختصاصی اداری حل و فصل اختلافات مالیاتی در برخورد و رفتار با مودیان مالیاتی رعایت شود، انواع مختلفی دارند.
مهمترین جلوه این حقوق را می‌توان حق رفتار منصفانه با مودی در ادارات امور مالیاتی و تصمیمات مربوط به حق بر دادرسی منصفانه در مراجع حل اختلاف مالیاتی مانند: حق دسترسی به اطلاعات و اسناد و مدارک پرونده، حق شکایت و اعتراض، حق دفاع و حق تجدیدنظرخواهی برشمرد.
حقوق دیگری نیز مثل حق ارائه و اخذ توضیحات، حق رازداری، حق ممیزی معقول و حق داشتن مشاور مالیاتی قابل ذکر هستند.
در حقوق مالیاتی اکثر کشورها اختیارات گسترده و فوق العاده ای به دستگاه مالیاتی اعطا شده است و یک سری امتیازات ویژه ای برای دستگاه مالیاتی درنظر گرفته می شود تا وصول یکی از مهمترین منابع در آمدی دولت ها به تاخیر نیافتد.
از سوی دیگر دستگاه مالیاتی برای تشخیص و وصول مالیات به اطلاعاتی مهم از کسب‌وکار و درآمد مودی نیاز دارد و مودی نیز مکلف است که این اطلاعات را در اختیار مأمور مالیاتی قرار دهد اما از سوی دیگر از حق رازداری یا عدم افشای اطلاعات نیز برخوردار است.
در ماده 232 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال 1394 آمده است، ماموران مالیاتی باید اطلاعاتی را که ضمن رسیدگی به امور مالیاتی مودی به دست می‌آورند، محرمانه تلقی و از افشای آن جز در امر تشخیص درآمد و مالیات خودداری کنند چراکه در صورت افشا طبق قانون مجازات اسلامی با آن‌ها رفتار خواهد شد.
یکی از مهمترین حقوق شهروندی و مالیاتی، حق کسب اطلاع یا دسترسی شهروندان به اطلاعات پروندههای مالیاتی است.
بر اساس این حق، مودیان مالیاتی باید حق داشته باشد که در مورد نحوه تشخیص درآمد مشمول مالیات، هرگونه اقدام و تصمیم‌گیری در مورد حل اختلافات مالیاتی و هرگونه اقدام در جهت وصول مالیات از اموال و دارایی‌های خود کسب اطلاع کند و دستگاه مالیاتی نیز مکلف است این اطلاعات را در اختیار او قرار دهد.
بر این اساس، در ماده 237 قانون مالیات‌های مستقیم، برگ تشخیص مالیات باید متکی بر دلایل و اطلاعات کافی و به نحوی تنظیم گردد که کلیه فعالیت‌های مربوط و درآمدهای حاصل از آن به‌طور صریح در آن قید و برای مودی روشن باشد.
امضاکنندگان برگ تشخیص مالیات باید نام کامل و سمت خود را در برگ تشخیص به‌طور خوانا قید نمایند و مسئول مندرجات برگ تشخیص و نظریه خود ازهرجهت خواهند بود و در صورت استعلام مودی از نحوه تشخیص مالیات مکلف‌اند جزئیات گزارشی را که مبنای صدور برگ تشخیص قرارگرفته است به مودی اعلام نمایند و هرگونه توضیحی را در این خصوص بخواهد به او بدهند.
در همین راستا و به منظور شفاف سازی هر چه بیشتر حقوق مودیان مالیاتی، منشور حقوق مودیان که بر مبنای اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با تکیه بر قوانین مالیات های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده، قانون مدنی و قانون تجارت تدوین گردیده، از سال 1393 در سازمان امور مالیاتی کشور به اجرا درآمده است.
درخصوص مضمون و دورنمای این منشور نیز تصریح شده است: این منشور چشم اندازی برای طراحی و اجرای راهبردهای بهینه خدمت رسانی به مودیان و شاخص های کلیدی برای ارزیابی عملکرد سازمان امور مالیاتی کشور در این زمینه ارائه می نماید.
در سطح عملیاتی نیز این منشور با تصریح حقوق مودیان در مراحل مختلف ثبت نام، ارایه اظهارنامه، رسیدگی و تشخیص، حل اختلافات مالیاتی و پرداخت مالیات، همزمان مودیان و ماموران مالیاتی را از سطح قابل قبول خدمات رسانی مطلع می نماید. بنابراین، اجرای منشور حقوق مودیان مالیاتی ضمن تصریح حقوق مودیان و افزایش آگاهی مودیان و ماموران مالیاتی نسبت به این حقوق، این اهداف را محقق می سازد:
- ایجاد بسترهای ارتقا و توسعه عدالت مالیاتی
-بسط و گسترش فرهنگ مالیاتی در جامعه از طریق جلب اعتماد عمومی نسبت به نظام مالیاتی کشور
-ایجاد وحدت رویه در شیوه تعامل ماموران مالیاتی با مودیان
-گسترش فرهنگ مودی مداری در سازمان امور مالیاتی کشور
-شناسایی و تبیین شاخص های عملیاتی برای ارزیابی عملکرد واحدهای مختلف سازمانی از نظر میزان توجه به حقوق مودیان مالیاتی و خدمت رسانی به آنان.
در خاتمه، بی شک تبیین و آگاه سازی بیش از پیش مودیان در خصوص حق و حقوق مالیاتی شان گام نخست در اعتمادسازی و موفقیت نظام مالیاتی در ارتقاء مشارکت های مالیاتی قلمداد می شود چرا که بدون آگاه سازی و همدلی دو سویه میان فعالان اقتصادی و کارگزاران نظام مالیاتی کشور، اجرای هر طرح و ایده ای می بایست با پرداخت هزینه های گزافی انجام شود .
